Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
LE
मोक्षार्थिना प्रत्य ज्ञानवृद्धिः कार्या ।
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
પર્યુષણાંક
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
E
ગી
ધર્મપ્રેમી
સજ્જને પુનિત પદે પધારો, અંતર આભાર પુષ્પ અર્પીએ સ્વીકારો...... ધર્મ સત્યકા માંહિ સાથ આપી સાધનથી સહાય આપી,
આશીષ અમ અંતરની શુભ સવથા થજો.... ધર્મ ભૂત પ્રાણી સુખી થાઓ, વેર દ્રષ સમી જાએ,
અહિં'સા અવનીમાં છાએ, ધર્મ વિજયી થજો... ધમ
* સીતારામ ઝ
પુસ્તક ૯૬ મુ' અંક ૭મી સપ્ટેમ્બર ૧૯૭૭ વી૨ ૨૫૦૩ વિક્રમ સવંત ૨૦૩૩
શ્રાવણ – ભાદરવા
For Private And Personal Use Only
* પ્રગટ =
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસાર કે સભા: ભાવ ન ગ ૨.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાર્ષિક લવાજમ
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
વર્ષ હદ મું :
પારજ સહિત ૬ ૫૦
–
ખક
પાના નં.
– અનુર કમ લેખ ૧. પ્રભુ પ્રાર્થના ૨. શ્રી જેને રામાયણ ૩. ઉત્તમ સંપતિ ચરિત્ર ૪. સતી મૃગાવતી ૫. રાજપ્રસાદી દ, શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ૭. વિશ્વમાન્ય ધર્મ ૮. શ્રી સિમંધર
સીતારામ” શ્રી ત્રિષષ્ટિશલાક ચરિત્રમાંથી ૪ લેખક ડેહદ્વાવાળા અનુ. હિમાર રમણીકલાલ મહેતા ૮ અમરચંદ માવજી શરણાથી શાહ ચતુર્ભુજ હરજીવનદાસ ૧૫ મુની ચરણવિજયજી
શ્રી મહાવીર જૈન વિધાલય
વિધાર્થિની શિષ્યવૃતિ ૧૯૭૭ સને ૧૯૭૭ ના માર્ચમાં લેવાયેલ ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્ર રાજ્યની એસ. એસ સી ની પરીક્ષામાં સૌથી વધુ ગુણ પ્રાપ્ત કરનાર અને ઉચ્ચ અભ્યાસ ચાલુ રાખનાર શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક એક જૈન વિદ્યાર્થીનીને રૂ ૩૦૦-૦૦ ની શ્રીમતિ લીલાવતી ભોળાભાઈ મોહનલાલ ઝવેરી જૈન વિદ્યાર્થીની શિષ્યવૃત્તિ આપવાની છે એ અંગે નિયત અરજીપત્રક શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય, ઓગષ્ટ કાંતિ માર્ગ, મુંબઈ-૩૬ ઉપર આવેલ કાર્યાલયેથી મળશે, જે સ્વીકારવાની છેલ્લી તારીખ ૧૫ મી સપ્ટેમ્બર છે.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
S
તા.
રા
કથકમાં
પુતક ૯૭ મું ! અંક છે
શ્રાવણ
| વિક્રમ સં. ૨૦૩૩
* પ્રભુ પ્રાર્થના કરી
(રાગ-પીલુ બરવા-તજ ) મંગલમય મુદાર મનમદિરીએ, પ્રગટો શ્રી મહાવીર
તારક ધારક જિન ધર્મ તણું મહાતીર્થકર તીર જિતેદ્રિય તિધર જિનવર, ત્યાગમૂર્તિ સંયમ સાધક નર, શુભ સ્યાદ્દવાદ શાસન શાસક, સંચાલક શ્રી મહાવીર તારક. કર્મમાગ પર પ્રખર પ્રકાશક, પરમ ધર્મ અહિંસા ઉદ્ધારક, અજ્ઞાનતિમિરહર, જ્ઞાન ભાકર સિદ્ધ શ્રેષ્ઠ મહાવીર. તારક
* સીતારામ "
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન રામાયણ (ગયા અંકથી ચાલુ)
શ્રી ત્રિષષ્ટિશલાકા પુરૂષ ચરિત્રમાંથી તે મારા સાંભળવામાં આવ્યો અને તે સાંભળીને વિભીષણે તમને અને રાજ જનકને મારી નાખવાની પ્રતિજ્ઞા કરી તે પણ મેં સાંભળી. હવે તે મહાભુજ અ૫સમયમાં જ અહીં આવી પહોંચશે. આ સર્વ વૃત્તાંત જાણી તમારી સાથેની સાધર્મિક પણાની પ્રીતિને લીધે લંકાપુરીથી હું બ્રમસહિત ઉતાવળે અહીં તમને તે વાત કહેવાને આવ્યો છું.” તે સાંભળી દશરથે નારદની પૂજા કરીને વિદાય કર્યા. ત્યાંથી જનકરાજા પાસે જઈને નારદે તેમને પણ એ વૃત્તાંત જણાવ્યો. રાજા દશરથ મંત્રીઓને બોલાવી, આ વૃત્તાંત કહી, તેમને રાજ્ય સેંપીને યોગીની જેમ કાળવે ચના કરવાને માટે ત્યાંથી ચાલી નીકળ્યા. મંત્રીઓએ શત્રુને મોહ ઉપજવવા માટે દહાથ રાજાની એક લેયમય મૂર્તિ કરાવીને રાજ્યગ્રહની અંદર અંધારામાં રથાપ્તિ કરી. જનકરાજાએ પણ દશરથની જેમ કર્યું અને તેના મંત્રીઓએ પણ દશરથના મંત્રીઓની જેમ જ કર્યું પછી દશરથ અને જનક રાજા અલપણે પૃથ્વી પર સ્વિા લાગ્યા.
વિભીષણ કે ધથી અધ્યામાં આવ્યું અને ત્યાં અંધકારમાં રહેલી શર્થની લેખમય મૂર્તિના મતકને તેણે ખથી છેદી નાંખ્યું. તે વખતે સમરત નગરમાં કેલહુલ થઈ રહ્યો, અંતઃપુરમાં મોટો આરંવનિ થયે, સામંત રાજેઓ અંગરક્ષક સહિત તૈયાર થઇને ત્યાં દેડી આવ્યા અને ગૂઢ મંગવાળા મંત્રીઓએ રાજાની સર્વ પ્રકારની ઉત્તરક્રિયા કરી. દશરથ રાજાને મૃત્યુ પામેલા જાણી વિભીષણ લંકા તરફ ચાલો ગયે. એકલા જનકરાજાથી કાંઇ થઇ શકે તેમ નથી એવું ધારી તેણે જનકને માર્યા નહિ.
