Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
LI
मोक्षार्थिना प्रत्ह ज्ञानवृद्धिः कार्या ।
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સૂર્ય અસ્ત પછી દિવસને, કમળાને અગ્નિમાંથી વિવાદથી સાધુતા ઈચ્છે, સુધા સના મુખમાંથી અજીણ'થી આરગ્ય અધિક ને ઝેર થકી જીવીત ચા ધર્મ માનીને પ્રાણી હિંસા કરે મૂખજે જગ માંહે
અવાડ
પુસ્તક ૯૬ મું `ક ૯ ૬ ૭મી જુલાઇ ૧૯૭૭ । વીર ૨૫૦૩ વિક્રમ સવંત ૨૦૩૩
- પ્રગટ
શ્રી જૈન ધર્મ પ્ર સા ૨ ક સભા
L
For Private And Personal Use Only
:ભા ન ન ગ ૨.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લેખક
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
વાર્ષિક લવાજમ વર્ષ ૫ મું : પારિજ સહિત ૬-૫૦
– અનુમાન – કમ લેખ
પાના નં. ૧. શ્રી સામાન્ય જિનસ્તવન સ્વ. મા શામજી હેમચંદ દેસાઈ ૩ ૨. શ્રી જૈન રામાયણ
શ્રી ત્રિષષ્ટિશલાકા પુરૂષ ચરિત્રમાંથી ૪ ૩. શ્રી જય શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ શરણાર્થી ૪ રાજ પ્રસાદી
1 અમર ૫. સતી મૃગાવતી
શ્રી મધુકર મુનિ ૬. આત્મા અને કમ
તિલાલ માણેકચંદ શાહ ૮. ઉત્તમ સંપત્તિ ચારિત્ર
(ડહેલાવાળા) ૯. વિશ્વમાન્ય ધર્મ
શાહ ચતુર્ભુજ હરજીવનદાસ
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા–ભાવનગર હાલમાં અમારી પાસે નીચે મુજબના પુસ્તકે હાજર સ્ટોકમાં મળી શકશે નીચે મુજબના બધા પુસ્તકે ગુજરાતી ભાષામાં છે તે જાણશો.
પ્રાઈસ લીસ્ટ પુસ્તકના નામે
પુસ્તકના નામ
રૂ. પૈસા ૧. શ્રી લલીત વીસ્તરા ૨૨-૦૦ | ૮. પાર્શ્વનાથ ચરીત્ર પ્રત આકારે ગુ ૬-૦૦ ૨. ઉપમિતિ ભવ પ્ર. કથા ભા-૧ ૧૦-૧૦ | ૯ ઘરની લકમી
૨-૦૦ ૩. ઉપમિતિ ભવ પ્રકથા ભા-૩ ૧૦-૦૦ | ૧૦. શ્રી ઉપદેશ પ્રસાદ ભાષાંતર ૪. ત્રીષષ્ટી શલાક પૂ ચરીત્ર પર્વ ૧/૨ ૭-૦૦ ભા-૨ ગુજરાતિ ૫. ત્રીષષ્ટી શાલકા ... ચરીત્ર પર્વ | ૧૧ શારદા પૂજનની વિધી ૭ મું જૈન રામાયણ ૭-૦૦ | ૧૨ વર્ધમાન દેશના
૫-૦૦ ૬. સીદ્ધષ
૧૦-૦૦ ૫ ૧૩. અક્ષય નોધી તપની વિધી ૦-૬૦ ૭ હીત શિક્ષા રાસનું રહસ્ય ૩-૦૦ 1 ૧૪. ૧૦૦૮ તીર્થકરેની નામાવલી ૧-૦૦
૮-૦૦
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પુસ્તક ૯૬ મું એક ૫-૬
અષાડ
વીર સં', ૨૫૦૨ વિક્રમ સં. ૨૦૩૨
સામાન્ય જિન સ્તવન
(રાગ ભારતના ડંકા આલમમ્) પ્રભુ આપ અવિચળ નાખી છેગુણગામી છો, વિશરામી છે ને અક્ષય સુખના ધામી છે, અમને અક્ષય સુખ આપને પ્રભુ ૧ આ વાવ વનમાં ભમતાં ભમતાં, બહુકાળ ગયો રમતાં રમતાં અંતે આવ્યા તમને નમતા, અમને અક્ષય સુખ આપને પ્રભુ ૨ આ નાવ અમારૂં ભર દરિયે, તું તારે તે સેજે રીચે બીજે કયાં જઈને કરગરીએ, અમને અક્ષય સુખ આપોને પ્રભુ ૩ હું જ મૂર્તિ છે મોહનગારી. ભવ્યના સંકટ હરનારી છે હે! “શ્યામ જીવન અમ સુધારી, અમને અક્ષય સુખ આપને પ્રભુ ૪ થી
રચયીતા : સ્વ. મા. શામજીભાઈ હેમચંદ શાહ
હા
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન રામાયણ (ગયા અંકથી ચાલુ)
શ્રી વિપટિશલાકા પરૂષ ચરિત્રમાંથી સિંહથને પુત્ર બહાથ છે. તે પછી અનુક્રમે ચતુર્મુખ, હેમી, શતરથ, ઉદયપૃથુ, વારિરથ, ઇન્દુથ, આદિત્યરથ, માંધાતા વીરસેન, પ્રતિમન્યુ, પદ્મબંધુ, રવિમન્યુ, વસંતતિલક, કુબેરદd, કુંથુ, શરભ, કિદ, સિંહદાન, હિરણ્યકશિપુ, પુજસ્થળ, કાકુરથળ અને વધુ વિગેરે અનેક રાઓ થયા. તેમાં કેટલાક મેલે ગયા. પછી શરણાથીને શરણ કરવા યોગ્ય અને સ્નેહીઓના ઋણમાંથી મુકત કરનાર અનરણે નામે રાજા સાકેતનગર (અયા)માં થશે. તેને પૃથ્વીદેવીના ઉદરથી અનંતરથ અને દશરથ નામે બે પુત્ર થયા. તે અનરણ્ય રાજને સમ્રકરણ નામે એક મિત્ર હતો. તેણે રાવણ સાથે યુદ્ધમાં વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થવાથી દીક્ષા લીધી. તેની સાથેની દઢ મિત્રતાથી અનરણ્ય રાજએ માત્ર એક માસના થેલા નાના પુત્ર દશરથને રાજ્યલક્ષ્મી સોંપીને અનંત પુત્ર સહિત દીક્ષા લીધી. અનુક્રમે અનરણે રાજર્ષિ મોક્ષે ગયા અને અનંત મુનિ તીવ્ર તપસ્યા કરતા સતા પૃથ્વી પર વિહાર કરવા લાગ્યા.
