Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina maMtrIo 6 jaina maMtrIo (lekhaka-AcArya muni nyAyavijayajI) 1 vimala maMtrI. bhIma bANAvaLIne maMtrI vimalamaMtrI custa jaina, ane dayAdharma pALanAra zrAvaka hate chatAM eka sArA yuddhavizArada tarIke eka sArA mutsadI tarIke eka dAnavIra tarIke tenI kIrti tenuM nAma ane kAma gujarAtanA itihAsamAM javalaMta bhAve prakAzI rahela che. vimalanuM janmasthaLa pATaNa hatuM. tenA pitAnuM nAma vIra ane mAtAnuM nAma vIramati hatuM. tenA dAdA (vIranA pitA) gujarAtanA prathama rAjA, gujarAtanA rAjyanA prathama sthApaka zrI vanarAja cAvaDAnA daMDanAyaka hatA. "gujarAtanI rAjaya gAdInA muLa puruSathI mAMDI aMtima cakranA-sAraMgadeva sudhI jenee ochAvattA pramANamAM sattA bhogavI che." tevI rIte vimalanA dAdA lAhIra paNa vanarAjanA daMDanAyaka hatA. teo bahu pratApI ane musadI hatA. teo paravADa vaMzanA hatA ke jenA pUrvajo kSatriya vaMzanA hatA. te vakhate ghaNuM rajaputa jeno hatA. eTale lAhIranA zarIramAM potAnA pUrvaja kSatriyanuM lehI paNa pharatuM hatuM. vimalane pitA vIra bahu dharmacusta hato ane potAnI jIMdagIne ghaNe khare vakhata teNe dharmakAryamAM ja gALe hato. vimala divase divase bIjanA caMdranI jema vRddhi pAmavA lAgyo. tenA pitAe tene pAMca varSanI uMmare nizALe mu. vimala pitAnI tIkSNa buddhinA baLe bahu thoDA vakhatamAM jJAna saMpAdana karI bhaNavAnuM 1 cheDI pitAne ghera beThe. have putrane yogya vayane jANuM dharma pitAe putra upara gharane badhe bhAra mukI pate dIkSA laI tyAMthI cAlI nIkaLyo. tenA pitA dIkSA laIne gayA pachI tenI mAtAne ema lAgyuM ke mAre putra nAnI uMmarane che ane tenA duzmane rakhene tene mArI nAkhe e bhayathI pitAnA putrane laIne rahevAne piyara gaI. vimala gAmaDAmAM grAmya ane sAduM jIvana gALatA ane tyAM teNe bANa pheMkavAnI kaLAmAM sArI pravINatA meLavI. tenI A adbhuta bANakaLA ane bAhubaLanI sarvatra prazaMsA thavA lAgI. ane A prazaMsA sAMbhaLI pATaNanA nagarazeThe lAhIra maMtrInA pautra vimalane pitAnI ekanI eka kanyA ApI. zIla lagaI tUTI aMbikA, triNivara dIdhA pitiI thakA. bANa pramANa gAu te paca, haya lakSaNanA lakSa prapaMca -72. 1. te bhaNI utaryo tyAranuM tenuM rasamaya varNana karatAM kavivara zrI lAvaNyasamaya vimalanI vidyAraMbhanI prazaMsA bahu sArI rIte kare che. laMbANa mATe juo vimalaprabaMdha pRSTa-122. 2. Ane mATe kavi lANyasamaya vade che ke tene aMbA mAtAnI kRpA hatI. ane mAtAe tene traNa varadAna ApyAM hatAM. tene mATe juo vimalaprabaMdha pRSTa 131,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavibhAga nava nava rUpa nirati nirmalA, trIjI abhuta akSara kalA. vara deI devI saMcarI, vimala vadhAvi vidhAdharI-73. vimalanuM mosALa bahu garIba hatuM eTale tenAthI vimalane paraNAvavAnuM kharca thaI zake tema nahotuM vimalanI mAtAe paNa kahyuM ke paisA sivAya huM vimalanAM lagna nahi karuM. kAraNa ke tenA dAdA lAhIra maMtrI hatA mATe temanA kuTuMbane chAje tema tenAM lagna thavAM joIe. Ama rakajhaka karatAM eka vakhata vimalane khetaramAMthI khodatAM puSkaLa dhana maLyuM. ane te pasAthI tenA kuTuMbane chAje tevI sArI rIte lagna karavAmAM AvyAM. vimala have pATaNa rahevA AvyA ane tyAM pitAnI adbhuta bANakaLAne paricaya eka vakhate gurjareza bhImane karAvyo. bhIme tenI bANakaLAthI khuzI thaI tene mATe senAdhipati nI. vimala pitAnI caturAithI dhIme dhIme AgaLa vadhyo ane TheTha gurjarezane mahAmaMtrI paNa thaze. vimalanI maMtrI tarIkenI kArakIrdI bahu prazasya hatI. te vakhatanA gujarAtanA badhA khaMDIA rAjAo ane maMDalIke tenAthI bItA hatA. te vakhatane bharU dharAdhIza bhejane paNa teNe harAvyo hato tathA ThaThThAne rAjA bamaNu-paMDIAne paNa teNe harAvyo hato. A sivAya bIjI mukhya laDAI kyAMya thaI nathI lAgatI. paraMtu vimalaprabaMdhakAra kahe che ke pUrvanA rAmanagaranA bAra sulatAnene teNe harAvyA hatA. Ane mATe atyAre te vizeSa purAvo maLa muzkela che balake nathI. chatAM