Jin Pujama Upayog

Author(s): Prabhakarsuri
Publisher: Prabhakarsuri
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005943/1

Page #1

જિનપૂજામાં ઉપયોગ
1 :- લેખ કે સંપાદક -: સિંહ ગજના ના સ્વામી સ્વ. પ. પૂ. આ. કે. શ્રીમદ્ વિજયમુકિતચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાના શિષ્ય રત્ન પૂ. આ. કે. શ્રી પ્રભાકરસૂરીશ્વરજી મ. સા.
મૂલ્ય : સદુપયોગ

Page #2

ચુટેલ ફુલ ગુથણી
આત્માની સાચી સંપત્તિ માટીના કુકા, સ્વાર્થનીષ્ઠ કુટુંબ પરિવાર અને વિનશ્વર કીતિ નહિ...પણ ત્યાગ, વૈરાગ્ય, અહિંસા, સંયમ, તપ અને ક્ષમાદિ ધર્મ તથા દેવ-ગુરુ-ધમની ભક્તિ છે, આ સાચી સંપત્તિ, આત્મકન આત્માને અધમ કક્ષામાંથી ઉચ્ચ કક્ષાએ મૂકે છે.
મોક્ષ કર્મક્ષયથી જ થાય, કર્મક્ષય આત્મજ્ઞાનથી થાય ને આત્મજ્ઞાન ધ્યાનથી થાય. માટે આત્માને હિતકર ધ્યાન છે !
સંતોષ અને તૃપ્તીમાં સુંદર, અનુપમ ભાગ્યનું નિર્માણ છે એ જીવનની આબાદીનું ચણતર છે. સમાધીના સંસ્કારનું ઘડતર છે. એ ઘડતરમાં સુખી થવાને આદર્શ છે, એ આદશમાં શીવ-સુખનું ફળ છે.
પ્રેમ અને શ્રદ્ધા તે પથ્થરમાં પણ પ્રભુતા પ્રગટાવે !
પ્રેમે પૂજાવું હોય તે ત્યાગના ટાંકણા વડે ઘડાવું રહ્યું !
માણસ કર્તવ્યથી અમર થાય, ઉત્સાહથી યુવાન રહે, પ્રાર્થનાથી પ્રફુલ્લ રહે ને પરોપકારથી ચિરંજીવ બનેએનાથી વધુ સુંદર કાંઇ નથી !
જયાં મૃત્યુની રમણીયતા હોય ત્યાં સત્કર્મનાં વૃક્ષો ખીલે, જયાં વૃદ્ધાવસ્થાની શાંતિ હોય ત્યાં માનવતા વિશે કાંઈક વિચાર થાય.

Page #3

જિનપૂજામાં ઉપયોગ
- લેખક સંપાદક – સિંહ ગર્જના ના સ્વામી સ્વ. ૫. પૂ. આ. કે. શ્રીમદ્ વિજયમુકિતચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાના શિષ્ય રત્ન પૂ. આ. કે. શ્રી પ્રભાકરસૂરીશ્વરજી મ. સા.
વિ. સં. ૨૦૪૭
વિ. સં. ૨૫૧૭
પ્રથમ સંસ્કરણ – ૧૦૦૦ નકલ.
મુલ્ય : સદુપયેગ

Page #4

– પ્રકાશક તથા પ્રાપ્તિ સ્થાન –
આ. શ્રી મુકિતચંદ્રસૂરીશ્વરજી જૈન આરાધના ટ્રસ્ટ
C/o. દીલીપકુમાર ચીમનલાલ શાહ - સસ્તા અનાજની દુકાન, ભૈરવનાથ રોડ,
યુ. કે. બેન્કની બાજુમાં, અમદાવાદ-૮,
જિનાજ્ઞા વિરૂધ્ધ લખાયું હોય તે મિચ્છામ્િ દુકકડમ્ • સુધારા-વધારા સુચવવા જિનસાશન પ્રેમીઓને નિમંત્રણ છે. " • જિનપૂજા કરનાર પુણ્યવાનેના હાથમાં આ પુસ્તિકા
પહોંચાડવા વિનંતી. ૦ સારી રીતે જિનમંદિરે પુસ્તિકા લગાવવા વિનંતી.
મુદ્રક - હરિશકુમાર જયંતિલાલ દોશી
સરસ્વતી મુદ્રણાલય ભૂપેન્દ્ર રોડ-ધરમપુર ઉતારે રાજકેટ-૩૬૦ ૦૦૧.

Page #5

મંગલ ઉગાર શ્રી જિનશાસનના મહાન ઉપકારનો વિચાર કરીએ છીએ ત્યારે થાય છે કે આ શાસન માટે જે કાંઈ સારુ શુભ અને શુદ્ધ થાય તે કરવા માટે જેટલે ભોગ આપી શકાય તે આપ.
જ્ઞાની મહાપુરુષોએ આત્મકલ્યાણ માટે વિવિધ ધર્મ ક્રિયાઓ, વિધિઓ અને તેમા જાળવવા જેવી શુદ્ધિ માટે ઘણું ઘણું લખ્યું છે. તે પ્રત્યેક વિધિ-વિધાનમાં જેમ વધુ ઊંડા ઉતરીએ છીએ ત્યારે તત્વજ્ઞાનની જિજ્ઞાસા વધુને વધુ સતેજ બને છે. જેમ જેમ જિજ્ઞાસા પિતાના જિન સ્વરૂપને શોધવાના સ્વાત્મ પુરુષાર્થને પ્રારંભ કરે છે તેમ તેમ તેને આત્મિક-સાત્વિકતાત્વિક આનંદ ચરમ સિમાએ પહોંચે છે.
શ્રી જિનશાસનમાં શ્રાવક જીવનમાં જિનપૂજાને મહત્વની કરણ કહી છે. પ્રવચનમાં વારંવાર અશાતના નિવારવા સમજ હું આપતે, કેટલાંક શ્રેતાઓએ કહ્યું સાહેબ કદીય વાંચ્યું નહોય, સાંભળ્યું ન હોય, સાંભળવા ન મળે તેવી જોરદાર દલિલો અને સમાજ મળે છે. નાની પુસ્તિકારૂપે આપ પ્રગટ કરે તો અમારી ભૂલે સુધરે, નિત્ય જિન ભક્તિ કરતાં પુણ્યવાન પુસ્તિકા વાંચી જીવનમાંથી આશાતના દૂર કરવા પ્રયત્ન કરે તેમાંથી આ લઘુ પુસ્તિકાનું સર્જન થયું છે | વાંચી-વિચારી સહુ કેઈ આત્મા સુંદર જિનભકિતને કરનારા બને. પ્રભુ શાસનના ઊંચી કોટિના આરાધક બની સવ અને સર્વને તારવાની શક્તિને પામે. રાજકેટ
આ. પ્રભાકર સૂરી રિયા રેડ, •

Page #6

પૈસા આપનાર દાતાઓની નામાવલી
રૂા. શૈ.
Top
૦ ૦
૦ ૦
૦ ૦
૨૫૧-૦૦ શ્રી ગુલાબચંદભાઈ હીરચંદભાઈ દરીયા ૨૫૧-૦૦ , અશોકભાઈ સી. શાહ ૨૫૧-૦૦ , ભેગીલાલ છોટાલાલ દેશી ૨૫૧-૦સ , દિપકકુમાર ખેલશંકર દફતરી
,, સવિતાબેન લક્ષ્મીચંદ સંઘવી ૨૫૧-૦૦ , કાન્તિલાલ હીરાચંદ ગઢેચા ૨૫૧-૦૦ , ધીરજલાલ ટી. પરીખ ૨૫૧-૦૦ , બીપીનભાઈ આર. પરીખ ૨૫૧-૦૦ ,, કિશોરભાઈ એ. મણીયાર ૨૫૧-૦૦ , એક સદ્દગૃહસ્થ.... ૨૫૧-૦૦ છે જેચંદભાઈ વિઠ્ઠલભાઈ
. નયનભાઈ શાહ ૨૫૧-૦૦ , કલ્યાણજીભાઈ વી. પારેખ પરિવાર. ૨૫-૦૦ , કિશોરભાઈ પી. કેરડીયા ૨૫૧-૦૦ , કેશવલાલ પીતાંબરદાસ શાહ
હ. નવીનભાઈ ચોટીલાવાળા ૨૫૧-૦૦ , શાહ જેશીંગભાઈ કાળીદાસભાઈ
ઉનાવાવાળા હ. શાહ બ્રધર્સ

Page #7

શ્રી રત્નાકર પચ્ચીશી મંદિર છે મુકિતતણ, માંગલ્યકીડાના પ્રભુ ને ઈદ્ર નર ને દેવતા, સેવા કરે તારી વિભુ, સર્વજ્ઞ છે સ્વામી વળી, શિરદાર અતિશય સર્વના, ઘણું જીવ તું, ઘણું જીવતું, ભંડાર જ્ઞાન કળા તણું. ૧ ત્રણ જગતના આધાર ને, અવતાર હે કરૂણાતણું, વળી વૈદ્ય છે. દુર્વાર, આ સંસારનાં દુઃખે તણા; વીતરાગ વલ્લભ વિવના, તુજ પાસ અરજી ઉચ્ચકું, જાણે છતાં પણ કહી આ. હદય હું ખાલી કરૂં. ૨ શું બાળકો મા-બાપ પાસે, બાળકીડે નવ કરે, ને મુખમાંથી જેમ આવે, તેમ શું નવ ઉચ્ચરે ? તેમજ તમારી પાસ તારક, આજ ભેળા ભાવથી, જેવું બન્યું તેવું કહું, તેમાં કશું ખોટું નથી. ૩ મેં દાન તે દીધું નહિ, શિયળ પણ પાળ્યું નહિ, તપથી દમી કાયા નહિ, શુભ ભાવ પણ ભાગ્યે નહિ, એ ચાર ભેદે ધર્મમાંથી, કાંઈ પણ પ્રભુ નવ કર્યું, મારૂં બ્રમણ ભવસાગરે, નિષ્ફળ ગયું નિષ્ફળ ગયું. ૪ હું કે અગ્નિથી બન્યો, વળી લેભ સર્ષ ડો મને, ગળે માનરૂપી અજગરે હું, કેમ કરી ધ્યાવું તને ? મન મારું માયાજાળમાં મેહન, મહા મુંઝાય છે, ચડી ચાર ચે હાથમાં, ચેતન ઘણે ચગદાય છે. ૫ મે પરભવે કે આ ભવે, પણ હિત કાંઈ કર્યું નહિ, તેથી કરી સંસારમાં સુખ, અલ્પ પણ પાપે નહિ, જન્મે અમારા જિનજી ! ભવ, પૂર્ણ કરવાને થયાં, આવેલ બાજી હાથમાં અજ્ઞાનથી હારી ગયા. ૬

Page #8

અમૃત ઝરે તુજ મુખરૂપી, ચંદ્રથી તે પણ પ્રભુ, ભીજાય નહિ મુજ મન અરેરે! શું કરૂ હું તે વિભુ, પથ્થર થકી પણ કઠણુ મારૂ, મન ખરે કયાંથી વે, મરકટ સમા આ મન થકી, હું તેા પ્રભુ હાર્યો હવે. છ ભમતા મહા ભવસાગરે, પામ્યા પસાથે આપના. જે જ્ઞાન દન ચરણરૂપી, રત્નત્રય દુષ્કર ઘણાં, તે પણ ગયા પરમાદના વશથી, પ્રભુ કહુ છું ખરૂ, કૈાની કને કિરતાર આ, પેાકાર હું જઇને કરૂં ? ઠગવા વિભુ આ વિશ્વને, વૈરાગ્યના રરંગા ધર્યો, ને ધર્મના ઉપદેશ રંજન, લેકને કરવા કર્યાં, વિદ્યા ભણ્યું। હું વાદ્ય માટે, કેટલી કથની કહું ? સાધુ થઈને બહારથી, દાંભિક અંદરથી રહે. ૯ મે'મુખને મેલું કર્યું, ઢાષા પરાયા ગાઈને, ને નેત્રને નિદિત કર્યાં, પરનારીમાં લપટાઇને, વળી ચિત્તને ક્રેષિત કર્યું", ચિંતી નઠારૂ પરતણુ, હે નાથ ! મારૂ શું થશે, ચાલાક થઈ ચૂકયેા ઘણું. ૧૦ કરે કાળજાને કતલ, પીડા કામની બિહામણી, એ વિષયમાં બની અંધ, હુ વિડ’બરના પામ્યા ઘણી, તે પણ પ્રકાશ્યું. આજ, લાવી લાજ આપ તણી કને, જાણે! સહુ તેથી કહ્યું, કર માફ઼ મારા વાંકને. ૧૧ નવકાર મંત્ર વિનાશ કીધે, અન્ય મ`ત્રા જાણીને, કુશાસ્ત્રનાં વાકયે। વડે, હણી આગમેાની વાણીને, કુદેવની સ`ગત થકી,ક નકામાં આચર્યો, મતિભ્રમથકીરને ગુમાવી, કાચ કટકા મે’ ગ્રાહ્યા. ૧૨

Page #9

આવેલ દષ્ટિમાર્ગમાં મૂકી, મહાવીર આપને, મેં મૂધીએ હૃદયમાં દયાયા, મદનના ચાપને, નેત્રબાણ ને પધર, નાભિ ને સુંદર કટી, શણગાર સુંદરીઓ તણું, છટકેલ થઈ જોયા અતિ. ૧૩ મૃગનયણી સમ નારી તણાં, મુખચંદ્ર નીરખવા વતી, મુજમન વિષે જે રંગ લાગ્ય, અ૯પ પણ ગુઢ અતિ, તે શ્રુત્રરૂપ સમુદ્રમાં ધેય, છતાં જાતે નથી, તેનું કહે કારણ તમે, બચું કેમ હું આ પાપથી. ૧૪ સુંદર નથી આ શરીર કે, સમુદાય ગુણતણે નથી, ઉત્તમ વિલાસ કલાતણે, દેદિપ્યમાન પ્રભા નથી, પ્રભુતા નથી તે પણ પ્રભુ, અભિમાનથી અકકડ ફરું, ચપાટ ચાર ગતિતણી, સંસારમત છેલ્યા કરૂં. ૧૫ આયુષ્ય ઘટતું જાય તે પાપબુદ્ધિ નવ ઘટે, આશા જીવનની જાય પણુ, વિષયાભિલાષા નવ મટે, ઔષધ વિષે કરૂં યત્ન પણ, હું ધર્મને તે નવ ગણું, બની મોહમાં મસ્તાન હું પાયા, વિનાના ઘર ચણું. ૧૬ આમા નથી પરભવ નથી, વળી પુણ્ય પાપ કશું નથી, મિથ્યાત્વની કટુ વાણું મેં, ધી કાન પીધી સ્વાદથી, રવિ સમ હતા જ્ઞાને કરી, પ્રભુ આપશ્રી તે અરે પણ, દીવ લઈ કુવે પડયે, ધિકકાર છે મુજને ખરે, ૧૭ મેં ચિત્તથી નહિ દેવની કે, પાત્રની પૂજા ચહી, ને શ્રાવકે કે સાધુઓનો ધમ, પણ પાળે નહિ, પાપે પ્રભુ નરભ છતાં, રણમાં રડયા જેવું થયું, બેબી તણા કુત્તા સમું, મમ જીવન સહું એળે ગયું ૧૮ હું. કામધનું કલ્પતરૂ, ચિંતામણીના પ્યારમાં, ખાટા છતાં ઝંખ્યો ઘણું બની, લુબ્ધ આ સંસારમાં,

Page #10

જે પ્રગટ સુખ દેનાર હારે, ધર્મ તે સે નહિ, મુજ મુખ ભાવેને નિહાળી, નાથ કર કરૂણા કંઈ. ૧૯ મેં ભોગ સારા ચિંતવ્યાં તે, રોગ સમ ચિંયા નહિ, આગમન ઈચ્છયું ધનતણું, પણ મૃત્યુને પ્રીછયું નહિ, નહિ ચિંતવ્યું મેં નરક, કારાગાર સમી છે નારીઓ, મધુબિંદુની આશા મહીં, ભય માત્ર હું ભૂલી ગયો. ૨૦ હું શુદ્ધ આચાર વડે, સાધુ હૃદયમાં નવ રહ્યો, કરી કામ પર ઉપકારનાં, યશ પણ ઉપાર્જન નવ કર્યો, વળી તીર્થના ઉદ્ધાર, આદિ કઈ કાર્યો નવ કર્યા, ફેગટ અરે આ લક્ષ, ચેરાશી તણું ફેરા ફર્યા. ૨૧ ગુરૂવાણુમાં વૈરાગ્ય કેરો, રંગ લાગ્યો નહિ મને, દુર્જનતણા વાકયે મહીં, શાંતિ મળે કયાંથી મને, તરૂં કેમ હું સંસાર આ, આધ્યાત્મ તે છે નહિ જરી, તુટેલ તળિયાને ઘડે, જળથી ભરાયે કેમ કરી. ૨૨ મેં પરભવે નથી પુણ્ય કીધું, ને નથી કરતે હજી, તે આનેતા ભવમાં કહે કયાંથી થશે, હે નાથજી, ભૂતભાવિને સાંપ્રત ત્રણે ભવ, નાથ હું હારી ગયે, સ્વામિ ત્રિશંકુ જેમ હું, આકાશમાં લટકી રહ્યો. ૨૩ અથવા નકામું આપ પાસે, નાથ શું બકવું ઘણું, હે દેવતાના પૂજ્ય ! આ, ચરિત્ર મુજ પિતા તણું, જાણે સ્વરૂપ ત્રણ લેકનું, તે મારું શું માત્ર આ,
જ્યાં કોડનો હિસાબ નહીં, ત્યાં પાઈની વાતે કયાં? ૨૪ હારાથી ન સમર્થ અન્ય, દીનને ઉદ્ધારનારો પ્રભુ, મહારાથી નહિ અન્ય પાત્ર, જગમાં જોતા જડે હે વિભુ, મુકિત મંગળ સ્થાન તોય, મુજને ઈચ્છા ન લક્ષ્મી તણી, આપે સમ્યગરત્ન શ્યામજીવને, તે તૃપ્તિ થાયે ઘણું. ૨૫