દશરથ લકંઠ બાલ્યાવસ્થામાં રાજા થયે પરંતુ વ અને પરાક્રમે સાથે જ વૃદ્ધિ પામ્યો, તેથી નક્ષત્રમાં ચંદ્ર, ગ્રહમાં સૂર્ય પર્વમાં એની જેમ અનેક રાજાઓની મધ્યમાં શોભવા લાગે. જયારે દશરથ રાજા રાજયના સ્વામી થયો ત્યારે લે કોને પરાક્રમ વગેરેથી થતાં ઉપદ્રવ આકાશપુષ્પની જેમ અદષ્ટપૂર્વ થઇ ગયા. યાચકોને ઇચ્છા પ્રમાણે દ્રશ્ય અને આભૂષણો વિગેરેનું અર્ગલ દાન દેવાથી તે રાજા મધાંગ વિગેરે દશ પ્રકારના કલ્પવૃક્ષ ઉપરાંત અગિયારમું કલ્પવૃક્ષ ગણાવા લાગ્યો. પિતાના વંશના કમથી આવેલા સામ્રાજ્યની જેમ અર્હત ધર્મને પણ તે સર્વદા અપ્રમત્તપણે ધારણ કરવા લાગે.
દશરથ રાજા યુદ્ધમાં જ્યશ્રીની જેમ દસ્થળ (કુશળ) નગરના રાજા સુકેલશની અમૃતપ્રભા નામની રાણીના ઉદરથી ઉન્ન થએલી અપરાજિતા નામની એક રૂપલાવણ્યતી પવિત્ર કન્યા પરણ્યા. ત્યાર પછી રોહિણીને ચંદ્ર પરણે તેમ કમલકુલનગરના રાજ સુબંધુ તિલકની મિત્રાદેવી રાણીના ઉદરથી ઉન્ન થયેલી &ીઝ નામની કન્યાને પરણ્યા. તે કેકયીના મિત્રભુ, સુશીલા અને
-(૪)–
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૫
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ સુમિત્રા એવા બીજ નામ પણ હતા. ત્યાર પછી પૂર્ણ લાવણ્ય અને સૌંદર્યથી જેનું ઉત્તમ અંગ છે એવી સુપ્રભા નામની અનિદિત રાજપુત્રીને પણ પરણ્યા. વિવેટી જનમાં શિરોમણિરૂપ દશરથ રાજા ધર્મ અને બાધા કર્યા વગર તે ત્રણે રાજકન્યાઓની સાથે વિષયસુખ ભોગવવા લાગ્યા.
એ સમયમાં અ ભરતક્ષેત્રના રાજ્યને ભોગવનાર રાવણે સભામાં બેઠે સતે કઈ ઉત્તમ નૈમિત્તિને પૂછ્યું કે- હે નિમિત્તક ! દેવતા અમર કહેવાય છે, પણ તેઓ નામના જ અમર છે, પરમાર્થે અમર નથી. જે ઈ સંસાવર્ત પ્રાણી છે તેનું મૃત્યુ અવશ્ય થવાનું હોય છે, તે મારું મૃત્યુ પરિણામથી છે કે બીજથી છે તે નિશંકપણે કહે કેમ કે આત પુરુ કુટભાષી જ હોય છે ” નિમિ.આએ કહ્યું કે હવે પછી થનારી જાનકી (જનકરાજાની પુત્રી)ના કારણને લીધે દશરથ રાજાના હવે પછી થનારા પુત્રથી તમારું મૃત્યુ થશે. “આ પ્રમાણેના તેનાં વચન સાંભળીને વિભીષણ છે કે આ નિમિત્તાયાનું વચન છે કે નિઃ સત્ય જ હોય છે પણ આ વખતે તે હું તેને સત્વર અસય કરી દઈશ, કરો કે તે કન્યાના અને વરના પિતા થનારા જનક તથા દશરથ કે જે બંને આ અનર્થના બીજરૂપ છે તેમને જ હું હણી નાંખીશ એટલે આપણું કલ્યાણ થશે. જ્યારે તેને મારી નાખવાથી તેમની પુત્ર-પુત્રીની ઉપર જ બંધ થઈ જશે. ત્યાર પછી આ નિમિત્તા આનું વચન મિયા થશે એમાં કાંઇ આશ્વર્ય જેવું નથી. આ પ્રમાણે વિભીષણનાં હિંમતનાં વચન સાંભળી બહુ સારું' એમ રાવણે કહ્યું એટલે વિભીષણ પોતાને ઘેર આવ્યા.
આ સર્વ વૃત્તાંત ત્યાં સભામાં બેઠેલે ના સાંભળ્યું તેથી તપ્ત જ તે દશર્થ રાજાની પાસે આવ્યા. રાજા દશરથ તે દેવધિને આવતા જોઇ દુરથી જ ઉભા થયા અને નમસ્કાર કરી તેમને ગુરુ સમાન ગૌવતાથી બેસાર્યા. પછી દશરથે પૂછ્યું કે-“તને કયાંથી આવે છે ?' નારદે કહ્યું કે-“શ્રી રસીમંધર પ્રભુના સુર અસુરેએ કરે નિમણવ જોવા હું પૂર્વ વિદેહક્ષેત્રમાં પુંડરીકિણી નગરીને વિષે ગયે હતો અને તે હે જોઇને મેસ ઉપર ગયે હતો. ત્યાં અનેક તીર્થકરને વાટીને પછી લંકાનગરીમાં ગમે ત્યાં શાંતિગૃહમાં રહેલા શાંતિનાથને નમીને રાવણની રાજસભામાં ગયે. ત્યાં કોઇ નિમિત્તિઓએ રાવણનો વધ નદીને નિમિત્તે તમારા પુત્રથી કો.
(ક્રમશ:)
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જય શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ (ગયા અંકથી ચાલુ)
લે. શરણાથી જરાસંધની આજ્ઞાથી હું સક કિભક વગેરે મંત્રીઓએ અને બીજા રાજાઓએ ચંદ્ર વ્યુહની ગોઠણ કરતાં સમસ્ત રાત્રી વ્યતીત કરી.
આ તરફ સમૃદ્ધ વિધ રાજાને પણ ખબર પડતાં તરત જ પોતે પણ યુદ્ધની તેયારી કરવા માંડી અને એ ચંદ્રવ્યુને ભેદે તેવું યુધ ગરૂડબૂહ રચ્યું. રણ મેદાને ઊતરી પડવાની બંને સૌ ની તયારી ચાલી રહી છે.
