Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina dharma ane jaina saMskRtinI keTalIka lAkSaNikatAo prA. amRtalAla sAvacaMda gopANI, ema.e., pIe.DI. Arya saMskRtinA nirmANa ane ghaDataramAM vaidika ane bauddha saMskRtionI jema ane jeTalo ja jaMna saMskRtino paNa phALo che. jaina eTale "jina"no bhakta, anuyAyI ane mana, vANI tathA zarIra A traNe ya upara jeNe sarvAga saMpUrNa vijaya meLavyo hoya te "jina". A "jina" pachI game te dezano hoya, game te kALe thaI gayo hoya ane game te phirakAno hoya. A enI udAramAM udAra vyAkhyA che. AmAMthI jaina dharma ane saMskRtinI anAditA svataH phalita thAya che. jaina dharma ane saMskRtino Ugama koI paNa anya dharma ke saMskRtimAMthI thayo nathI; enuM astitva svataMtra che. aitihAsika pramANa ane purANamAM purANa gaNAtAM zAstro ane graMthomAM AvatA ullekho uparathI A vidhAna have asaMdigdha rIte puravAra thaI cUkyuM che. enA upara anya, ane anya upara eNe prabhAva ane saMskAra nAkhyA che - A banne vastuo svIkAravI joIe. saMskRtio pArasparika asarathI taddana mukta rahI zakatI nathI e siddhAMta sarvamAnya che. ahiMsA jaina dharma ane saMskRtino prANa che. eTalA mATe ene ahiMsA dharma tarIke paNa vyavahAramAM oLakhAvavAmAM Ave che. enA maulika siddhAMto paikImAM karmavAdano siddhAMta mokhare che. janma ane maraNanA pherAothI racAtuM saMsAra bhramaNa e eka mahAnamAM mahAna duHkha ene hisAbe gaNAya che. A duHkha kamajanya che. corAzI lAkha yoniomAM bhamato bhamato, utkrAnti sAdhato sAdhato AtmA karmamukta thaI chuTakAro meLave che. e mokSa sAdhya karI ApavAmAM IzvarAdi koI bAhya tatva nimitta kAraNabhUta nathI banatuM. AtmAe pote ja siddhi hAMsala karavAnI che. eTale enAmAM anaMta sAmarthyano svIkAra karavAmAM Avyo che. bAhya padArthanI Apakhuda maherabAnI upara ene jIvavAnuM nathI. e pote ja kartA, bhoktA ane hartA che. potAnAM sukha-du:kha mATe koIne paNa e javAbadAra na gaNI zake. AmAM rAga-dveSanI pariNatino parivAra samAviSTa thaI jAya che. nirahaMkAra mizrita pusthArthanuM saMkalana paNa A siddhAMtamAMthI ja svataH sare che, jhare che. jaDa ane cetana arthAta ajIva ane jIva-A be mukhya tattvo svIkArI, bIjAM sAta tattvone puNya pApAdine--ajIvanA avAMtara bhedo tarIke sthApI kulle nava tattvonI prarUpaNA jaina dharme karI che. jagatanA bhraSTA ane saMhAraka tarIke "Izvara"ne kalpanAra dharmonI dRSTie jaina dharma nirIzvaravAdI gaNAto hoya to bhale gaNAya, paraMtu nirIzvaravAdI eTale nAstika ane nAstika eTale nItinI AvazyakatA ane mUlyamAM nahi mAnanAra evo ja artha karavAmAM Avato hoya to te kevaLa brAnta, ajJAnayukta ane nyAyavihIna che. pApa ane puNyamAM anIti ane nItinA mUlyAMkano aMtargata ja che. A kahevAnI paNa jarUrata nathI. pRthvI, pANI, teja, vAyu Adi Izvarakarvaka nathI. teonuM astitva potapotAnA khAsa niyamone AbhArI che. Izvaratva A rIte jaina daSTine anukULa nahi hovA chatAM AtmA pote potAne baLe paramAtmA banI zake che e rIte Izvaratvano e aMgIkAra paNa kare che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina dharma ane jaina saMskRtinI keTalIka lAkSaNikatAo 13 karmane AbhArI saMsAratva che ema pratipAdI tamAma prANa, jIva, bhUta ane sattvane samakakSa