Page #11

સાવધાન ! દહેરાસરમાં જતાં પહેલાં
ઘેર આશાતનાથી બચો. -પ. પૂ. આ. કે. શ્રી પ્રભાકરસુરીશ્વરજી મહારાજ
(૧) ભગવાનના દહેરાસરમાં પ્રવેશતાં પહેલાં નિસહી કહીને પ્રવેશવું. જેને અર્થ છે. દહેરાસરમાં સંસારની કઈ વાતચીત–વેપાર કે સંસારના સુખની ઈચ્છા કરવી તે મહાપાપ છે. અરિહંતાએ મેક્ષ મેળવ્યું છે. આપણે મોક્ષનું સુખ મેળવવાનું છે.
(૨) દહેરાસરની અંદર અધિષ્ઠાયક દેવ-દેવી સિવાય કેઈની પણ દેવ-દેવીની મૂર્તિ કે ફોટા મુકવા તે ઘેર આશાતના છે. હૈયામાં અરિહંત પ્રભુ પ્રત્યે અભાવ વધે તેવું કરવું જોઈએ.
(૩) દહેરાસરમાં કેસરની વાટકીમાં જોઈએ તેના કરતાં વધુ કેસર લેવું અને ગમે ત્યાં કેસરની વાટકી મુકવી તેનાથી દહેરાસર દ્રવ્યનાં વિનીપાતનું પાપ લાગે છે. અને

Page #12

ભવાંતરમાં તેના વિપાક રૂપે ઉંટડી, કુતરા અને પશુના ભવ મળે છે.
(૪) ભગવાનના પક્ષાલનું નમન નાભીથી ઉપરના અંગમાં લગાડાય પરંતુ નાભીથી નીચેના અંગમાં લગાડાય નહીં. તેથી ઘેર અશાતના લાગે છે.
(૫) આપણુ આહાર કે મેઢામાં નાખવાની કે સુંઘવાની વસ્તુ દેરાસરમાં ભુલથી લઈ આવવાથી તે દ્રવ્ય આપણે આપણું ઉપયોગમાં લઈ શકતા નથી. આજે
વ્યસને વધ્યા છે. તમાકુ અને સિગારેટના પાકિટ અજા- ભુતાથી અંદર લઈ જનારા ભયંકર પાપ બાંધી રહ્યા છે. દેરાસરના કમ્પાઉન્ડમાં સેપારી- પાન-તમાકુ આદી ચાવતાં અવાય નહીં. પરંતુ મુખ શુદ્ધિ કરીને આવવું જોઈએ. નિશ્વર દેવના ભકત પાસે ઉંચામાં ઉચે વિનય અને વિવેક હેવા જોઈએ.
(૬) દહેરાસરમાં બેનેએ માથે ઓઢીને આવવું જોઈએ, નાના બાળકે અને બાલિકાઓને પણ પુરેપુરા અંગોપાંગ ઢંકાય તેવી રીતે લાવવા જોઈએ.
(૭) દહેરાસરમાં પૂજા કરવાવાળા પૂજાના વસ્ત્રમાં આવે તે મહાલાભનું કારણ છે. સન્માર્ગનું રક્ષણ-સંવર્ધન-વૃદ્ધિ તથા શાસનનું ગૌરવ વધે છે.
(૮) વહેલી સવારે આરોગ્ય માટે ફરવા જનારા પુણ્યવાનો અડધા-પાટલુન પહેરી આવે છે, એ બરાબર નથી.

Page #13

(૯) આરોગ્ય માટે Walkingના બદલે કાર્યોત્સર્ગ, ખમાસમણું, પ્રતિક્રમણ વિગેરેમાં તે સમય ફાળવવાથી તે સમય જીવનને GOLDEN TIME બની જશે. આત્મા ઉપર લાગેલા અગણિત અશુભ કર્મો ઉપર દિવાસળી મુકાશે. આત્મ વિકાસમાં એક કદમ આગળ વધશે.
(૧૦) જિન પૂજા કરવા માટે જોતી–એસના વચ્ચે માં જ આવવું જોઈએ. હાઈકોર્ટમાં વકીલને પણ પિતાના યુનિફોર્મમાં આવવું પડે છે. જિન મંદિર એ કઈ બેડી બામણીનું ખેતર નથી. જિન પૂજાના સુવિહિત વસ્ત્ર ભાવ વૃદ્ધિનું કારણ છે. '
(૧૧) દહેરાસરમાં એક ધુપની અગરબત્તી ચાલું રહેવા છતાં બીજી સળગાવવી તે આશાતના છે. પોતાના ઘરની અગરબત્તી હોય અને સળગાવે તે વાંધો નથી. ચકોરને કેર પુરતી હોય છે. જે જીવનમાં સાચી ચમકતા લાવે છે.
(૧૨) દહેરાસરમાં નિકળતાં ભગવાનને આપશી પૂંઠ ન પડી જાય એટલે પાછા પગલે નિકળવું જોઈએ. બહુમાન અહંભાવ સાથે નીકળવું જોઈએ. પ્રભુ ત્રિલેકનાથ છે. પંઠ પાડવાથી મણકા ખસી જવા આદિ અનેક રોગે ઉદયમાં આવે છે. ભુલને સુધારવી તે સજજન આત્માનું
કર્તવ્ય છે.
.
(૧૩) ભગવાન ઉપર બને ત્યાં સુધી વાળા કુંચી કરવી નહીં પરંતુ કદાચ જરૂર પડે તે ખૂબજ સાવધાનીથી

Page #14

કરવી. ગમે તેમ વાળા કુંચી ફેરવવાથી બીજા ભવમાં શરીરની ચામડી ઉતરે છે, આપણે દાંતમાં કાંઈ ભરાઈ ગયું હોય તે કેટલી સાવધાની રાખીએ છીએ ? કાંટે કેવી રીતે કાઢીએ છીએ ?
(૧૫) પ્રભુજીની પ્રતિમા બે હાથેથી બરાબર પકડવી જોઈએ. ઘણાં ગળચી પકડી એક હાથે ઉઠાવે છે આ બરાબર નથી. નાના બાળકને માતા કેવા વાત્સલ્ય અને કાળજી પૂર્વક ઉપાડે છે? આ તે પ્રભુજીની મૂર્તિ છે તેના માટે ખૂબ સાવચેતી જોઈએ.
(૧૫) દહેરાસરમાં જતાં પહેલાં પુરૂએ મસ્તકમાં મેરૂ જેવું તિલક જે ચાંદલે કરવો જોઈએ. જેને અર્થ પ્રભુ તારી આજ્ઞા મસ્તકે ચઢાવું છું. તારી આજ્ઞા ખાતર મારૂં આ મસ્તક વધેરાઈ જાય તે મને વાંધો નથી. મને મોક્ષની વધાઈ મળશે જેને આ ભાવ છે તેને પ્રભુની આજ્ઞા સમજવી અને ભક્ષ અભક્ષ પદાર્થ જાણવા, ગમ્ય અગમ્ય વસ્તુને ત્યાગ કરવા અભ્યાસ કરે જોઈએ. તે જાણવાનું ગુરુ પાસે મળે. જેથી સદગુરુને પરિચય કરે જોઈએ, જે અજ્ઞાનને ભગાડે છે.
(૧૬) ગભારામાં મુખકેષ બાંધીને જવાય ભગવાન પાસે ખૂબ નજીક જઈને ધૂપ આદિ કરવું નહીં. ગભારાની બહાર કરાય. . (૧૭) પ્રભુજીની પૂજાની શરૂઆત કરતાં પહેલાં આગલા દિવસના કુલ “આદિ એરપીંછ દ્વારા દુર કરવી જોઈએ.

Page #15

ઘણાં હાથ વડે કુલ પકડે છે. આમ કરવાથી કુલઆદિ ની અંદર રહેલાં છાનાં પ્રાણ નીકળી જાય છે જિનેશ્વર દેએ દરેક ક્રિયામાં ઉપગની પ્રધાનતા કહી છે. ક્રિયા એ કમ–ઉપયોગ એ ધર્મ–પરિણામ એ બંધ વાત હૈયામાં જગાવવી જોઈએ વ્યવહારમાં બધે વિધિનું પાલન કરીએ. અહીં જેમ તેમ ચાલે ?
(૧૮) ભગવાનમાં દર્શન કરતાં ત્રણે દિશાને ત્યાગ કરી મનને એકાગ્ર બનાવી પ્રભુ ભકિતમાં લયલિન બનવું જોઈએ. ભગવાનના ગુણે ઉપકાર પંચકલ્યાણક વિગેરેને સૂક્ષમતાથી વિચારવા જોઈએ. સાત્વિક આનંદને અનુભવ થશે.
(૧૯) સ્વદ્રવ્યથી પ્રભુની પૂજા કરનાર અને તેમાં એ અષ્ટ પ્રકારી પૂજા કરવી તે મહાન લાભનું કારણ બને છે. અષ્ટપ્રકારી પૂજા અઠે કર્મોના નાશ માટે છે ચિત્તની પ્રસન્નતા વધે છે. જન્મ જરા મૃત્યુને જલદી અંત આવે છે. માનવ જીવન સફળ બને છે. અક્ષય સુખ પ્રાપ્ત થાય છે.
(૨૦) પૂજા કરનારે ઘડીયાળ પહેરીને અવાય નહી તેમાં લેટું આદિ હેવાથી ભગવાનના અંગે અડી જવાથી પાપનું કારણ બને છે. - (૨૧) છદ્યસ્થ મુદ્રાની ગુરુ ગૌતમરવામિ આદિ ગુરુની પૂજા કર્યા પછી તે કેસરથી ભગવાનની પૂજા થાય નહિ દેવદેવીની પૂજા કર્યા પછી તે કેસરથી ભગવાનની

Page #16

કે ગુરુની પૂજા થાય નહી. દેવ દેવીને અંગુઠાથી મસ્તકે એક તિલક કરાય. આરતી ન ઉતારાય ખમાસમણ ન દેવાય.
(૨૨) દહેરાસરમાં આવતા પુરૂષાએ પેાતાની અંજલી મસ્તકે લઈ નમસ્કાર કરવા. એનેાએ મસ્તકને અજલી પાસે લઇ નમસ્કાર કરવા જેથી મર્યાદા સચવાય.
(૨૩) પ્રભુજીની હથેળી, ફેણા કે લાંછનની પૂજા કરાય નહી.
(૨૪) પૂજા કરનારે પગ ધેાવાના રીતે દન કરવા આવનારે ઉઘાડ પગે અને બગડયા હોય તેા ધેાવા જોઇએ.
હ્રાય છે, તેવી આવવુ જોઇએ.
(૨૫) મહાપુણ્યદયે મળેલ શ્રી જિનશાસન અને માનવજન્મ સફળ કરવા કુંટુબના સર્વાં સભ્યાએ નિત્ય જિનપૂજા કરવી જોઈએ. તે શકય ન હેાય તેા રજાના દિવસે અવશ્ય કરવી. બાળકાને સ્કુલ વિગેરેને કારણે દરરાજન થઇ શકે તે રજાના દિવસે અવશ્ય કરાવવી. આવા જ ખાળક। સુસંસ્કારનું ઝરણુ` વિશ્વમાં વહેતુ રાખે છે. માતા-પિતા તથા ધર્મના સાચા ભકત બની શકે છે. કુળ રત્ન કે શાસન દિપક બને છે.
(૨૬) પ્રથમ નિસીડ્ડી જિન મંદિરના મુખ્ય દ્વારે ખેલવાની. હું અને મારું જિન મંદિર બીજી કોઈ વાત નહી. જિનમંદિરની સાફસુફી સુચનાદિ કેસર- ઘસવુ' દિ શ્રીજી નિસ્રહી સુપ્રકાશ ખાંધી હાથ ધોઇ ગભારામાં

Page #17

દાખલ થવું એટલે હું અને મારી દ્રવ્ય પૂજા. ચૈત્યવંદન શરૂ કરતાં પહેલાં ત્રીજી નિસહી હું અને મારી ભાવપુજા.
(૨૭) દર્શન-પૂજા-કરતાં ભગવાનની જમણી બાજુ પુરૂષ અને ડાબી બાજુ સ્ત્રીઓએ ઉભા રહી પૂજા-દર્શન સ્તુતિ આદિ કરવી.
(૨૮) પ્રભુજીને ત્રણ પ્રદક્ષિણા આપવાની છે. ભમતી હોય તે ભમતી ને ન હોય તે સિંહાસનમાં પ્રતિમા પધરાવી આપવી. પ્રદક્ષિણાના દુહા સારી રીતે કંઠસ્થ કરી બોલવાથી ભાવ વૃદ્ધિનું કારણ બને છે. દુહા રચીને મહાપુરૂષોએ મહાન ઉપકાર કર્યો છે.
(૨૯) શ્રાધ્ધવિધિ ગ્રંથ ગુજરાતી ભાષામાં છે. જેનું વાંચન ગુરૂ નિશ્રાએ કરવું જોઈએ. ધર્મનું ઊંડું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થશે.
(૩૦) પિતાના ગામના જિન મંદિરોએ તેમજ આજુબાજુના ગામ, નગર, તીર્થો વિગેરેની સાફસુફી શુદ્ધિ વિગેરે શ્રાવકોએ ભેગા થઈ અવાર નવાર કરવા જોઈએ. સંસાર માટે અનંતા જન્મ પુર્ણ કર્યા પણ ધર્મ સેવા માટે આજ ભવ છે.
(૩૧) કુલ ધેવાય નહિ. સુગધી કુલ વપરાય ફુલ ચઢાવવા કે પૂજા કરતા પડી જાય તે કુલ ચઢાવાય નહિ.
(૩૨) દહેરાસરમાં પેસતાંજ ત્રણ પ્રદક્ષિણા આપવાની છે.