પ્રકરણ ૪થું જરાસંઘના પૂર્વજોને ઇતિહાસ પરિચય
ચંદીર શુક્તિમતી નામની પ્રખ્યાત નગરી આવેલી છે. પડખે મુક્તિમતીનાં શુભજલ કલકલ કરતા નગરીની શોભામાં વધારે કરતાં વહી રહ્યા છે. તે નગરી સારા આચરણવાળા અનેક રાજાઓ થઈ ગયા અનુક્રમે વશમાં તીર્થકર મુનિસુવ્રતસ્વામીના
તીર્થ માં અભચંદ્ર નામે જગત પ્રસિદ્ધ રાજા છે. તેના પછી તેના પુત્ર વસુ ચંદી દેશને સમ્રાટ થયે મહા બુદ્ધિમાન અને સત્યવકતા તરીકે એક વચનીપણામાં એકકે હતે. તે વસુરાજાને પર્વતના મે બ્રહ્માને એક પુત્ર મિત્ર હતા. તે પોતાના પિતાની પઢવી પામીને આચાર્ય બનીને વિદ્યાથીઓને ભણાવવાનું કાર્ય કરતા હતા. એક દિવસ તેના પિતાના બુદ્ધિમાન શિષ્યોને તે રૂ ની વ્યાખ્યા આપતે હતા તે અરસામાં તેમના પૂર્વના સ્વાધ્યાયી નારદ રૂષિ ફરતા ફરતા ત્યાં આવી ચડયા. તેવામાં બતૈયEવ્યા એશતને અર્થ “બકરાથી યજ્ઞ કરે એ તો કર્યો. તરત જ નારદે તેની ભૂલ ભાંગી કે” આપણા ગુરૂએ “જ” શબ્દનો અર્થ ત્રણ વરસનું જુનું ધાન્ય કે જે ફરીવાર ઊગતું નથી તે કરેલ છે.
“નહિ! મારા પિતાએ તે અર્થ કર્યો જ નથી. તેમણે તે “અ” એટલે બકરેજ કરેલ છે અને કેષમાં પણ તેમજ છે” પર્વતે કહ્યું
અરે ભાઈ! શબ્દોના અર્થની કલ્પના બે પ્રકારની છે મુખ્ય અને ગૌણ ! તેમાં ગુરૂ અહીં ગૌણ અર્થ કહ્યો છે. વળી ગુરૂઓ ધર્મને ઉપદેશ કરનારા હોય છે. ભકવચન તે વેદ કહેવાય છે. માટે અને અર્થ બકરી કરીને તું પાપ ઉપાર્જત કર નહી”
“અરે નારદ ? તુજ મિથ્યાભિમાની છે કે ગુરૂએ “અજને અર્થ બકરે કહ્યો છે જે છતાં તું જુનું ધાન્ય કહે છે તો આપણી વચ્ચે જે ખોટો પડે તેની જિભ છેદન કરવી ચાલી આપણા સ્વાધ્યાયી સત્યવાદી વસુરાજા પાસે ન્યાય કરાવીએ” આમ પર્વતે નારદને જ પાડવાના હેતુથી પોતાને જ એક સાચો રે વતાં કહ્યું. ક-(૬)
[કમર;
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રજિપ્રસાદી
લે. અમર ૭૭. શરીરને વિષે આત્મભાવના થતી હોય તે થવા દેવી, કમે કરી પ્રાણમાં આત્મભાવના કરવી, પછી ઇન્દ્રિમાં આત્મભાવના કરવી, પછી સંકલ્પ વિકલ્પરૂપ પરિ ણામમાં આત્મભાવના કરવી, પછી સ્થિર જ્ઞાનમાં આમ ભાવના કરવી. ત્યાં સર્વ પ્રકારની અન્યાલંબ રહિત સ્થિતિ કરવી. સેહ અનહદ તેનું ધ્યાન કરવું.
૭૮. સમ્યગ દર્શન વરૂપ એવાં નીચે લખ્યા શ્રી જિનના ઉપદેશેલા છ પદ આમાથી જીવે અતિશય કરી વિચારવા ઘટે છે.
(૧) આભા છે તે અસ્તિપદ કેમ કે પ્રમાણે કરીને તેનું પ્રસિદ્ધ પણું છે (૨) આત્મા નિત્ય છે એ નિત્યપદ આત્માનું સ્વરૂપ છે તે કોઈપણ પ્રકારે
ઉત્પન્ન થવું સંભવતું નથી, તેમ તેનો વિનાશ સ ભવ નથી (૩) આત્મા કર્મને કર્તા છે તે કર્તાપદ. (૪) આત્મા કર્મને લેકતા છે તે શેકતાપદ. (૫) તે આત્માની મુકિત થઈ શકે છે તે મોક્ષપદ. (૬) મેક્ષ થઈ શકે એવા પ્રકાર પ્રસિદ્ધ છે તે એક ઉપાય.
૭૯. હે જીવ! અસારભૂત લાગતા એવા આ વ્યવસાયથી હવે નિવૃત્ત થા નિવૃત્ત! તે વ્યવસાય કરવાને વિષે ગમે તેટલે બળવાન પ્રારબ્ધદય દેખાતે હોય તે પણ તેથી નિવૃત્ત થા નિવૃત્ત કામ-માન ઉતાવળ એ ત્રણેને વિશેષ સંયમ કરવો ઘટે છે હે જીવ! હવે તું સંગનિવૃત્તિરૂપ કાળની પ્રતિજ્ઞા કર પ્રતિજ્ઞા કર.