rA. maNIlAla vyAsa A saMbaMdhI kAMIka samAdhAna kare che te A pramANe che. saMvata 1080 mAM zahAbuddIna gorIe gujarAta upara caDAI karI ane teNe gujarAta jItyuM. gurjareza hAryo nAThe ane kathakeTanA killAmAM bharAyo hato. pachI sulatAnanuM vijayI sainya pAchuM jatuM hatuM te vakhate vimale tyAM jaI lAga sAdhI tenA paTAvate upara jIta meLavI hoya ane jaina sAdhuoe paTAvatene suragANa nAmathI oLakhAvyA hoya te hakIkata saMbhave che. (rA. vyAsanuM A samAdhAna kaMika aMze ThIka che paraMtu hajI vizeSa mAhitInI jarUra to che ja.) A sivAya vimale kaI kaI laDAI karI tene koI khAsa ullekha nathI. paraMtu je hakIkta maLe che te uparathI mAlama paDe che ke "vimala eka bahAdura yoddho hato, pAke mutsadI hatA te teNe 1. kavi kahe che ke A dhana maLyuM te paNa mAtAnA pratApathI ja. juo vimalaprabaMdha. pR. 183. 2. Ima karatAM ju tumani keDa, bANa taNuM dekhADuM moDa bAla suArI karU sAtharU, peTI pAna aThera dharau-22 kahu temAM vadhuM manaraMgi, bANa na lAgi bAlaka aMgi ju adhikuM UchaUM vIMdhAI, tu mAthuM ahmApha jAI-23 kalA diSADuM avara prakAri, vileNa vilavaI nArI. jhabakaI vadhI jAI jhAli, paMpaNa pasara na lAgi gAli-24 artha samajAya tema che,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina maMtrIo pitAnA zamarI (ajamera) marasthalI (mAravADa) medapATa (mevADa) jvAlApura vigere se rAjAne jItIne mUurphAtarita thayo haze. gujareze paNa aMte pitAnI bhUla svIkArI. ane tene manAvavA khAtara chatracAmara 1 mekalAvyAM. potAnI bhulane rAjAe pazcAtApa karyo ane vimale paNa pitAnA rAjAnI bheTa saharSa svIkArI. vimalanI kIrti havethI eka rAjavI tarIke prasarI ane te caMdAra ane caMdrAvatIza Adi bIrUdethI prasiddhi pAme. AvI rIte vimala caMdrAvatImAM rahI rAjya karI rahyA hatA tevAmAM tyAM zrI dharmaghoSasUri padhAryA. temaNe caMdrAvatIzane khUba upadeza Apyo ane tenA AgrahathI te tyAM comAsuM rahyA. surIzvaranA niraMtara upadezathI vimalane dharma upara aDaga zraddhA beThI. gue paNa te zraddhAne barAbara yoga joI lAbha lIdhe ane vimalane kahyuM ke atyAra sudhInI AkhI jIMdagI artha ane kAmamAM gALI che mATe have kAMIka dharmakArya kare, paralokane mATe kAMIka bhAthuM bAMdhe. vimalane paNa te gaLe utayuM. aMdagInAM kAme tene sAMbharyA. teNe kahyuM, gurudeva Apa kahe tema karavAne taiyAra chuM. gue kahyuM Abu upara ApaNuM eka maMdira nathI mATe tyAM maMdira baMdhAva. vimale te vAta khuzIthI svIkArI ane te dvArA pitAnA pApane dhoI nAkhI-nirmaLa thavA prayatna Adaryo. vimale Abu upara jaI egya jagA joI ane tenA pujArIonI pAse jamInanI mAgaNI karI, paraMtu temAM kaMI phAvyo nahi. pachI teNe pitAnI sattAnA baLe jamIna lIdhI, paraMtu pujArIone khUba samajAvI pujArIonA kahevA pramANe nyAyasara pitAne jeTalI jamIna joItI hatI teTalI jamIna suvarNa TaMkAthI purI vecAtI lai maMdira baMdhAvavuM zarU karyuM. vimale te maMdiramAM aDhaLaka dravya vAparI uttama zilpakaLAnA namunA rUpa bhavya, manehara, vizALa, jinacaitya baMdhAvyuM. vimala bhale atyAre jete nathI paraMtu tenA nirmaLa AtmA samuM A maMdira tenI kItine hajI paNa javalaMta bhAve prakAzI rahela che. te maMdiranAM gaganacuMbi zikhara uparanI dhvajAo hajI paNa vimalanA yazapravAhanA jhaMkAra phaDaphaDATa dvArA, jagatane suNAvI rahela che. atyAre vimalanAM maMdira jagaprasiddha che. tenI uttama zilpakaLAne namune bhAratavarSamAM bIje maLo alabhya che bake nahi maLe. te maMdiramAM besADavA mATe teNe aDhAra bhAra pittaLanI AdinAtha prabhunI (jainenA prathama tirthaMkara-deva) pratimA karAvI, ane saM. 1008 mAM potAnA parama guru zrI dharmazeSa sUrI pAse tenI pratiSThA karAvI. jyAre Abu upara maMdira pUrNa thayuM ane prabhune padharAvI pratiSThA sthApana karAvI te vakhate teNe bhATa cAraNene puSkaLa dAna ApyuM hatuM. A dAnanuM manahara varNana kavi lAvaNyasamaya bahu laMbANathI Ape che. paraMtu te ja bhaye e ahIM nathI ApyuM. AvI rIte je nagaramAM pite raheto hato temAM paNa teNe ghaNuM bhavya ane gagana 1 kathAkela ane prabaMdhasaMgrahamAM lakhyuM che ke vipattamAna jIvavAmanahi hA jati kRtaH vimaH juo vimalaprabaMdha pRSTa 67.