Jain Dharm Prakash 1962 Pustak 078 Ank 05

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533921/1

Page #1

વસઈના આ ઃિ પf 1
થી જૈન ધર્મ મારી.
ક
ફારૂ
પુસ્તકે ૭૮ મુ
વીર સં. ૨૪૮૭ વિ. સં. ૨૦૧૮ ઇ. સ. ૧૯૬૨
૫ મી માર્ચ
***
Tીકરી પ્રતા :
fu fami,
સરપfuf { } चमचेररओ भिक्खु ..
1ઈ ર પર આ 1 જ ! सड़े रुवं गन्वे व
માત્ર શારીરની રોભારૂપ શણગારને ભિક્ષુએ તો જ ઘટે. પ્રફ: ચર્ચાય જિતુ એવી કે કૌભાને કે રાબરને કેળ | ગાર માટે ન ધારે.
!ઢ, ' -ધ, ૨૪. એ જે પ-
પાંચે પ્રકારના
Rવ #TA M,
--મહાવીર વાણી.
* મા .
1
3
4
5 .
થી જે કામ ક સા ર ક સ ભા ભા વન ગ ર
: પ્રગટકર્તા:Eસા કેસ ભા.

Page #2

શ્રી જૈન ધર્મ
૧ શ્રી માર્જિન સ્તવન ૨ શ્રી તેજિન સ્તવન ૩. શ્રી વમાન મહાવી૨ : ૩ ૪ ભામડલ પ્રાતિહા
૫
પ્રકાશ વર્ષ ૭૯ મુ
अनुक्रमणिका
અવસ્વાધિની અને તાલેદ્ઘાટની વિદ્યા જિન દર્શનની તૃષા
૨
-
વાર્ષિક લવાજમ ૫-૩૫ પાસ્ટજ સહિત..
( મુનિ નિત્યાન વિજય) ૪૯ ( સુશીલાબેન ચીમનલાલ ઝવેરી–સુરત) ૫૦ (સ્વ. મૌક્તિક) ૫૧ (શ્રી ખાલચ ંદ હીરાચંદ “સાહિત્યચંદ્ર”) ૫૭ (પ્રો. ઢીશવાલ ૨. કાપડીયા, A ) પડ્ ( ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા) ૧
શ્રી જૈન ધર્મ
પ્રકાશના ગ્રાહક બંધુઓને
પાથ-મહા માસના અંકમાં આપેલી સૂચના પ્રમા જે જે ચાહક ખાના લવાજમ આવી ગયા છે, તેમને શ્રી શખેશ્વર સ્તવનાવલી તું ભેટ પુસ્તક મેકલી આપવામાં આવેલ છે.
સ. ૨૦૧૭-૧૮ એ ઘઉંના હવાજમના રૂા. ૬-૫૦ સુધા બુક-પેસ્ટના ૧૨૫ મી કુલ . =પ મનીઓર્ડરથી મેકલનારને ભેટ બુક મેકવી આપવામાં આવશે.
તા. ૨૦ મી માર્ચ સુધીમાં જે જે ગ્રાહક બંધુએાના લવામા નહીં આવે તેમને વી. પી. થાતા=૫૦ વધુ મળી કુલ રૂા. ૭૨૫ નું વી. પી. કરવામાં આવશે. જે સ્વીકારી વૈયા બિનનિ છે.
મારે આનાના થધારાના બેટો ખર્ચ ન સહન કરવો પડે તે માટે લવાજમની રકમ ગનીક્ષેાડર દ્વારા મોકલવી હિતાય છે.
ચાક બધુઓને નમ્ર વિજ્ઞપ્તિ છે કે-જે રીતે સહકાર ાપી જ્ઞાનપ્રચારને ઉત્તેજન આપી ા છે તે રીતે સહકાર આપી આભારી કરી. સાદેષથી કે શરતચૂકથી વી. પી. પાક ન કરે તે ખ્યાલમાં રાખવા વિજ્ઞપ્તિ છે, કારજૂ કે તેથી જ્ઞાનખાતાને નુકશાન થશે.
શ્રીયુત દ્વીપ
જેાલાલના સ્વવાસ
મૂળ ઉમરાળાના પણ બહુ યથી ભાવનગરનિવાસી થયેલા ફ્રેંડ દીપચંદભાઈ લાંબા વખતની માંદગી ભોગવી છ વર્ષની વયે સવત ૨૦૧૮ના મહા મંદ પડેલી વિયાના રાજ થઈ વાસ થયો છે. સ્વસ્થ કાપડના સારા વ્યાપારી હતા. સમાજમાં તેમનુ સ્થાન મા હતું. સ્વથ સ્વભાવે મિલનસાર હતા. પછી સભાના ઘણા વાંધી લાઈફમેમ્બર ના અમે દર્શનના આત્માની શાન્તિ શ્રી તેમના સુપુત્રો વગેરે કુટુંબીજનોને ક્રિયામા
પીએ છીએ
sweater c/S