૮૦. ત્રણે કાળમાં જે વસ્તુ ત્યતર થાય નહીં તેને શ્રી જિન દ્રવ્ય કહે છે. કે ઈપણ દ્રવ્ય પણ પરિણામે પરિણમે નહિં, વપણાને ત્યાગ કરી શકે નહિ. પ્રત્યેક દ્રવ્ય (દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર કાળભાવ છી) સ્વપરિણામી છે. નિયત અનાદિ મર્યાદા પણે વર્તે છે. જે ચેતન છે, તે કોઈ દિવસ અચેતન થાય નહીં. જે અચેતન છે, તે કઈ દિવસ ચેતન થાય નહિ, ( ૮૧. સર્વ કરતા વીતરાગના વચનને સંપૂર્ણ પ્રતિતિનું સ્થાન કહેવું ઘટે છે, કેમ કે જ્યાં રાગાદિ દેષને સંપૂર્ણ ક્ષય હોય ત્યાં સંપૂર્ણ જ્ઞાન સ્વભાવ પ્રગટવા યોગ્ય નિયમ ઘટે છે. શ્રી જિનને સર્વ કરતાં ઉત્કૃષ્ટ વીતરાગતા સંભવે છે. પ્રત્યક્ષ તેમના વચનનું પ્રમાણ છે. માટે જે કોઈ પુરુષને જેટલે અંશે વીતરાગતા સંભવે છે, તેટલા અંશે તે પુરુષનું વાક્ય માન્યતા એગ્ય છે. ૪૨. વર્તમાન કાળની પેઠે આ જગત સર્વકાળ છે, પૂર્વકાળે ન હોય તે વર્તમાન
-(૭)
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ કાળે તેવું હોવું પણ હેય નહીં વર્તમાન કાળે છે તે ભવિષ્યકાળમાં તે અત્યંત વિનાશ પામે નહીં. પદાર્થ માત્ર પરિણામી હોવાથી આ જગત પર્યાતર દેખાય છે, પણ મૂળપણે તેનું સદાવતમાનપણું છે જે વસ્તુ સમય માત્ર છે સર્વકાળ છે. જે ભાવ છે તે છે. જે નથી તે નથી, બે પ્રકારને પદાર્થ સ્વભાવ વિભાગ પૂર્વક રૂપષ્ટ દેખાય છે, જડ સ્વભાવ ચેતન સ્વભાવ
૮૩ રાગદ્વેષ અને અજ્ઞાનને આત્યંતિક અભાવ કરી જે સહજ શુદ્ધ આત્મા સ્વરૂપમાં સ્થિત થયા તે સ્વરૂ ૫ અમારૂ સ્મરણ, ધ્યાન અને પામવા ગ્ય સ્થાન છે. સર્વ પદનું ધ્યાન કરે શુદ્ધ રમૈતન્ય, અનંત આત્મ દ્રવ્ય, કેવળ જ્ઞાન સ્વરૂપ શકિતરૂપે તે જેને સંપૂર્ણ વ્યકત થયું છે તથા વ્યકત થવાને જે પુરુષે માર્ગ પામ્યા છે તે પુરુષને અત્યંત ભકિતથી નમસ્કાર
हमो जिणाण जिद भवाण ૮૪. અનંત અવકાશ છે તેમાં જડ તન્યાત્મક વિશ્વ રહ્યું છે. વિશ્વમર્યાદા બે અમૂર્તદ્રવ્યથી છે જેને ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય એવી સંજ્ઞા છે. જીવ અને પરમાણુ પુગળ એ બે દ્રવ્ય સક્રિય છે સર્વ દ્રવ્ય દ્રવ્યત્વે શાશ્વત છે, અનંત જીવ છે, અનંત
અનંત પરમાણુ પુગળ છે. ધમસ્તિકાય એક છે. અધર્માસ્તિકાય એક છે. આકાશાસ્તિકાય એક છે, કાળ દ્રવ્ય છે, વિશ્વ પ્રમાણ ક્ષેત્રાગાહ કરી શકે એ એકેક જીવ છે.
૮૫. જીવને બંધનના હેતુ મુખ્ય બે-રાગ અને દ્વેષ રાગને અભાવે દ્વેષને અભાવ થાય. રાગનું મુખ્ય પણ છે રાગને લીધે જ સગમાં આત્મા તન્મય વૃતિમાન છે તેજ કર્મ મુખ્ય પણ છેજેમ જેમ રાગદ્વેષ મંદ તેમ તેમ કર્મબંધ મંદ અને જેમ જેમ રાગદ્વેષ તીવ્ર તેમ તેમ કર્મબંધ તીવ્ર રાગઢ ને અભાવ ત્યાં કર્મબંધને સાંપદાયીક અભાવ.
૮૬. રાગદ્વેષ થવાનું મુખ્ય કારણુ-મિથ્યાત્વ એટલે અસમ્યગદર્શન છે. સમ્યગજ્ઞાનથી સમ્યગ દર્શન થાય છે, તેથી અસમ્યગદર્શન નિવૃત્તિ પામે છે. તે જીવને સમ્યક ચારિત્ર પ્રગટે છે. જે વિતરાગ દશા છે, સંપૂર્ણ વિતરાગ દશા જેને વર્તે છે તે ચરમ શરીરી જાણીએ છીએ.
૮૭. હે જીવ ! સ્થિર દષ્ટિ કરીને તું અંતરંગમાં જે તે સર્વ પર દ્રવ્યથી મુકત એવું તારું સ્વરૂપ તને પરમ પ્રસિદ્ધ અનુભવાશે. હે જીવ! અસગ દર્શનને લીધે તે સ્વરૂપ તને ભાસતુ નથી, તે સ્વરૂપમાં તને શંકા છે, વ્યામોહ અને ભય છે સમગદર્શનને યોગ પ્રાપ્ત કરવાથી તે અમાસના દિની નિવૃત્તિ થશે હે સમગદર્શની ! સમ્યક ચારિત્ર જ સમ્યગદર્શનનું ફળ ઘટે છે માટે તેમાં અપ્રમત્ત થા. (ક્રમશ:)
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સતી મૃગાવતી
હિન્દી મુળ લેખક : શ્રી મધુકર મુનિ ગુજરાતી અનુવાદક: હિમાંશુ રમણીકલાલ મહેતા-ભાવનગર. મૃગાવતિ એક અત્યંત સુંદર સ્ત્રી હતી. શારીરિક સૌદર્યની સાથે સાથે તેનામાં અનેક વિશિષ્ઠ ગુણ હતા. ધીરતા, વીરતા, તેજસ્વિતા વગેરે મહારાજ ચેટકની તે પુત્રી હતી, અને કૌશામ્બી નરેશ શતાનીકની રાણી.