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ janavibhAga cuMbI jina maMdire karAvyAM hatAM. te vakhate caMdrAvatI jenapurI tarIke paNa oLakhAtI hatI AvI rIte vimalamaMtrIe jema pitAnI pUrva jIMdagI artha ane kAmamAM vAparI, rAjAnA maMtrI tarIke, eka yoddhA tarIke ane aMte eka rAjA tarIke jema pitAnI kIrti teNe meLavI tema eka dhama puruSa, dAnezvarI puruSa, ane gujarAtane zobhAvanAra tarIke paNa tenI kIrti akhaMDa raheze. aMtamAM ApaNe tenI kIrtinuM kavivara zrI lAvaNyasamayanuM banAveluM ekAda kavita joIe te te asthAne nahi kahevAya. Ama kitti kihAM lagaha, joi uttara aNu uttara, jAma kitti kihAM lagai, pugvi nahI nirati niraMtara, Ama kitti kihAM lagai, pekkhi pazcama samudra para. Ama kitti kihAM lagai, deSi dakSaNa digi aMtara, pAyAli kitti panaMga karai, uMcI iMdra sabhA lagai. lAvaNyasamaya kahi vimala tUha, kitti tribhAvani jhagamagai, juo vimala prabaMdha pRSTa 362, 78 A artha sugama hevAthI Apela nathI. AvI rIte vimalanI kIrti gurjarezanA mahAmaMtrI tarIke, eka senAdhipati tarIkecaMdrAvatIza-rAjA tarIke, jagaprasiddha che. paraMtu eka vyApArI tarIke vimalanI kIrti nathI prasarI, chatAM paNa eka gujarAtI paMcAMgamAM vimalamaMtrIne maMtrIzvara tarIke nahi eALakhAvatAM vepArI tarIke oLakhAvavAnI bALaceSTA thaI hatI. A uparathI sujJa vAcake joI zakaze ke vimalanI kIrti maMtrI tarIke keTalI prasarI che, ane vepArI tarIke keTalI prasarI che? te vakhatanA badhA kavio ane lekhake jyAre vimalane maMtrI tarIke oLakhAve che tyAre eka keI vimalane vepArI tarIke oLakhAvavAne prayatna karI nyAya (!) nuM darzana karAvI rahyA che te keTaluM yogya che. A jagaprasiddha Abu uparanAM maMdira baMdhAvyA pachI vimalane AtmA A bhUloka cheDI svarge sidhAvyo. 2 mahAmaMtrI vastupAla. gujarAtanA mahArANuM viradhavaLanA mahAmaMtrI zrI vastupALa ane tejapALanAM nAma ane kAmathI gujarAta ajANyuM nathI. te baMne maMtrIonI kItine raNakAra hajI sudhI bherInI peThe madhura ane AnaMdadAyaka rIte vAgI rahela che. 1 kALacakranA kramAnusAra koI paNa vastu amara nathI. atyAre kaLIyuganA paribaLe moTA meTAM nagaranAM khaMDiera thaI gayAM che. are tenA astitvanI nIzAnI sarakhI paNa hAtha nathI AvatI. tevI rIte vimalanI e rAdhAnI caMdrAvatI paNa musalamAna rAjAonI karatAne bhegA thaI paDI lAge che. atyAre tyAM purAtanI nizAnI paNa nathI rahI.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina maMtrIo temanuM janma sthaLa, A baMne bhAIonuM janmasthaLa suMTAlaka nagara hatuM ane temanA pitA prAgavATa (piravADa) vaMzIya nAme azvarAja maMtrI ane mAtA sAbhurAja maMtrInI putrI kumAradevI hatuM. kumAradevIne traNa putro hatA--nAme maladevana, vastupALa, tejapALa ane jhahamAM Adi sAta bahene hatI. azvarAja mahArANuM viradhavalanI AjJAthI suMTAlaka nagaranA maMtrI tarIke tyAM ja raheto hato. teNe pitAnA putrane sArI rIte vidhi abhyAsa karAvI pitAnuM sthAna sAcave tevI uttama keLavaNI ApI hatI. ApaNuM caritranAyaka zrI vastupALanAM sAkSAta lakSmI sarakhI lIlAvatI nAme strI sAthe lagna thayAM hatAM ane tejapALanAM sAkSAt sarasvatI sarakhI ane pamA devI sAthe lagna thayAM hatAM. thoDA vakhata pachI azvarAja maMtrInuM maraNa thayuM eTale mAtAnA AgrahathI tyAMthI nIkaLI mAMDalamAM AvI vAsa karyo. tyAM teo pitAnA divaso AnaMdamAM gALatA hatA. eka vakhate teo mAtAnI sAthe yAtrAe nIkaLyA. badhe sthAne yAtrA karI pAchA vaLatAM dhvalakapura (ghelakA) mAM rAjya purohita somezvara bhaTTa sAthe temane maMtrI thaI ane temanA AgrahathI teo chelakAmAM rahyAM. te vakhate gujarAtanA rANuM varadhavalane eka sArA maMtrInI jarUra hatI. tene sAmAnya rIte tapAsa karatAM khabara paDI ke te padavIne yogya vastupALa ane tejapALa che (vastupALa caritrakAra kahe che ke temane