Page #18

.
(૩૩) કૈસર ઘસતાં પહેલા એરસીયાને બધી ખાજુથી જોઇ લેવા જોઈએ. જેથી જાળા કે નિગેાદ થઈ હાય તે ખ્યાલ આવે અપેારે ધોઈને સાફ કરીને સુકા હાય તા ચાકળા રહે.
(૩૪) કળશ પક્ષાલ કરતી વખતે થાળીમાં સુવાના છે, પરશાળ ઉપર મુકવાથી અશુદ્ધ રજકણા ચાંટે છે.
(૩૫) દેગડા-ડાલ–કુ ડી–કળશ આદિની અંદર– અહારની કિનારી ઉપર કેટલીકવાર મેલ ભરાઇ ગયેલા હાય છે. જેની કાળજી રાખવી. ધાઈને ઉપયાગ ન કરતાં હા તે ઉંધા રાખવા જોઇએ.
(૩૬) દહેરાસરમાં સ્તવન વિગેરેની ચાપડીએ ફાટેલી તૂટેલી ન રાખવી. ટ્રસ્ટીઓને પૂછ્યા વગર ગમે તે પુસ્તકા ફાટા પંચાંગા અંદર મૂકી જનાર પાપના ભાગીદાર બને છે.
(૩૭) જિન મ`દિરમાં કયાંય જાળા,ધુળ વિગેરે જામી ન જાય તેનુ ધ્યાન રાખવુ જોઇએ.
(૩૮) જિનમ`દિરમાં સંસારને લગતી લગ્ન પત્રિકાએ મુકી શકાય નહિ. વેપારની જાહેરાતા દહેરાસરની અંદર કે બહાર લગાવાય નહિ.
(૩૯) 'ગલુછણા મલમલના ચોકખા અને માટા જોઇએ. અ‘ગલુછણુા ચાળીમાં મુકવા જોઇએ. ખભા ઉપર કે પરસાળ ઉપર મૂકાય નહિ. આપણને અડી ન જાય

Page #19

તેની કાળજી રાખવી જોઇએ. અ'ગલુછણા અને પાટ લુછણીયા જુદા રાખવા જોઇએ. એક અલગ પરાંતમાં અંગલુણા ધાવા જોઇએ. તે પરાંત ખીજા કેઈ ઉપયેગમાં ન લેવાય. બાથરૂમ, ચેકડીમાં કે જમીન ઉપર ધાવાય તે અશાતના છે. અગલુછણા ખીજા કોઈપણ ઉપયેગમાં ન લેવાય.
(૪૦) ત્રિકાળ પૂજા કરવાનુ જ્ઞાનીપુરૂષાનુ વિધાન છે. સવારે વાસક્ષેપે પૂજા મધ્યાનહ સમયે અષ્ટ પ્રકારની પૂજા સંધ્યા સમયે ધૂપ તથા દિપક આરતી પૂજા.
(૪૧) જિન પૂજા આગમાનુસારી છે, તેનુ જોરદાર વણુન પ. પૂ. મહેાપાધ્યાય યÀવિજયજી મ. સા. એ ૧૫૦ ગાથાની હુંડીના સ્તવનમાં કર્યુ છે. તેનું ભાષાંતર ૫. પૂ. આ. કે.શ્રી જિનપ્રભસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ છપાવ્યુ* છે. આ સ્તવનની ખુખી એ છે કે જેએ મૂર્તિને માનતા નથી. અને ૩૩ આગમેને માને છે. તે ૩૩ આગમાના આધારે ઠેર ઠેર જિનપૂજાના જે પાઠા છે તેનુ' સુંદર વણ્ન કરવામાં આવ્યુ છે. આ મહાપુરૂષે જેટલા મિથ્યામત કેલાયા તે બધાની સામે જોરદાર શાસ્ત્રાધાર આપી વિશ્વમાં જૈન શાસન જયવંતુ રાખ્યુ છે. સકલ - સઘને ગેરમાર્ગે જતા ઉગારી લીધેા છે.
(૪૨) જે દારી ઉપર અગલુછણા સુકવ્યા હાય તેને માથુ ન અડી જાય તેવી રીતે સુકવવા જોઈએ. પડી ન

Page #20

જાય તે માટે કલીપે લગાવવી જોઈએ. પગ કે ટેબલ ઉપર ન સંકેલતા થાળીમાં સકેલી થાળીમાં મુકવા જોઈએ.
(૪૩) જિનપૂજા સ્વદ્રવ્યથી જ કરવી જોઈએ કદાચ દહેરાસરનું કેસર આદિ વાપવુ પડે તે તે કેસર એવી રીતે ઉપયોગ કરે કે વાટકીમાં કેસર પડી રહે નહી થાળી વાટકી ઘેઈને જે જગ્યા નકકી કરી હોય ત્યાં મુકવી.
(૪૪) ધૂપ ધૂપદાનીમાં મુકવે જોઈએ સળગતી અગરબત્તી પાટલા ઉપર ન મુકાય. દીપક થાળીમાં મુક જોઈએ.
(૪૫) સમગ્ર જિનમંદિરમાં ઇલેકટ્રીક ન આવે તે વધુ સારૂ તે ન બને તે ગભારામાં નજ લાવવી. બહાર પ્રકાશ એવી રીતે લગાવ જે પ્રભુના મુખ ઉપર ન આવે અમદાવાદમાં સુરત રોડ ઉપરના મોટા મહાવીરસ્વામિ દહેરાસરમાં આ પ્રમાણે છે. આપણા મુખ ઉપર કેઈ સતત લાઈટ નાખે તે શું થાય ? પ્રભુને સાક્ષાત માની પૂજા કરવાની છે. - (૪૬) પૈસા આદિ ભંડાર પિતાને હાથે નાખવા. પાટલા વ્યવસ્થિત મૂકી દેવા.
(૪૭) સુંદર આંગી જયારે રચવામાં આવી હોય ત્યારે બીજે દિવસે સવારે વહેલા નહિ ઉતારતા, દશનાથીઓ દર્શન કરી અનુમોદના કરી શકે તે માટે ૮-૩૦ સુધી તે રાખવી.

Page #21

૧૧
(૪૮) ચૈત્યવ ́દન કર્યાં બાદ ફળ નૈવેદ્ય માટે જયાં છાખડી કે વ્યવસ્થા હાય ત્યાં મુકવા.
(૪૯) સામુદાયિક ક્રિયા સિવાયના સ્તુતિ-સ્તવન ચૈત્યવદન ખેાલતી વખતે ખીજાને ખલેલ ન પડે તેની કાળજી રાખવી જોઇએ.
(૫૦) મારપી’છીથી ફુલ ઉતાર્યાં બાદ કુ...ડીમાં દેખાવીને ન મુકાય. છાયડા હાય અને તેની ઉપર કેાઈના પગ ન આવે તેવી જગ્યાએ પરાવવા જોઈએ.
(૫૧) આરતી મૂળનાયક ભગવાનને જ ઉતારાય બધે નહિ.
(૫૨) પૂજા કરનારે ધેાતી-ખેસ બહેનેાએ સાડી આદી પહેરી પુજા કરવી, ઉંદૂભટ્ટ વેશ પહેરી દહેરાસરમાં
ન અવાય.
(૫૩) કાઇની પણ ભુલ તિરસ્કાર પૂર્વક કે હડધૂત કરી ન કહેવી સેાનાની લગડી પણ ધગધગતી તપાવીને
ન અપાય.
(૫૪) પ્રભુજીના મુખારવિંદ ઉપર વાળાકુચી ફેરવી શકાય જ નહિ.
(૫૫) જિનમ`દિરમાં કોઈપણ દેવ-દેવીના ફોટા ક રાખવા નહિ.
(૫૬) જિનમ‘દ્વિરમાં ત્રિગડુ એવી રીતે રાખવુ ોઈએ કે જેથી દર્શન ચૈત્યાંવઘ્ન કરનારાને તકલિન પડે,

Page #22

૧૨
(૫૭) ૨૪ ભગવાનના જીવન ચરિત્રે એકવાર જીવનમાં વાંચી જવા.
(૫૮) જિનેશ્વર દેના ગુણગાન ગાવા તેની જ વાણી સાંભળવી. તેની આડગ સમજવી. ઉતારવી તેનાજ શાસ્ત્ર અને ગીતાથ મહાપુરૂષે સર્જન કરેલા પુસ્તકનું વાંચન પરિશિલન અધ્યયન કરવું. જિનની આજ્ઞા પાળતા પળાવતા જિનમતમાં ચાલતા ચલાવતાની સેવા-પૂજા-ભકિત કરી માનવજીવન સફળ બનાવવું.
(૫૯) અંગપૂજા ગભારામાં થાય બાકી અગ્ર અને ભાવપૂજા ગભારાની બહાર થાય.
' (૬૦) ધાતુની પ્રતિમાને પક્ષાલદિ અંગલુછણા બેસીને થાય. ગમેતેમ ઉપાડાય નહિ.
(૬૧) આંગી કરેલ પ્રતિમા ઉપર પૂજા ન કરાય. આંગીનું બેખુ મુગટ આદિ નીચે ન મુકાય.
(૬૨) પુરુષોએ પુરુષની જગ્યાએ તેમજ બેનોએ બેનેની જગ્યાએ ચૈત્યવંદન કરવું પતી-પત્ની સાથે બેસી ચૈત્યવંદન ન કરાય.
- (૬૩) પુરુષની સભામાં બેનેએ દાંડિયા રાસ કે ગાવું જોઈએ નહિં. બંનેની પૂજા ભાવના હોય ત્યારે પુરુએ જવાય નહિં.

Page #23

૧૩
(૬૪) પુરૂષાની પૂજા-ભાવનામાં જે ગવૈયાઓની સાથે સ્ત્રી ગાતી હાય, તેવા તથા એકલી સ્ત્રી ગાયકને આમંત્રણ આપવું. નહીં.
(૬૫) પ્રભુજીને પક્ષાલ સુય્યદયથી સુર્યાસ્ત સુધી થઇ શકે માટે આંગી આદિવ્ય સુઈઁદય પછી ઉતારવા જિન પૂજા કરી વહેલા જવાની ભાવનાવાળા માટે ધાતુની એક નાની પ્રતિમા પૂજા માટે જરૂર હાય તે અપવાદ માગે વહેલા પક્ષાલ કરી પૂજા કરી શકાય.
(૬૬) ઝવેરીની દુકાનમાં કામ કરનાર કચરામાં હીરા આવે અને ફેંકી દે તે માલિક કાઢી મુકે, પણ ધ્યાન દઈને કામ કરે તે માલિક બઢતી આપે તેમ શ્રી જિનશાસનના કાર્યોં ઝવેરાતથી પણ અધિક મુલ્યવાન છે. તેમાં જેટલી ચિવટ રાખીએ તેટલે વધુ લાભ અને ઉપેક્ષા કરીએ તે વધુ નુકશાન.
(૬૭) ખંભાતના મેાટા ભાગના જિન મંદિરમાં પૂજારી નથી. શ્રાવકે જાતે જ બધુ કામ સ'ભાળે છે.
(૬૮)દેવ દ્રવ્યમાંથી પૂજારીને પગાર આપી શકાય નહી. (૬૯) પ્રભુ શાસનના મહ પુણ્યશાળી ટ્રસ્ટીઓએ દેવ દ્રવ્ય આદિ જે કાંઇ વધુ રકમ પડી હાય તેના માહુ ઉતારી જ્યાં જરૂર હેાય ત્યાં આપી દઇ જિનશાસન ઝગમગતું બનાવવાની જરૂર છે. સમય એવે આવી રહ્યો છે-રાજાઓના સાલિયાણા એક કાચી સેકન્ડમાં નાબુદ કર્યાં

Page #24

તેમ આ રકમ પર કેની કયારે નજર પડશે તે ન કહી શકાય. શાણપણુ-ડહાપણુ-દીધદષ્ટિને જેમ જલદી ઉપયોગ થાય તે કરી દેવા જેવું લાગે છે. ફાજલ પડેલ રકમને વ્યવસ્થિત ઉપયોગ થઈ જાય તે સૌની જેવાની ફરજ છે.
(૭૦) પૂજા કરનાર ભાગ્યશાળીએ કેસર નખમાં ન જાય તેની કાળજી રાખવાની છે. ટેરવાના ભાગમાં કેસર લઈ પૂજા કરાય. નખમાં મેલ હેય તે કેસરમાં જાય, અશાતના થાય. વળી તે હાથે ખાઈએ તે પેટમાં કેસર જાય તે દેવ દ્રવ્ય ભક્ષણને દોષ લાગે.
(૭૧) પ્રભુના અંગે પૂજા કરતી વખતે ટાઈપ મશીનની જેમ પૂજા નથી કરવાની-ઘેદા નથી મારવાના નખ ન અડી જાય. સાક્ષાત્ તીર્થંકર-ભગવંતને હું સ્પર્શ કરી રહ્યો છું. તેવી રીતે પૂજા કરવાની છે.
(૭૨) પૂજા-ભક્તિ-ભાવના-સ્તવના કરતી વખતે પૂર્વાચાર્ય કૃત કૃતિઓ ગાવા જોઈએ. સિને સ્ટાઈલ રાગ ગાવાથી શ્રેતાઓની સામે તે દ્રશ્ય મનમાં રમતા થઈ જાય છે લાભના બદલે નુકશાનનું કારણ બને છે. માટે ભાગ અત્યારે સિનેમાં ટી. વી.માં ઢસડાઇ માનસ બગાડી રહ્યો છે. ત્યારે જિન ભક્તિ વખતે એવું શ્રવણ કરાવવું જોઈએ કે શ્રેતાનું જીવન પરિવર્તન થઈ જાય. એકટરને મટી અરિહંત બની જાય.

Page #25

૧૫
(૭૩) પ્રભુના જમણા અંગે વારંવારા ચાંદલા કરવાની વિધિ નથી. કેઈના વતી પણ વારંવાર ચાંદલે થાય નહી. ૨૫ જણે પૂજા કરવા કહ્યું હોય તે સકળ સંઘ વતી એક ચાંદલે કરવાથી બધા વતી પૂજા આવી જાય છે. તેમ દશન આવી જાય છે.
(૭૮) પ્રભુના હસ્તે કમળમાં કંઈને કંઈ મુકવું જોઈએ. રૂપાનાણું ચાંદીનું નાળિયેર વિગેરે.
(૭૫) જિન મંદિરના દર્શન-વંદન કર્યા પછી બિરાજમાન ગુણુભગવંતને વંદન કરવા જવું જોઈએ. વંદન વિધિ કદાચ ન આવડતી હોય તે ત્રણ ખમાસમણ આપી વંદન થઈ શકે. સદૂગને ક્ષણને પરિચય ટન બંધ લાભ કરી શકવા સમર્થ છે. જિનવાણી શ્રવણને યોગ હોય તે સંપુર્ણ સાંભળવું છેવટે પાંચ મિનિટ પણ સાંભળવું. ગુરુ વાકયનું એક જ ઈજેકશન ભવે ભવના ફેરામાંથી ઉગારી શાશ્વત એવા મોક્ષ સુખને આપવા સમર્થ છે.
(૭૬) દેવ ગુરુ પાસે ખાલી હાથે જવાય નહિં.
(૭૭) જિન મંદિરની અંદર દેવ દ્રવ્ય સિવાયના બીજા કેઈ ભંડાર ન રાખવા જોઈએ. બીજા બધા ખાતાના ભંડારે બહાર રાખવા જોઈએ.
(૭૮) પ્રભુની પૂજા કરવા જતાં પહેલા નાહવાનું પંચીયું જુદુ રાખવું જોઈએ. નહિ તે એકી બેકી ગયેલા કપડાથી નાન કરવામાં અશુદ્ધ પરમાણુ નાહ્યા પછી

Page #26

૧૬
શરીરને લાગેલા પડયા હૈય છે. આશાતનાનુ' પાપ લાગે છે. નગ્ન નહવાય નહિ.
(૭૯) અખંડ દિવા રાખવા એજીયાત નથી. દેવદ્રવ્યમાંથી લેાકેાની પાસે માંગી ખુચીને અખંડ દીવા ન રાખવા. પરંતુ કોઈ ઉલ્લાસથી અખંડ દીવેા રાખે તે વાંધા નથી.
(૮૦) અખંડ દીવાના બદલે સહુથી પહેલા ઈલેકટ્રીક લાઈટ કાઢવી જરૂરી છે. અજન્ટા-ઇલેારાની ગુફામાં ઇલેકટ્રીક લાઈટ પેસવા દીધેલ નથી. લાઈટથી કલાકૃતિને તેમજ પ્રભુજીની 'જન વિધિમાં નુકશાન થાય છે.
(૮૧) પુજા ભાવનામાં ભાઈ મહેનેાએ સામ સામા મુખ કરી બેસવુ' નહી. પર`તુ પુરૂષની પાછળ એને એસે ગનૈયા વિગેરેએ એના સામે બેસી ગાવુ' નહિ.
(૮૨) પુજા ભાવના વ્યાખ્યાન પ્રતિક્રમણના સમયે આડીઅવળી વાર્તા ચલાવી ભકિતમાં અંતરાય કરવેા નહી. પ્રભુની હાજરીમાં ઉપદેશાત્મક ભાષણ તે અનધિકાર વન છે તેનાથી ભવાંતરમાં ખેરા-મુંગાના અવતાર મળે છે.
(૮૩) જેવી આવડે તેવી સ્નાત્ર પુજા ભાવના સ્વયં ભણાવવાના આગ્રહ રાખવા. શરૂઆતમાં તકલિફ જણાશે. પણ જ્યારે એક બે વખત આ પ્રમાણે શરૂ થશે. પછી ભાવેાલ્લાસ વૃદ્ધિ પામશે. જ્ઞાની, ગુરુ ભગવંતાએ

Page #27

૧૭
પૂજામાં આગમ સાહિત્યના રહસ્યો સરળ શબ્દોમાં ગુંથી આપણું ઉપર મહાન ઉપકાર કર્યો છે.
(૮૪) અંગલુછણ બરાબર સાફ ન થવાથી પ્રતિમાજીને ઘસારો પહોંચે છે. માટે જંગલુછણ ખૂબ વ્યવસ્થીત દેવા.
(૮૫) અંગલુછણા અને પાટલા લુછણ સાથે રાખવા નહી. અડાડવા નહી તેમજ સાથે જોવા નહી.
(૮૬) જે જગ્યાએ પગ દેવાતા હોય, વાસણ મંજાતા હોય તે જગ્યાએ અંગલુછણું દેવાય નહી.
(૮૭) અંગલુછણ થાળીમાં રાખવા જમીન પર પડયા પછી ભગવાનને અંગલુછણુ કરાય નહિ. . (૮૮) પૂજામાં સ્ટીલના વાસણે વાપરવા નહી. તેમજ પૂજાની ડબી-નવકારવાળી પ્લાસ્ટીકની જોઈએ નહીં.
(૮૯) ભગવાનને હાથ સિવાય શરીરના બીજા કઈ પણ અંગ કે કપડાના છેડા અડવા જોઈએ નહીં. | (૯૦) જિનમંદિરમાં પુરુષેની હાજરીમાં બંનેએ ગાવું નહીં. તેમજ પુરુષની હાજરીમાં બેનેએ દાંડીયારાસ લેવાય નહિ કે નૃત્ય કરાય નહિ, તે પુરુષની સાથે તે કેવી રીતે રમાય? વરઘોડામાં બેથી દાંડીયા રમાય નહિ બેને નૃત્ય કરતા હોય ત્યાં પુરુષે કે બાળકોએ જવાય નહિં. ટૂક કે વાહનમાં બેસી સંગીત ગાય તે વાંધા જેવું લાગતું નથી.