મહારાજ શતાનીક ઘણાં શાંત અને કલાપ્રેમી રાજા હતા. એક વખત મહારાજે સુંદર ચિત્રશાળા બનાવવાને નિશ્ચય કર્યો. એક પ્રખ્યાત ચિત્રકારને બોલાવીને રાજાએ પિતાની ઈચ્છા વ્યકત કરી અને તેને માટેની બધી જ સાધન-સામગ્રી દેવાનું વચન. દીધું. ચિત્રકાર પિતાની કલાને ચમત્કાર દેખાડવા માટે કામમાં લાગી ગયો. એક દિવસ તે ચિત્ર બનાવી રહ્યો હતો, ત્યારે મહેલની અટારી ઉપર રાણી મૃગાવતી ઊભી હતી ચિત્રકારને તેને અંગુઠો દેખા ચિત્રકારે માત્ર અંગુઠા પરથી રાણી મૃગાવતીનું સુંદર ચિત્ર તૈયાર કરી નાખ્યું પરંતુ તેની પીંછીથી રાણીની જાંધ પર એક ટપકુ પડી ગયું ચિત્રકારે આ જોયું તેણે તે ટપકું ભુંસી નાખ્યું પરંતુ બીજીવાર પાછું ત્યાં જ ટપકુ પડ્યું. બે ત્રણવાર આવું બન્યું ચિત્રકાર સમજી ગયા કે રાણીની જાંધ પર તલ હૈ
સંધ્યાના સમયે રાજા પિતે ચિત્રશાળા જેવા અ, વ્યા સુ દર રંગબેરંગી ચિત્ર જોઈ રાજા આનંદ પામ્યો ચિ જોતાં જોતાં તેની નજર મંગાવતિના ચિત્ર પર પડી એક ક્ષણ તે તેને લાગ્યું કે આ મૃગાવતિ જ ઊભી છે, બીજી ક્ષણે તે સમજી ગયો કે આ તે મૃગાવતિનું ચિત્ર છે. રાજા ધ્યાનથી ચિત્ર જેવા લાગે અચાનક જાધના તલ પર તેની નજર ગઈ અને તેની બધી જ પ્રસન્નતા ગાયબ થઇ ગઈ રાજા ક્રોધથી પ્રજી ઊઠયે ગમે તેમ પણ મૃગાવતિની સાથે આ ચિત્રકારને અનુચિત સંબંધ છે. નહિ તે મારી રાણીના જાંધ પર તલ છે તે બીજુ કેણ જાણી શકે ? બસ, આ શંકાથી રાજા એ ચિત્રકારને ફાંસીએ ચડાવી દેવાને હુકમ કર્યો.
મંત્રી ચિત્રકારની કલાથી પરિચિત હતા. તેણે કહ્યું. મહારાજ રાણીનું ચિત્ર દેરીને ચિત્રકારે એક અપરાધ જરૂર કર્યો છે, પરંતુ આપના મનમાં જે શંકા છે તે બેટી છે. મહારાણી મૃગાવતિ એક મહાસતી છે, અને ચિત્રકાર પણ બીચારે નિર્દોષ અને સજજન વ્યક્તિ છે.
રાજા એ કોધમાં કહ્યું - નહિ તે ઘણે દુષ્ટ છે તેણે મારા અતઃપુરને કલંકિત કર્યું છે. નહિ તે તે રાણી મૃગાવતિની જાંઘ પર તલ છે કેવી રીતે જાણી શકે ?
F-(૬)
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦]
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
મહારાજ આ ચિત્રકારની વિશેષતા છે, તેને વરદાન પ્રાપ્ત છે. કે તે કોઈ પણ વસ્તુના એક અંશ જોઈને તેનું અસલ હું-બહુ ચિત્ર તૈયાર કરી શકે છે અને તે વળી કહે પણ છે કે તેણે માત્ર રાણી મંગાવતિના પગને અંગુઠે જોઈ આ ચિત્ર બનાવ્યું છે. મંત્રી બાલ્યા
રાજાનું શંકાશીલ મન શાંત ન થયું. તેણે કહ્યું - મંત્રીજી, શું તમે આ ટૅગ પર વિશ્વાસ કરે છે? આ અસંભવ છે, મંત્રીએ પ્રશ્નના જવાબમાં પ્રાર્થના કરી. મહારાજ તેની પરિક્ષા કરવામાં આવે ચિત્રકારની પરિક્ષા માટે એક ડૂબડી દાસીનું મોટું જ માત્ર દેખાડવામાં આવ્યું. ચિત્રકારે ત્યાં ઊભા-ઊભા જ દાસીનું ચિત્ર દેરી દીધું. બધા જ નવાઈ પામી ગયા પરંતુ રાજાના મનમાંથી શંકા ન ગઈ ચિત્રકારે રાજાની ક્ષમા માંગી મહારાજ મેં કોઈ ખરાબ ભાવનાથી નહિ પરંતુ સહજ વિચારથી જ મહારાણીનું ચિત્ર દોર્યું છે. મારા મનમાં જરા પણ પાપ નથી.
રાજાએ કહ્યું:- ભલે તારા મનમાં પાપ ન હોય પરંતુ તે કલાને દુરૂપયેાગ જરૂર કર્યો છે. કલા-સાધના અને સિદ્ધિ મનોરંજન માટે નથી હોતી, માનવ-સમાજના કલ્યાણ માટે તેને ઉપયોગ થવો જોઈએ પરંતુ તે રાણીનું ચિત્ર દેરીને તારી કલાનું નગ્ન રૂપ પ્રદર્શિત કર્યું છે, તેમાં સમાજ તેમજ વ્યકિતનું અહિત છે. ભવિષ્યમાં તું કલાને આ દુરૂપયોગ ન કરે તે માટે તારા હાથ ના અંગુઠા કાપી નાંખવામાં આવે.
રાજાની આજ્ઞાને કે.ણ ઉથાપી શકે? ચિત્રકારના અંગુઠો કાપી નાંખવામાં આવ્યા. રાજાના વ્યવહારથી અથવા તે કલાના અપમાનથી દુઃખી થઈને ચિત્રકાર કૌશલ્મી નગરી. માંથી નીકળી ગયું અને આ અપમાનનો બદલો લેવા માટે તે વિચાર તે, વિચારતે અવંતિ (ઉજજયિની ) પહોંચી ગયે.
અવન્તીને રાજા ચંડ પ્રતા ઘણું જ સાડી, દ્ધો અને વિલાસપ્રિય રાજા હતો. તે કૌશબિ નરેશ શતાનિકને સાદું હતું પરંતુ રાજનીતિમાં સબંધ નહિ પરંતુ સ્વાર્થ થ પ્રધાન થાય છે. કોઈ કારણોને લીધે શતાનિક અને ચડપ્રદ્યતન વચ્ચે દુશમની ચાલી રહી હતી ચિત્રકારે ચડપ્રતને પિતાને બદલે લેવા માટે સાધન બનાવ્યો. તેણે મૃગાવતિનું સુંદર ચિત્ર બનાવીને ચંડતનને ભેટ આપ્યું. ચિત્ર જોતાજ ચડપ્રધાન વિહ્વળ થઈ બેલી ઉમે ? આવું અપૂર્વ સૌદય, આવી મન હરીલેનારી રૂપ નીતરતી કે ઈ સ્ત્રીનું ચિત્ર છે કે દેવીનું ?