Page #3

જેન હમ પ્રકાશ રાવત
-
-
-
- - -
-
-
જ
8 a
do
ODOLOG
પુસ્તક ૮ મું
સં. ૨૪૮૮ ફાગણ
વક્રમ સ. ૧૯૧૮ શ્રી પાર્શ્વજિન વન (રાગ-ખમમાં મારા નંદજીના લાલ મોરલી કેને વગાડી. ) હાલું પ્રભુ પાસજીનું નામ, માયા કેવી રે લગાડી. (૨) શ્રણ ક્ષણમાં સે સે વાર સાંભરે, વિસરે નડુિં કેઈ કાળ. કચ૦ ૧, અશ્વસેન કુલ મંદિરે દીવે, વામદેવીના આળ માય.૦ ૧ વાણારસીમાં જમ્યા પ્રભુજી, નામ રૂડું પાધકુમાર: ..૦ બાળથમાં અતુલ જ્ઞાની, વેરા ચ અ ૫ ૬ ૫ ૨. -.૨.૦ ૨ માતપિતાના આઝડથી , પરણ્યા પ્રભાવતી નાર; માય.૦ 'પઉંચા કુમાર કનડ પાસે, અરધ ખેલાવતા બડા .ય.૦ ૩ નાગ કઢાવ્ય કાઇ ચીરવી, સંભળાવ્ય નવકાર ન.ચાવ મંત્ર પ્રભાવે ધરણેન્દ્ર થાય. મોક્ષદાયક નવકાર, માય.૦ ૪ વાર્ષિક દાન દઈ દીક્ષા જ લીધી, વિચરે વસુધાધા સય.૦ મેઘમાળી આવ્યું કેપ કરતે, વરસાવે મેહુલાની ધાર. માયા ૦ ૫ ધરણેન્દ્ર આવી મેધ નિવા, ગાવે પ્રભુના ગુણ ગાન; માયા રાગ નહિંને ફેષ નહિ રે, સમભાવમાં એકતાને. માયા૦ ૬ કર્મ ખપાવી કેવળ પાયા, કીધે બહુ ઉપકાર માયા સમેતશિખરે મોક્ષે સિધાવ્યા, નિત્યાનંદ શણગાર. માયા. ૭
-મુનિ નિત્યાનંદવિજય 89
e=2e

Page #4

[[***************************************
***********************
શ્રી નૈમિનિ સ્તવન
( રાગ:-સાબરમતી કે સંત તુને કર દીચ્યા કમાલ. ) મેઝદિર જ મને દીધે માર બેમુમાર; .પત્તિ નેમ તમને વ થા વાર હતી રાજકન્યા રૂપની તમને થાના યાદપતિ તેમ તેમને વધું ૨૧.
વ કેરી. પ્રીત હતી તે ખર થાર, ૨૬ પલળાની વહેતી આંખડી છે.ધા કુકડા પાંચી રહ્યા પશુના પકાર, ફેરવીને ચાલ્યા ગઢ ગિરનાર; દાનિયાન અસીમ કડળ, ધાર,
કરનાર,
રહેશે
ની સાથે થયા જત્રા અને પુપતણા માર
.
નાર,
ર૬
એ મા બાણુ મમ કાર વધનાર, તેને ઉપન્યુ કામ્ય જે કામ ન કર માર્ચના પેકાર થાય નગારા અને શાર્કના , અને જાનિાના મંદ પર, ૩. પદ્મા 'ધ કોની શહાર બેસૂર તુ આવી ની મમાં
કામ
કેવી રાજુલ વાલમ સુણે હું છું. એકસૂર, યાદવપતિ ૩ 'ની દયાન
શ ધન ત કથા નથી આવતી 4.
ન્યુ કાન કાય આપ મા તારનાર, વનવણી છે. પ્રિય પ્રાબ્રમ, સાથે કરશુ મુક્તિની સફર. યાદવપતિ ત્યાં હશે આપ ન કો ઉંચે પકડનાર, સમજીને ક ગિરનાર, ...શ્રી ભાગ્યા એ થને તમે ચાર, કે તમારી આવી સ્થાપે. શા ક
ત્યા
યાદવપત્તિ૦ ૧
એ મળી માથાભારે નાર. યાદવનિ ૫
*******
ષિતા : સુશીલાબેન ચીમનલાલ વેરી--સુત
(40)
+ + + * * * * * * * * * * * * * *
a