Page #28

૧૨
(૯૧) ચંદન ઘસવાના એળસીયા ખરાખર સાફ્ થવા જોઈએ, નહી તેા ખીજે દિવસે ઘસેલુ કેસર વાસી થઈ જાય છે.
(૯૨) ચૈત્યવવંદન કરતા પહેલા પ્રભુની ૩ અવસ્થા ભાવવી જોઇએ (૧) પિ'ડસ્થ અવસ્થામાં જન્મ અવસ્થા (૨) રાજ્યઅવસ્થા પદસ્થ અવસ્થામાં શ્રમણ અવસ્થા અને (૩) રૂપસ્થ અવસ્થામાં કેવળજ્ઞાન અને મૌન અવસ્થા એટલે રૂપાતીત અવસ્થા લાવવી જોઇએ.
(૯૩) જિનમંદિરની ધજા દેખાતાની સાથે મસ્તક નમાવી કે હાથ જોડી “નમા જિણાણુ” ખેલવુ જોઇએ. આમ કરવાથી શાશ્વતા અશાશ્વતા જિનમદિરામાં રહેલી જિનભૂતિ એને વંદન થાય છે. તથા તેમાં થતાં દર્શન વંદન-સ્તવના સુકૃતની અનુમોદનાના લાભ થાય છે.
(૯૪) કેટલીક એના પૂજાના કપડા દરરાજ જુદા જુદા પહેરે છે તે તે માટે પાંચ છ જોડ હાય તા સારૂ બાકી જે કપડાથી માત્રાદિ કયુ" હાય તેવા કપડા ધાયા માદ પણ ઉપયોગમાં ન લેવાય.
(૯૫) દહેરાસર-ઉપાશ્રયમાં જ્યાં અવર જવર વધુ રહેતી હૈાય ત્યાં પીવા માટે કાચા પાણીની વ્યવસ્થા હાય છે. પશુ પાકા પાણીની વ્યવસ્થા ભાગ્યેજ હાય છે. તા પાકા પાણીની વ્યવસ્થા રાખવી જોઇએ. પાણી લેવા ડાયે રાખવેા જોઇએ. ગ્લાસ કારે કરીને મુકવાની સુચના ત્યાં લગાવવી જોઈએ.

Page #29

(૯૬) દહેરાસર નાના હોય ત્યાં સ્નાત્ર પૂજા–ભાવનાભકતામર રત્નાકર પચ્ચસી નવકારવાળી ગણવી. આદિ દહેરાસરની બહાર વ્યવસ્થા થાય તે સારૂં.
(૭) પૂજારીના કપડા ગંદા ન રહે તેની કાળજી રખાવવી. અને દહેરાસરમાં હોય ત્યારે લાલ ધેતી અને પળા ખેસમાં હે જોઈએ. લેંઘા પેન્ટની છુટ ન અપાવી જોઈએ. ઘેરથી નાહીને ન આવવો જોઈએ. દહેરાસર પાસે તેની તે વ્યવસ્થા રખાવી જોઈએ.
(૯૮) ચેખા-બદામ-વરખ-બાદલ-ફળ-નૈવેદ્ય બધુ દેવ દ્રવ્ય જ ગણાય જેથી જે તે વસ્તુ વેચી દેવ દ્રવ્યમાં જમા કરાવવું જોઈએ.
(૯) પ્રથમ મંગળ દવે પ્રગટાવી પછી આરતી પ્રગટાવી-લુણ ઉતારી પૂજા કરી-ડાબાથી જમણી તરફ ઉતાર અને ઉતારતાં મસ્તકની ઉપર કે નાભીની નીચે ન જ જોઈએ. તેની કાળજી રાખવી. આપણું હાથે ઓળવા નહિં.
(૧૦૦) ભંડારમાં ચોખાદિ નાખવાની જગ્યા કાયમ ખુલ્લી ન રહેવી જોઈએ બુચ દાટે રાખવું જોઈએ અંદર પટ્ટી નખાવવી જોઈએ. તાળાને સીલ મારવું જોઈએ. ઓછામાં ઓછાં બે ત્રણે ભેગા મળી–સલ તપાસી–ભંડાર ખેલી ચોખાબદામ-રકમ જુદી પાડી ચેપડામાં જમા લઈ લેવી. કદાચ પરચુરણ ગણુવાને ટાઈમ ન હોય તે

Page #30

પૂજારી–મહેતાછ કે નેકરને ન લેંપતા તાળા કુંચીમાં રાખવું.
(૧૦૧) દહેરાસરમાં ઘડિયાળ ન રાખવી જોઈએ.
૧૨) પૂજારી સવારમાં વહેલો આવતે હેય-તેને એકાદ કલાક ચા-પાણી માટે છુટી શકે તેવી વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ. મેટા દહેરાસરમાં બે હેાય તે વારા ફરતી જાય. એકની હાજરી અવશ્ય હેવી જોઈએ. વ્યસનમાં ફસાયેલાએને આવા કામમાં રેકવા નહિં.
(૧૦૩) પૂજારી–મુનીમ ચાકીવાળા માણસો બરાબર કામ કરે છે કે નહિ તેની દેખરેખ પુરી રખાવવી જોઈએ. અને તે કામ કારોબારીમાંથી એકને સંપાવું જોઈએ. નોકરીયાત માણસે સાધમીકેનું કેટલીકવાર અપમાન પણ કરી નાંખે છે. તેવું ન થાય તેની પણ કાળજી રખાવી જોઈએ.
(૧૦) બિન જરૂરી વસ્તુઓને નિકાલ કરી દે જોઈએ.
(૧૦૫) જિનમંદિરના ઉપકરણનું કટેક લિસ્ટ રાખવું જોઈએ. પૂજારી (બીજા નેકરાદિ) ને ઘેર સુવાવડ કે અંતરાયને પ્રસંગ હોય ત્યારે દહેરાસરનું સંપૂર્ણ કામ કરી લેવા માટેની અગાઉની વ્યવસ્થા ગોઠવી રાખવી જોઈએ.
(૧૬) નિત્ય નવકારશી-પરસી વિગેરેના બોર્ડ ઉપર સમય લખય તેમ કરવું જોઈએ.

Page #31

૨૧ (૧૦૭) કંકેત્રિી વિગેરે જેમ તેમ લગાવાતી હોય છે. તેના બદલે વ્યવસ્થિત લગાવી શકાય તેવી વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ.
(૧૦૮) ટીપ કે બોલીની રકમ તુરતજ ભરપાઈ કરવી જોઈએ. મોડી આવવાથી દેવપ્રયાદિના વ્યાજના ભક્ષણને દેષ લાગે છે.
(૧૦૯) પૂજાના કપડા જ ધેવાવા જોઈએ. કેઈવાર અનુકુળતા ન હોય તે છેવટે પલાળી-નીચેવીસુકવી નાખવા જોઈએ.
(૧૧૦) તીર્થયાત્રાએ જતી વખતે સાધારણ ખાતામાં ઉદારતા પુર્વક રકમ લખાવવી જોઈએ. કાયમ માટે તીર્થ સાચવતા માણસને ખર્ચ સાધારણમાંથી અપાતા હોય છે. તે ખાતા તરતા રાખવા જોઈએ.
(૧૧૧) ઇત્કૃષ્ટ વિધિ ચાંદલે કરવાની -પ્રથમ મસ્તકે શિખર- પછી બે કાને- પછી ગળે પછી હદ અને પછી નાભીએ કરવાની છે.
(૧૧૨) પ્રાચિન જિનમંદિરમાં આપણું પુર્વાચાર્યોએ તેમજ બહુશ્રુત શ્રાવકર—એ જે સારી વ્યવસ્થાઓ જાળવી હોય, જોઈ હોય, સાંભળી હોય તેને વ્યાપક બનાવવા પ્રયત્ન કરે જોઈએ. શરૂઆતમાં તે વિચાર નાની જ્યોત રૂપે હોય છે. ત્યાર બાદ તે મહુત બની

Page #32

૨૨
અગણિત છને સુંદર માર્ગદર્શન આપવામાં નિમિત્તરૂપ બને છે.
(૧૧૩) સો વહિવટદારોએ શાસનોપયોગી અનુભવની નોંધ કરી તેને જેને માસિક દ્વારા પ્રસિદ્ધિ આપવી જોઈએ.
(૧૧) પ્રભુજીના સંમવસરણ–ત્રિગડા ઉપર કાર્ય પતી જાય કે તુરતજ લાલ કપડું લગાવી દેવું જોઈએ જેથી ધુળ ભરાય નહીં તેની પિોલીસ આદીને નુકશાન થાય નહિ.
(૧૧૫) ઘણા શહેરમાં ગામડામાં વ્યવસ્થા હતી -ઘર દીઠ સ્નાત્ર ભણાવવા એક વ્યકિત જ આવતી. તે પ્રથા શકય હોય તે ચાલુ કરાવવા જેવી છે. સંસ્કાર જિવંત રાખવામાં તેમજ આત્માને જાગૃત રાખવા આ બધા ઊંચા આલંબને છે.
(૧૧૬) મોટા શહેરોમાં નોકરી ધંધા કુલ વિગેરે જનારા દફતર પાકિટ-છત્રી–બુટ ચંપલ સાથે લઈ આવતા હોય છે. તેઓ બહાર મૂકી દર્શન કરીને આવે ત્યાં વસ્તુ ઉપડી જવાના બનાવ બનતા હોય છે. આ માટે બહાર નાના કબાટ અગર બીજી કઈ ઉચિત વ્યવસ્થા કરવી
જોઈએ.
. (૧૧૭) જિનમંદિરોમાં ચેરીઓ વધતી જાય છે. તે માટે ખુલ્લુ હેય ત્યારે અને માંગલિક થયા પછી

Page #33

૨૩
ચેકિયાત-ગાઠવવા જોઈએ. આ ખર્ચ સાધારણમાંથી આપ જોઈએ.
(૧૧૮) ખંભાતનું ફિણ મંગાવી બે ત્રણ મહિને એકવાર બધી પ્રતિમાઓ સુંદર સ્વચ્છ બનાવવી જોઈએ. ચૈત્યવંદન કર્યા બાદ ચોખા-આદિ ભંડારમાં વ્યવસ્થિત મુકી દેવા. જો આમ ન બને તે, ચક્લી આદિ ચાખાને દાણું ખાય તે તે દેવદ્રવ્યના ભક્ષણને દોષ લાગે. - ચૈત્યવંદન કરતાં ન આવડતું હોય તો. ચોપડીમાં
જોઈ જોઈને બોલ્યા કરવું. રોજ રજ જોઈને બોલવાથી ટુંક સમયમાં તે ચૈત્યવંદન મુખ પાઠ થઈ જશે. એક આવડી ગયા પછી બીજું જોઈને બેલિવું. આવી રીતે કરવાથી જીવનમાં ઘણું ચૈત્યવંદન-ઘેટ-સ્તવને મેઢે થઈ જશે. આત્માને આનંદ અનહદ વધી જશે. ૦ ધંધા-રોજગાર-વ્યવસાય-અભ્યાસને લઈને રોજ જલદી
પૂજા કરી જનારે વગ વધતો જાય છે. આવા પુણ્યવાનેએ જયારે જયારે રજાનો દિવસ આવે ત્યારે ખુબજ
શાંતિથી વિધિ સહિત પૂજા કરવાથી સમ્યકત્વ નિર્મળ થશે. ૦ પાઠશાળાના બાળકોને મહિને એક દિવસ પૂજા વિધિ
વ્યવસ્થિત શિખવવી. ૦ સાત પ્રકારની શુદ્ધિ જાળવવાની છે. અંગ-વસ્ત્ર-મન ભુમિ-દ્રવ્ય અને વિધિ શુધ્ધતા.

Page #34

२४ ૦ ચૈત્યવંદન કરતાં પહેલાં ભુમિને પ્રમાર્જિવાની છે. ૦ ૧૦ પ્રકારની ત્રિક છે. તેનું જ્ઞાન મેળવવું જોઈએ. નિસહી, પ્રદક્ષિણ, પ્રણામ, પૂજાવિક, અવસ્થા, દિશિ
ત્યાગ, પ્રમાર્જના, આલંબનત્રિક, મુદ્રા, પ્રણિધાનત્રિક. • જે સૂત્ર આપણે બેલીએ છીએ. તેના અર્થ પણ વારંવાર વાંચવા તેનાથી ખુબ લાભનું કારણ બનશે. ખિસામાં પાકિટ ખાલી હોય અને તેમાં પૈસા ભરેલા હોય? બેમાંથી શેમાં વધુ આનંદ? સુત્ર અને અર્થની જાણકારી પણ ચિત્તમાં આ આનંદ પ્રગટાવે છે. આપણુ મહાપુરૂષે પ્રત્યે પુજ્યભાવ પ્રગટે છે. નાના સુત્રમાં રહસ્યના ઢગલા ભરી દીધા છે. ૦ અષ્ટપ્રકારી પૂજાને કમ- જલપૂજા–ચંદનપૂજા-પુષ્પ
ધુપ-દીપ-અક્ષત-નૈવેદ્ય અને ફલપૂજા. ૦ પૂજા કર્યા બાદ ત્રણ ઘંટ વગાડવાના. મારે આજને દિવસ ધન્યાતિધન્ય બની ગયે. મને નિર્મળ સગૂદન જ્ઞાન ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થાવ. જગતના સર્વ જીનું શ્રેય થાવ. ૦ તીર્થયાત્રાએ જઈએ ત્યારે આપણાથી તે તીર્થોની પવિત્ર તેને સહેજ પણ ઝાંખપ લાગે તેવું વર્તન ન કરવું જોઈએ. અન્ય સ્થાનમાં કરેલા પાપ, તીર્થસ્થાનમાં નાશ પામે છે તીર્થક્ષેત્રમાં કરેલા પાપે, વજલેપ સમાન બની જાય છે. ખુબ જાગૃત રહેવું. :

Page #35

૦ ઘેરથી નીકળ્યા પછી જયણ પુર્વક ચાલવું. બને તે
કેઈની સાથે વાતચીત કરવી નહિં. - જિનભકિતના ફળ માટે શાસ્ત્રકારોએ લખ્યું છે કે જેમ છિદ્રવાળી હથેલીમાં પાણું ટકી શકતું નથી. તેમ જે આત્મા નિત્ય શુભ ભાવ પૂર્વક જિનભકિત કરે છે, પરમાત્માના દર્શન કરે છે. તેવા આત્મામાં પાપ લાંબે ટાઈમ ટકી શકતા નથી. કુમારપાળ મહારાજા, શ્રીપાળમયણા, રાવણ, સંપ્રતિમહારાજા પેથડમંત્રી, વસ્તુપાળ, તેજપાળ, મોતીશા શેઠ, વિગેરેના પ્રસંગે વાંચી જવા. તે આત્માઓને શ્રી જિનશાસન મલ્યુ અને કેવું ફળ્યું ? આવા અજોડ – અદ્વિતીય - ધર્મશાસનને હું અનુયાયી છું, વારસદાર છું. મારા તન મન ધનની જેટલી સંપત્તિ અને શકિત લગાઉ તે ઓછી છે. મારા પુર્વજો કરતાં હું સવાયા જેન સાશનના કાર્યો કયારે કરીશ? ત્રણ જગતમાં ત્રણે કાળમાં જે જે પુણ્યવાનેએ જિનાજ્ઞા મુજબ જ્યાં જ્યાં આરાધના કરી હોય તેની રેજ અનુમોદના કરવી. સાચી અનમેદના આત્મામાં ગુણાનું ઉત્પાદન કરે છે. દુષ્કૃત્યના મૂળિયામાં અગ્નિ પડે છે. જીવનમાંથી દુષ્કૃત્યે સદાય વિદાય થઈ જાય છે. ૦ જિનમંદિર સમ્યગ્ગદર્શન મેળવવાની યુનીવર્સીટી છે. - આંખ, અંતર અને આત્માને પાવન કરનાર દેવ, ગુરૂ
અને ધર્મ છે