ચિત્રકાર ચિને પરિચય દીધે-મહારાજ આ છે કૌશામ્બી નરેશની રાણી મૃગાવતા
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[૧૧
મૃગાવતીનું નામ સાંભળીને ચંડuતનમાં જુની ચેતના પાછી આવી. ઘણા સમયથી તે મૃગાવતિના સૌદર્ય પર મુગ્ધ હતું તેને મેળવવા અનેક ઉપાયે વિચાર્યા હતાં. પરંતુ આજ સુધી તેને મેળવી ન શક્યાં. આજે એકા એક તેની ભાવનાઓમાં ભરતી આવી. આ પાર કે પેલે પાર! જે થવું હોય તે થાય, મૃગાવતિને મેળવીને જ રહીશ. તેણે શતાનિક પાસે તરતજ પિતાના દુતને મોકલ્યો અને મૃગાવતિની માંગણી કરી.
શાનિકે ચંડો પ્રધાંતનની માંગણી પર ધિક્કાર વરસાવ્યો દુતને ફટકારીને પોતાના દરબારમાંથી કાઢી મૂક - જા કહી દેજે તારા રાજાને કે તે શકિતના ગર્વમાં આંધળો ન બને પર કી પર આંખ ઉઠાવવા વાળે રાવણ પણ કુતરાને તે માર્યા ગયા હતા, તારે રાજા પણ શું આવું મત માગે છે ?
શતાનિક જવાબ મેળવીને ચંડતને તરતજ કૌશી પર ચઢાઈ કરી દીધી. તેના સન્ય નગરને ચારે બાજુથી ઘેરી લીધું ચંડપ્રોતનની સેના અને શક્તિ કરતાં શતાનિકની સેના તથા શકિત કમજોર હતી પરંતુ તેનાથી પણ કમજોર હતુ તેમનું આમબળ આત્મબળ જ્યારે ફરી જાય છે ત્યારે મોટું સૈન્યબળ પણ બેકાર બની જાય છે. શતાનિક આ આકરિમક આક્રમણથી એટલે બધેડરી ગયે કે તેનું હૃદય બંધ પડી ગયું
શતાનિકના મૃત્યુના સમાચાર સાંભળી ચ ડોપ્રોતનની બેશર ચરબી વધી ગઈ મનને ગમે તે કરવા મા તેને સારા કે મળી ગયો.
કૌખિક પર એક સાથે કેટલીય મુશ્કેલી આવી પડી શત્રુઓનું આક્રમણ, રાજાનું મૃત્યુ અને રાજકુમાર ઉદયનની બાદયવસ્થા મુશ્કેલીઓના તેફાનમાં પણ રાણી મૃગાવતીએ હીંમતની દોરી જોરથી પકડી રાખી. તે કોઈ સાધારણ સ્ત્રી ન હતી. જે સંકટ સમયે રોવા લાગે, તે વીર રમણી હતી, સતી હતી પ્રાણ દઈને પણ પિતાના ધર્મ અને શીલની રક્ષા કરવા માંગતી હતી પરંતુ આવી પરિસ્થિતિમાં તે પ્રાણ દઈને પિતાના રાજ્યને શત્રુઓથી લુટાતું બચાવી શકે તેમ ન હતી, તેટલા માટે તેણે રાજ નીતિથી કામ લેવા વિચાર્યું, મંત્રીઓ સાથે મંત્રણા કરી તેણે ચડપ્રઘાતનને કહેવડાવ્યું તમે જે લક્ષથી આવ્યા છે તે કાર્ય માટે સમય અનુકુળ નથી, રાજાના મૃત્યુથી રાણી શોકમગ્ન છે આખા દેશમાં શોક છવાઈ ગયો છે અત્યારે આપ ચાલ્યા જાવ અનુ કુળ સમયે જ યોગ્ય ફળ મળે છે.
રાણીની સૂચનાથી ચડપ્રદ્યોતનની આશાઓમાં અંકુર ફુટયા તેણે વિચાર્યું—ઠીક છે, શેકાતુર નારીને આનંદની વાત કેવી રીતે પસંદ પડશે? સમય જતાં ઘા રૂજાઈ જશે અને મૃગાવતી પિતે જ મારી પાસે આવી જશે, છેવટે જશે પણ કયાં? ચંડપ્રઘોતન યુદ્ધ વિના જ અવંતિ પાછો ફર્યો.
(ક્રમશ:)
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir આત્મા અને કર્મ લે. રતિલાલ માણેકચંદ શાહ-નડીઆદ આભદ્રવ્ય ધાતુ અને પાષાણના સંગની જેમ પુલ કર્મોની સાથે મળેલું જે ચાલ્યું આવે છે, અને તેના કારણે જ મિથ્યાત્વે -રોગરૂપી વિભાવ પરિણામે ચેતન પરિણમતું જ આવે છે, એમ પરિણમતા એવી પરિસ્થિતિ પેદા થઈ કે, જીવ દ્રવ્યનું નિજ વરૂપ જે કેવળ જ્ઞાન–કેવળ દર્શન. અતિનિન્દ્રય સુખ અને કેવળ વીર્ય તેનાથી આજીવ દ્રવ્ય ભ્રષ્ટ થયું તથા મિથ્યાત્વરૂપ વિભાવ પરિણામે પરિણમતા જ્ઞાનપણું પણ છુટી ગયું આત્માનું નિવા સ્વરૂપ અનંત ચતુ2ય છે. શરીર, સુખ-દુઃખ, મોહ-ગલ વિગેરે પ્રત્યેક પુશલ કમની ઉપાધી છે, જીવનું સ્વરૂપ નથી એવી પ્રતીતિ પણ વિલીન થઇ ગઇ, પ્રતીતિ વિહીન બનતાં જીવ મિથ્યા દષ્ટિ છે, મિથ્યાષ્ટિ છે કે જ્ઞાનાવરણાદિ કર્મ બંધ કરાશીલ છે. તે કર્મ બંધને ઉદય થતાં આત્મા ચારે ગતિમાં ભટકતે ઘો. આ પ્રકારે સંસારની પરિપાટી સમજવી. આ સંસારમાં ધૂમતાં કઈ ભવ્ય જીવને જ્યારે સંસાર નિકટમાં આવી જાય છે, ત્યારે જીવ સમ્યક 9 ગ્રહણ કરે છે. સમ્યકત્વને પ્રાદુર્ભાવ થતાં પુલ પિંડરૂપ મિથ્યાત્વ કર્મને ઉદય વિલીન થાય છે, તથા મિથ્યાત્વરૂપ વિભાવ પરિશામ લુપ્ત થાય છે, વિભાવ પરિણામ વિલીન થતાં શુદ્ધસ્વરૂપને અનુભવ થાય છે, આવી સામગ્રીના અવિષ્કાર થતાં આત્મદ્રવ્ય પુશલ કર્મથી તેમજ વિભાવ પરિણામથી નિતાંત અલિપ્ત થાય છે. છવદ્રશ્ય પોતાના અનંત ચતુષ્ટયને પ્રાંત થાય છે, દ્રષ્ટાંત એ છે કે જેવી રીતે સુવર્ણ ધાતુ પાષાણમાં જ મળેલી ચાલી આવે છે તે પણ અગ્નિને સોગ પામીને, પાષાણથી સુવર્ણ જુદુ પડે છે, માટે હે, આત્મા ! શરીરથી ભિન્ન સ્વરૂપ થા. અનુભવ શાન માત્ર વસ્તુ છે, એકવ મોહ મિથ્યાત્વરૂપ દ્રવ્યના વિભાવ પરિણામ છે, તોપણ (એમને અનુભવને અને મિથ્યાત્વ મટવાને) આપસમાં કારણ કાર્યપણું છે, તેનું વિવરણ જે કાળે આત્માને અનુભવ થાય છે, તે કાળે મિયા પરિણામન વિલીન થાય છે, સર્વથા અવશ્ય મટે છે. જે કાળે મિથ્યાત્વ -(12) For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (13 જૈન ધમ પ્રકાશ પરિણમન લુપ્ત થાય છે, તે કાળે અવશ્ય અનુભવ શકિત આવિષ્કાર પામે છે, મિથ્યાત્વ પરિણમન જે રીતે વિલીન થાય છે તે રીતે આ પ્રમાણે છે, “રવંસમાલેકપ” (સ્વ) પોતાની શુદ્ધ નન્ય વસ્તુને (સિમાલેકપ) વસંવેદન પ્રત્યક્ષપણે આસ્વાદ કરીને કેવું છે શુદ્ધ ચેતન ? " વિલસત " અનાદિ નિધન પ્રગટપણે ચેતનારૂપ પરિણમી રહ્યું છે. અનાદિકાળથી આત્મા સાથે મળેલા, ચાલ્યા આવતા (બંધનવિધિ જ્ઞાનાવરણકર્મ, દર્શનાવરણ કર્મ, વેદનીય, મોહનીસ, આયુનામ, ગોત્ર, અંતરાય એવાં છે જે દ્રપિંડ રૂપ આઠ કર્મ તથા ભાવ કમરૂપ જે રાગદ્વેષ, હિ પરિણામ ઈત્યાદિ છે, જે બહુ વિકલ્પ તેમના (સાન વિનાશથી આત્મવરૂપ જેવું કહ્યું છે, તેવું છે. જેમ કે જળ અને કાદવ જે કાળે એકત્ર મળેલા છે, તે જ કાળે જે સ્વરૂપને અનુભવ કરવામાં આવે તે કાદવ-જળથી ભિન્ન છે; જળ પિતાના વરૂપે છે, તેવી રીતે સંસાર-અવસ્થામાં જીવે કર્મ બંધ પર્યાય રૂપે એક ક્ષેત્રે મળેલા છે, તે જ અવસ્થામાં મે શુદ્ધ સ્વરૂપનો અનુભવ કરવામાં આવે તે સમસ્ત કર્મ જવસ્વરૂપથી ભિન્ન છે, આત્મ દ્રવ્ય નિર્મળ સ્વરૂપે જેવું કહેવામાં આવ્યું તેવું જ છે, જ્ઞાનદષ્ટિથી જીવ અને કર્મને પ્રથક પ્રથક અનુભવ કરતાં આત્માને જે કહેવામાં આવે છે તેવો જ છે. માટે હે આત્મા! પ્રત્યેક વિકલ્પને છેલ્ડ અને સ્વરૂપને અનુભવ કર શુદ્ધ સ્વરૂપને અનુભવ કરતાં સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ ન થાય એવું નથી પરંતુ અવશ્ય પ્રાપ્તિ થાય છે. જીવ દ્રવ્ય, દ્રવ્ય કર્મ જાવ-ભાવકને કર્મથી ભિન્ન છે. ચેતન રૂપ છે-જ્ઞાન, ચારિત્ર, સુખ, વીર્ય ઈત્યાદિ અનંત ગુણો છે જેના દ્રવ્ય કર્મ, ભાવકર્મ, કર્મ વગેરે જે છે તે પ્રત્યેક અચેતન પુલ દ્રવ્યથી ઉત્પન્ન થયેલા છે, એવા અશુદ્ધ રાગાદિરૂપ સમરત વિભાવે પરિણમે અત્યંત જુદા છે, (શુદ્ધ ચેતના માત્ર જીવ દ્રવ્યથી) માટે સ્વરૂપને અનુભવ કર. For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir શ્રી જૈન વેતામ્બર એજ્યુકેશન બોર્ડ–મુંબઈ ૬૯મી ધાર્મિક પરીક્ષાનું પરિણામ અખિલ ભારતીય જૈન સમાજના ધાર્મિક શિક્ષણ સંસ્થા શ્રી જૈન શ્વેતામ્બર એજ્યુકેશન બોર્ડ 60 વર્ષથી ભારતભરમાં જૈન ધાર્મિક શિક્ષણના પ્રચારનું કાર્ય કરે છે ભારતના 48 સેન્ટરમાં તા ૧૬મી જાન્યુઆરી ૧૯૭૭ના ૬૯મી ધાર્મિક પરીક્ષા લેવાઈ હતી. આ પરીક્ષામાં જુદા જુદા ધ રણમાં કુલ 2352 વિદ્યાર્થી ભાઈ-બહેને અને સાધ્વીજીઓ બેઠા હતા. તેમાંથી 2065 પરીક્ષાથીઓ ઉતીર્ણ થતાં 87 ટકા પરિણામ જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. પુરુષ અને સ્ત્રી વિભાગમાં પ્રત્યેક ધારણમાં પ્રથમ પાંચ ઈનામ ઉપરાંત પ્રેત્સાહક ઈનામો કુલ રૂ. 3508 ફાળવવામાં આવ્યા છે. સર્વ પ્રથમ ન બરે ઉતીર્ણ થનારના ઉલ્લેખનીય નામો આ પ્રમાણે છે. વિનિત ગામ ગુણ ઇનામ સંસકૃત વિશારદ જયેત્સના સી. શાહ ખંભાત 169-200 તત્વજ્ઞાન વિશારદ પૂ. સાધવીજી આદિત્યયશાશ્રીજી ખંભાત 96 -200 પ્રાકૃત વિશારદ ભારતી કેશવલાલ ખંભાત 112-200 કર્મ વિશારદ સુરજમલ રસમલજી જૈન કલ્યાણ 16 5-200 અરૂણા રમણલાલ શાહ પુના 85-100 ધારણ છઠું કામિની રસીકલાલ શાહ અમદાવાદ 86- 100 ધારણ પાંચ મું દમયંતી હીરાલાલ શાહ પાલીતાણું 93-10 0 ધારણ શું અરૂણા કપુરચંદ ઝવેરી પાલીતાણા 80-100 ધરણ ત્રીજું મંજુલા હરખચંદ શાહ મુંબઈ 93-100 જયવંતી સાંકળચંદ 85-100 ધારણું પહેલું મદનલાલ તારાચંદજી ઉમેદપુર 95-100 32 શ્રી જૈન વેતામ્બર એજ્યુકેશન બોર્ડ 20 મેડિજી બિડીંગ, વિજયવલ્લભ ચેક, લિ ભવદીય, મુંબઈ નં. 