Page #5

શ્રી વર્ધમાન–મહાવીર કે
--ફ઼ી લેખાંક : ૩૯ કિ.અને સામાન્ય રીતે કર્મગ્રંથકારનાં મતે મહુડ આરંભ : કાં કરવાની ઘડભાંજ કરવી, ચેા જન :: કેવી મહાપોરેગ્રહ માં રત રહેતા પ્રાણી અથવા રોદ્રધ્યાનમાં અને મગજમાંથી તુરં ઉઢાવી કે જી.-ર કરી ભરત રહેતા પ્રાણી નરક અાયુષ્ય આપે છે. મહા કામને ફરામાં ઉતારવાની થડમાં ન કરવું. પારિયાં આ બન! દરેક કાર્ય માં અનેક નાનાં મોટાં અને રે ?વવા અને રાજનીતિ અનીતિ ન ! : 'ળ નાશ થાય છે, મારાં કારખાનાં કે જીવવધની એકઠી કરવા એ માટેની વિને અને 1 વા: પરિ. ચાલે છે, ત્યારે મહાપરિયન પિનનાં ધન ધાન્ય અને સુમરા આ બીજ પ્રકારના રટણ માં થયું છે, કે વસ્તુ વડી વજિફા પર તીવ્ર મૂછ થવાની ના પૈસા પડાવી દેવાના વિચાર કરવા. સ્થિતિ હોય છે. એમાં વસ્તુની સંખ્યા કરતાં તે માં નામેળ, એડ . માપ, tiડી ... , અ૬૫ અત્તરની તેના પર થતી પેન 'ગુ' ની ભાવના અને = . વરે મારકન પર કાનાં 'ધનને : બા નું ! તેને ઘી ની રહેવાની તીવ્ર ઈચ્છા પ્રાણુ કામ કરે છે મ ચેનો સ‘રન વે જેના થાય તે મ જ પ્રકારે કે ઈ કવાર મેરા મલા,વનને પોતાની સંપન્ન કરે છે તે અધી” ક.નું કહેવાય છે અને એથી ૨.મ છે. તેના કરતાં વધારે અ ર લ વાટ નિખ - સાક્ષાનુમ''ધી દાનમાં ર.. વિચારો રીને વેતાનાં ભીખ માગવાનાં અલાં કે શું કર પર છે નકાને નાગ છે 'ન ન.૨ , Kાય છે. આ મહા આરંભ અને મહા પરિચને આ તીખા પી ન! મા કરતી વખ ૧ વર્ષ : ૨ ન ખૂબ રપ.’ળખવા જેવાં છે, અને મધ-માંસનો ભાગ ત પ ડાવવી, નાઈ કે ભા ગોએ 'મક =” . સારુ કરનારા. આ વખત કે ધ માન માયા ભાભથી યા તેન ધન પોતાને પાત્ર છે, જે તે તપી રહેલા, મહાવ્યસનને વનારા ના કેનની ન કરવા અને ધન જાળવવા માટે નું કે.કે.ની વિશ્વાસઘાતી અને વિશ્વાસને કોલ્ડ કરનારા પ્રાણ પ્ર.ટ, 'કમટેકસ કેમ ઓછા અપાય અ૩: કેમ નરકાયુ બાંધવાને પ્ય થાય છે, અને વૃત્તિને એ ગે ઉડાવાય તેની ડિલેડ વીલ અને માનસિક ર ય 1. એ જોઈએ રૌદ્રધ્યાનમાં નું પ્રાણીઓ નર કયુ અને સનશ અ! એ પ્રકારન, ૨. એ તમાં બાંધે છે. 'યુનના વિષયમાં મનના પરિણુ ને બહુ થાય છે. રામ ની નાચે રમે જીભાવ કરનાર, ૮ - કામ કરે છે. આ કી.માનને બરાબર ઓળખી લક એ.
કૌદ્રધાનના ચાર પ્રકાર છે. તે પ્રત્યેક બરાબર લયમાં લેવા ગ્ય છે. દેવ કરીને પ્રાણીને મારવાની, અવધમાં બહાદુરી માનનાર, ધcો .!ળ તેને બંધમાં નાખવાની ચિંતવના કરવી, પ્રાણીને ઉગરા કરનાર, જે કાલવામાં " કરનાર, હેરાન કરવાનાં કારણો હોય કે ન હોય છતાં તને ચતાની પરાકાષ્ટાએ જવામાં વડપણ નડનનાર, ટટળાવવા-આ સર્વ * હિંસાનુંબંધી ' , 'ધ્યાનનાં અાવાન[l નિંદા કરનાર, પાંચે દાન, વિરે પાને આવે છે. એના અંતરમાં દ્રવ્ય અને ભાવ હિંસાના તેદાન્ય વૃત્તિએ સેવનાર, વિયે અવની રૂતે તેના સમાવેશ થાય છે. બીજો પ્રકાર “ મૃતાનુબંધી ' કદ- વખાણ કરીને હીરની ગાંઠ ઉપર તેલ ટીપુ મૂકનાર ધ્યાનને આવે છે, ગમે તેવું સાચું ખાતું બેલી, અને અતિ રાગી મહાદેવી અને આખી વખત ચાડી ચૂાલી કરી સભાને ખોટી વાત કરવી, ખેટી માનસિક તાપમાં ધમધમાટ રહેનાર કાતિનું સલાહ આપવી, ખાટાં છળપ્રપંચ કરવાં અને સાચાં આયુષ્ય બાંધે છે. એમાં દેવ ગજેન્દ્રને વધારે સ્થાન
( ૫૧ )