- મિથિલ અને ઈશ્વાકુ વંશના રાજા જનક અને દશસ્થ પરંપરા સાથે રહી, એક અવસ્થાના મિત્ર થઈ પૃથ્વી પર કરવા લાગ્યા. તેઓ ફરતાં ફરતાં ઉત્તરાપથમાં આવ્યા, ત્યાં કૌતુકમિંગળ નગરના રાજા શુભમતિની પૃથ્વી શ્રી રાણીના ઉદરથી જન્મેલી, દ્રોણમેઘની બેન કિકેયી નામની કન્યાના સ્વયંવરની વાર્તા સાંભળીને તે બંને સ્વયંવરમંડપમાં ગયા. ત્યાં હસ્વિાહન વિગેરે રાજાઓ આવ્યા હતા, તેઓની વચમાં કમલ ઉપર બે હંસ બેસે તેમ તેઓ ઉચે આસને બેડા. રતનાલંકારથી વિભૂતિ થઈને કન્યાન કેકેયી જાણે સાક્ષાત લક્ષ્મી હોય તેમ તે વયંવરમંડપમાં આવી. પ્રતિહારીના હાથનો ટેકે લઈ દરેક રાજાને જોતી જોતી તે, નક્ષત્રને ચંદ્રલેખા
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
[ પ
ઉલ્લંધન કરે તેમ ધૃણા રાજાઓનું ઉલ્લઘન કરી ગઈ. અનુક્રમે તે સમુદ્ર પાસે ગંગાની જેમ દશર્ચ રાજાની પાસે આવી. ત્યાં બેસાને ઉતારીને નાયિકા જેમ જલમાં ઊભી રહે તેમ તે ઊભી રહી. પછી તત્કાળ શમાચિત દેતુવાળી કૈકેયીએ મોટા સુથી પેાતાની ભુજલતાની જેમ દશથના કંઠમાં વરમાળા આરોપણ કરી, તેજોને હરિવાહન વિગેરે અભિમાની રાજાએ પાતાના તિરકાર થયેલા માની પ્રવલિત અગ્નિની જેમ કાપથી પ્રજ્વલિત થઈ ગયા. આ ત્રાક અને કાપડી જેવા એકાઢી રાજાને આ કૈકેયી કરી છે, પણ આપણે તેને ખુચવી લઈશું તે તે પાછી શી રીતે ગ્રહણ કરી શકો !' આ પ્રમાણે ઘણા આડ ંબરથી ખેલતા તે સર્વ રાજાએ પેાતપેાતાની છાવણીમાં જઇને સર્વ પ્રકારે તૈયાર થયા. માત્ર શુભમતિ નામના રાજા દશરથના પક્ષમાં હતા, તે ચતુરંગ સેના લઈ મેટા ઉત્સાહથી યુદ્ધ કરવાને સજ્જ થયા. એ સમયે એકાદી દશરથે કૈકેયીને કહ્યું કે હું પ્રિયા ! તે તુ સારથી થા તે હું આ શત્રુઓને મારી નાખું.” તે સાંભળી ફેંકી ઘેાડાની રાશ લઇને એક મેટા રથ ઉપર આરૂઢ થઇ, કારણ કે તે બુદ્ધિમતી રમણી ખેતર કળાએમાં પ્રવીણ હતી. પછી રાજા દશર્થ ધનુષ્ય, ભાથા અને કવચને ધારણ કરીને રથ ઉપર ચડયા. જો કે તે એકાકી હતા, પણ શત્રુને તૃણની જેમ ગણવા લાગ્યા, ચતુર કૈકેયીએ હરિવાહન પ્રમુખ સર્વ રાજાઓના પરચાની સાથે સમકાળે પ્રત્યેકની સન્મુખ પોતાના રથ વેગથી યોજી દેવા માંડયા, એટલે બીજો ચંદ્ર હાય તેવા અખંડ પરાક્રમવાળા શીઘ્રવેગી દશર્ચે શત્રુએના એકેએક સ્થને ખંડિત કરી નાંખ્યા. એ પ્રમાણે દશરથ રાજા સર્વ નૃપતિઓને પજિત કરીને પછી જંગમ પૃથ્વી જેવી કૈકેયીને પર્યા. પછી રથી દશરથે તે નવેાટા રમણીને કહ્યું કે—& દેવી ! હું તારા સારથીપણાથી પ્રસન્ન થયો છું. માટે વરદાન માગ.' કૈકેયી બેલી “ હું વામી ! જ્યારે સમય આવશે ત્યારે હું વરદાન માગીશ ત્યાં સુલી એ વરદાન તમારી પાસે થાપણરૂપે રહેા.” રાજાએ તેમ કરવાને કબૂલ કર્યું. પછી હુઠથી હરી લીધેલા શત્રુએના બેસુમાર સૈન્ય સાથે લક્ષ્મીની જેમ કૈકયીને લઇને અસ ંખ્ય પરિવાવાળો દશરથ રાજા રાજગૃહ નગરે ગયો અને જનકરાજા પેાતાની મિથિલા નગરીમાં ગયો. સમયને જાણનારા બુદ્ધિમાન પુરુષો ચગ્ય રીતે જ રહે છે, જેમ તેમ રહેતા નથી રાજા દશસ્થ મગધપતિને જીતી લઇને રાજગૃહ નગરે જ રહ્યો, રાવણની શકાથી અયેાધ્યામાં ગયો જ નિહ. પછી અપરાજિત રાણી વિગેરે પોતાના અંત:પુરને ત્યાં મેલાવ્યું.
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉત્તમ સંપતિ : ચરિત્ર
લેખક : (ડહેલાવાળા) નીતિ અને પ્રમાણિકતા કોને કહેવાય, તેને ખ્યાલ આપને આ પરથી આવશે, હિંદનું નીતિ અને પ્રમાણિકતાનું ધોરણ પણ આવું જ હતું. હિદના ચારિત્ર માટે સૌ કઈ માન ધરાવતું હતું. એક સમયે કવિવર્ય રવિન્દ્રનાથ ટાગોર ચીન ગયા ત્યારે એક ચીનીએ તેમને પૂછયું જે દેશના લેકે ઘેર તાળું મારતા નથી, જે દેશના લે કે ખોટું બોલતા નથી, કેઈને છેતરતા નથી, તેવા દેશમાં જે લેકે રહેતા હશે તે કેટલા ભાગ્યશાળી હશે ?
આ વાત સાંભળીને કવિવરની આંખમાં આંસુ આવી ગયા તેમણે કહ્યું: ભાઈ હિંદ દેશ એક વખત એવું હતું. આજે તે રહ્યો નથી, અને હિંદમાં ચોરી થાય છે હિદના લોકો છેટું પણ બોલે છે. આજે હિંદના લેકેના ચારિત્રનું ધારણ અગાઉ જેવું રહ્યું નથી આવી છે આજની પરિસ્થિતિ, આ પરિસ્થિતિ સુધારા માગે છે. આજે સંપત્તિ વધારવાની જેટલી દરકાર રખાય છે. તેટલી કાળજી ચારિત્રરૂપી સંપત્તિ વધારવા માટે રખાતી નથી. પરંતુ તમારે એ ખ્યાલ રાખવાની જરૂર છે કે દેશની ઉન્નતિને આધાર દરેક દેશની પ્રજાના ચારિત્ર ઉપર અવલંબે છે આર્થિક વિકાસ પર નહિ.