svapnAmAM keda deva AvI kahI gayo hato.) bIje dIvase khAnagImAM rAjAe purohitane puchayuM ane temAM teNe khAsa samaMti pUrvaka kahyuM ke temanAthI ApaNA rAjyanI AbAdI thaze. kAraNa ke e samaye gujarAtanA ghaNAkharA rAjAonA maMtrIe vAyA ja hatA. mATe temane te padavI khAsa ApavI rAjAe te vakhate vastupALa tejapALane bolAvI maMtrIpada svIkAravA Agraha karyo. vastupALe eka sarata pUrvaka maMtrIpada svIkAryuM. vastupAla have eka sAmAnya manuSya maTI gujarAtane mAhAna maMtrI thayo. tenuM jIvana (1) pradhAna tarIke (2) mahAna yoddhA tarIke (3) paraduHkhabhaMjana tarIke (4) kavi tarIke ane vinA AzrayadAtA tarIke ane (5) dhamAM tarIke saMpUrNa che. have ApaNe TuMkANamAM tenA jIvananI kArakIrdi joIzuM. pradhAna tarIke, ApaNe prathama tenI pradhAna tarIkenI kArakIrdi joIe. vastupALacaritrakAra TuMkamAM tenuM bahu sAruM khyAna Ape che. tene sAra nIce pramANe che. 1 maladeva vastupAlane moTo bhAI che chatAM tenA jIvana sAthe ahIM saMbaMdha nahi hovAthI mAtra nAmathI ja oLakhANa karAvI che. 2 ke jyAre kaI cADI puruSa Apane amArI viruddha beTuM bharamAvI jAya ane Apane kepa Ave tyAre tamAre amAruM atyAre jeTaluM dravya che te ane kuTuMba sahita rajA ApavI.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenavibhAga vastupAle maMtrIpada lIdhA pachI Akho rAjyakArabhAra pitAnA kabaje karI tenI barAbara vyavasthA karI. kAraNa ke " pitAnA paga nIce baLatuM prathama jevuM e sajajana puruSanuM kAma che. " teNe rAjyavyavasthA barAbara karyA pachI potAnI prajAnA khAnagI sukha duHkha nahALI temanAM duHkha dUra karavA prayatna Adaryo. teNe gujarAtanI prajAne pharIthI siddharAja ane kumArapALa Adi rAjavIonI yAdI karAvI. teNe saMta puruSone mAna ane khala puruSane daMDa ApI rAjya niSkaTeka banAvyuM. junA maMtrInA vakhatanA keTalAeka nakaro pAkhaMDa ane lAMcIyA thaI gayA hatA. temanI pAsethI lAMcathI ekaThuM kareluM badhuM dhana pAchuM kaDhAvI te dhanathI teNe sainyamAM bharatI karI; ane junA pUjya puruSanuM pUjana karatA, vRddhone temanI yogyatA pramANe mAna ApI rAjaya guruzrI sAmezvara devane prasanna rAkhatA, guNavaMta janane bahu mAna ApatA, dhArmika janane vadhAvatA, pravINa janene agresara karatA ane duSTa jone bhaya batAvatA. rAja haMsanI peThe rAjAnA * mAnasa" sarevaramAM ramatAM yathAyogya rAjyavyavahAra karatA ane durjanenI tapAsa rAkhatA. "sumitrA " ne AnaMda ApanAra lamaNunI sAthe jema rAmacaMdra svakAryanI siddhi karI tema pitAnA anuja baMdhu tejapAlanI sAthe vastupAle paNa svIkArya (maMtrIpada) nI siddhi karI. "tenA manamAM ema ja hatuM ke sajajane satkAra karavo ane durjanane daMDa kara. dhana ane dharmanI vRddhi karavI ane sarve loke upara upakAra karavo e rAjya zAsanane niyama che." A pramANe bIcArI prajAne pIDanArA duSTa lakSmIthI madonmatta banelA evA aneka puruSone mada utArI temane AmravRkSanI peThe namra banAvyA. AvI rIte te prajAne saMtoSa pamADavAmAM kuzala hato tema pAke musadI paNa hatuM. tenuM javalaMta udAharaNa nIce pramANe che. eka vakhate dIlhInA bAdazAha mojudInanI mAtA mudde haja karavA pitAnA rAjyamAM thaIne khAnagI rIte jatI hatI ane tenI khabara maMtrIne paDI eTale teNe tarataja pitAnA carapuruSo pAse luMTAvI. Ama herAna thaI mATe rAjamAtA pharIyAda laIne vastupAla pAse gaI. maMtrIe jANe kAMI banyuM ja nahoya tema ThAvakAI rAkhI tenI badhI bInA sAMbhaLI laI tene AzvAsana ApI potAne tyAM utAre karAvI luMTanAra manuSyone pAse bolAvI dhadhaDAvI badho mAla pAcho apAvyo ane pachI pote paNa tenI sAthe TheTha makkA yAtrA karavA gayo ane tyAM jaI kImatI muktAphalanuM eka toraNa caDAvyuM. pachI te rAjayamAtA sAthe ja pAcho Avyo ane temanA AgrahathI TheTha dIllI gayo. pachI jyAre rAjayamAtAnA mukhathI badhA samAcAra bAdazAhe sAMbhaLyA tyAre te bahu khuzI thayo ane vastupAlane eka udAra ane paropakArI nara jANI mAna ApyuM ane vastupAla sAthe maitrI bAMdhI. AvI rIte eka vIrodhI musalamAna bAdazAha sAthe eka rAjAnA maMtrI tarIke maitrI bAMdhI potAnA rAjyane niSkaTeka banAvyuM. TuMkANamAM eTaluM ja ke tenI maMtrI tarIkenI kArakIrdi bahu uttama hatI. have ApaNe tenuM yoddhA tarIkenuM jIvana joIe. ddhA tarIkenuM jIvana te vakhatanA saurASTranA manmatta rAjavI sAMgaNa ane cAmuMDake jeo viradhavaLanA sALA thatA hatA te banne jaNAe eka saMpa karI gurjarezvaranI AjJA svIkAravAnI nA pADI. vIra