Page #6

(૫
).
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ફાગણ
મળે છે, અને સંરક્ષણાદિને અંગે રોગ પણ એના મહાવીર–નયસારના જીવની ઉત્પત્તિ આ ચોથા તીવ્રતમ આકારમાં ભાગ આપે છે. આવા કારણે નરકાવાસમાં કેટલામે પ્રતરે થઈ તે બતાવવામાં પ્રાણી નાયુ બાંધે છે.
આવ્યું નથી, પણ એને અત્યાર સુધી વિકાસક્રમ સિદ્ધ વીશમા ભવમાં ત્રિપૃષ્ઠ ( નયસાર ) ના તપાસતાં એ ચોથા નરકના સાતમાં પ્રતરમાં દસ જ નકયુ બાંધ્યું તેમાં હિંસાનુબંધી રૌદ્રધ્યાને સાગરોપમને આઉખે ઉત્પન્ન થયેલ હોય એમ અનુમુખ્ય ભ.ભજ હાય એમ જણાય છે. એને માત થ ય છે. જંગમ નિર્દયપણે જેને ખૂબ રંજાડ્યાં હશે અને
આ ચેથા નરકાવાસમાં ઉપરના નરકાવામાં અનેકને નથી જુદાં ક્યાં હશે એમ અનુમાન ઉષ્ણ વેદના છે અને છે ડા નીચેના નરકાવાસમાં કરી શકાય છે. પણ હવે એની દશામાં ફેરફાર થતો
શીત વેદના છે. આ વેદના ક્ષેત્ર વેદનાનો પ્રકાર છે દેખાય દે. સાતમી નારકોએ જનાર વાવ એથીએ
અને તેનું વર્ણન ઉપર ઓગણીશમા ભવની હકીકત ન્ય ત્યારે એની એટલા પૂરતી પ્રગતિ સમજવી. રજ કરતાં બતાવવામાં આવ્યું છે. નારકના વર્ણ સિંહના થી એની દિશા બદલાણી છે તે હવે
ગધુ રસ ૫ એવા આકરાં હોય છે કે પ્રાણીને જણા. રિકૃષ્ટને જીવ સિંહપણાનું આયુષ્ય પૂરું
મુંઝણી નાખે, રાડ પડાવી દે. ત્રિપૃષ્ઠના જુવે આ કરી , નર કે જઈ ત્યાં નારક બન્યો.
ચોથા નરકાવાસમાં અનેક પ્રકારના ત્રાસે ખમ્યા, ચાથી નરકે નારક :
છેદનનંદન શામલીવૃક્ષા અને તરવારની ધાર જેવાં નય તો હવે એથી નરકમાં આવ્યું.
પાંદડાંના ત્રાસ ખમતાં એણે આખા જીવનકાળ ઉપર એકી રામાં ભવમાં નરકાવાસનું વર્ણન કર
દુ:ખમાં વીતાવ્યું. માત્ર સાતમી નરકની તીવ્ર શાત વામાં અ- છેઅહીં ચોથી નરકને જે પ્રકારનાં