આજની દુનિયાનું લક્ષ બુદ્ધિ અને લક્ષ્મી વધારવા તરફ વિશેષ છે, પરંતુ ચારિત્ર વિનાની બુદ્ધિ અને લક્ષ્મી વિનાશને માર્ગે લઈ જાય છે. સુપ્રસિદ્ધ તત્વચિંતક થના શબ્દોમાં કહીએ તે : પ્રકૃતિએ કેટલાક માણસના મુખાવિંદ ઉપર જ તેમના ચારિત્રની છાપ પાડેલી હોય છે, અને તેથી તેઓ જ્યાં જ્યાં જાય છે ત્યાં ત્યાં તેમને આદર થાય છે, આવા માણસ ઉપર સૌ કોઈને વિશ્વાસ આવે છે માણસનું ચારિત્ર એજ તેની ઓટ છે, ચારિત્ર આપણને ઉચ્ચ ભુમિકા પર લઈ જાય છે, જ્યારે ચારિત્ર વિનાની એકલી બુદ્ધિ આપણને અધોગતિ તરફ લઈ જાય છે. આજે સર્જક શેને બદલે વિનાશક શોધે વધતી જાય છે તેનું કારણ પણ એ જ છે
તમે વેપારી તરીકે હે, જૈન તરીકે છે, નેકર તરીકે હો કે મજુર તરીકે હો, પરંતુ તમારૂ ચારિત્ર એવું અવશ્ય હોવું જોઈએ કે તમારા ચારિત્રની અન્ય પર છાપ પડે, ગમે તે આર્થિક લાભ તમને વેપારી તરીકે જૈન તરીકે અધિક ર તરીકે કરી મળતું હોય પરંતુ જે તે ચારિત્રને ભેગે નીતિ અને પ્રમાણિકતાને ભેગે મળતું હોય તે તે લાભ જતો કરીને ચારિત્ર નીતિ અને પ્રમાણિકતા તમો જાળવશો તે જ તમે તમારૂં અને તમારા દેશનું ગૌરવ વધારી શકશે, અમેરિકન ક્રાંતિ દરમ્યાન ત્યાંની કેગ્રેસના પ્રમુખ જનરલ રીડને બ્રિટિશ કમિશનરે એ દશ હજાર ગીનીની લાચ આપવા
E-(૬)
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ માંડી ત્યારે જનરલ રીડ શું કહ્યું તે તમને ખબર છે? તમને થશે કે, દશ હજાર ગીની કોણ જતું કરે ? પરંતુ જનરલ ડે પૈસાને ઠોકરે માર્યા અને કહ્યું કે ગૃહસ્થ, હુ ગરીબ છું, અતિ ગરીબ છું. પરંતુ મને ખરીદી શકવા જેટલે તમારી રાજ શ્રીમત નથી. જે કેસમાં આવા રને પાકે છે તે વડે જ દેશનું ગૌરવ વધે છે અને તે દેશ પોતાની ઉન્નતિ સાધી શકે છે.
તમારા બાળકોમાં પણ ચારિત્રની મહત્તા સમજાય અને તમારા બાળકો ચારિત્રને ડુત્વ આપે તે માટે પ્રયત્ન કરજો. દેશની દરેક શાળામાં અને એકેએક ઘરમાં ચારિ. ની મહત્તા દર્શાવતા સુત્રો ગેલા હોવા જોઈએ. ચારિત્ર એજ શકિત છે, ચારિત્ર એજ પૈસે છે ચારિત્ર એજ સર્વસ્વ છે.' વગેરે સૂત્રો દરેક સ્થળે ઉતરવા જોઈએ.
ચારિત્ર એ જ સાચી સંપત્તિ છે, ચારિત્રની જે છાપ પડે છે તે મોટા મોટા ભાષણથી પડતી નથી. ભગવાન મહાવીર અને ગૌત્તમ સ્વામીએ રાજાઓના રાજય ધનવાનને ધન છેડાવ્યા, મહાત્માજીએ વકીલના વકીલાત છોડાવી, વેપારીને વેપાર છેડા, શ્રીમંતાની શ્રીમંતાઈ છેડાવી. અને બધાને સ્વતંત્રતા માટે કટિબદ્ધ કર્યા તેનું શું કારણ ? શું તેમના ભાષણની તે અસર હતી ? તેમની બોલવાની છટાને આભારી છે? તેનું રહસ્ય એ જ છે કે તેમના ચારિત્રની છાપે સૌને આકર્ષી હતા, તેમની કહેણી અને રહેણી એક સરખી હતી, તે કારણે જ સૌ કોઈ તેમને પડ બેલ ઝાલી લેતું હતું. અને તેમના તરફ આકર્ષાતું હતું. ઉત્તપ ચારિત્ર એ લેહ ચુંબક છે અને લેહચુંબકની જેમ ચારિત્ર શીલ માણસ તરફ સી આકર્ષાય છે.
ભક્ત પ્રહલાદનું નામ તે તમે જાણે છે, તેમના વિષે એમ કહેવાય છે કે તેમણે પિતાના સેવનથી ઇન્દ્ર પાસેથી ત્રણ લેકનુ રાજય લીધું. ઈન્દ્ર પ્રહલાદ પાસેથી, ત્રિલેખકનું રાજ્ય પડાવી લેવા માટે યુકિત રચી, તેમણે બ્રાહ્મણનું સ્વરૂપ લીધું, બ્રાહ્મણના રૂપમાં ઈન્દ્ર પ્રહલાદ પાસે ગયા, અને શિષ્ય બનીને તેમની સેવા કરી, તેમની સેવાથી પ્રહલાદ પ્રસન્ન થયા. અને તેમણે જે જોઈએ તે માગવાનું કહ્યું. બ્રાહ્મણના રૂપમાં ઇન્દ્ર કહ્યું મને તમારૂં સદ્વર્તન આપે,
પ્રતુલાદ આ વચન સાંભળીને વિચારમાં પડી ગયા, પરંતુ પિતે વચન આપ્યું હતું ત્યાં શું થાય ? તેમણે પિતાનું વચન પાળવા. ‘તથાસ્તુ' કહ્યું :
તેટલામાં પ્રહલાદના શરીરમાંથી છાયારૂપ એક આકૃતિ નીકળી પ્રહલાદે તેને પૂછ્યું : તું કોણ છે ? અને કયાં જાય છે?
તે આકૃતિએ જવાબ આપ્યો. હું ધર્મ છું. અને જ્યાં સદ્વર્તન હોય, ત્યાં હું નિવાસ કરું તમારામાંથી સદ્વર્તન જતું રહ્યું. એટલે મારાથી ઘડીભર પણ રહી શકાય નહિ, તમારા બ્રાહ્મગુ શિષ્યના શરીરમાં વર્તન દાખલ થયું છે. એટલે તેની સાથે રહેવા હું જાઉં છું.