Page #36

૨૬
૦ માનવજીવન અને શ્રી જિનશાસન મળેલું સાક કરવુ' હાય તેા છાપાઓ-નેવેલા-આડા અવળા મેગેઝીના પાછળ મુલ્યવાન જીવન વેડફ્યા સિવાય (૧) ધ સ’ગ્રહ (૨) શ્રાવકે શું કરવુ’ જોઈએ ? (૩) દેવ-ગુરૂ-ધ તત્વવિચાર (૪) જિનવાણી (૫) પૂ. આનંદધનજી મ. સા, પૂ. યશેાવિજયજી મ. સા., પૂ. જ્ઞાનવિમલસૂરિ મ. સા., પૂ. માનવિજયજી મ. સા. વિગેરેએ રચેલાં સ્તવને સજ્ઝાયા-પદે વિગેરેના અર્થી-વિવેચન (૬) શ્રી વીરવિજયકૃત રચેલી પુજાએ તેના વિવેચના વિગેરે જ્ઞાન ભંડારમાંથી મેળવીને વાંચવા જોઇએ. આવા વાંચનથી વેડફી નાખેલા સમય માટે દુઃખ થશે. પણ ભાવિ સુદર મનાવવા અતર જાગૃત થશે.
॰ પ્રક્ષાલનુ... પાણી, ફુલ વિગેરેને કાઇના પગ ન પડે તેવી શુદ્ધ જગ્યાએ લીલ, ફુગ ન થાય તેવી રીતે યણાથી પરઠવવાં.
૦ અભિષેકના દુહા
.
જ્ઞાન કળશ ભરી આત્મા, સમતા રસ ભરપૂર, શ્રી જિનને હવરાવતાં, કમ થાયે ચકચૂર.
૦ ચંદન પૂજાના દુહા
શીતળ ગુણ જેહમાં રહ્યો, શીતળ પ્રભુ મુખ રંગ, આત્મા શીતળ કરવા ભણી, પૂજા અરિહાઅગ,

Page #37

૨૭
૦ ધૂપ પૂજાને દુહા
ધ્યાનઘટા પ્રગટાવીએ, વામનયન જિનધૂપ,
મિચ્છત દુધ દુર ટળે, પ્રગટે આત્મ સ્વરૂપ. ૦ દીપક પૂજાને દુહા
દ્રવ્ય દીપ સુવિવેકથી, કરતાં દુઃખ હોય ફેક,
ભાવ પ્રદીપ પ્રગટ હુએ, ભાષિત કાલેક, 0 અક્ષત પૂજા– (અખંડ ચોખા લેવા)
અક્ષત પૂજા કરતાં થકાં, સફળ કરૂં અવતાર, ફળ માંગું પ્રભુ આગળે, તાર તાર મુજ તાર. સાથિયા ઉપર સિદ્ધશિલા કર્યા બાદ| દર્શન જ્ઞાન ચરિત્રના, આરાધનાથી સાર,
સિદ્ધ શિલાની ઉપરે, હો મુજ વાસ શ્રીકાર. - નૈવેદ્ય પૂજા– સાથિયા ઉપર નૈવેદ્ય, શુદ્ધ ઘી ની મિઠાઈ સાકર, પતાસા વિગેરે મુકી નીચેને દુહે બેલે.
અણાહારી પદ મેં કર્યા, વિગ્રહ ગઈ, અનંત, દુર કરી તે દીજીએ, અણહારી શિવ સંત. 'એક ભવમાંથી બીજા ભવમાં જતાં વચ્ચે અનંતીવાર આહાર (જન) વગર હું રહ્યો, હવે ભવ ભ્રમણ ટાળી સદા માટે અણુહારી મોક્ષ મને આપે. ફળપૂજા - ચંદ્રાકાર સિદ્ધશિલા ઉપર પાકાં, મધુર ફળે
મૂકી આ ડ્રહ બેલવે,

Page #38

२८
ઈન્દ્રાદિક પૂજા ભણી, ફળ લાવે ધરી રાગ, પુરુષોત્તમ પુછ કરી, માગે શિવ ફળત્યાગ.
ત્યારબાદ પ્રભુની સન્મુખ ચામરવીંઝવા, દર્પણમાં પ્રભુને જવા.
ખમાસમણાં પંચાગ બરાબર અડે તે રીતે આપવા જોઈએ. બે હાથ, બે ઘુંટણ, માથું જમીનને બરાબર અડાડવા જોઈએ. સંસારમાં બધે વિધિનું પાલન કરીએ છે. દવા સમયસર જેમ કીધી હોય તેમ લઈએ તે જ લાભ થાય, તેમ ધર્મ ક્રિયામાં વિધિનું જ્ઞાન, બહુમાન, આદર, હવે જોઈએ અવિધિ થઈ જાય પણ વિધિસર કરવાનું લક્ષ હોવું જોઈએ. - ચૈત્યવંદન કરતી વખતે બે પગ ઉંચે કરી બેસવાનું છે. જેને વેગ મુદ્રા કહેવાય છે. ચૈત્યવંદન પછી અંકિંચિ સૂત્રની છેલ્લી લીટી બોલીએ ત્યારે (બે હાથ જોડી જમીન પર અડાડી માથુ નમાવું) નમુથુણું પૂર્ણ બોલ્યા બાદ મુક્તા સુકિત મુદ્રાએ જાવંતિ ચેઈ આઈ તથા જાવંત કવિ સાહ સત્ર બોલવું. ત્યારબાદ નમેહંત-સિદ્ધાચાર્યો–પાધ્યાય સર્વ સાધુભ્યઃ બેલી મધુર સ્વરે. સ્તવન બોલવું. - ત્યાર બાદ મુકતા શુક્તિ મુદ્રાએ જ્યવિયરાય સૂત્ર બલવું બે હાથ ઉપર લલાટ પાસે લઈ જવા, અને મુહ ગુરુ જોગે તવચણ-સેવણું આ ભવ મખંડ છે અહીં જોડેલા હાથ નીચે કરી ગ મુદ્રાએ બાકીનું સૂત્ર

Page #39

બલવું. જેને જયતિ શાસનમ્ પૂર્ણ થયા બાદ ઉભા થઈ ગ મુદ્રાએ નીચે મુજબ બોલવું.
અરિહંત ચેઇઆણંપૂર્ણ પછી અન ત્થ પૂર્ણ ત્યાર બાદ ૧ નવકારને કાયેત્સર્ગ કરો. ત્યારબાદ નર્મોડહંત સિદ્ધિાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુલ્યા (બોલી કે ઈપણ થેયની ૧ ગાથા બોલવી.) ત્યારબાદ ખમાસમણું દઈ અવિધિ આશાતના થઈ હેય તે “મેચછામિ દુક્કડમ (ક્ષમા માંગુ છું બોલી પચ્ચકખાણ લેવું. ગુરુ મ. સા. હેય તે ગુરુ મ. સા. પાસે અથવા પિતાની જાતે લેવું.
નિરંતર ભાવના ભાવવી હે પ્રભ ? દેવ ગુરુ અને ધર્મની કૃપાથી હું પાંચે ઈન્દ્રિયોના વિષયે અને ક્રેપ આદિ કષાય (દુર્ગુણો)ને દેને નાશ કરી આત્મીય ગુણેને પ્રાપ્ત કરી જલદી તારા જે બનું.
પ્રભુને પુંઠ ન પડે તે રીતે જિન મંદિરમાંથી ઘંટ વગાડી બહાર નીકળવું.
દરેક સૂત્રે બેલતી વખતે મુદ્રા જાળવવાની છે. (૧) ગમુદ્રા - બે કે પટ પર રાખી, બે હથેળી
(૫) એવી રીતે સહેજ પિલી જેવી કે એક આંગળીના ટેરવાની પાછળ સામા હાથની આંગળીનું ટેરવું આવે, જેથી બે હાથના ટેરવા કમસર ઉલટ સુલટ ગોઠવાઈ જાય,

Page #40

૩૦
(૨) મુકતા સુકિત મુદ્રા :- હથેળીના ટેરવા સામ સામા
આવે તથા વચમાં હથેળી મેતીની છીપની જેમ પિલી રહે તે રીતે જોડેલી હથેળી કપાળ પાસે અડેલી
રાખવી, (૩) કાઉસગ મુદ્રા - બે પગની વચ્ચે આગળના ભાગમાં
ચાર આંગળા અને પાછળ કંઈક ઓછું અંતર તે રીતે ઉભા રહેવું. દેહ અને આત્મા ભિન્ન છે. તેવી ભાવના ભાવવી. દહેરાસરની જમણી બાજુના દરવાજેથી પુરૂષોએ તથા ડાબી બાજુના દરવાજેથી બહેનેએ પ્રવેશ કરે. દહેરાસરના આગળના પહેલા પગથિયા ઉપર જમણે
જ પગ મૂકીને ચઢવું.” શ્રાધ્ધવિધિ” 0 જિનમંદિરમાં પ્રદક્ષિણા આપતી વખતે સમવસરણની
કલ્પના કરવી. વાળાકુંચી પ્રભુ ઉપર વારંવાર ઘસવાથી તેમજ ભાર દઈને ઘસવાથી ભગવાનના અંગે પાંગ ઘસાય. થોડા સમયમાં પ્રતિમા બેહુદી બની જાય ધાતુની પ્રતિમાની ઉપર બહુ પાતળુ સુવર્ણાદિનું પડ હોય છે. પ્રતિમા ઉપસાવેલી હોય છે. તેથી તે જલદી કાળી પડી જાય. અંગોપાંગ ઘસાય માટે વાળાકુંચીના બદલે ભીના પિતાથી જરા છબછબીયા કરવાથી સહેલાઈથી કાર્ય થઈ શકે.

Page #41

૦ પ્રભુ ઉપર અભિષેક કરતાં વિચારવું. પ્રભુ હવે મારા
ઉપરથી મેહની આજ્ઞાને ઉઠાડી આપની આજ્ઞા સુદયમાં સ્થાપન કરો જેથી મારી સ્વભાવદશા પ્રાપ્ત થાય. સુખડ ઘસતા વિચારવું. સુખડ પતે ઘસાઈ બીજાને ઠંડક આપે છે. એવું ચિંતન કરવું. હે નાથ ! સ્વયં દુઃખ વેઠીને જગતને સાચા સુખને રાહ બતાવનાર, ચંદન પૂ વડે મારામાં સદાચાર, સૌમ્યવાણ, વિચાર વર્તનની શીતળતા પ્રગટે. પુષ્પ પૂજામાં ચિંતવવું કે ! પ્રભુ ! આપને હું પુષ્પ અર્પણ કરું છું. તેના પ્રભાવે મને સારૂં મન,
સુકૃતનું સૌંદર્ય અને સદ્દગુણની સુવાસ મળે. .૦ ધૂપ પૂજામા ચિંતવવું કે “ધૂપ જેમ અશુભ પુદુ
ગલેને દુર કરી, સુવાસ ફેલાવી ઉચે જાય છે તેમ હે પ્રભુ ! મારા આત્મામાંથી મિથ્યાત્વની દુર્ગધબેટી વિચારણું દુર થાવ. સમ્યકતત્વ સાચી સમજણ પેદા થાવ. પાપોના ત્યાગ કરવા માટે વ્રત-નિયમપ્રતિજ્ઞાની સુવાસ પ્રગટે જે દ્વારા હું ઉચ્ચ ગતિને પ્રાપ્ત કરૂં. દીપક પૂજા – અજ્ઞાનને કારણે હું અનંતકાળ બેટા રાહે ચાલ હવે સમ્યગ જ્ઞાનના એવા દિપકો મારા આત્મામાં પ્રગટે કે મારે સર્વ અંધકાર દુર થઈ શૈલોકય દિપક- કેવળજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરૂં.

Page #42

હર
અક્ષત પૂજા – ચેખા વાવ્યા પછી ઉગતાં નથી. તેમ અક્ષત પૂજા દ્વારા હે પ્રભુ મારે ફરી ૧૪ રાજકમાં કયાંય જન્મવું ન પડે. નૈવેદ્ય પૂજા – ખા ખા ની ભૂતાવળે અને લાલસાએ
મને ખુબ રખડાવ્યું. મારી ખાવાની લંપટતા દુર થાવ. ૦ ફળ પૂજા – “ફળ જેમ બી ની અંતિમ અવસ્થા
છે. તેમ હે પ્રભુ આ ભક્તિના બીજથી મને મેક્ષ રૂપી ફળ મળે.”
પ્રભુના નવ અંગે તિલક કરતાં ભાવવાની ભાવના ૦ અંગુઠે પૂજા કરતાં- આ તે પ્રભુના ચરણ છે જેને
દેશ વિદેશ વિચરી દેશનાની અમૃતધારા વહેવડાવી. ભવ્યાત્માઓના હૃદયમાં વિનયગુણ સંચાર કરી ઘર પાપીઓને પરમપદની પ્રાપ્તિ કરાવી છે. પ્રભુ આપના
જેવી ઉપાસના-નિર્વિકારિતા નિહિતા મને પ્રાપ્ત થાવ. ૦ જાનુ (ઢીંચણે) તિલક કરતાં– પ્રભુ આપે ઉભા ઉભા
સાધનાના શિખરો સર કરી આત્મ કલ્યાણ કર્યું. તેવી શકિત મને મળે. કાંડા પર તિલક કરતાં– પ્રભુ! આપે રાજ્યકુળ ત્યજી બાર બાર મહિના સુધી દાન કરી વિશ્વમાં દાન ધર્મની સરિતા વહાવી અને કેવળજ્ઞાન બાદ ધર્મ શાસન સ્થાપ્યું. પ્રસુ મારામાં પણ દાનની ભાવના પ્રબળ બને.

Page #43

૩૩
ખભા ઉપર તિલક કરતાં– “પ્રભુ આપે ખભેથી અભિમાનને દુર કર્યું. જન્મતાં અવધિજ્ઞાની હવા છતાં સામાન્ય શિક્ષક પાસે આપ વિનયથી ભણવા બેઠેલાં, જન્મતા મેરૂ પર્વત લાયમાન કરવાની શકિત છતાં ઉપસર્ગ અને પરિષહેની સામે અડેલ રહ્યા. ગેવાળિયા વિગેરેના અપમાન સહન કર્યા. સર્વને તારવાની ભાવનાવાળા હે ભગવન્! આપને જેના ઉપર ઉપકાર થયો છે તે અપકાર કરવા આવ્યા છતાં આપે કરુણા વહાવી છે. આ૫નું અભિમાન જેમ ગયું તેમ મારુ અભિમાન નાશ પામે.
૦ મસ્તકે પૂજા કરતાં “પ્રભુ! આત્મ સાધના અને આત્મ
ધ્યાનમાં સદાય લયલીન એવા આપે સર્વોચ્ચ એવું એક્ષપદ મેળવ્યું તેવું ધ્યાન-ચિંતન-અને પરમપદ - મને મળે. ૦ લલાટે તિલક કરતી વખતે ચિંતવવું હે પ્રભુ ! આપ ત્રણ લેકની લક્ષમીના તિલક સમાન છે. મને એવું બળ મળે કે લલાટના લખેલ લેખ મિથ્યા કરવા દેરા-ધાગા -મંત્ર-તંત્રના પ્રભમાં ન અટવાઉ પણ દુઃખ કે
સુખમાં સમભાવી રહું. ૦ કંઠે તિલક કરતાં ભાવના ભાવવી આ એ પ્રભુના કંઠ
છે. જે વાણમાંથી સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક શ્રાવિકાને ચતુવિધ સંઘ સ્થપાયે છે. વિશ્વમાં પ્રધાન ધર્મશાસન

Page #44

સ્થપાયું છે. દાન-શીલ-તપ-ભાવરૂપ ધર્મને ફેલાવે થયો છે. મારી વાણીમાં એવી શકિત પ્રગટે જેનાથી
સૌનું સાચું હિત થાય. ૦ હૃદયે તિલક કરતાં તે ભાવના ભાવથી આ પ્રભુએ રાગ
શ્રેષને બાળી ઉપશમની ગંગા વહાવડાવી છે. મૈત્રીપ્રમોદ-કરુણામાધ્યસ્થતાને શુભ-શુદ્ધ-અને અખંડ માર્ચ વિશ્વમાં વહેતે મૂકી છે. તેવી નિસ્પૃહતા, પ્રેમકરુણા મૈત્રી તથા વીતરાગ દશા મને પ્રાપ્ત થાવ. • નાભિતિલક કરતા ચિંતવવું કે નાભિ એ શરીરને મધ્ય
ભાગ છે. આત્માના મધ્ય ભાગે ૮ રૂચક પ્રદેશ તદ્દન નિર્મળ છે. તેમ મારા સર્વ આત્મ પ્રદેશે નિર્મળ બને. ૦ ચામર વીંઝતા વિચારવું કે “જેમ આ ચામર પ્રભુને
નીચે નમીને ઉપર જાય છે તેમ હે પ્રભુ ? આપને નમ્ર
ભાવે વંદન કરતાં મારી ઉદર્વગતિ થા. ૦ પ્રભુની સ્તવન કરતી વખતે પ્રાચિન, ગીતાર્થ મહા
પુરુષોએ રચેલ ગંભીર પ્રભુના વિશેષ ગુણે કે આત્મનીંદા ગર્ભિત હોય તેવા બોલવાં ફીલ્મી રાગ ઉપરના તેમજ તેમાં થોડાં ફેરફાર વાળા પણ સ્તવને ન બેલવા. ચૈત્યવંદન - - અસાધ્ય રોગી જેમ ડેકટર કે વૈદ્ય પાસે, પિતાને નિરગી કરવા આંખમાં આંસુ લાવી વિનવે છે. તેમ ભગ