વેદનાના પ્રમાણમાં દુ:ખ ઓછું હતું, બારે ચારે બતાવવા આવી છે તેની હકીકત જાણી લઇએ.
બાજુ માંસ મેદ કલેવર ઘેર અંધકાર અને શ્લેષ્મ આ ૬, નરકનું સાવય નામ “ પં કેપ્રભા ’
હાડકાં અને લેહીના કચરામાં એક ક્ષણ પણ સુખની આખ્યામાં અાવ્યું છે અને નિરન્વય નામ ‘અ'જના'
ન જાય ત્યાં એને સાગરોપમને કાળ કાદ પડ્યો, કહેવામાં આવે છે. એમાં સાત પ્રકરે છે. પહેલા
અનેક પ્રકારની ક્ષુધા અને તરસે એણે સહન કરી પ્રતનું ૨-૩ આયુષ્ય તે બીજા પ્રતરનું જઘન્ય
અને અવધિજ્ઞાનથી પિતાને પૂર્વ કાળ યાદ કરી અનુાય છે. તે પ્રતરના જધન્ય ઉકષ્ટ આયુષ્યની દુઃખમાં વધારો થતો રહ્યો એ એણે સહન કર્યો. વિગત પ બતાવી છે.'
આ ચેથા નરકાવાસની ઊંચાઈ એક લાખ ૧ પ્રક- અસ્તરે જધન્ય આયુખ્ય સાત સાગરોપમનું
પાન વીશ તુજાર જનની બતાવવામાં આવી છે. એમાં
નારા કે હેચ છે અને કંકુ આયુષ્ય ૭ સાગરનું હૃાય છે. દેહમાન ૩ ધનુરથી માંડીને ૬૨ ધનુષ એ હાથનું બીજું પ્રરે જન્ય છ સાગરોપમનું અને છર્યું બતાવવામાં આવ્યું છે. આવા વૈક્રિય શરીરને ધારણ સાગરોપમનું ; કુટ હેાય છે. ત્રીજમાં જધન્ય ૭૬
કરી અનેક પ્રકારની કર્થના સહન કરી ઉત્કૃષ્ટ આયુ અને
સાગરનું હોય છે. ચેથામાં જધન્ય દુ:ખ પસાર કરી ત્રિપુષ્ટનો વ આગળ ધપે છે, ૮ અને ૬-૫ ૮૩ પાચનામાં જધન્ય <; અને ઉrટ પણ એક વાત આગળ આવે છે અને તે એ છે ૯ સાગકેડ, ઇડામાં જધન્ય ૯૬ સાગરોપમનું અને કે એણે આવી ભયંકર યાતનાઓ સહન કરવામાં ફટ ૯ : યમનું અને છેલ્લા સાતમા પ્રતરમાં ધીરજ ધારણ કરી છે, નવાં પાપ કર્મો ઓછાં ૯૬ સામે જ જધન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ દરશ સાગરૈપમનું બાંધ્યો છેઅને તેથી સાધારણ રીતે નારકે જે આયુર્ચ કરવાનાં આપ્યું છે,
પ્રકારની ભવસંતતિ વધારી દે છે તેમ એના સંબંધમાં

Page #7

શ્રી. વટે માન-માયા
* પ ]
અન્યું નથી. આ ચોથા નરકાવાસના દીધું કાળમાં યાતના સહન કર્યા પછી એને વિકાસમાર્ગ બદલાતે જાય છૅ, ત્રિપુરના અને સિંહના ભત્રમાં ધારણ કરેલી કરતાનાં ભાઠાં પરિણામેના વિકાર દૂર થતાં જાય છે અને એના વિકાસ વિશુદ્ધ માર્ગે આગળ ધપતા જાય છે. નરકાવાસમાંથી આ રીતે ત્રિસૃષ્ટના જીતે બહાર નીકળતી વખત એક દરે પેાતાના વિકાસ સ્થિર કર્યો, એની ક્રૂરતા ભયંકરતા અને કારતા દૂર થઈ ગયા અને અંતે પરિણામેં ખભા સાથે ચાર્જેલાં હીનકમાં પાખરાં ભોગવાદ માં.
આ એકકીરામાં ચેથા નરકા પછી એ તિર્યંચ તથા મનુષ્યના અનેક ભયા કરે છે. ત્યાં આગળનાં કમી ખપાવે છે અને નવા ખાવે છે, પણ એકદરે એની ઋદ્દાતા ક્રમસર એછી ઓછી થતી જાય છે, કાલિમા એસરતી જાય છે અને સાંસાર તરના
રાગ ઘટવાની સાથે એનામાં સંયમ અને તપો સાચા ભાગ પ્રાપ્ત થતા જાય છે. એના સત્તાવીસ
ભાવ વામાં આવે છે તેમાં આવપટ્ટીના માયા
ચારાનો એક કોડી સાગરોપમના કાળ પૂર થઈ રાકતા નથી. એણે આ એકત્રીશમા ભવ પછી અને હવે પછીના આવીશમાં ભવ પછી અને વચ્ચે વચ્ચે અનેક નાના મોટા ભવ ક્યાં, એ મનુષ્ય અને તિયંચ ગતિમાં ખૂબ રીચાયા, એણે ઉત્ક્રાન્તિ અને પતિના અનેક ધક્કા ખાધાં અને એમ કરતાં કરનાં એને ખાસતાકારના ધોરી માત્ર મેળવ્યા. આવા નાના મેટા ભવાની વાત તેાંધાયેલી નથી, પશુ કે એ નિષધ અને મનુષ્યારે કૃતિમાં ક્યા ભવ. મા એવા ભૂખ્યા વામાં એમના ભવભ્રમણની મેટી સંખ્યાનું સૂચન કરી દીધુ છે. અને શેડને કરાડે ગુણતાં કાટાકાટી થાય તેવા કાટકોડી સાગરાપમનો કાળ એ વગર પૂરા પણ ક્રમ થાય ? નોંધાયલા સત્તાવીશ ભવના આયુષ્યનું
૧ ભવ ૧૮ મે। ત્રિપૃષ્ટના અને ભય ૨૦ મા સિંહને ઉપર જુએ.
( ૩ )
પ્રભાસ વિશ્વનાં તેનું અસ્યા ૧૧ માયમથી
વધારે થાય તેમ નથી. બાકીના નાના ભવની ગણના
કરવામાં આવી નહી, પશુ તે ઘણી મોટી સંખ્યામાં થયા છે તે વાતની ખાતરી પ્રત્યેક લેખક મનમાં રાખી છે. આ વગાળેના ભવામાં એમની આગળ પાછળની સ્થિતિ અનુસાર થયા છે એમ જ ધારી રાકાય. માત્ર તેમાં ખાસ નોંધવા લાયક છોના બની ન દાયાને કારણે તેની બુદ, નેત્ર દેવામાં
આવી નથી.
અને ખાતા કાળના અને કારના
અનાદેાના વિચાર કરીએ ત્યારે આ ભવભ્રમણને આખા નામ અને પ્રાણીના રથપાયા વિચાર કરવામાં આવે તે સમજ ડાલી ય તેવી હકીકત છે. એમાં પ્રાણી ક્યારે શું જવું પડે, એની ગતિમાં
કેવી વિચિત્રતા થાય અને એ એક જગ્યાએ ઘર માંડે ત્યાંથી અણધાર્યો વળે ખેચાઈ જાય છે. બાજી
સરૅવનાં મના અને દવા બંદ થાય છે અને નવી
દષ્ટિ વધાવતાં અને ઉનાં મથામણ કરવાં પડે છે
અને આવી અરર કરી ચાલ્યા જ કરે છે. એ વાતનો વિચારણામાં આવે તે સસારને મના સાચા સ્વરૂપમાં ઓળખી જવાય અને એ અસ્થિર દોડાદેડીમાં કાંક પેતાનું નથી, કે પોતાનુ નથી એ વાત સમાઇ જાય કે કામ થઈ જાય તેવુ છે. પણ માત્ર સમજવાથી વળે તેવુ નથી, સમજીને તદનુસાર વર્તન થવું જરૂરી છે. ઓળખીને એને એ તરીકે જાણવાની જરૂર છે અને જાણીને એની સાથે તેવા પ્રકારો સંબંધ રાખવાની જરૂર છે. એવા ઠેકાણા વગરના ઢગધડા વગરન: થોડા વખતના ધરવાસ કે જીવનપર વારી જવાની વાત ન હોય તેા કામ થઈ જાય. મહાવીર સ્વામીન: ચરિત્રમાં આ વાત આખા વિકાસભા પર મા ધ્યાન ખેંચે છે તે વાત વિંચાવા જેવી છે. અને વિચારીને બેસી નમ તા
૨ ચેાસ સરવાળા નીચે પ્રમાણે થાય છે. ૧૨ના સાગરોપમ ૫૩૭ લાખ પૂર્વે ૩૮ કરાડ વર્ષ અને કર એટલે ૧૩૧ સાગરે પમથી સહજ આછા કાળ થાય છે.