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ jene maMtrIo dhavale salAhane mATe ghaNAM kaheNa mokalyAM. aMte pitAnI strI sAMgaNanI bahena jayelatAne paNa tene samajAvavA mokalI. paraMtu madonmatta rAjavIe tenuM mAnyuM nahI ane gujarezvaranI patnI (pitAnI bahena ) nuM apamAna karyuM. Ane badale levA vastupAla mahArANA vIradhavala sahita tyAM gayo ane bahAdurIthI laDI te banne bhAIne mAryA ane temanA putrane gAdIe besADI gurjarezvarane DaMke vagaDAvyo. AvI rIte bhadrezvara ( kaccha ) nA mahArANuM bhImasiMha gujarezvaranI AjJAno anAdara karyo hato. viradhavale tenI pAse khaMDaNI mAgI paraMtu teNe te ApavAnI nA pADI tenuM mukhya kAraNa to ema hatuM ke mALavAnA rAjAne traNa kuMvare tyAMthI rIsAIne pahelAM gurjarezvara pAse gayA hatA ane tyAM nokarInI mAgaNI karI ane pagAramAM eka lAkha krame bhAgyA. gurjarezvare tenI nA pADI che ke kharI rIte A traNe bhAIone rAkhI lIdhA heta to rAjya daSTie lAbha hatA, kAraNa ke e traNe bhAI bahu yuddhakuzala ane baliSTa hatA. pachI traNe bhAI tyAMthI nirAza thaI bhadrezvaramAM gayA ane tyAMnA bhImasiMhe temane rAkhI lIdhA. e traNe bhAinI yuddhakuzalatA ane bahAdurInA balathI bhImasiMhane garva caDyo ane tethIja gurjarezvaranI AjJAne teNe anAdara karyo hato. gujarezvara pite tyAM yuddha karavA gaye paraMtu sainya thAkeluM hovAthI prathama hAra khAvI paDI. tyAM to vastupAla bIjI bAjuthI sainya laI tyAM AvI caDyo. vastupAlanA yuddhakauzalyanI atyAre kharekharI kasoTI hatI. gujarezvara hatAza tharyo hato. zatru e traNe bhAIonA balathI bahu je mAM hato ane vaLI pelA paNa zatrunAja dezamAM hatA. vastupAle kapaTathI sainyane cAre bAju vaheMcI nAMkhI thoDA sainya sAthe yuddha A daryuM. jyAM zatru barAbara madhyamAM Avyo ke tenI cAre bAjuthI sainya mAro calAvyo A cAre bAjunA mAre bhImasiMhanA sanyamAM bhaMgANa pADayuM. aMte bhImasiMha hAryo, marAyo ane gurjarezvarano vijaya thayo. tenA chokarAne gAdIe besADI gurjarezvaranI ANa pravartAvI tyAMthI vijayalakSmI sahita pAcho rAdhAnImAM Avyo. hajI to yuddhamAMthI hamaNAM ja vastupAla Avyo tyAM te khabara sAMbhaLI ke godharAnA rAja ghughare gurjarezvaranI dhuMsarI phekI daI svataMtra rIte prajAne trAsa ApavA mAMDyo che. gurjarezvare nIti pramANe dUtArA khabara ApI paraMtu te madonmatta banelA rAjavIe kAMI mAnyuM nahi ane sAthe pitAnA dUtadhArA kAjaLa kAcaLI ane sADI gurjarezvarane mATe bheTa mokalI ane sAthe patra lakhI gujarezvaranuM AkhI gujarAtanuM sukha apamAna karyuM. gurjarezvara A joI cakita thaye. tenI AMkhamAMthI aMgArA jharavA mAMDyA. teNe potAnI lAlacoLa AMkho sabhAmAM pheravI ke kaI vIra puruSa uThe, paraMtu tenI sabhAmAMthI te madonmatta banelA rAjavI sAme javAnI keinI hIMmata na cAlI ghugharanI hAka AkhA gujarAtamAM bahu sakhta hatI. teNe pharI vAra sabhAmAM joyuM paraMtu keI ne uDayuM. aMte tenI najara maMtrI para TharI. vastupALa samajI gayo. te bIDuM jhaDapavA uo ane teNe hAkala mArI. tenAmAM hajI paNa pitAnA purvajo (kSatrio) nuM lohI uchaLI rahyuM hatuM. tenI hAlathI sabhA gAjI uThI. pite bIDuM svIkAravAnI hA pADI. tyAM to tenA nAnAbhAI tejapAle te vi. 6. 10