banAvyA che te ucca, nIcano bheda TALyo che, varNa ane jJAtinA vicArane bahiSkRta karyAM che ane strIpuruSanA ekasarakhA adhikAranI himAyata karI che. A rIte karelI jagata pratyenI jaina dharmanI apUrva sevA uvekhavA ke hAMsI karavA jevI to che ja nahi, paraMtu sanmAnavA jevI che. vartamAnamAM cAlI rahela bhANu tAMDavane khALavAnI ane arAjakatAne sthAne surAjya sthApavAnI, mArAmArI ane kApAkApIne nAbUda karavAnI, zoSaNa, lAMca, ruzavata vagere badIone nirmULa karavAnI, ekane bhoge bIjAnI jIvavAnI asad vRttine vidAya ApavAnI zakti ke kAmayAbI koIpaNa pracalita saMskRtimAM sAMpratamAM hoya to te kevaLa jaina saMskRtimAM che. nItinI nAdArIne devALuM kADhatAM bacAvavAnI ane kAcI paDavA jatI AsAmIne phaDacAmAM nahi javA detAM TakAvI rAkhavAnI saMpUrNa yogyatA jaina dharma pratibodhita ane prarUpita ahiMsAnA, karmavAdanA, anekAMtanA ane paMcamahAvratonAM tattvomAM che. A saMskRtinA hArdane samanye ane pacAvye ja vartamAna bhrAnta ane madamatta jagatano chuTakAro che--A saMskRtimAM evAM unnAyaka tattvo che e kAraNe. jaina dharmanI prAcInatA puravAra karato khAlIno zilAlekha mojUda che. zreNika, caMdragupta, biMdusAra, azoka, saMprati, khAravela, vikramAditya, muMja, bhoja vagere vagere aitihAsika rAjAdhirAjAoe jaina dharmane sapUco apanAvyo hato athavA to vega Apyo hato. siddharAja, kumArapALa vageree to jaina dharmanI sArI evI prabhAvanA karI hatI e to have kayAM chAnI vAta rahI che ? jaina dharme dakSiNamAM paNa potAnA prabhAvano prasAra sAro karyo hato. mahApratibhAzALI jaina sAhityakAroe, kavivayoMe khIjAone moMmAM AMgaLI dhAlavI paDe evI sAhityanI ciraMjIva kRtionuM nirmANa karyuM che. sthApatyanA, citrakaLAnA, sAhityanA--TUMkamAM buddhinA ekeeka pradezamAM jaina sAdhuoe ane zrAvakoe nirdoSa vihAra karI batAvI jagatamAM nAma sthApyuM che, kADhayuM che. vastupALa, tejapALa, jagaDuzA, bhAmAzA vagere dAnavIroe phorDa ke rokaphelarane bhulAvI de evuM karI batAvyuM che. jaina dharmanI ane saMskRtinI jagatane A deNa che. enI purANI yazogAthAne ahIM sparzavAmAM DaMphAza mAravAno koi aprazasta hetu nathI, paraMtu e dharma ane saMskRti mahAprANavAna, sattvazALI saMskRtinA bIja dharAve che e tarapha kevaLa aMgulinirdeza ja karavAno hetu che. sAdhu, sAdhavI, zrAvaka, ane zrAvikA--A cAra caturvidha jaina saMdhanA ekama, ghaTaka. pahelAM ene pALavAno dharma te aNugAra dharma ane khIjA eno te AgAradharma. potapotAnA kartavyapAlananI maryAdAmAM rahI e cAre ya Atmonnati sAdhI saMpUrNa dazAe pahoMcI zake che. e cAreye amuka ja sthiti avazyameva prathamathI svIkAravI joI e evuM kAMI nathI. potapotAnI maryAdAnA vartuLamAM rahI, sadAcAra sevI, vikAsa vadhAratAM vadhAratAM aMte chuTakAro meLavI zake. A audAryano dAkhalo che. saMkucita nahi paraMtu vistArita--taddana vistArita daSTinuM A udAharaNa kahevAya. sAdhu ane zrAvakanA dharmanuM nirUpaNa pAribhASika hoI ahIM aprastuta che. saMyama ane tapa dvArA azuddhionuM parimArjana karavAnI parama AvazyakatA bannemAM nirdhArAI che. vaMzaparaMparAthI ke peDhAnupeDhIthI AcArya ke evA koI padanI prApti thatI nathI. AcAryanA guNa dharAvato hoya to ja AcArya kahevAya, vaya ke liMga AdaranuM sthAna nathI, guNanI ja pratiSThA karavAmAM AvI che. jaina dharma rUDhicusta nathI paNa vegavAna vikAsamAM ja mAnanAro che enuM javalaMta pratIka AthI khIjuM kayuM hoI zake ? mAtra jJAna ke mAtra kriyA--A banne ekAMto hoI eno asvIkAra karavAmAM Avyo che ane ene sthAne jJAnakriyA samuccayavAdane mUkavAmAM Avyo che. sAdhu-sAdhvIe