Page #8

(૫૪):
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
* [ ફાગણ
જીવની સાથે વધારવામાં નિર્દયતા અને તેજ દીધો હતો. એણે એ જ
માં જે ત્યા ન હતા અને અમારા
તદનુસાર જીવન પ્રવાહ ફેસ્વવા ગ્ય છે અને તેમ રાણી હતી. તેની કૂખે નયસારને ઇવ પુત્રપણે થાય તો જ આ મહાપુરૂષના જીવનના અભ્યાસનું અવતર્યો. એણે અહીં આવવા પલ્લાં પોતાનો વિકાસ કુળ છે. હવે આપણે એ ચેથા નરકાવાસમાંથી માર્ગ આખે સુધારી દીધું હતું. એણે જે રતા નીકળેલા અને તિર્યંચ તથા મનુષ્યના અનેક ભામાં નિર્દયતા અને અભિમાન ત્રિપૃષ્ટ તરીકે એકઠાં કર્યા રખડતાં નયસારના 99ત્રની સાથે વધારે વિદરીએ. હતાં તે હવે ઘણુ ફીકમાં પડી ગયાં હતાં, એનામાં
ઘણી સરળતા આવી ગઈ હતી, એનામાં નરમાશ
અને ત્યાગ વિકાસ પામતાં જતાં હતા અને મરીપુરે વિમળ
ચિના ભવમાં તેનામાં જે ત્યાગ ઉત્પન્ન થયો હતો ચેથા નરકાવાસમાંથી નીકળી નયસાર(ત્રિટ)નો તે પાછો એણે જમાવ્યો હતો અને તેનું પુળાજીવ ઘણે રખો. એને માટે એ નિયમ છે કે નંદીપણું ઓછું થતું જતું હતું. આ વિકાસ નારક મરીને અનંતરભ નારક ન થાય તેમ દેવ- પામતે ચેતન રાજા પ્રિય મિત્રને ત્યાં જન્મે, ગતિમાં પણ ન જાય. એ તિર્યંચ કે મનુષ્ય ગતિમાં જાય. ત્યાર પછી એ ગમે તે ગતિમાં જાય આ માતા પિતાએ એનું વિમળ નામ રાખ્યું. એકવીશમાં અને બાવીશમાં ભવની વચ્ચે અને એને નાનપણમાં સારું શિક્ષણ મળ્યું. એણે અભિબાવીશમા અને વેવીશમાં ભવની વચ્ચે એના ધણા માન વગર સત્તા કેમ વાપરી શકાય તેનો દાખલ મેટા રખડપટે થયે છે. એણે તિર્યંચના દરેક તાબે પુખ્ત વય થતાં એના પિતા મણુ પામ્યા, વિભાગમાં અને ખાસ કરીને 'એ'દ્રિય તિર્યો એના પિતાની ગાદપર આવતાં એણે સરસ રીતે રાજ્ય જળચર થળચર અને ખેચર વિભાગમાં ભંજપણે એની પ્રજાને એણે સુખી કરી, વિશુદ્ધ ન્યાય ખૂબ ભ ર્યા જણાય છે. આ પ્રમાણે એ આપ્યો અને નિ લિંક રાજ્ય પાળો એ સારી ટીચાત અફળા તો માતા પિતાનાં આકરાં કર્મો નામના મેળવી. એક વખતે એ જગલ નાં બયે ત્યાં ભોગવી લે છે, નવાં ઓછાં બાંધે છે અને અકામ એણે શિકારીના પાસમાં સપડાયેલાં સંકડા હરણાને અને સકામ નિર્જ રા કરી કમને ભાર અને ચીક- જોયાં. હરણને શિકાર કરવા ચારે તરફથી જમીનને ણાશ ઓછાં કરે છે જે એના સંબંધમાં આમ મર્યાદામાં બાંધી લેવામાં આવે છે અને પછી એ નાં ન બન્યું હોય તો એને આરો ન આવે. ત્રિyક કે આડશે જાળી વગેરે પાસને એવી રીતે ગાવવામાં સિંહના ભવમાં જેમ એ આકરાં તીવ્ર ચીકણ આવે છે કે એમાં પશુઓ અને ખાસ કરીને હરણા
એ બાંધી ભારે થઈ ગયેલ, તેમ આગળ જ તો અંદર આવી શકે, પણું એ મર્યાદામાં આવેલ દેરણ તિર્થ"ચના માં ભૂખ તરસ વેઠી પરાધીન સેવા ત્રગેરે પશુઓ બહાર નીકળી શકે નહિ. આ નિર્દોષ કરી એણે કર્મોનો ભાર એ છે કર્યો. આ ગતિ હરણને પાસમાં સપડાયેલાં જોઈ રાજા વિમળને આગતિ ચલન વિચલન અને આંટાફેરા ઉછાળા ખૂબ દયા આવી. આવા જગલમાં વસનઃરાં અને અને ધક્કા અને એક પ પતનમાંથી અન્ય ઘાસ ખાઈને જીવનારાં નિર્દોષ પ્રાણીઓને સંહાર પતન અને તગડા તગડી ચાલ્યા જ કરે છે. આવા કરવામાં કોઈ જાતને અર્થ નથી. અને એમાં અફેરા કરી નયસારને જીવ રથપુર નગરે આવે છે. મનુષ્યપણાના બળને ન દુરાગ જ છે એમ
તે વખતે રથપુર નગરમાં “ પ્રિય મિત્ર’ નામે એને લાગ્યું. એણે સર્વ હરણાને તકળ છેડાવી રાજ રાજ્ય કરતા હતા. તેને ‘ વિમળા” નામની દીધાં અને એ રીતે મનુષ્ય દયાવાન થઈ કેટલા
1 આ ‘ પુર” નગરનું સ્થળ ક્યાં હતું, તેની સરસ થઈ શકે છે તેને દાખલે બેસાડ્યો જે ખ્યવસતી કેટલી હતી વગેરે ફોઈ વિગત મળી શકતી નથી. સારના છ ત્રિપુષ્ટના ભવમાં લેહીની નદીએ.