(ઉમરા:)
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સતી મૃગાવતી
હિન્દી મુળ લે ખક : મધુકર મુનિ ગુજરાતી અનુવાદક : હિમાંશુ રમણીકલાલ મહેતા-ભાવનગર. રાણીની સમયસુચકતાથી દેશ યુદ્ધની જવાળાથી વાર વાર બચી ગયે ભવિષ્યની આફતને ધ્યાનમાં રાખીને નગરની ફરતી કોટની દિવાલને મજબુત બનાવી ચારેબાજુ સુરક્ષાની વ્યવસ્થા કરી અને કુમાર ઉદયને શસ-સ ચાલનમાં નિપુણ બનાવવા લાગી.
ચંડોતને ભવિષ્યની આશા એ લટકી રહ્યો હતે તે ઘણે જ બેચેન બની મૃગાવતિને પ્રણય સંદેશ ની રાહ જોતા હતા. કામબા ણથી વિંધાયેલુ હદય રાજસી સુખોથી પણ બેચેન રહેતું હતું નદન વનમાં પણ તે સુખને અનુભવ કરી ન શક્તિ છેવટે એક દિવસ ચંડપ્રોતને મૃગાપતિ પાસે એક દુતની પ્રથે પ્રેમ સ દેશ મેકલ્ય. મંગાવતિ સિંહની જેમ તેની ઉપર તૂટી પડી-દુષ્ટ, જ કહી દે તે કુલ્લાને જે એક ક્ષત્રિય રાજાની ઉલટી ચાટવા લલચાઈ રહ્યું છે, ક્ષત્રિયાણી પિતાને જાન દઈને પણ ધર્મની રક્ષા કરી શકે છે. રાણી જોધપૂર્વક હસીને આગળ બોલી તારો રાજા કે મુ છે, જે અત્યાર સુધી મારી વાત સમજી ન શકો ? યોગ્ય સમયે ફળ મળે તેને અર્થ શું આ નથી કે જે તેને પોતાની દુર્ભાવનાઓને નહિ છેડી અને પિતાને નહિ સમજાવ્યું તે તેનું પરિણામ તેના માટે ભયંકર આવશે. તે કામ-મૂહને સમાવી દે કે તારા જે પામર મનુષ્ય તે શું ખુદ કામદેવ પણ મૃગાવતિને પિતાના ચારિત્રયી ડગાવી નહિ શકે.
દૂત પાછો અવંતિ ગો. રાણીને જવાબ સાંભળી ચંડપ્રદ્યતન કંધમાં આવી ગ. ધુતારી સી મને પણ ઉલ્લુ બનાવી રહી હતી હવે જુવો તેની ધૂર્તતાનું ફળ ચખાડું છું. ગુસ્સામાં તેને ફરી કૌશીક પર ચઢાઈ કરી.
કૌશખિનો કિલ્લે પહેલેથી જ લેખંડ જે મજબુત બનાવી દીધા હતા. ચડપ્રદ્યતનની સેના મહેનત કરીને થાકી પરંતુ કોશમ્બિકનું દ્વાર તેડીને અંદર જઈ ન શકી અહિંયા નગર માં જનતા પણ બંધ થઈ ગઈ દેશ ઉપર કટના વાદળો ઘેરાયેલા જોઇને મૃગાવતિ એ આત્મબળને જગાડ્યું તેણે તપાસ્યા શરૂ કરી દીધી વિચાર્યું - તપના પ્રભાવથી સંકટ પણ ટળશે. સંકટમાં ધર્મ જ સહુથી મોટો રક્ષક છે અને જે રૂપ પર તે કામી મુગ્ધ બન્યા છે તે રૂપ પણ રૂપની મહકતા પણ ક્ષીણ થઈ જશે, આવી રીતે રાજમાતા મૃગાવતિ એ યુદ્ધની તૈયારી કરી સાથે સાથે પોતાને તપ, સ્વાધ્યાય, ધ્યાન એટલે કે પ્રભુભકિતમાં લગાડી લીધું.
-(૮)-ક
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ ભકતને અવાજ ભગવાન સાંભળે છે—માને આ વાતની સત્યતા દેખાડવા માટે ભગવાન મહાવીર ધર્મ પ્રચાર કરતાં કરતાં કોમ્બીના બાગમાં પધાર્યા મૃગાવતિને પ્રભુના પધાર્યાના સમાચાર મળ્યા તેણે પિતાના સેનાપતિને બોલાવી ભગવાનના દર્શનની ઈચ્છા વ્યકત કરી, સેનાપતિએ કહ્યું માતેશ્વરી આ કેવી રીતે બને ? નગરની બહાર ચારેબાજુ દુશ્મનની સેના પડી છે દરવાજો ખેલતા જ સેના નગરમાં ઘુસી જશે અને નગર લુંટ જશે અત્યાર સુધીમાં જે રાજ્યને બચાવવા આપણા હજારે સૈનિકો શહિદ થઈ ગયા તે રાજયને દુશ્મનના હાથમાં સોંપી દેવું તે સહુથી મોટી મુખતા છે.
રાણીએ ગંભીરતાથી કહ્યું – સેનાપતિ આપનું વિચારવું ઠીક છે, પરંતુ મારે આત્મવિશ્વાસ કંઈક બીજુ જ કહી રહ્યો છે જે ધરતી પર પ્રભુના પાવન પગલા ટકી શકે છે ત્યાં ઇતિ - ભીતિ વગેરે બધુ જ સંકટ ગાયબ થઈ જાય છે ભગવાન મહાવીરના દર્શનથી હિંસક પશુઓની હિંસા ભાવના પણ બદલાઈ જાય છે, કાળે વિષધર પણ ઝેર ઉડાડવું ભુલી જાય છે, તે પરમ દયાળું મહાપ્રભુના દશ”નથી શું આ દુષ્ટ કામી માનવનું હૃદય પવિત્ર નહિ થાય? થશે, જરૂર થશે માનવ મનની પવિત્રતામાં મને વિશ્વાસ છે મારૂં કહ્યું માન અને કૌશમ્બિકના દ્વાર ખેલી નાખે છે? શું કોણ આ નગરીના ધર્માત્મા માણસને ત્રાસ દેવાનું દુસાહસ કરે છે - રાભીના સ્વરમાં અદમ્ય ઉત્સાહ અને અટલ આત્મવિશ્વાસ ગુંજી રહ્યા હતા, ધડકતા હૃદયથી સેનાપતિ એ નગરના બારણું ખેલવાનો આદેશ આપ્યો, અને હજારો સ્ત્રી-પુરૂષના જુડ સાથે રાજમાતા મૃગાવતિ “ભગવાન મહાવીરની જય” બોલતા બોલતા નગરના બાગની તરફ ચાલવા લાગ્યા એવું લાગી રહ્યું હતું કે મને યુદ્ધની આગ ઉપર પાણી વરસાવતી શાંતિસેના આગળ વધી રહી છે.
ભગવાનની શરણમાં મૃગાવતિ ઉપસ્થિત થઈ પ્રભુને વંદન કરીને ધર્મ ઉપદેશ સાંભળવા માટે એકબાજુ આશન પર બેઠી ગઈ. ચંડપ્રદ્યતન પણ ભગવાનને ઉપદેશ સાંભળવા મા ' ત્યાં આવ્યા હતા.