Page #45

૩૫
વાનની ભકિત ગદ ગદ કંઠે કરવાની છે. તેનાથી સદ્દગુણેનું વાવેતર થાય છે. અઢળક કર્મોને નાશ થાય છે. ૦ સકળ કુશળ વહલીને અર્થ: સર્વનું કલ્યાણ કરવા માટે,
પાપ રૂ૫ અંધકારને નાશ કરવા, સંસાર સાગર તરવા વહાણ સમાન તથા આત્મ સંપત્તિને મેળવી આપનાર
શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન અમારાં (મેક્ષ) માટે થા. ૦ “જકિંચિ”માં - ત્રણ લોકમાં રહેલી શાશ્વતી અશા
સ્વતી પ્રતિમાઓને ભાવ ભરી વંદના થાય છે. “નમુત્થણું” ત્રણે કાળના સર્વ તીર્થંકર પરમાત્માને વંદના જેઓ દે-મનુષ્યો વિગેરેથી) પૂજાએલા છે. ઉત્કૃષ્ટ પુણ્ય વાળા, ધર્મતીર્થના સ્થાપક સ્વયંબેધ પામેલાં, પુરુષામાં ઉત્તમસિંહ જેવાં, દુઃખનું મૂળ કમને નાશ કરનાર, ધર્મ માના સ્થાપનારા સ્વયંતરી ગયેલા અને સર્વને તરવાને માર્ગ બતાવનારા ભગવાનને વંદના થાય છે. ' ૦ જાવંતિ સૂત્રમાં ત્રણ લોકમાં રહેલા શાશ્વતા અશા
શ્વેતા જિગ્ન લિબાને ભાવથી વંદના થાય છે. ૦ જાવંત કે વિસાહમાં ભરત, ઐરાવત અને મહાવિદેહમાં
હેલાં સર્વપાપને ત્યાગ કરનાર અને સદાય દર્શનજ્ઞાન-ચરિત્રની આરાધનામાં રત્ એવાં સાધુ ભગવંતેને વંદના થાય છે.

Page #46

“નિમેષત’ ત્રણે કાળમાં થઈ ગયેલાં અરિહંત સિદ્ધો આચાર્યો ઉપાધ્યાય અને સાધુ સાધવી ભાગવંતેનું સ્મરણ થાય છે. જયવિપરાયમાં – માંગણી છે પ્રભુ તારા પ્રભાવથી મને સંસાર ઉપર વૈરાગ્ય પ્રગટે, તારા પ્રકારેલા ત ઉપર અપાર શ્રદ્ધા પ્રગટે. લેકમાં વિરૂદ્ધ એવા કાર્યો (તમામ પ્રકારના વ્યસન)ને ત્યાગ, ગુરુવર્ગ, વડિલ વર્ગ, (માતા-પિતાદિ)ની પૂજા પરાર્થવૃત્તિ, સુગુરૂની પ્રાપ્તિ આજીવન તેમની આજ્ઞાનું પાલન, સવ કર્મોને નાશ, સમાધિ મરણ ભવાંતરમાં તારૂ શાસન સુદેવ-સુગુરુ સુધર્મની પ્રાપ્તિ થાવ.
અરિહંત ચેઈઆણે નજીકમાં જ્યાં જ્યાં અરિહંત પરમાત્માઓની સર્વ ભાવિકેથી કરાતી ભકિત સત્કાર વંદન -પૂજન-સન્માન આદિ ભકિતની ભાવભર્યા હૈયાથી અનુમોદના. આ ત્યારે જ બને જ્યારે શાસનને અવિહડ રાગ શ્રદ્ધા પેદા થાય. અપાર ધીરજ
અને સદ્દગુરૂ પાસે તને અભ્યાસ થાય. ૦ “અન્નત્થમાં - કાગ કરતાં, શરીરમાં સ્વાભાવિક જે ક્રિયાઓ બની જવા સંભાવના છે. જેવી કે
છવાસ આંખ વગેરેના સૂમ, હલન ચલન, વાયુ સંચાર વિગેરેની છુટ ખેલી છે. કાયેત્સર્ગ - અગણિત અશુભ કર્મોને નાશ કરનાર છે સદ્બુદ્ધિને ઉત્પન્ન કરનાર છે, આત્મિક શકિત

Page #47

૩૭
અને પૂણ્યને વધારનાર છે. આવનારા પ્રબળ વિનેને દુર કરનાર છે. કાયાની મમતા અને માયાને છેડાવનાર છે. રાવણ જે મહારાજની અષ્ટાપદ તીર્થ ઉપર જિનભકિતમાં વીણા વગાડતે અને મદદરી નૃત્ય કરતી પ્રભુભકિતમાં એક્તાન થયેલાં, વિણને તાર તુટતાં, વિદ્યાધર રાવણે નસ જેડી ઉંસ્કૃષ્ટ ભાવભીની ભકિત કરી ભકિતને અખંડ રાખી તીર્થંકર નામ કર્મ ઉપાર્જન કર્યું હતું. જિનભકિતથી ચિત્તમાં પ્રસન્નતા વધે છે. એકાગ્રતા વધે છે. અશુભ કર્મોનો નાશ થાય છે. પુણ્ય કર્મની વૃદ્ધિ થાય છે. વાસક્ષેપ પૂજા કરતી વખતે - અંગુઠે અને પુજા કરવાની આંગળી ભેગી કરી પ્રભુજીના અંગે તથા આસપાસ કરવાથી થાય. અષ્ટમંગલની પાટલી માંગલિક રૂપે પ્રભુ સન્મુખ
ખાય છે. તેની પૂજા થાય નહિ, તેને આલેખવા (ચિતરવા)ના હેય છે. પૂજાના વસ્ત્ર જલદીથી બદલી નાખવા જોઈએ. પૂજાના
કપડે ઘસીને, લેગ્મ (શેડા) વિગેરે લુંછવા નહિ. • કપાળની જેમ ગળે, હૃદયે, નાભિએ, કાને તિલક
કરવાની પ્રચિન પરંપરા છે. ઘીના દીવાઓ ફાનસમાં કે ઢાંકણમાં ઢાંકીને રાખવા.

Page #48

૩૮ • ગંભિર બાબત :– વર્તમાનમાં મેટે ભાગે ગામડામાંથી
શહેરમાં અને શહેરમાંથી સોસાયટીમાં જેને વસવા લાગ્યા છે. પિતાનું જુનું મકાન છોડતી વખતે શકય હોય તો થોડો લોભ જતો કરીને પણ જેનેને અપાય તે આપવું. આમ થવાથી જિનમંદિરની જાળવણસંસ્કાર વગેરે ટકી રહેશે. આ એક પ્રકારની સાધર્મિક ભકિત છે. શ્રી જિનમંદિર અને જિનમૂર્તિ કેણે કેટલા ભરાવ્યા? તથા કેણે પુંછે તેનું ભાવવાહી સ્તવન સૌએ મોઢે કરવા જેવું છે.
ભરતાદિકે ઉધ્ધાર જ કીધા, શત્રુજ્ય મેઝાર;
સેના તણું જેણે દેહરાં કરાવ્યાં, રત્ન તણા લિંબસ્થાપ્યા હે કુમતિ ! કાં પ્રતિમા ઉત્થાપીએ,
જિન વચને થાપ હો કુમતિ ! ૧ વીર પછી બસે નેવું વરસ, સંપ્રતિરાય સુજાણ, સવા લાખ પ્રાસાદ કરાવ્યા,
' સવા ક્રોડ બિંબ સ્થાપ્યા. હું કુમતિ ! ૨ દ્રૌપદીએ જિનપ્રતિમા પૂછ, સુત્રમાં સાખ ઠરાણી, છ અંગે તે વીર ભાખ્યું,
ગણધર પુરે સાખી હે કુમતિ ! ૩ સંવત નવસે ત્રાણું વરસે, વિમલ મંત્રીશ્ચર જેહ, આબુ તણાં જેણે દેહરા કરાવ્યાં,
છ હજાર બિંબ સ્થાપ્યા. હે કુમતિ ! ૪

Page #49

સવત અગીયાર નવાણું વરસે, રાજા કુમારપાળ; પાંચ હજાર પ્રાસાદ કરાવ્યા,
સાત હજાર બિંબ સ્થાપ્યા. હૈ। કુમતિ ! પ
સંવત ખાર પંચાણું વરસે, વસ્તુપાળ તેજપાળ; પાંચ હજાર પ્રાસાદું કરાવ્યા,
૬
અગ્યાર હજાર બિંબ સ્થાપ્યા. હૈ। કુમતિ ! સંવત ખાર બહેાંતેર વરસે, સંઘવી ધન્ના જે; રાણકપુરમાં જેણે દેહરાં કરાવ્યાં,
કેડનવાણુ' દ્રવ્ય ખર્ચ્યા. હૈ। કુમતિ ! સવત તેર એકેાતેર વરસે, સમરે સારગ શેઠે; ઉધાર પન્નરમેા શેત્રુજે કીધેા,
અગ્યાર લાખ દ્રવ્ય ખરચ્યા. હૈ। કુમતિ । ટ સવંત સેાળ હેાતેર વરસે, ખાદશાહને વારે; ઉધ્ધાર સેાળમા શેત્રુજે કીધેા,
કરમા શાહે જશ લીધેા. હૈ। કુમતિ ! એ જિનપ્રતિમા જિનવર સરખી, પુજે ત્રિવિધ તુમે પ્રાણી, જિન પ્રતિમામાં સંદેહ ન રાખેા,
વાજક જશની વાણી. હૈ। કુમતિ ! ૧૦ રચયિતા :– મહાન શાસન પ્રભાવક, મહાપાધ્યાયતાકિ ક શિરોમણી :- પ. પૂ. થશેાવિજયજી મહારાજ,

Page #50

પરમ તારક દેવાધિદેવને નવ અંગે સાચા ભાવથી પૂજા કરવા નીચે મુજબના પૂજાના દુહા હૃદયમાંથી ઝીલવા જોઈએ. જેથી પૂજા કરનારનાં રોમેરોમ ખડા થઈ પ્રભુ સાથે એકાકાર થઈ ભકિત દ્વારા મુક્તિ સહજ બને છે. આપણુ દરેકનું આ જ અંતિમ ધ્યેય હેવું જોઈએ. ૧. અંગુઠે -
જલ ભરી સંપુટ પત્રમાં, યુગલિક નર પૂજત,
ઋષભ ચરણ અંગુઠડે, દાયક ભવજલ અંત. ૨. ઢીંચણે -
જાનુ બળે કાઉસ્સગ્ય રહ્યા, વિચર્યા દેશ વિદેશ,
ખડાં ખડાં કેવળ કહ્યું, પૂજે જાનુ નરેશ. ૩. કાંડે કે
કાંતિક વચને કરી, વરસ્યા વરસી દાન, કર કાંઠે પ્રભુ પુજના, પૂજે ભવિ બહુમાન. ૪. ખભે ?
માન ગયું હોય અંશથી, દેખી વીય અનંત,
ભુજા બળે ભવજલ તર્યા, પૂજે ખંધ મહંત, ૫. મસ્તકે :
સિદ્ધ શિલા ગુણ ઊજળી, લેકાંતે ભગવંત, વસીયા તેણે કારણ, ભવી શિર શિખા પૂજત.

Page #51

૬. કપાળે -
તીર્થંકર પદ પુણ્યથી, ત્રિભુવન જન સેવંત, ત્રિભુવન તિલક સમા પ્રભુ, ભાલ તિલક જયવંત.
સોળ પ્રહર પ્રભુ દેશના, કઠે વિવર વલ,
મધુર ધ્વની સુરનર સુર્ણ, તિણગળે તિલક અમૂલ. ૮. હૃદયે :
હદય કમલ ઉપશમ બળે, બાળ્યા રાગન રેષ, હિમદહે વનખંડને, હદય તિલક સંતોષ. ૯. નાભી -
રત્નત્રયે ગુણ ઉજળી, સકળ સુગુણ વિશ્રામ, નાભિ કમળની પૂજના, કરતા અવિચલ ધામ.
પ્રદક્ષિણના દુહા કાળ અનાદિ અનંતથી, ભવભ્રમણને નહીં પાર તે ભ્રમણા નિવારવા પ્રદક્ષિણા દઉં ત્રણવાર ૧ ભમતીમાં ભમતા થકાં, ભવ ભાવઠ દૂર પલાય, દર્શન જ્ઞાન ચારિત્ર ૫, પ્રદક્ષિણા ત્રણ દેવાય ૨ જનમ મરણ દિભય ટળે, સીઝે જે દર્શન કાજ, ૨નત્રય પ્રાપ્તી ભણી, દર્શન કરે જિનરાજ. ૩

Page #52

જિન પૂજાની કથા
તથા મહત્તા
અનુપમા દેવી
સોંપાદક :– તપસ્વી મુનિ શ્રી અકલ'કવિજયજી
પૂજાથી પ્રાણી પૂજનિક બને છે. પૂજા સર્વાં અને સાધનારી છે. જે માણસ વિધિ સહિત જિન પૂજા કરે છે તે ત્રીજે ભવે મેક્ષે જાય છે, ભારે કમી હાય તેા સાત આઠ ભવે તા જરૂર મેાક્ષે જાય છે.
ત્રિકાળ પુજા કરનાર માણસ પેાતાનુ' સમ્યકત્વ નિર્મૂળ કરે છે. અને શ્રેણીકની પેઠે તીર્થંકર નામ ગેાત્રને ખાંધે છે. પ્રભાતે વાસક્ષેપથી, મધ્યાન્હ પુષ્પાથી અને સંધ્યાયે ધૂપદીપથી જિનપૂજા કરવી. સુકાં, પૃથ્વી પર પાડેલાં, તુટેલી પાંખડીવાળાં, તુચ્છ, અને નહિ ખીલેલાં એવાં પુષ્પાથી દેવપૂજા કરવી નહિ. જિનેશ્વરની પુષ્પાદિકથી પૂજા, તેમની આજ્ઞાપાલન, તેમના દ્રવ્યનું રક્ષણ, તેમને ઉત્સવ અને તેમની તીથની યાત્રા એ રીતે પાંચ પ્રકારે જિનભકિત થાય છે.
ચ'પક, માલતી, કમળ, મેાગરા, ગુલાબ, આદિ ઉત્તમ પુષ્પા તેમજ મેતીએના હાર, સુવર્ણના છત્ર મુકુટ ફેલ

Page #53

૪૩
આદિક જિનપૂજા માટે જાણી લેવાં પુપે અડધા પહેરમાં કરમાઈ જાય છે. વિલેપન બીજે દિવસે ગંધરહિત થાય છે, મનહર વચ્ચે ઘણે વર્ષે જીર્ણ થાય છે. પરંતુ રત્નના આભુષણેથી કરેલી પુજા સેંકડે યુગમાં પણ જીર્ણ થતી નથી, વસ્તુપાળ મંત્રી સાત લાખ મનુષ્ય સહિત ગિરનાર પર યાત્રા કરવા ગયા હતા, ત્યારે અનુપમા દેવીએ બત્રીસ લાખ સેનામહોરની કિંમતના આભુષણેથી શ્રી નેમીનાથની પુજા કરી હતી. તેજપાળે પણ તેટલા આભૂષણેથી પુજા કરી હતી.
શત્રુંજય પર અનુપમાદેવીએ ઉપર મુજબના આભૂષણેથી રાષભદેવની પુજા કરી હતી. તેની દેરાણુ લલીતાદેવીએ પણ તેટલા આભૂષણથી અને તેની શુંભના નામે દાસીએ એક લાખ સેનામહેરના આભૂષણેથી પુજા કરી હતી. દેવગિરિના રહેવાસી ધાઈદેવ નામના શ્રાવકે મેતી, પ્રવાળ; હીરામાણેક ને સુવર્ણના પુપથી ઋષભદેવ પ્રભુની પુજા કરી હતી, આંગી નવલાખ ચંપાના પુપથી રચી હતી.
જિનની આણ તેજ તપ સંયમ તથા દાન છે. અણુ વિનાને ધર્મ નિરર્થક છે. આણાનું ખંડન કરનાર માણસ મેટી દ્ધિથી પુજા કરે છે તેનું સર્વકાર્ય નિરર્થક થાય છે.
દેવદ્રવ્યનું રક્ષણ કરવું દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિ કરવી તે પણ જિનપુજા છે, દેવદ્રવ્યને વધારતે જીવ તીર્થંકરપણું પ્રાપ્ત કરે છે અને દેવદ્રવ્યનું ભક્ષણ કરનારો જીવ અનંત સંસારી થાય છે. દેવદ્રવ્યનું ભક્ષણ કરનાર અને પરસ્ત્રી કરનાર પ્રાણે સાતવાર સાતમી નરકે જાય છે.