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArya vijayavallabhasUri smAraka graMtha madhukaravRttithI gocarI karavAnI kahI che. mAla-malIMdA AtmaramaNanA poSaka nathI ema kahI eno niSedha karavAmAM Avyo che. " zarIramAdyaM khalu dharmasAdhanam " A siddhAMtanA puraskartAo sAme lAla battI dharatAM e bhAkhe che ke garIbane eka TukaDo paNa na maLato hoya tyAM khIjAe pADelA parasevAthI rahelA anAjano ke bhojanano nakarA banI tame upabhoga na karI zako. phalANuM viTAmina emAM nathI e jovAnuM ene na hoya. saMyama-yAtrAnA nirvAhamAM upayogI bane eTalI hade ja zarIranI saMbhALa hovI joI e--A eka ja mukhya vAta. dAna-dayAnI upAdeyatA vyavahAranaye e svIkAre che ja. kriyAzUnya, AtmAnI zuSka jJAnanI vAto tarapha ene napharata che. 14 jIva ane ajIva--A be mukhya tattvomAMthI phalita thatA nava tattvono svIkAra jaina darzana kare che e AgaLa kahevAI gayuM. AmAM jIvanA, saMsArI ane mukta; saMsArInA trasa ane sthAvara; pRthvIkAyAdi pAMca e sthAvara bheda. IMdriyAdi bhedo paNa bhedo che. trasamAM e IMdriyothI mAMDI pAMca IMdriyo sudhInA bhedo che jyAre sthAvara ekeMdriya che. pAMca astikAyo--dharmAMdhamAMdiajIvanA bhedo che. AmAM kALane bheLavI cha dravyonI kalpanA karavAmAM AvI che. jaina darzana viSayaka dRSTine pradhAnapaNe dhyAnamAM rAkhI A upara kahI te bAbatonI tArkika kalpanA, yojanA ane siddhi paNa karavAmAM AvI che jenA UMDANamAM UtaravuM e ahIM abhISTa nathI. badhA ja jIvono mokSa thAya to saheje eka sthiti ane eka samaya evo AvIne Ubho rahe ke je vakhate saMsAra jevuM kAMI hoya ja nahi. uttara pakSanI A zaMkAno jainadarzana e rIte javAba Ape che ke nA, ema nathI. kAraNa ke jIvonA paNa bhavya ane abhavya evA be moTA vibhAgo pADavAmAM AvyA che. AmAMthI je abhavya che te vabhAve ja evA che ke emano mokSa kadApi thato ja nathI. A abhavya jIvonI upamA zAstrakAroe (jaina) koraDu maganI ApI che. koraDu bhaga kadI paNa pAkatA nathI. Ama e abhavya jIvo paNa kadI mokSa meLavatA nathI. AtmAnI sAthe karmanA saMyogane anAdi mAnavA jatAM sAmo pakSa eka muzkelI A UbhI karI zake ke anAdi vastuno nAza thAya nahi ane ema mAnavA jatAM saMpUrNa karmano nAza azakya banI jaI mokSano paNa asaMbhava Ubho thaze. A muzkelIno jaina zAstrakAroe evI rIte kamAlo Apyo che ke AtmA sAthe navAM karmo baMdhAtA jAya che ane jUnAM kharatAM jAya che. AvI bAbatamAM koIpaNa eka karmanI yuti anAdi nathI, paraMtu karmayutino pravAha ja anAdi kALathI cAlyo Ave che ane A aupacArika rIte AtmA sAthe karmo anAdi kALathI joDAyelA che ema samajavAnuM che. jaina darzane AtmAne caitanya svarUpa, pariNAmI, kartA, sAkSAt bhokatA, dehaparimANI, pratikSetre bhinna, paudgalika adRSTavAna mAnyo che. jJAnane AtmAnuM mULa svarUpa kahI taiyAyikothI jainamata judo pADyo che. pariNAmI, kartA ane sAkSAt bhoktA kahI pariNAmarahita--kriyArahita mAnanAra