ભગવાને ધર્મદેશના ને પ્રારંભ કર્યો–મનુષ્યનું જીવન વહેતી નદીના પાણી સમાન ચંચલ એટલે કે અસ્થિર છે. ધન, યવન, શકિત એટલે કે સંપતિ બધું જ ક્ષણિક છે મનુષ્યની કામના અને ભેગેચ્છા ભેગવવાની ઈચ્છા) ઘી રેડેલ અગ્નિી જેમ વધતી જ જાય છે. ભોગ ભેગવવાથી પ્તિ નથી મળતી પરંતુ સંયમથી જ તૃપ્તિને અનુભવ થાય છે. સંયમ, તપ એટલે કે ત્યારથી જ જીવનમાં સુખ શાંતિ એટલે કે આનંદની પ્રાપ્તિ થાય છે, વાસનાના ચક્રમાં ફસાયેલે જીવ હંમેશા દુર્ગતિમાં ભટકતા રહે છે.
[ક્રમશ:]
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રાજપ્રસાદી
થાય ?
(૮૮) દુઃખના અભાવ કરવા સર્વ જીવ ઈચ્છે છે. દુઃખને આત્યમિક અભાવ કેમ તે જણાવાથી દુઃખ ઉત્પન્ન થાય તે માને દુઃખથી મુકાવાના જીવ ઉપાય સમજે છે. જન્મ-જરા-મરણ મુખ્યપણે દુઃખ છે. તેનુ' મીનુ નામ કમ છે, અથવા આ પ્રમાણે પાંચ કારણ છે ૧ મિથ્યાત્વ, ૨ અવિરતી, ૩ પ્રમાદ ૪ કષાય, પ્ ચગ પહેલા કારણના અભાવ થયે. બીજને અભાવ, પછી ત્રીન્તને અભાવ, પછી ચૈાધાને અને છેવટે પાંચમાં કારણના એમ અભાવ ધવાના ક્રમ છે. મિથ્યાત્વ મુખ્ય માહુ છે. અવિરતી ગૌણ મેહ છે. પ્રમાદ અને કષાય અવિરતીમાં અંતર્ભાવી શકે છે યાગ સહચારી પણે ઉત્પન્ન થાય છે ચારે વ્યતિત થયા પછી પણ પૂવ હેતુથી યાત્ર હાઇ શકે.
૮૯) હે મુનિએ ! જ્યાં સુધી કેવળ સમવસ્થાન રૂપ સહજસ્થિતિ સ્વાભાવિક ન થાય ત્યાં સુધી તમે ધ્યાન અને સ્વાધ્યાયમાં લીન રહેા. જીવ કેવળ સ્વાભાવિક સ્થિતિમાં સ્થિત થાય ત્યાં કઇ કરવાનુ` રહ્યું નથી. જ્યાં જીવનાં પરિણામ વર્ધામાન, દીપમાન થયા કરે છે, ત્યાં ધ્યાન કન્ય છે અર્થાત ધ્યાન લીન પણે સર્વ ખાદ્ય દ્રવ્યના પરિચયથી વિરામ પામી નિજસ્વરૂપના લક્ષમાં રહેવુ' ઉચિત છે. ઉદયના ધક્કાથી તે ધ્યાન જ્યારે છુટી જાય, ત્યારે ત્યારે તેનું અનુસ ંધાન ઘણી વરાથી કરવુ, વચ્ચેના અવકાશમાં સ્વાધ્યાયમાં લીનતા કરવી સર્વ પર દ્રવ્યમાં એક સમય પશુ ઉપયેગ સંગ ન પામે એવી દાને જીવ ભજે ત્યારે કેવળ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય એકાંત આત્મવૃત્તિ, એકાંત આત્મા, કેવળ એક આત્મા, કેવળ એક આત્મજ, કેવળ મામ ખાત્મા કેવળ મામ આત્માજ, શુદ્ધાત્માજ, નિવિકલ્પ શમ્દાનિત સહન સ્વરૂપ આત્માજ.
(૯૦) અહા ! આ દેહની રચના ! અહા ચેતન ! અહે ! તેનુ' સામર્થ્ય ! અહા ! જ્ઞાની ! અહે। ! તેની ગવ પણા ! અહે ! તેમનું ધ્યાન ! અહા! તેમની સમાધિ ! અહા ! તેમના સંયમ ! અહા ! તમનેા અપ્રમત્ત ભાવ! અડે। ! તેમની પરમ જાગૃતિ ! મહે તેમના વિતરાગ સ્વભાવ! અડે। તેમનું વિરાવણુ જ્ઞાન ! અહે તેમના ચેગની શાંતિ ! અહા! તેમના વચનાદિ યાગના ઉદય! હું આત્મા ! આ બધુ' તને સુપ્રતિત થયું છતાં પ્રમત્ત ભાવ કેમ ! મંદ પ્રયત્ન કેમ ? જધન્ય મંદ્ર જાગ્રતિ કેમ ? શિથિલતા કેમ ? મુંઝવણ કેમ ? આ તરાયના હેતુ શે ? અપ્રમત્તથા! અપ્રમાથા ! પરમ જાગ્રત સ્વભાવ ભજ ! પરમ જાગ્રત સ્વભાવ ભજ !
(૯૧) તીવ્ર વૈરાગ્ય, પરમ આવ, બાહ્યાભ્યાંતર ત્યાગ, આહારનો જય, આસનના જય, નિદ્રાના જય, યાગના જય, આરંભ પરિગ્રહ વિરતિ, બ્રહ્મચર્ય પ્રત્યે પ્રતિ નિવાસ એકાંત વાસ, અષ્ટાંગ યોગ, સધ્યાન, આત્મ ઇહા, આત્માપ ચાંગ, મૂળ આત્મપ યોગ, અપ્રમત્ત ઉપયોગ, કેવળ ઉપયાગ, કેવળ આત્મા અચિત્ય સિદ્ધ સ્વરૂપ
—( ૧૦ )—H
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ધર્મ પ્રકાશ એવ ભૂત દ્રષ્ટિથી જુ સૂત્ર સ્થિતિ કરે. કિજુ સૂત્ર દ્રષ્ટિ એવભૂત સ્થિતિ કર. નગમ દ્રષ્ટિથી એવભૂત પ્રાપ્તિ કર એવભૂત દ્રષ્ટિથી ગમ વિશુદ્ધ કર. રાહુ દ્રષ્ટિથી એવં ભૂત થા. એવંભૂત દ્રષ્ટિથી સંગ્રહ વિશુદ્ધ કર. વ્યવહાર દ્રષ્ટિથી એવં ભૂત પ્રત્યે જા. એવંભૂત દ્રષ્ટિથી વ્યવહાર વિનિવૃત કર. શબ્દ દ્રષ્ટિથી એવં ભૂત પ્રત્યે જા. એવં ભૂત દ્રષ્ટિથી શબ્દ વિવિક૯પ કર. સમભિરૂઢ દ્રષ્ટિથી એવં ભૂત અવલેક, એવ ભૂત દ્રષ્ટિથી સમભિરૂઢ સ્થિતિ કરે. એવંભૂત દ્રષ્ટિથી એ વંભૂ તથા એવ ભૂત સ્થિતિથી એવં ભૂત દ્રષ્ટિ અભાવ.