Page #54

અઠ્ઠા મહોત્સવ પર્યુષણમાં કલ્પસૂત્રનું તથા પ્રભાવ નાદિકથી ઉત્તમ કાર્યો શાસનની ઉન્નતીરૂપ હોવાથી જિનભકિત અષ્ટાપદ ઉપર રાવણે જિનભકિતથી તીર્થકર ગેત્ર કર્મ બાંધ્યું હતું. અંગપુજા અગ્રપુજા અને ભાવપુજા એમ ત્રણ પ્રકારે પુજા કરાય છે. જળ ચંદન પુષ્પાદિકથી અંગપુજા થાય છે, ધૂપ, દીપ, અક્ષત, નૈવેદ્ય, ફળથી અગ્રપુજા થાય છે, અને સ્તુતિ, નૃત્યગીત આદીથી ભાવપુજા થાય છે. જળપુજા ચાર પ્રકારે થાય છે, કપૂરના જળથી, પુના જળથી, કેસરના જળથી અને સામાન્ય જળથી પુષ્પ પુજા કમળ ચંપકમાલતી આદિ સુગંધી પુષ્પોથી હાર ગુંથીને અગર છુટા પુષ્પ ચઢાવીને પણ થાય છે, આભૂષણ પુજા, મુકુટ, કુંડલ, હાર વગેરેથી થાય છે અષ્ટપ્રકારી પુજાની સામગ્રી ન મળે તે અક્ષત તે દીપકપુજા તે અવશ્ય કરવી. અક્ષતપુજાથી અક્ષય સુખ મળે છે, દીપક પુજાથી સર્વ પ્રકારના વિનેને ઉપદ્રવે નાશ પામે છે. કુમારપાળે પુર્વભવમાં પાંચ કેડીની કિંમતના અઢાર પુષ્પથી પુજા કરી તે અઢાર દેશના રાજા થયાં, બહેતર રાજાના ઉપરી બન્યા. ચૌદસ નવા જિનમંદિર કરાવ્યા. સાતે વ્યસને કઢાવ્યાં, અઢારે દેશમાં અમારી પડહ વજડા. દીપકપુજા પર સ્વયંભુ પુજારીની કથા
મણીઆરપુરમાં સૂર્યના મંદિરને સ્વયંભુ નામે પુજારી કાર્ય પ્રસંગે ઘાંચીને ઘેર જઈ તેલ લાવીને જિનમંદિરમાં

Page #55

૪૫ ગયા. ત્યાં તેણે ગભારામાં વસ્ત્રાભૂષણથી શેભતી જિનપ્રતિમા જોઈ બહુ હર્ષ પામે તે પ્રતિમાને આગળ દીપક કર્યો. પુવે ઘણું દેવે પાસે દીપક કર્યો છે પણ આના જેવું તેજ કયાંઈ જોવામાં આવ્યું નથી એમ વિચારતાં તેણે મનુષ્યભાવનું આયુષ્ય બાંધ્યું. કાળક્રમે મરીને વીત્તશેકાનગરીમાં તેજસાર નામે રાજા થયે. છેવટે પિતાના પુત્ર મણીરથને રાજ્ય સેંપી કેવળી ભગવાન પાસે દીક્ષા લઈ કાળ કરી વિજય વિમાનમાં દેવ થયે ત્યાંથી આવી મનુષ્ય ભવ પામી મેક્ષે જશે.
ઈન્દ્રપુર નગરમાં દેવસેન નામે શેઠ રહેતે હતો બીજે ધનસેન નામે શેઠ ઉટેને વ્યાપારી વસતે હતે. તેને ઘેર રહેલી ઉંટડીઓમાંની એક ઉટડી હંમેશા દેવસેનને ઘેર આવતી હતી. ધનસેન તે ઉંટડીને મારે તે પણ તે દેવસેનનું ઘર છેડતી નહિ. આથી દેવસેને તે ઉંટડીને વેચાતી લીધી. એકદા તે નગરમાં ધર્મઘેષ આચાર્ય પધારતાં ગુરૂને દેવસેને પુછયું કે આ ઉટડી મારું ઘર છોડી બીજે જતી નથી તેનું શું કારણ ? ગુરૂએ જ્ઞાનથી જોઈને કહ્યું કે પૂર્વ ભવે તે તમારી માતા હતી. તે હંમેશા જિનેશ્વરની આગળ દીપક કરીને તે જ દીપકથી પિતાના ઘરના કાર્યો કરતી હતી તે દીપકમાં કાકડી સળગાવી ચુલે સંધ્રુકતી હતી તે કર્મની આલેચના નહી લેવાથી તે ઉંટડી થઈ છે. પૂર્વભવના સ્નેહથી તારું ઘર છેડતી નથી દેવ સંબંધી નિર્માલ્ય વસ્તુ પણ ગ્રહણ કરવી નહી તેમ દેવદ્રવ્ય વ્યાજે રાવું નહિ,

Page #56

અનુક્રમ સાચવવા વાળી
અને ૧ પેદા કરેલું છે
જિનપુજા કરતાં સાત પ્રકારની શુદ્ધિ
સાચવવી જોઈએ. અંગ વસન મન ભુમિકા પુજે પકરણ સાર, ન્યાય વ્ય વિધિ શુદ્ધતા શુદ્ધિ સાત પ્રકાર. ૧
પ્રથમ તે શરીર સ્વચ્છ જોઈએ તે સાથે વસ્ત્ર પણ ચેકખા હોય, પુજાનાં ઉપકરણ સ્વચ્છ જોઈએ, જગ્યા વાળી ગુડીને સાફ કરવી. વિધિ અનુક્રમ સાચવ જોઈએ, ધન ન્યાયથી પેદા કરેલું હોવું જોઈએ. આ સર્વ બાહા શુદ્ધિ છે. અને મન પવિત્ર રાખવું તે અંતર શુદ્ધિ છે. મનમાં ઘર વ્યાપાર સ્ત્રી કુટુંબની ચિંતા છોડી દેવી જોઈએ, જિનપુજા વખતે પાપવાળું કાર્ય કરે નહી કરાવે નહી ને અનુદે નહી તે ઉપર જિગુહા કેટવાળનું દષ્ટાંત કહે છે.
ભીમરાજાએ જિગુહા કેટવાલ પર ખુશ થઈ ઘેળકા નગર આપ્યું તે નગરમાં જીણુહાની હાકથી કોઈ ચોર લુંટારૂં આવતા ન હતા ત્યાં તેણે કલિકુંડ પાર્શ્વનાથાદિ ચાર જિન મંદિર કરાવ્યા. તેમાં મૌન ધરીને જિનપૂજા કરતા હતા. એક દિવસ કે ઈ ચારણે તેની પરીક્ષા માટે રાજાને ઉંટ ચેર્યો પિલીસ તેને બાંધીને જ્યાં જિણહા પુજા કરતા હતા ત્યાં શિક્ષા કરવા લઈ ગયો અને જિગુહાને ઊંટ ચેર્યાની વાત કરી, છિણહાએ આંગળીની સંજ્ઞા બતાવી તેનું મસ્તક છેદવાને હુકમ કર્યો પણ પેલીસ સમ નહિ એટલે જિણ

Page #57

४७
હાએ પુપની ડીંટી તેડીને મારવાની સંજ્ઞા કરી ત્યારે ચારણે કહ્યું કે ચારણે કદી ચોરી કરે નહિ તમે જિનપૂજામા છે ? પણ જિનની ભકિત તમને ફળી નથી જિનપૂજા વખતે મારવાની બુદ્ધિ થાય તે જિન પુજા કરવાને શું અર્થ છે ? તમારા વખાણ સાંભળી તમારી પરીક્ષા કરવા મેં ઉંટ ચેર્યો હતો.
આ સાંભળી જિહાએ મિથ્યા દુષ્કૃત આપી તેને પહેરામણી આપી ખુશ કર્યો. દહેરાસરની દશ મેટી આશાતના છે અને બધી મળીને ચોરાશી આશાતના છે. તે અવશ્ય તજવી જોઈએ. અપવિત્ર પુષ્પની પુજા કરવાથી નીચ ગોત્ર બંધાય છે તે પર દષ્ટાત છે
કામરુપ નગરમાં એક ચંડાળને ત્યાં દાંત સહિત પુત્રને જન્મ થયો. ભયથી તેને પિતા નાસી ગયે. અને તેની માતા તેને ઘરની બહાર મુકી આવી. એટલામાં રચવાડી જતા રાજાએ તે બાળકને જે તેને યોગ્ય જણાતાં પિતાને ત્યાં લઈ જઈ પાળી પોષીને માટે કર્યો પિતાને પુત્ર ન હોવાથી તેને રાજ્ય સેપી રાજાએ દીક્ષા લીધી તે રાજષીને જ્ઞાન ઉત્પન્ન થવાથી પ્રતિબધ કરવા પોતાના નગરે આવ્યા - રાજાને વધામણ મળતાં તે પરિવાર સાથે વંદન કરવા આવ્યું તે વખતે રાજાને જન્મ આપનારી ચંડલળી પણ ત્યાં આવી હતી રાજાને જોઈ તેણીને હર્ષ થયે. રાજાને પણ તેના પર માતૃ સ્નેહ ઉત્પન્ન થયે. રાજાના પુછવાથી રાજપીએ સર્વ હકીકત કહી પછી રાજાએ પુછયું કે હું

Page #58

પૂર્વ ભવે કેણ હતું અને નીચને ઘેર મારે કેમ અવતરવું પડયું વળી મને રાજ્યની પ્રાપ્તિ શું કારણથી થઈ? રાજવીએ કહ્યું કે તું પૂર્વભવે ધનાઢય વ્યાપારી હતે.
એક વખત જિનપુજા કરતાં પદ્માસણ પર પડેલાં પુપે તે પ્રભુને ચઢાવ્યાં તે કમની આલેચના નહી કરવાથી તું મૃત્યુ પામી ચંડાળ ને ત્યાં અવતર્યો છું જિન પુજાના પ્રભાવથી તને રાજ્ય મળ્યું તે સાંભળી રાજાને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું તેથી દીક્ષા લઈ સ્વર્ગે ગયે ત્યાંથી વી મનુષ્ય ભવ પામી સકળ કર્મ ખપાવી મેક્ષે જશે.
દમયંતીએ વીરમતીના ભાવમાં વીસે જિનેશ્વરની રત્નના તિલકેથી પુજા કરી હતી તેથી તેના લલાટમાં મહા તેજસ્વી તિલક હતું પુષ્પ પુજાથી તીર્થકર ગેત્ર બંધાય છે તીર્થકરે પણ પુર્વના તીર્થકરોની પુજા કરવાથી જ પુજ્ય બન્યા છે.
ધૂપ પુજા પાપને બાળે છે, દીપક પુજા મૃત્યુને નાશ કરે છે, નૈવેદ્ય પુજા રાજવૈભવ આપે છે પ્રદક્ષિણે મેક્ષને આપે છે. ફળથી મેક્ષરૂપી ફળ મળે છે જિન પુજા પેથડશાની માફક એકાગ્ર મનથી કરવી રાજ્ય કાર્ય અંગે રાજાએ બેલા પણ તેણે જવાબ આપે નહિ તેથી રાજા પોતે ત્યાં આવ્યો અને પુષ્પ પુજામાં પેથડ શાહને તલ્લીન જોઈ આશ્ચર્ય પામે પુષ્પ આપનારને સંજ્ઞાથી ઉઠાડી પિતે પુષ્પ આપવા લાગ્યો પણ કર્યું પુષ્પ કયારે આપવું તેની જાણકારી

Page #59

ન હોવાથી ભળતું પુષ્પ આપતાં પેથડશાહે પાછળ જોયું તે રાજાને જોઈ ઉભું થઈ ગયે ત્યારે રાજાએ તેને બેસાડી કહ્યું કે હું ફરી કઈ વખત બેલાવું તે તમે જિનપુજા કરતા છે તે આવવું નહિ એમ કહી પિતાને સ્થાને ગયે જિન પુજાથી રાજા પણ પિતાને વશ થાય છે.
દેવપાળ નામે શેવાળે જિનપુજા કર્યા વિના ભેજન નહિ કરવાને નિયમ લીધે નદીમાં પુર આવતાં આઠમે દિવસે પુજા કરીને પારણું કર્યું તેની દઢતાથી શાસનદેવીએ તેને રાજ્ય આપ્યું છે કે તેની આજ્ઞા માનતા ન હતા તેને બાંધીને શાસન દેવીએ તેના વશ કર્યા.
ભીલ ભીલડીનું દષ્ટાંત એક વખત જૈન મુનિના ઉપદેશથી ભીલડીએ જિનપૂજાને નિયમ લીધે તેને જિન પુજા કરતી જોઈ ભલે કહ્યું કે આ તે વાણીયાના દેવ છે તેને પુજવાથી કંઈ લાભ નહી પણ ભીલડીએ માન્યું નહિ અંતે તે મરીને રાજપુત્રી થઈ એક દિવસ ગોખમાં બેઠેલી તેણીએ પુર્વભવના પતિ ભીલને જોઈ જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું તેથી ભીલને બોલાવી કહ્યું કે તું મને એળખે છે ? હું તારી પુર્વભવની સ્ત્રી જિનપૂજા કરવાથી રાજપુત્રી થઈ છું તારે સુખી થવું હોય તે જિનપુજા કરવાને નિયમ લે તેના કહેવાથી ભીલ જિન પુજા કરી સુખી થયે.

Page #60

૫૦
નિઃશંક પણે જિનપુજા કરવી તે ઉપર નદક ભદ્દકની કથા
કોઇ એક નગરમાં નાદક અને ભક નામે એ વ્યાપારી રહેતા હતા ખ'નેની દુકાના સામ સામે આવેલી હતી નંદક પ્રભાતે જિનપૂજા કરવા જિનાલયમાં જતા ત્યારે ભક વિચાર કરતા હતા કે ધન્ય છે નોંદન ને ? તે સવારમાં ખીજી બધુ' કામ છેાડીને નિત્ય જિન પુજા કરે છે અને હું મહાપાપી જીવ સવારમાં ઉઠીને પામર લેાકેાના સુખ જોઉ છુ. મારા જીવતરને ધિકકાર છે. એમ પેાતાની નિંદા અને ન દકની સ્તુતિ કરતા હતા. નંદક હુંમેશા એવું વિચારતા હતા. કે ભક ગ્રાહકે પાસેથી ઘણું ધન મારી ગેર– હાજરીમાં કમાઇ જાય છે. પણ શું કરૂ ? મે પુર્વે ભૂખ પણાથી દેવપુજાને અભિગ્રહ લીધે એટલે હવે દ્રવ્ય પણ પેદા થઈ શકતુ. નથી કેણુ જાણે દેવપુજાનુ' ફળ કયારે મળશે ? આના કરતાં તે। દેવપુજા મુકી દેવી સારી જેથી તાત્કાલીક દ્રવ્ય મળે. આવા કુવિકલ્પથી તે દેવપુજા કરવાનું પુણ્ય હારી ગયેા.
જિનપુજા ઉપર સુંદરકુમારની કથા
જયંતીનગરીમાં નરસીંહુ રાજા રાજ્ય કરતા હતા તે નગરમાં કમળ નામે શેઠને સુંદર નામે પુત્ર વિનયાદિ ગુણુ ને રૂપ લાવણ્યથી યુકત્ત હતેા. રાજા અપુત્રીએ હાવાથી સુ'દરને પુત્ર તરીકે રાખ્યું.