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 jainavibhAga bIDuM pitAnA bhAI pAsethI jhuMTavI laI pite tene svIkAra karyo. AkhI sabhAe, khuda gujarezvare tene dhanyavAda Ape. bIje divase savAre te navuM satya laI ghughara sAme gayA. ghughara tenuM svAgata karavA pahelethI ja taiyAra hato. jo ke laDAInA bahAnAnI jarUra nahotI chatAM tejapALe jatAM veMta ja tenuM amUlya evuM gaudhananuM haraNa karyuM. tejapALe sApane pharI che. Daze. laDAI zarU thaI. ghughara baLavAna hatA. sainya sAmagrI paNa tenI pAse jabarI hatI. yuddhanA pahelA uphALAmAM zatru madenmatta hovAthI kaMIka jItato jaNAya, paraMtu uphALo te uphALe ja. tejapALe pelA uphALAmAMja zatranuM baLa mApI lIdhuM ane tene nirbaLa banAvyo. bIje divase tejapALe sainya goThavI vyuha racyo. ghughara temAM sapaDAyo ane aMte jIvato pakaDAyo. tejapALe kAjala kAMcaLI ane sADI yAda karAvI tene kASThanA pIMjaramAM puryo. AvI rIte gujarezvaranI AjJA pravartAvI tejapALa tene akhUTa dhanabhaMDAra luMTI DaI thaI zatru sahita rAjadhAnImAM AvyuM. gurjarezvare tene bahu sanmAnapUrvaka purapraveza karAvyo ane sabhAmAM paNa puSkaLa mAna ApyuM ane ghugharane gurjarezvara mATe mokalelI kAjaLa kAMcaLI ane sADI bhara sabhA vacce tene parANe paherAvI. bhAnI ghugharane A apamAna asahya lAgyuM ane jIbha karaDI sabhA vacce ApaghAta karI mu. bIjAM chuTaka yuddha paNa teNe karyA hatAM paraMtu te eTalAM badhAM prasiddha nathI. sAmaMta pALa AdinA yuddha sAmAnya che eTale tenuM varNana huM nahI Ape. AvI rIte sArA yuddhavizArada tarIke paNa tenI kIrti bahu sArI che. te custa jaina dharma hato (ke jenA dAkhalA AgaLa Avaze) chatAM te kAyara ke nirbaLa nahatA. atyAranA keTalAeka vANIonI durbaLatA joI kaI kaI lekhaka mahAzaya ema ThasAvavA mAge che ke jainee hiMdustAnane ahiMsAne upadeza ApI bAyala karI nAkhyo che. paraMtu te lekhaka mahAzayo dIgha. dRSTithI joze te mAlama paDaze ke temanA te AkSepamAM keTaluM satya che. vastupALa, tejapALa tathA AgaLa thayelA saMprati, Ama, kumArapALa, Adi rAjAo tathA abhayakumAra, vimala, ude, muMjAla, Adi maMtrIonAM jvalaMta udAharaNa mejuda che. ghaNA custa vANuAoe pitAnA deza mATe pitAnA rAjA mATe ane svarakSaNa mATe kalamanI peThe tIlaNa pANadAra taravAra paNa upADI che. mATe te AkSepa karanAra lekhaka mahAzayane mArI namra prArthanA che ke temaNe AkSepa karatAM pahelAM dIrdhadaSTithI vicAra karavo. A jarA viSayAMtara thayuM. have muLa bAbata upara AvIne ApaNe paraduHkhabhaMjana tarIkenI tenI kArakIrdi joIe. paraduHkhabhaMjana tarIke. ApaNe prathama joI gayA chIe ke teNe zaTha puruSane zikSA karI saMta puruSone sukhI karyA hatA. bIjI rIte paNa ghaNAM manuSyone gupta dAna ApI kALanA grAsamAMthI bacAvI lIdhA hatA tathA vAva kuvA saravara tathA paraba Adi maMDAvIne paNa potAnI paraduHkhabhaMjakatA dekhADI che. eka vakhata khaMbhAtamAM AkAzanA sUrya samAna abhimAnanuM putaLuM ane sattAnA avatAra sarakhA ane lakSmInA madathI madonmata banelA ane raNAMgaNamAM vIrarana sarakhA dIka nAmanA vepArIe khaMbhAtanI prajAne bahu pIDA karavA mAMDI. tenI bIkathI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 jaina maMtrIo prajA trAsI rahI hatI. tyAM to teNe eka karapINu kAma karI prajAne duHkhano eka vadhAre prasaMga ubho karyo. teNe tyAMnA eka prakhyAta samRddhivAna ane pitAnA bhAgIdAra nagarazeThane eka zuddha gunA mATe tenAM gharabAra luMTI laI tenuM khAnagI rIte khuna paNa karAvyuM. prajA A sAMbhaLI trAsI gaI A duHkhadAyaka bIne jaNAvavAne tene putra rAdhAnImAM gayo ane tyAM jaI maMtrIne atha thI iti sudhI badhI bInA kahI saMbhaLAvI. maMtrIne A sAMbhaLI ghaNe kheda thaze. tene vicAra thayo ke rAjyanA eka pratiSThita ane dhanavAna grahasthane ekadama herAna kare tenI lAja levI te ucita nahI. tethI teNe tene khAnagI rIte samajAvavA prayatna karyo, pite jAte tyAM gayo tene samajAvyo, paraMtu dhanathI madanmata banelA sadIke maMtrIne yuddhanuM AvAhana ApyuM. sadIkane saMkharAjAe sainyanI madada ApI. yuddha zarU thayuM. saMkharAjA pote paNa Avyo paraMtu te TakI zake nahi. vastupALe eka kAMkare be ghA mAryo. eka rAjyakArI zatrune mAryo ane bIjA sadIkane paNa mAryo. tenuM badhuM dhana luMTI laI. rAdhAnImAM pahoMcatuM karyuM. gurjarezvara AthI bahu prasanna thayo ane vastupALane sabhAmAM