sAMkhyamatathI bhinnatA prarUpI che. dehaparimANI evuM lakSaNa bAMdhI AtmA sarvavyApI che evuM kahenAra vaizeSika, naiyAyika, ane sAMkhya matano anAdara karyo che. zarIre zarIre AtmAnuM pArthakya pratibodhI eka ja AtmAmAM mAnanAra advaitavAdIo sAthenI potAnI asaMmati darzAvI che. karmane eTale ke dharma-adharmane AtmAno vizeSa guNa mAnanAra naiyAyika-vaizeSiko sAthenuM mavibhinnatva jainadarzane chellA vizeSaNa mAraphata vyakta karyuM che. puNyAnubaMdhI puNya, puNyAnubaMdhI pApa, pApanubaMdhI puNya, ane pApAnubaMdhI pApa Ama puNya-pApanA vibhAgo paNa jaina darzananI vilakSaNatAnA sUcaka che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina dharma ane jaina saMskRtinI keTalIka lAkSaNikatAo vastune anaMtadharmAtmaka mAnI enA dharmone amuka amuka dRSTikoNathI jevAM tenuM nAma syAdvAda che. jenono A aNamola siddhAMta che paraMtu pratispardhIoe ene hAthe karI khoTe svarUpe samajI anyAya karavAmAM paNa bAkI rAkhI nathI. apekSA daSTie svIkAra karavo enuM nAma paNa cAThAda ja. nitya, aniyatva, vinAzIpaNuM, sthirapaNuM, satapaNuM, asatapaNuM-A uparAMta dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI jovAnuM-Ama aneka dharmane aneka dRSTithI joI zakAya che. mATe apekSAvAda svIkAravAthI ja varatanA svarUpanuM yatkiMcit paNa sAcuM bhAna thAya che. syAdvAda saMzayavAda che evo eka moTo AkSepa enA upara che. eka ja vastune pratispadhI guNothI yukta kahevI e eka prakArano saMzaya Ubho karavA jevuM ja thayuM evo sAmA ke jhADanA dUThAmAM mANasanI bhrAnti-A saMzaya jarUra kahevAya. kAraNa ke sarpa ane doraDI ke jhADa ane mANasaA bemAMnI koI paNa eka nizcita nathI hotuM. jyAre vAdvAda kathana kare che tyAre amuka eka vastumAM amuka dharma e kathana karatI vakhate nizcitapaNe rahelo che ema kahe che. hakIkata jyAre Ama che tyAre ene saMzayavAda zI rIte kahI zakAze? vastunA aneka dhame. ene vyakta karanArA abhiprAyo ka vacanaprakAro paNa aneka hoya. chatAM e badhAne vyArthika ane paryAyArthika Ama be pradhAna naya dvArA vibhakta karI pachI avAMtara sAta bhedo pADyA che. jaina dharmane vItarAgano dharma paNa kahevAya che. rAga-dveSanI pariNatine thaMbhAvavAmAM syAdvAda agatyano bhAga bhajave che. paramAtmAe muktino mArga batAvyo. A mArge cAlI ane mukti hAMsala karI mATe paramAtmA muktidAyaka upacArathI gaNAya-AvuM syAdvAda kahe ane ema kahI IzvarakartRtvavAdanA puraskartAone nyAya Ape. AtmA ja Izvara che ane AtmA spaSTa paNe kartA che ja. Izvara jagatano kartA che evuM kahenAranA Azayane syAdAda e pramANe samajAve. mohavAsanAnA prAbalyane haNavA buddhe kSaNikavAda AgaLa dhaviSayanI Asakti haThAvavA vijJAnavAda prarUpavAmAM Avyo; samabhAvanI prApti arthe advaitavAdanI khoja thaI-Ama paramArtha batAvI syAdAda badhAnA mananuM samAdhAna kare che. kharekhara ! vicArakalahone zamAvavAnuM amogha sAdhana sthAdi che. astu. A pramANe upara jaNAvI te lAkSaNikatAo jaina dharma ane saMskRtinI che. atyAre A lAkSaNikatAo ghaNuM aneruM kAma karI batAve tema che. samasta jagatane zAMti ApavAnuM jambara sAmarthya A dharmamAM che ema sau koI kharekhara samaje ane e pramANe Acare to jagata nuM vAstavika kalyANa thAya tema che. ityalama. * ::