Page #61

એક દિવસ તે નગરમાં શ્રીપાલ નામે કેટી ધ્વજ વ્યાપારી છત્રીસ જાતનાં કરી આણું લઈ વ્યાપાર કરવા આ તેણે રાજાને રત્નમતી પ્રવાળને થાળ ભરી ઉપર દિવ્ય સુગંધી વાળું હજાર પાંખડીનું કમળ મુકી ભેટશું કર્યું. કમળની સુગધીથી સર્વપ્રજા ખુશ થઈ. રાજાએ તે કમળ સુંદર કુમારને આપ્યું. સુંદરે વિચાર કર્યો કે આવું સુંદર કમળ જિનેશ્વરના મુકુટપર મુકું તે મારો જન્મ સફળ થાય તેમ વિચારી જિન મંદિરમાં આવી પ્રતિમાના મુકુટ પર તે કમળ ચઢાવ્યું. તે વખતે દર્શન કરવા વ્યાપારીની ચાર પુત્રીઓ આવી હતી. તે કમળ જઈ સુંદરની અનુમોદના કરવા લાગી અનુક્રમે તે ચારે કન્યાઓને સુંદર પરણ્ય તે પાંચે જણા કાળ કરી મહા અદ્ધિવાળા દે થયા. ત્યાંથી આવી એક મોટા વ્યાપારીના પુત્ર થયા. ત્યાં જિનપૂજા જોઈ તેમને જાતિ સ્મરણ જ્ઞાન થયું એટલે દીક્ષા લઈ કેવળજ્ઞાન પામી પાચે જણ મોક્ષે ગયા.
અબુદાચળના પરમાર વંશના રાજા પાલણે એક પિત્તળની પ્રતિમા ગળાવી નાખી તેના પાપથી તેને ગલકોઢને રેગ થયો. તેનું રાજ્ય તેના ત્રીઓએ લઈ લીધું પુણ્ય વેગ ગુરૂને વેગ થતાં તેણે પાપની આલોચના કરી પ્રાયશ્ચિત માંગ્યું. ગુરૂએ જિનમંદિર કરાવવાને ઉપદેશ આપે. તેણે પાલણપુર નગર વસાવી પાર્શ્વનાથનું સુંદર જિનમંદિર કરાવ્યું.

Page #62

પર
દેવપાલની કથા વારાણશી નગરીમાં દેવપાળ નામે વ્યાપારી રહેતે હવે તેણે લક્ષ્મીની ચંચળતા જાણે પિતાનું ધન સાતે ક્ષેત્રમાં ખરચી નાખ્યું. પિતે કરાવેલા જિન મંદિરમાં તે દરરોજ પુજા કરતા હતા. અનુક્રમે તેના પરિવારમાં રહેલી તેની સ્ત્રી કુલટા વ્યભીચારીણી હેવાથી તે ગામડામાં મહા મુશીબતે આજીવીકા ચલાવતે રહેવા લાગ્યો. તેથી તેણે કરાવેલ જિન મંદિરમાં પૂજાદિક કાર્ય કરી શકે નહિ. તે જોઈ તે મંદિરના અધિષ્ઠાયક દેવે તેના પર ઉપકાર કરવા દૂર દેશમાં રહેતા એવા તેના ભાણેજનું રૂપ કરી તેને ઘેર આવ્યું. અને મામીને પુછવા લાગ્યું કે મામા કયાં છે ? તેણીએ કહ્યું કે “તે ખેતરે ગયા છે મામાને ખેતરમાં જઈ કહ્યું કે “તમારે આજીવીકા કેમ ચાલે છે”શેઠે પોતાની સર્વ હકીકત જણાવી મધ્યાન્હ થતાં ભાણેજે કહ્યું કે ચાલે? આપણે ઘેર જઈને ભેજન કરીએ.
મામાએ કહ્યું કે આટલા સાંઠા કપાઈ જશે પછી ઘેર જવાશે તે સાંભળી દેવે તે સર્વ સાંઠાઓ વાઢી નાખ્યા અને તેને ભારા બાંધ્યું. પછી બન્ને જણું ઘેર આવ્યા. તે સમયે શેઠાણીએ પિતાના ચાર માટે ઉત્તમ ભેજન કરી રાખ્યું હતું. તેને જમવા બેસાડે છે. એટલામાં તેઓ બને ઘરમાં દાખલ થયાં, તેઓને આવતાં જોઈ દુષ્ટાએ પિતાનું યારને હેરની કઢમાં સંતાડે તેના પર ઘાસ

Page #63

૧૩
નાખ્યુ.. પછી મામે। ભાણેજ અને જમવા બેઠા ત્યારે ભાણેજે મામાને કહ્યું કે “તમે દેવપુજા કર્યાં વિના કેમ લેાજન કરેા છે ? મામાએ કહ્યું કે નિધનપણાથી બધુ વિસરી ગયા છું. ભાણેજે કહ્યું કે ભુલ્યા ત્યાંથી સવાર એમ સમજી હવે દેવપુર્જા કર્યાં વિના ભેાજન કરવું નહિ, એવા નિયમ કરી લ્યે. મામાએ નિયમ લીધા પછી અને જમવા બેઠા.
મામીએ ઉત્તમ લેાજન રહેવા દઈ નિઃરસ ભાજન પીરસ્યું તે જોઇ ભાણેજે કહ્યું કે મામી ? પેલા વાસણમાં લાપશી, વાલ, ભાત, દાળ પીરસેાની ? ના છુટકે મામીએ તે પીરસ્યું. જમ્યા પછી ભાણેજે મામાને કહ્યું કે હવે ચાલે બજારમાં જઇએ માણાએ કહ્યું કે “આ સાઢામાંથી અનાજના કા કાઢવાના છે. તે સાંભળી ભાણેજે મુશળ લઈ. સાંઠાના ભારે મામીએ જ્યાં પેાતાના યારને સતાડયા હતા તે ઘાસ પર મુકીને ભારા પર જોરથી મુશળ ઝુડવા લાગ્યા. અનાજના કણીઆ છુટા પડયા પણુ અંદર રહેલાં યારના હાડકાં ખાખરા કરી નાખ્યાં, પછી માસીને કહ્યું કે આ અનાજના કર્ણેા તમે ભેગા કરી લેજો એમ કહીને મામે ભાણેજ ખન્ને બજારમાં ગયા. ત્યારબાદ શેઠાણીએ ચારને કાઢી જ્યાં લેાહી નિકળ્યુ હતુ. ત્યાં શંખણુ દાખીને તેને ઘેર રવાના કર્યાં.
આ તરફ ભાણેજરૂપ થયેલ દેવે શેઠને જિનપુજાનુ મડ઼ામ્ય અને દ્રવ્યના ભરડાર બતાવી ધર્મમાં દઢ કર્યો.

Page #64

-
૫૪
પછી ભાણેજે મામાને કહ્યું કે કામ પડે આવીશ. એમ કહીને ગયો. વખત જતાં શેઠ સુખી થયા. એક પુત્ર થયો તે પણ ઉમરલાયક થતાં તેને વિવાહ કરવા માંડયો. તેમાં માંડવાને દિવસે જ્ઞાતિજનેને ત્યા સગા સંબંધીઓને જમવાનું નોતરૂં આપ્યું શેઠાણીએ પોતાના યારને પણ નેતરું આપ્યું હતું તે સ્ત્રીને વેશ પહેરી સ્ત્રીની પંગતમાં છેલ્લે જમવા બેસી ગયો તે જ વખતે ભાણેજ પણ આવ્યો. | મામા પુરૂષવર્ગની આગતા સ્વાગતા કરવા લાગ્યા ત્યારે ભાણેજ સ્ત્રી વર્ગની આગતા સ્વાગતા કરવા લાગ્યા. સ્ત્રીઓની પંગતમાં પીરસતે તે જ્યારે યાર પાસે આવે ત્યારે તેને ધીમેથી કહેતે કે સાંઠાઓની નીચે તું હતું કે ત્યારે તેણે ના પાડી કે હું નહિ નહિ. ભાણેજ લેકેને એમ કહેવા લાગે કે આ સ્ત્રી લાડુ લેવાની ના પાડે છે. એવી રીતે વારંવાર કહીને ભાણેજે તેને કંઈપણ પિરસ્યું નહિ મામીને ખબર પડવાથી ગુપ્ત રીતે યારને બાર લાડુ આપ્યા તે લાડવા તેણે કાખમાં કંચુક નીચે સંતાડયા. ભેજન કર્યા બાદ સર્વ સ્ત્રીઓ જવા લાગી ત્યારે ભાણેજે કહ્યું કે તમે સર્વે મારા મામાના માંડવાને વધાવતી જાઓ. તે સાંભળી સર્વ સ્ત્રીઓ હાથ ઉંચા કરી વધાવતી ચાલી સ્ત્રી વેષધારી યારે હાથ ઉંચે કર્યા વિના માંડ વધાવ્યું ત્યારે ભાણેજે તેના હાથ ઉંચા કરાવ્યા લાડવા નીચે પડી ગયા પછી ભાણેજરૂપ દેવ મામીનું સઘળું દુષ્ટવૃતાંત

Page #65

જાહેર કરી શેઠને પ્રતિબોધ પમાડી પિતાના સ્થાને ગયો. શેઠે દીક્ષા લઈ તપ કરી આત્મશ્રેય સાધ્યું.
શ્રીધર વણિકની કથા ગજપુરનગરમાં શ્રીધર નામે વણક રહેતો હતો. તેણે સાધુઓ પાસેથી જિનપૂજાનું ફળ સાંભળી ત્રિકાળ જિનપુજા કરવાનો નિયમ લીધે. એક દિવસ ધુપપુજા કરતાં અભિગ્રહ લીધે કે આ ધુપ પુરો થઈ રહેશે પછી અહિંથી જઈશ. એટલામાં ત્યાં એક સર્ષ આ શ્રીધર તે નિર્ભય પણે સ્થિર ઉભે રહ્યો. સર્પ જ્યારે તેને ડંખવા આવ્યું ત્યારે શાસન દેવીએ તેને ઉપાડીને દુર ફે કી દીધું અને લક્ષમીની વૃદ્ધિ કરનારૂં એક રત્ન શ્રીધરને આપ્યું. તે રત્નના પ્રભાવથી તે કેટી ધ્વજ થયે.
એક વખત તેના સાંભળવામાં આવ્યું કે કામરૂપ યક્ષની પુજા કરવાથી સર્વ વાંછિત ફળે છે તેથી તેને વશ થઈ તેણે તે યક્ષની પુજા કરી વળી લોકેના કહેવાથી ચંડી, ગણેશ વગેરેની પણ પૂજા કરવા લાગ્યો.
એમ કરતાં એક દિવસ ચેરે તેનું સર્વ ધન લુંટી ગયા તેણે ત્રણ ઉપવાસ કરી ગોત્રદેવીની આરાધના કરી. તેણુએ પ્રત્યક્ષ થઈ કહ્યું કે “તે જેની તેની પુજા કરી છે તે તને આપશે એમ ગુસ્સો કરી અંતર્ધાન થઈ તેણે શાસનદેવીનું આરાધન કર્યું શાસનદેવીએ પ્રત્યક્ષ થઈ ફરી તેને ધર્મમાં દઢ કર્યો અને કેડ સેન

Page #66

૫૬
મહાર આપી. પછી તે શ્રીધરશેઠ ત્રિકાળ જિનપૂજા કરતેથકે મૃત્યુ પામી દેવપણે ઉત્પન્ન થયે. જિનપુજા ઉપર એક વૃદ્ધ ડોશીની કથા
કાકરીનગરીમાં જિતારી રાજા રાજ્ય કરતે હતો ત્યાં એક વૃદ્ધ સ્ત્રી લાકડાંને ભારે વેચી આજીવીકા ચલાવતી હતી એક વખત ત્યાં વીરપ્રભુ સમેસર્યા. છતારી રાજા પ્રજા સહિત વંદન કરવા આવ્યો, પેલી વૃદ્ધ સ્ત્રી લાકડીને ભારો લઇ જતી હતી તેણીએ રાજાદિકથી પુજાતા વીરપ્રભુને જોઈ વિચાર્યું કે આજ ખરેખર દેવ છે. મેં પુર્વભવે આવા વીતરાગદેવને પુજ્યા નથી તેથી આવું કષ્ટ સહન કરવું પડે છે તે હવે તેમની પાસે જઈ તેમની પુજા કરૂં જેથી મને ભવાંતરમાં આવું કષ્ટ પડે નહિ એમ વિચારી કેટલાક પુષ્પ લઈ વિરપ્રભુને પુજવા માટે ચાલી, માગમાં પથ્થરની ઠેસ વાગવાથી પડી ગઈ ત્યાં રહેલે એક ખીલો તેના મસ્તકમાં વાંગવાથી વીરપ્રભુના ધ્યાનમાં મરીને દેવ પણે ઉત્પન્ન થઈ તે અવધિજ્ઞાનથી પિતાને પૂર્વભવ જાણ વિરપ્રભુને વંદન કરવા આવ્યો.
છતારી રાજાએ તે દેવને અત્યંત ક્રાંતિવાળે જોઈ પ્રભુને પુછયું કે “ આ દેવ કેણ છે? પ્રભુએ કહ્યું કે માર્ગમાં તે જે ડેશીને મૃત્યુ પામેલી જોઈ તે અમારી પુજાના ધ્યાનથી મરીને દેવ થઈ તેજ આ દેવ વંદન કરવા આવ્યા છે.

Page #67

શુદ્ધિ પત્રક
પાના નં. લાઈન
અશુદ્ધ
શુદ્ધ
A A
૧૫ ૧૭
To
વાસક્ષેપે સકેલી સાક્ષાત ભંડાર આડગ ઘોદા વારંવારા ગુણુભગવંતને
૧૨
૧૪
- ૨ ૪
૧૫
૧૫
વાસક્ષેપ સંકેલી. - સાક્ષાત ભંડારમાં
આજ્ઞા ગદા વારંવાર ગુરુભગવંતને ' માટે આપવાથી દેવદ્રવ્યાદિના. ઉત્કૃષ્ટ સમવસરણ થાય પૂજે
૧૮
૧૪ -
મ-ટે
- ૨૧
» ક દ ક & ૧
S
આવવાથી દેવપ્રયાદિના ઈત્કૃષ્ટ સંમવસરણ થેટ
૧૨
પૂજા
૧૨
ડાબે
૧૬
ડો મુકતા સુતિ નવકારના રાખવી, પ્રસ
મુક્તાસુકિત નવકારને રાખવી. પ્રભુ
?

Page #68


Page #69

સામાયિક એટલે સિદ્ધિનું સેમ્પલ.
સ્વમાત્રનો ત્યાગ કરે તે સંન્યાસી.
જે આચારમાં અહિંસા અને વિચારમાં અનેકાન્ત પાળતા હોય તે જૈન !
લતાકુ જેમાં દ્રાક્ષ પાકી ગલ થઈ જાય ત્યારે જ કાગડાની ચાંચ પાકે. અભાગીયા જીવની ભાગ્યરેખા આવી હોય છે.
ખરાબની સમજ તો સહુ સહુના મનની વાત છે. વાઘ માણસને ખરાબ સમજે, માણસ વાઘને ! ભયને ભયનો મેળાપ-એટલે મહાભય !! એવા મહાભને મેળે એનું નામ સંસાર !!!
આત્મવિલેપન એજ આત્મવિજયની ચાવી છે. વૃક્ષ થવા ઇરછનાર બીજને પહેલાં પૃથ્વીમાં દટાવું પડે છે.
સાચી શકા સાચા સત્યની જનની છે !
રાગ એટલા રોગ, ઇચ્છા એટલા જન્મ, મમતા એટલા માત, લહેર એટલી લાય, વિલાસ એટલે વિનાશ, લાડ એટલા લેથ, અને મેજ પાછળ કમની ફેજ !

Page #70
પૂજ્યશ્રી દ્વારા સંપાદિત પુસ્તકે (1) વિજ્ઞાન અને જૈન દર્શન (15) ચિંતનનું' ચૈતન્ય - ભા. 1 (16) વીતરાગવાણીએ (2) વિજ્ઞાન અને જૈન દર્શન સર્વશ્રેષ્ઠ વિજ્ઞાન ભા. 2 (17) બાલ ભગ્ય નવકાર (3) વિજ્ઞાન અને જૈન દર્શન (18) ક્રોધના દાવાનળ અને દશન સારભૂત ' ઉપશમનીગંગા (4) ધર્મનું વિજ્ઞાન (19) દિવાળીમાં બાળકનું કર્તવ્ય (5) સંસ્કૃતિનું વિજ્ઞાન (20) કેયને દાવાનળ (5) સાપેક્ષવાદનું વિજ્ઞાન (21) જીવન વ્રત (6) જીવનનું અમૃત (22) આચાર સ‘હિતા (7) પ્રેમસૂરિદાદા | (બહેનો માટે ખાસ) (8) આત્મવાદ (23) અદેશ્ય એટમખેમ (9) શ્રમણ પાસકનું ઝેગમગતું' (24) પ્રતિક્રમણ રહસ્ય જીવન (25) સમતા સાગરની સફરે (10) વિલય ચિનગારી (26) પાપની આગ બુઝાવીએ (11) પ્રેરણાની પરબ ધર્મની ત પેટાવીએ (12) જીવનમાં મનને ચમત્કાર (27) જિનપૂજામાં ઉપગ (13) મહામંત્રનું રહસ્ય (28) ટચૂકડી વાતો (14) તપ ના તેજ (29) દિવાળીમાં કરીએ કમની દીવાસળી રત્નકણ - એક ડાકુ કરતા, એક ખરાબ પુસ્તક વધુ ભયંકર છે. કારણકે હજારો ડાકુઓને તે વિશ્વમાં પેદા કરે છે.