traNa bIrUda ApyAM (1) sadIkulasaMhArI (2) saMkhamAnamardana (3) ane rAjesthApanAcArya. AvI rIte paraduHkhabhaMjaka tarIke tenI kArakIrdi purI karI kavi tarIkenI tenI kArakIrdi tarapha vaLIe. kavi tarIke. kavi tarIkenI vastupALanI khyAti ghaNe sthaLe maLI Ave che. pite ja pitAnA kAvyamAM pitAne sarasvatI putra tarIke oLakhAve che. giranAranA eka maMdiranI eka prazastimAM paNa tene kAvya devInA putra tarIke varNavyo che, tathA kavicakravatI Adi ghaNAM bIrUdathI te mahAkavi vibhUSita hato. somezvara deva jevA custa hIMduo paNa tene eka sArA kavi tarIke varNave che ane teNe vastupALane AbunI prazastimAM paNa zreSTha kavi tarIke varNavyo che. AvI ja rIte alaMkAramahodadhinA kartA jaNAve che ke kAvyazAstranI suMdara racanA mATe vastupALane paNa mAna ghaTe che. tenI kRtiomAM naranArA yaNanaMda mahAkAvya ke je soLa sarganuM che ane temAM kRSNa ane arjunanI maitrI, temane giranAra upara AnaMdavihAra, subhadrAharaNa Adi suMdara racanA karI che. te ane tevAM bIjA vaNane jevAM ke sUryodaya, caMdrodaya, zahera, reyata, rAjA, puSpAvacaya, AdivarNana bahu sArI rIte karyo che. A uparAMta tenI banAvelI sustIo paNa bahu vakhaNAya che. tenI sukhanIo chuTaka chuTaka ghaNuM kAvyamAM Ave che. AdinAtha stotra paNa teNe racyuM che. A mahAkavinI bIjI paNa kRtio hoya to nA na kahevAya. vastupALamAM eka vidvAna taTastha TIkAkAra tarIke tathA kAvyonA guNadoSa parikSaka tarIke 1 tenI saMkhyA A pramANe che. pAMca hajAra suvarNanI ITa, caudaso ghaDI ane ratnamANeka ane khetInA thALa bharI bharI dhana hatuM. 2 sayAjIrAva sIrIjamAM naranArAyaNanaMda mahAkAvya chapAyuM che ane temAM tenI suktIo AdinAtha stotra tathA vastupALakIrti prabaMdhane paNa sAra kahelo che.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 jenavibhAga asAdhAraNa zakti hatI. te kAvyakaLAne bahu prazaMsaka hatA. tene kavio upara bahu mAna hatuM. pite kavionI kadara paNa sArI rIte karI jANate. rAjya kavi hariharanI IrSA somezvara upara jhajhumatI hovA chatAM je semezvara darabAramAM sthAna pAmyo hoya te te kavipUjaka vastupALanA ja rUDA pratApa hatA. tenI kavio taraphanI dAnavIratA eTalI badhI prasiddha hatI ke te "ladhu bhejarAjA" nuM bIrUda pAmyo hato. tenuM bIjuM nAma vasaMtapALa hatuM ke je nAma semezvara ane harihare ApyuM hatuM ane tethI ja bAlacaMdra kavie tenI prazaMsArUpe suMdara kAvya racyuM hatuM. AvI rIte jema te kavi tarIke prasiddha hatA tema kavionA AzrayadAtA tarIke paNa te prasiddha hato. harihara, semezvara, dAmodara, nAnaka, jayadeva, madana, vikaLa, ane kRSNasIMha Adi kaviono te AzrayadAtA hate. A sivAya ghaNuM kavio ane bhATa cAraNano paNa te AzrayadAtA hatA. teNe temAMnA ghaNAne dhanavAna banAvyA hatA. tenI A dAnavIratAne lIdhe ja eka ke bIje kaI prasaMga AvI pitAne AzrayadAtAnuM nAma amara rAkhato tenI prazaMsArUpe ghaNAM kAvya racAyAM che jevAM ke somezvaranI kIrtikaumudI vagere. bIje chuTA kAvyomAM tathA arisiMhanAM sukRtasaMkIrtanamAM tenI dAnavIratA tathA asAdhAraNa prarakramanuM vana ApyuM che. evI ja rIte hamIramadamardana tathA udayapabhakRta dharmA bhudaya Adi kAvyamAM tenA Azritoe kAvyo racI pitAnuM RNa patAvavA kAMika prayatna karyo che AvI rIte kavi tarIke ane taTastha TIkAkAra tarIke tathA kavionA AzrayadAtA tarIke tene kIrti kalaza bahu sArI rIte zobhI rahyA che. eka rAjyamaMtrI tarIke ahI niza kAryamAM gu thAI rahyA chatAM te eka mahA kavi tarIke prazaMsA meLave ane temAMya vaLI tenA virodhIo suddhAMta tenI mahAkavi tarIke prazaMsA kare e eka Azcarya to che ja. mane to emaja lAge che ke vastupALa adbhuta pratibhAsaMpanna puruSa hovo joIe. nahitara dareka kAryomAM ATalI badhI prazaMsA meLavavI e alabhya nahI te muzkela to cheja have ApaNe tenI dharmI tarIkenI kArakIrdi joIe. - dhamI tarIke dhamI tarIke te custa zrAvaka hatA. te zrAvakanAM bAra vrata tathA dararoja pratikramaNa devapUjA gurupUjA Adi kAryo niyamita