શાંતિ : શાંતિ: શાંતિ : (૩) હું એનંગ શુદ્ધ ચેતન છું', વચનાતિત નિર્વિકલ્પ એકાંત શુદ્ધ અનુભવ સ્વરૂપ છું. હું પરમ શુદ્ધ અખંડ ચિધાતુ છું અચિદ્રધાતુના સગા રસને આ આભાસ તે જુઓ ! આશ્ચર્યવત આશ્ચર્યવત ઘટના છે કંઈ પણ અન્ય વિકલ્પને અવકાશ નથી, સ્થિતી પણ એમ જ છે
(૯૪) હે કામ! હે માન ! હે સંગ ઉદય ! હે વચન વગેરણા ! હે મહ? હે મોહ. દયા ! હે શિથિલતા? તમે શા માટે અંતરાય કરે છે ? પરમ અશ્વગ્રહ કરીને હવે અનુકુળ થા ? અનુકુળ થાઓ ?
(૯૫) હે સર્વે સુખના હેતુભૂત સમ્યગ દર્શન ? તને અત્યંત ભક્તિથી નમસ્કાર હિ. આ અનાદિ અનંત સંસારમાં અનંત અનંત જીવો તારા આશ્રય વિના અનંત અનંત દુઃખને અનુભવે છે. તારા પરમાનુગ્રહથી સ્વસ્વરૂપમાં રૂચી થઈ, પરમ વિતરાગ સ્વલાવ પ્રત્યે પરમ નિશ્ચય આવ્યે રૂત્ય રૂત્ય થવાને માર્ગ ગ્રહણ થયે હે જિન વિતરાગ તમને અત્યંત ભક્તિથી નમસકાર કરું છું. તમે આ પામર પ્રત્યે અને તે અનંત ઉપકાર કર્યો છે.
(૯૬) આ નમઃ સર્વસ-જિન-વિતરાગ-સર્વજ્ઞ છે રાગ દ્વેષને આત્યંતિક ક્ષય થઈ શકે છે. જ્ઞાનને પ્રતિબંધક રાગ છેષ છે જ્ઞાન જીવને સ્વત્વભૂત ધર્મ છે, જીવ એક
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ અખંડ સંપૂર્ણ દ્રવ્ય હેવાથી તેનું જ્ઞાન સાથે સંપૂર્ણ છે. સર્વ પદ વારંવાર શ્રવણ કરવા ગ્ય, વાંચવા ગ્ય, વિચાર કરવા યોગ્ય, લક્ષ કરવા યોગ્ય અને સ્વાનુભવે સિદ્ધ કરવા ગ્ય છે. (7) સર્વ જીવ સુખને ઈચ્છે છે, દુઃખ સર્વને અપ્રિય છે. દુ થી મુક્ત થવા સર્વ જીવ ઈચ્છે છે. વાસ્તવિક તેનું સ્વરૂપ ન સમજાવાથી તે દુ:ખ મટતું નથી. તે દુઃખના આત્મતિક અભાવનું મય મેક્ષ કહીએ છીએ અત્યંત વિતરાગ થા વિના આત્મતિક મોક્ષ હેય નહિ. સમ્યગ જ્ઞાન વિના વીતરાગ થઈ શકાય નહિં. સમ્ય દર્શન વિના જ્ઞાન અસમ્યક કહેવાય છે. વસ્તુની જે સ્વભાવે સ્થિતિથી, તે સવભાવે તે વસ્તુની સ્થિતિ સમજાવી તેને સમ્યક જ્ઞાન કહીએ છીએ. (8) સમ્યક દર્શનથી પ્રતીત થયેલ આત્મભાવે વર્તવું તે ચારિત્ર છે, એ ત્રણેની એકતાથી મોક્ષ થાય. જીવ સ્વભાવિક છે, પરમાણુ સ્વાભાવિક છે. જીવ અનંત છે પરમાણુ અનંત છે. જીવ અને પુગળને સાગ અનાદિ છે. જ્યાં સુધી જીવને પુગળ સંબંધ છે. ત્યાં સુધી સકર્મ જીવ કહેવાય ભાવ કર્મને કર્તા જીવે છે. ભાવ કર્મનું બીજુ નામ વિભાવ કહેવાય છે. ભાવ કર્મના હેતુથી જીવ પુગળ ગ્રહે છે તેથી તેજ આદિ શરીર અને ઔધરિકાદિ શરીરને યોગ છે. ભવકથી વિમુખ થાય તે નિજભાવ પરિણાની થાય, સમ્યગ દર્શન વિના વાસ્તવિકપણે જીવ ભાવકર્મથી વિમુખ ન થઈ શકે સમ્યગ દર્શન થવાને મુખ્ય હેતુ જિન વચનથી તવર્ય પ્રતિતી થવી તે છે. (9) હું કેવળ શુદ્ધ ચૈતન્ય સ્વરૂપ, સહન નિજ અનુભવ સ્વરૂપ છું. વ્યવહાર દષ્ટિથી માત્ર આ વચનને વક્તા છું પરમાર્થ થી તે માત્ર તે વચનથી વ્યંજિત મૂળ અર્પરૂપ છું. તમારાથી જગત ભિન્ન છે, અભિન્ન છે, ભિન્ન ભિન્ન છે? ભિન્ન અભિન, ભિન્ન ભિન, એવો અવકાશ સ્વરૂપમાં નથી વ્યવહાર દ્રષ્ટિથી તેનું નિરૂ પણ કરીએ છીએ જગત મારા વિષે ભાસ્યમાન હોવાથી અભિન્ન છે, પણ જગત જગત સ્વરૂપે છે. હું વસ્વરૂપે છું, તેથી જગત મારાથી કેવળ ભિન્ન છે. તે બન્ને દૃષ્ટિથી જગત માથી ભિ-નાભિન્ન છે. (100) કેવળ જ્ઞાન એક જ્ઞાન સર્વ અન્ય ભાવના સંસમાં રાહત એકાંત શુદ્ધ જ્ઞાન સર્વ દ્રવ્ય ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવનું સર્વ પ્રકારથી એક સમયે જ્ઞાન તે કેવળ જ્ઞાનનું અમે ધ્યાન કરીએ છીએ; નિજસ્વભાવરૂપ છે, સ્વતત્વ ભુત છે, નિશવરણ છે, અભેદ છે. નિર્વિકપ છે સર્વ ભાવનું ઉત્કૃત પ્રકાશક છે. (101) હું કેવળ જ્ઞાન સ્વરૂપ છું, એમ સમ્યક પ્રતિત થાય છે, તેમ થવાના હતુઓ સુપ્રતિત છે. સર્વ ઇન્દ્રિયેએ સંયમ કરી, સર્વ પર દ્રવ્યથી નિજ સ્વરૂપ વ્યાવૃત કરી, વેગને અચળ કરી, ઉપયોગથી ઉપયોગની એકતા કરવાથી કેવળજ્ઞાન થાય. For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ (12) આકાશ વાણી તપ કરે-તપ કરે