400 002. ફેન 333273 શાંતિલાલ એમ. શાહ તારીખ 21-6-1977 ' મંત્રી -(14) પુને For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ઉત્તમ સંપત્તિ : ચારિત્ર લેખક : ( ડહેલાવાળા ) સિકંદરે હિન્દ પર આક્રમણ કર્યું ત્યારની વાત છે. પિરસ સાથે સિકંદર રાજસભામાં બેઠો હતો, તે સમયને આ પ્રસંગ છે તે સમયે બે પ્રજાજને પરસ પાસે ન્યાય કરાવવા આવ્યા એક વ્યકિતએ બીજાને જમીન વેચેલી, જેમણે જમીન ખરીદી હતી તે વ્યકિત જમીન ખેડતી હતી ત્યાં જમીનમાંથી સેનાને ચરૂ નીકળે, એટલે તે વ્યકિત ચરૂ લઈને જમીનના મૂળ ઘણી પાસે જઈ અને કહ્યું ભાઈ આ તારી જમીનમાંથી ચરૂ નીકળે છે માટે હું તને તે દેવા આવ્યો છું. મૂળ ઘણીએ કહ્યું એ ચરૂ મારાથી કેમ લેવાય ? મેં તને જમીન વેચ્યા પછી તેમાંથી જે કઈ નીકળે તે તારૂં ગણાય, ‘ચરૂ અંગે બંને વચ્ચે ખૂબ જ તકરાર ચાલી પરંતુ બેમાંથી કેઈ ચરૂ રાખવા તૈયાર થયું નહિ, ત્યારે બંને રાજા પાસે ગયા. રાજા પાસે જઈને પોતાનો કેસ રજુ કર્યો, બનેની વાત સાંભળીને રાજાએ હાલ જેના કબજામાં જમીન હતી તેને પૂછયું! તે જમીન વેચાતી લીધી છે એટલે તે જમીનમાંથી જે નીકળે તે તારું ગણાય તે પછી ચરૂ તું શા માટે નથી. હાલના માલિકે કહ્યું. મેં વેચાતી જમીન લીધી છે. એ ખરું, પરંતુ જમીનની અંદરની સંપત્તિને માલિક હું કેમ ગણાઉં' ? રાજાએ જમીનના જુના માલિકને પડ્યું. આ તેને ચરુ દેવા આવે છે તે તેને રાખવામાં શો વાધે છે. તેણે જવાબ આપ્ટે નામદાર, મે જમીન વેચાતી આપી દીધા પછી તેમાંથી જે કઈ નીકળે છે તેનું જ ગણુ ય, એટલે ચરુ હું કેમ રાખી શકું ? મહાન સિકદર આ બંનેની દલીલ સાંભળીને આભે જ બની ગયા. રાજાએ બન્નેને ન્યાય કરતાં કહ્યું તમારા બંનેને શું કરે છે, મારે ત્યાં એક છોકરી છે, એકે કહ્યું મારે ત્યાં એક છોકરો છે બીજાએ કહ્યું ત્યારે શું રાજાએ કહ્યું બંનેને વિવાહ કરી આ ધન તેમને પહેરામણીમાં આપે. આ ન્યાયથી બનેને સંતોષ થયે અને ખુશી થઈને ચાલતા થયા. 8 આ નિર્ણય સાંભળીને સિકંદરે કહ્યું. આ તમારે ન્યાય વિચિત્ર જ છે, અમારે ત્યાં તે કેઈને ત્યાં જમીનમાંથી ચરુ નીકળે તે તે કોઈને ખબર ન પડે તેમ ઘરમાં સંતાડી જ દે પાજાને ખબર પડે છે તે ચરુ રાજાની મિલકત ગણાય. અને રાજને હવાલે કરવી પડે. (ક્રમશ:) -(15) For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir No. Reg G B V-37 વિશ્વમાન્ય ધર્મ શ્રીમંતના તે હાથ પગ, ગરીબ જન કેવાયા; ગરીબ જનના પેટ તે, શ્રીમતિ જન દેખાય. ર૪૫ સ્વતંત્ર આવક હોય તે, ખર્ચ કરો પર તંત્ર: પર તંત્ર આવક હોય તો, ખર્ચ કરી સ્વતંત્ર. ર૪૭ જીવન વહાલું જ્યાં હશે, ફિકર નહીં આર્થિક; આર્થિક વઢાલું જ્યાં હશે, જીવન નહીં આર્થિક ર૪૯ નેહ સેવાને પ્રેમ ત્રણ, જીવન સાર્થક જાણ: ભવ સાગરમાં ડૂબતાં, તાને ત્રણ વા'ણ. 25 ઇચ્છિત વસ્તુને મોહ બહુ, આવ્યા પેલા હૈય; મળ્યા પછી મોહ ઉતરે, વિષે વિગ સંગ ર૫૩ લેખક : શાહ ચતભુજ હરજીવનદાસ દેખા દેખિયે ચાલિયે મળે ન અનુભવ કાંઈ ખા પેખિચે ચાલ, અનુભવ મળે સવાઈ. 246 સ્વાર્થ પરમાર્થ સંસામાં એ છે તેને પ્રેમ સ્વભાવ જગ નિભાવીએ, રહીએ કુશળ ક્ષેમ. સાચિ શર્મ પગ આડે, ટિ શરમ શિર તાજ; મુમુક્ષ પણું જે આવડે, રાણ ત્યાગમાં રાજ રપ૦ જોઈએ તેને સાંપડે, ન જોઇએ તે હજુ સુખ સંસાર સંતોષમાં, બાકિ બધા છે મજુર. ૨પર મન માન્યું સંસાર સુખ, મળે તે પણ દુઃખ; કારણ કાર્યન જાણિયે, એક્ષ સંસાર વિમુખ. 254 (મશ:) પ્રકાશક : જયંતિલાલ મગનલાલ શાહ, શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા- ભાવનગર મુદ્રક : ફતેચંદ ખોડીદાસ ગાંધી, શ્રી અક્ષય પ્રિન્ટી મ પ્રેસ-ભાવનગર. For Private And Personal Use Only