karato. te sivAya te vakhatanA prakhara dhuraMdhara AcAryo pAse paNa te dararoja jato ane upadeza sAMbhaLato. tenA kulakramAgata guru zrI jayasenasUrI tathA te vakhatanA samakAlIna AcAryo zrI devapabhasUrI, zrI naracaMdrasUrI AcArya zrI deveMdrasUrI tathA nAgaMjUrI Adi AcAryo pAse ghaNI vakhata upadeza sAMbhaLavA jato ane temanA upadezathI teNe ghaNuM maMdiranA jIrNoddhAra karAyo hato tathA AbunAM jagaprasiddha maMdiromAM paNa aDhaLaka dravya vAparyuM hatuM. bIjA paNa ghaNAM navAM maMdiro karAvyAM hatAM. teNe sADA bAra vAra moTA saMgha kADhI saMdhapatinI padavIyukta yAtrAo karI hatI. tapasyAmAM paMcamI tapa, caturdazI A tapasyA 1 chalI teramI yAtrA karavA jatAM rastAmAM te kALagrasta thayo hato eTale bAra AkhI ane teramI adhI ema thaI sADAbAra yAtrA teNe karI hatI.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jena maMtrIo 73 karI tenuM ujamaNuM paNa bahu sArI rIte karate. teNe udayaprabhasUrinI AcArya padavIne samAraMbha upara paNa bahu sAruM dravya kharacyuM hatuM ane te vakhatathI dara varase eka karoDa kramsa zrAvakone ApavAne teNe niyama karyo hate. te dharmI hatuM chatAM dhamadha nahotuM. teNe koI paNa dharma upara anyAya thato joI yogya InsApha Apyo che to pachI pote te anyAya kare ja zAne ? teNe anya dhamI enAM maMdiro paNa ghaNAM baMdhAvyAM che teNe 32000 bIjA dharmavALAnAM devagraha karAvyAM hatAM ane savA lAkha zivaliMga karAvyAM hatAM, tathA 750 brahmazALAo karAvI hatI. AvI rIte jeNe apUrva parAkrama karI rAjya kArabhAra cANakyabuddhithI vahI gujarAtanA rANA vIradhavalanA rAjayane majabuta banAvyuM hatuM tenI vidvattA tenI sattA ane zakita kevAM hatAM tene khyAla tenAM apUrva paropakArI sArvajanika kAryothI ane Abu upara baMdhAvelAM jagavikhyAta maMdire jevAthI Ave che. te dareka saMpradAyanA pakSamAM sahAnubhUti darzAvatA ane prajAnuM hadaya AkarSavAne mATe te keTalo Atura hato tene khyAla teNe musalamAnone mATe baMdhAvelI masIda nIhALatAM ApaNane Ave che. tenA kIrtilekhe, paropakArI kRtyo, ane sArvajanika kAryo tathA anekavidha prazastio basothI aDhIse zilAlekho caturvizati prabaMdha, prabaMdha ciMtAmaNI, kautikaumudI, sukRtasaMkIrtana vageremAMnAM tenAM kIrti stavanee tene amara karyo che. vastupALanA avasAna pachI vastupAlanA putranI abhilASAnA aMge bAlacaMdra mahAkavie vasaMtavilAsa racI tenI kIti amara karI che. temaja muni jinaharSaracita vastupALacaritra Adi sAhitya jevAthI tenA jIvanamAM keika aneka ojasa jaLahaLI uThe che. have huM TuMkANamAM teNe karelAM kAryonI noMdha laI viramIza. teNe 1313 jina caitya navAM karAvyAM tathA 3300 jinamaMdirono uddhAra karAvyo hato. savAlAkha pratimA, eka lAkha zivaliMga, 3200 anya dharmavALAMnAM maMdira, 750 brahmazAlAo, 701 tapasvIone rahevAnA maTha, 700 dAnazAlAo, 984 upAzraye tathA 84 suMdara sarovara, 464 vAge, 100 pustakAlayo tathA 100 tapasvIone mATe varasAzana bAMdhI ApyuM hatuM; 30 navA kIlA baMdhAvyA hatA ane 63 yuddha karyA hatAM, AvI rIte TuMkANamAM tenA kAryonI noMdha meM lIdhI che. jo ke AthI vadhAre noMdha vastupALacaritramAM maLe che, paraMtu laMbANanA bhayathI meM nathI TAMkayuM. vastupAlanuM jIvana suyogya maMtrI tarIke mahAna yuddhavizArada tarIke paraduHkhabhaMjana tarIke kavi tarIke ane sArA dharma tarIke saMpUrNa che. AvA sunipuNa manucita jIvana paripUrNa karI pitAnI kIrti rUpI gaMgAne trilokamAM bhamAvAne jyAre pite chellIvAra yAtrA karavA saMdha sahita nIkaLe tyAM rastAmAM ja tene vyAdhi thaye. aMte te vyAdhi prANaghAtaka nIkaLyo ane tyAM te saMvata 1298 mAM svarge gayo. bhale tene nAzavaMta deha nAza pAmyo hoya paraMtu tenA nirmaLa AtmodgAra to nirmaLa nabhomaMDalanA camakatA tArAnI peThe javalaMta bhAve prakAzI rahela che ane tenI kIti amarazrInA zubhra pravAhanI jema" ce tarapha phelAI amarasthAna bhogavI rahela che-raheze. 1 teNe pitAne ghera khAnagI traNa jabarajasta pustakAlaya karAvyAM hatAM.