યુદ્ધ ચૈતન્યનું ધ્યાન ધરે, શુદ્ધ ચૈતન્યનું ધ્યાન ધરે, હું એક છું, અસંગ છું, સર્વ પરભાવથી મુક્ત છું અસંખ્યાત પ્રદેશાત્મક નિજ અવગાહના પ્રમાણ છું', અજન્મ અજર અમર શાશ્વત છું. સ્વપર્યાય પરિણામી સમયાત્મક છું શુદ્ધ ચૈતન્ય સ્વરૂપ માત્ર નિર્વિકલ્પ દષ્ટા છું. (13) સર્વ પરભાવ અને વિભાવથી વ્યાવૃત, નિજ સ્વભાવના ભાન સહિત, અવધૃતવત્ વિડિવત્ જિન કલ્પવત્ વિચરતા પુરુષ ભગવાનના સ્વરૂપનું ધ્યાન કરીએ છીએ - (1 04) સર્વ ચારિત્ર વશિભુત કરવાને માટે, સર્વ પ્રમાદ ટાળવા માટે, આત્મામાં અખ ડવૃત્તિ રહેવાને માટે, મોક્ષ સંબધી સર્વ પ્રકારના સાધનના જય અર્થે બ્રહ્મચર્ય” અદ્દભુત અનુપમ સહાયકારી છે. અથવા મૂળભુત છે. (15) મહા સંસ્કૃત શાંત રસમય સત્યાગે અહો ! તે સર્વે શાંત રસપ્રધાન માગના મૂળ સર્વજ્ઞ દેવ અહા ! તે સંસ્કૃતુ શાંત રસ હપ્રતીત કરાવ્યો એવા પરમ કુપાળુ સદ્દગુરુ દેવ આ વિશ્વમાં સર્વકાળ તમે જયવંત વ-વંત વર્તો. () વિશ્વ અનાદિ છે, આકાશ સર્વ વ્યાપક છે, તેમાં લેક રહ્યો છે, જડ ચેતનામક સંપૂર્ણ ભરપુર લેક છે ધર્મઅધર્મ આકાશ-કાળ અને પુદગળ એ જડ દ્રવ્ય છે જીવ દ્રવ્ય ચેતન છે ધમ ધમ આકાશ કાળ એ ચાર અમૂર્ત કઇ છે વસ્તુતાએ કાળ ઔપચારિક દ્રવ્ય છે. ધર્મ અધમ આકાશ એકેક દ્રવ્ય છે કાળ પુદગળ અને જીવ અનંત દ્રવ્ય છે; (17) સર્વ વિકલ્પને તર્કને ત્યાગ કરીને, મન-વચન-કાયાન-ઇન્દ્રિયને આહાર-નિદ્રાને જય કરીને નિર્વિકલ્પપણે અતિમુખ વૃત્તિ કરી આત્મધ્યાન કરવું. માત્ર અનાબાધ અનુભવ સ્વરૂપમાં લીનતા થવા દેવી. બીજી ચિતવના ન કરવી. જે જે તર્ક દિ ઉઠે તે નહીં લંબાવતા ઉપશમાવી દેવા (108) પરમ સુખ સ્વરૂપ, પરસ્કૃત શાંત, શુદ્ધ રૌતન્ય સ્વરૂપ સમાધિને સર્વ કાળને માટે પામ્યા તે ભગવંતને નમસ્કાર તે પદમાં નિરંતર લક્ષરૂપ પ્રવાહ છે જેને તે પુરુષને નમસ્કાર ! સર્વથી સર્વ પ્રકારે હું ભિન્ન છું એક કેવળ શુદ્ધ રમૈતન્ય સ્વરૂપ, પરમકૃત અચિંત્ય સુખ સ્વરૂપ માત્ર એકાંત શુદ્ધ અનુભવરૂપ હું છું ત્યાં વિક્ષેપ શો! વિકલ્પ શો ! ભય છે ! ખેદ શે ! બીજી અવસ્થા શી ? હું માત્ર નિર્વિકલ્પ શુદ્ધ શુદ્ધ પ્રકૃતૃ શુદ્ધ પરમ શાંત ચૌતન્ય છું. હું માત્ર નિવિકલ્પ છું હું નિજસ્વરૂપમય ઉપગ કરું છું તમય પાઉં છું. * શુદ્ધ નિર્વિકપ ચૈતન્ય For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ લેખક : શરણાથી વેતાઠય પર્વતની તળેટીમાં સિંહપુર નગરને સ્વામી સિહસ્થ નામે રાજા છે. તેને બાંધીને મારી આગળ હાજર કરે. તેને જીતનારને મારી પુત્રી જીવયશા અને તેની ઈચ્છા હશે. તેવું એક નગર આપીશ.” વસુદેવ અને કંસે લશ્કર સહીત સમુદ્રવિજયની આજ્ઞાથી લડાઈ કરીને તેને યુદ્ધમાં બાંધીને સમુદ્રવિજય પાસે હાજર કર્યા તેઓ તેમને જરાસ'ધ પાસે લઈ ગયા. જરાસ ઘે પિતાના વચનાનુસારે કંસને જીયશા પરણાવી. અને તેની મરજી મુજબ મથુરા નગરી તેને આપી કેસે જરાસંઘની મદદથી મથુરામાં આવીને પિતાનું રાજ્ય કર્યું કબજે કરીને તેને પાંજરામાં પૂર્યો. - વસુદેવ પણ પરદેશમાં જઈને અનેક પ્રકારની કળા કૌશલ્ય વડે કરીને વિદ્યાધર વગેરેની બહેતર હઝાર સ્ત્રીઓને પરણ્યા. સંસાર સુખ ભોગવતાં કેટલાક કાળ વહી ગયા પછી અનુક્રમે વસુદેવને રાંકણી પ્રિયા થકી હાથી, ચંદ્ર અને સમુદ્ર એ માર વન સુચિત બળભદ્ર પુત્રને જન્મ થયો. તેનું રામ નામ એવું પાડ્યું. બાર વર્ષના આયુષ્યવાને એને દશ ધનુષ્ય પ્રમાણ શરીવાળા એવા તેમનું સમાન કાંતિવડે કરીને શોભવા લાગ્યા. કેટલાક સમય પછી વાસુદેવને દેવકી રાણી થકી છ પુત્રો ઉત્પન્ન થયા. તે વચન પ્રમાણે કંસને સ્વાધીન કર્યા સાતમાં ગર્ભ સમયે દેવકીજીને મધ્ય રાત્રીને અંત સિંહ, સમુદ્ર, ગજવિમાન દેવજઅગ્નિ અને પદમ સરવર એવા કૃષ્ણ પર્ણ વાળ અને હજાર વર્ષના આયુષ્યવાળો મહા પરાક્રમી પુત્રને જન્મ થતાં જ દેવકીજીના કહેવાથી વસુદેવે તે બાળપુત્રને ગેકુળમાં લઈ જઈ પિતાના મિત્ર નદને ઘેર ઉછેરવા તે સે. અનુક્રમે અગીયાર વર્ષ વીતી ગયા ત્યારે કૃષ્ણ કંસને 2 રીને પ્રસિદ્ધી મેળવી, યાદવપતિ સમુદ્રવિજયે મથુરાનું ર ય ઉગ્રસેનને આપ્યું અને જે તે શર્ય પુરમાં જ્યાં કરવા લાગ્યા. કંસના મરણના સમાચાર સાંભળીને અર્ધ ભારતીય અધિપતિ જરાસંઘ ગુસ્સે થયો અને એ રામકૃષ્ણને પિતાને હવાલે કરવાને સમુદ્રવિજયને હુકમ કર્યો પણ એ હુકમને સમુદ્રવિજયે અમલ કર્યો નહિ. તેથી રાજા સમુદ્રવિજયને મગધેશ્વર સાથે વેર થયું રાજા સમુદ્રવિજયથી શિવાદેવી પત્નીએ ઉત્તમ ગર્ભ ધારણ કર્યો અને હાથી, વૃષભ, કેસરીસિંહ, લક્ષ્મી કુલની માળ, ચંદ્ર સૂર્ય, વજ, મુળશ, પા સરોવર વિમાન સમુદ્ર રત્નપુર અને અગ્નિએ ચા નહીં સ્વપ્ન જોયા, અનુક્રમે ગર્ભ સ્થીતિ પુર્ણ થયેલા તે એક હજાર વર્ષના આયુષ્યવાળા, શ્યામ વર્ણ પક્ષ દશ ધનુષ્ય જેનુ દેહ પ્રમાણ છે. એવા શબ્દ લંછન ધ૮ પુત્રને જન્મ આપ્યા તેનું અરિષ્ઠ નેંગ નામે સ્થાપન કર્યું. અને અરિષ્ટનેંમના જન્મથી સર્વત્ર આનંદ ઉત્સાહ અને ધારા પ્રસ (ક્રમશઃ) For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir વિશ્વમાન્ય ધર્મ 255 256 257 સભ્ય વિનાનું બેલવું, એ નિજભાન ઉન્માદ; સમય આવે ઉચ્ચારવું, જગ અનુભવ સન્માન. શેઠ પેટ ને વેડ ત્રણ, ગરજ પડે લાચાર, માન પાન આવકારમાં, વિનય વિવેકાચાર. સ્વઉપકાર જે આવડે, પર ઉપકાર સુજાણ; વહે પ્રવાહ ઉલ જગે, ભરવા અપજશ ખાશું. અડુંપણું ઉત્કૃષ્ટ છે, મારા પણું છે દુઃખ હું મારૂં ભેગાવશે, અહં પણ છે વિમુખ. માગે મળે નવ આબરૂ, વણ માગે ઢમઢેલ; ગાંઠે નીતી આખરૂ, એ છે જગ અણમેલ. શું જ્ઞાનદાન સેંઘું થયું? મધું અન્ન-ધનદાન ભવ ભાણા ભુખ એક પણ, સમજે “ચતુર સુજાણ. લેખક : શાહ ચત્રભુજ હરજીવનદાસ ભાંગે ભુખ ગણતર થકી, ભણે ન ભાગે ભૂખ ઉદ્યમ વિણ મમતા ઘણી, એ ભણતર ભુખ દુઃખ 261 ખેતી કળા ને હુન્નરે, આર્થિકના ત્રણ સૂત, અપાર વ્યય છે જેને વ્યાપાર મંગળ મૂર્ત. દેશોત્પતિ જો જાળવે, જાવાદે ન વિદેશ ગડેગુલામિ ન દેશમાં, સ્વરાજ સુખ હંમેશ. ખાય ધુળ કરી ધાન્યને. ગરીબ કે શ્રીમંત કાઢ દોષ નસીબ દુ:ખ, ઉધમ વીણ હીં મ ત. ખાય ધાન્ય કરી ધુળને, ગરીબ કે શ્રી માત આર્થિક સુખ જીવન વધે, નસીબ વીણ હીંમત. ટીપે ભરાય સરોવર, સઘળા જગના કૃત્ય; સુકાય સરોવર અંજલિ, સઘળ જગ ના નૃત્ય. 211 (ક્રમશ:) ર૬૪ 258 259 265 260 For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reg G B.V-37 ક 1 શ્રી સીમંધર” શ્રી સીમંધર સેવામિ જંબુદ્વીપના મધ્ય ભાગે રહેલા મેરૂ પર્વતથી પૂર્વ દિશામાં આવેલ પૂર્વ વિદેહ ક્ષેત્રના ઉત્તર બાજુના પૂર્વ વિભાગના મહાવિદેહ ક્ષેત્રના વિભાગરૂપ બનીશ વિજ્યમાં આઠમી વિજય પુષ્કલાવતિની રાજધાની પુંડરીક્ષણી નગરીના શ્રેયાંસ રાજાના સત્યક્ષરાણીના 1008 લક્ષણે યુક્ત કુંથુનાથ અને અરનાથના વચગાળામાં શ્રી સીમંધર પરમાત્માને જન્મ 500 ધનુષ્યની ઉંચાઈ જન્મ રાશી ધન જન્મ નક્ષત્ર ઉત્તરાષાષામાં લક્ષમીણી રાણી વૃષભ લંછન ર૦ માં મુનિસુવ્રત સ્વામિ અને નમિનાથના આંતરે શ્રી રામચંદ્રજી ભગવાનના જન્મ પહેલા શ્રી સીમંધર પ્રભુની દીક્ષા શ્રી સીમંધર પ્રભુના શાશનમાં 8 માસને તપ (મર્યાદા) એક અવાજ (સે દોડ) મુનિવર 10 (દશ) લાખ કેવલ જ્ઞાની 84 લાખ પૂર્વનું આયુષ્ય. આવતી ચોવીશીના સાતમા અને આડમાં ભગવંતના વચગાળામાં મોક્ષે જશે. 84 ગણધર એકટી લાદવીજી શ્રાવણ વદ-૧ વન કલ્યાણક વૈશાખ વદ-૧૦ના જન્મ કલ્યાણક કંચનવર્ણ કાયા. 83 લાખ પૂર્વ રાજ્યપાળ્યું. ફાગણ સુદિ–3 દીક્ષા કલ્યાણક 1 લાખ પૂર્વ દીક્ષા સમય 1 હજાર વર્ષ કેવળી વિ સુદિ 13 ના કેવળ જ્ઞાન–૬૦૦ ક્રોડ આવકો 600 ક્રોડ શ્રાવિકા શ્રાવણ સુદ-૩ ના નિર્વાણ કલ્યાણક શ્રી ડીમંધર પરમાત્માને વંદણા છે. - શ રોપકાર–મુનિચરણવિજયજી પUDE QUID VID Vaar Com J VIII પ્રકાશક જયંતિલાલ મગનલાલ શાહ, બી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા- ભાવનગર મુદ્રક : ફતેચંદ ખોડીદાસ ગાંધી, શ્રી આણોય પ્રિન્ટીમ પેસ- ભાવનગર For Private And Personal Use Only