Page #9

સી વહુ માનું મહાવીર
અર્ક ૫]
વહેવડાવી હતી અને જેવું ત્રિના નવમાં અનેક વાને અને ખાસ કરીને મોટી શબ્બામાં ઢાના ઘાત કર્યો હતો. તે જ તે આજે પાતાનાં કર્તવ્ય તરીકે ગળાને પાસમાંથી હોડાવ્યાં અને તેમને સ્વતંત્રપણે હરતાં કરતાં અને કાળ ભરતાં તેવામાં આનદ લીધો. એ જીવને અંદરના વિકાસ કૈટલે પરાવર્તન પામ્યા હશે તે ખાસ ખ્યાલમાં લેવા જેવું છે. તેનામાં આવા પ્રકારની કુમાશ વયગાળેના અનેક ભવામાં રખડપાણ કરવાના વખતમાં ક્રમસર આવતી ગઈ.
( s
-.
પણ નહિ. એવે એમને આદરા ત્યાગ હતા. નપ સાથે જ્ઞાનનો યોગ પણીવાર મુખ દેખાય તે પશુ એમણે તો જીવી બતાવે. મારું ચાનું - કરતાં છતાં એણે છ અઠ્ઠમ ચાલુ રાખ્યો અને સાથે સાથે તર્કશાસ્ત્ર અને સિદ્ધાંતમાં મે પ્રગતિ કરી ગયા. આખરે અભ્યાસ કરીને એ પ ગીતા થયા અને પેાતાના જ્ઞાનના લાભ અને જનતાને બહોળે હાથ આપ્યો અને તપ લગન આદર્શ દાખલા ૩૫ અનેક પ્રાણીના વૈરાગ્ય નિર્દેકના કારણ′′ પોતે બન્યા.
આવી રીતે એક સારા બનાવથી માણસ પેાતાના વિકાસપથ ફેરવી નાખે છે, આખો માર્ગ બદલી નાખે છે. પાનામાં મહાન હૈરકાર થઈ જ છે. તેના ખતે દાખલા પુરા પાડે છે. વમળ રાખે. આવા મેટા ફેરફારને પરિણામે આગામી ભવ માટે મનુષ્ય-દિશા પણાના આયુષ્યને બંધ કર્યા. અને એના વિકાસમાં મારા ફેકાર થતો ચા છૅ એગ પાતાના યુતન અને વહચી તાવી આપ્યું.
ાદ થી. ાન ચીનાથ, વિરાર છે. દેરાક, ચતુર ચર્ચાકાર, નહાન પુરૂવાથ સાળી બન્યું, તરીકે એમણે પોતાને વિકાસ આ વિનાના ને ખૂબ સુધારી નાખ્યો, અને માટે પા ભાઇ કેન તદ્દન ફેરવી નાખી અને મોટા ધાવ.. રાખ્તએ પણ ત્યાગ કરે ત્યારે પોતાનાં મુદ્દે વડાને ભુલી શકે છે. વિસારી રાકે છે અને ત્રી પર સાચી દોરવણીનો માર્ગ બનાવવા દ્વારા અ ઉપકાર કરી શકે છે એ એમણે ક્દાવી હ જીવી આપ્યુ અને આદર્શ ત પૂ પાડી ર તાના વિકાસમાં દાખલા રૂપે પાનાની વા મા બા હવે પછી એને જે મહાન યુગ ધરાતા છે. ઈશ્વ પાયા એણે મરીચિના ભવમાં નાખ્યા હતા અને કો પાયા વચ્ચેના વખતમાં દુચમચી ગ્યા .. - પાછા ફરીવાર ખૂબ મજબૂત થતા હુંય એને એન આદર્શ ત્યાગ અને વિહવનથી તાવી અહીં એમણે કરીયર બન્યું થવાનું મુખ્ય એણે વિકાસક્રમમાં ભારે પા લઈ લીધા ર પ્રાંતના પગ વચ્ચેના વનમાં થંભી ગયો હતો તેને
サ
પાછા મજબૂત ાિથન
પકડી લીધો.
વિચળ રાણે ાન તરીકે સારી નામના મેળા બાદ ઉત્તર કાળમાં પોતાના પુત્રને રાજ્ય સેાંપી પોતે સંસારનો ત્યાગ કર્યો, એણે ભાગવતી દીક્ષા સઈ વનને પવિત્ર કર્યું, આખા ભવને સફળ ક અને હુ રૂપે હું બે ત્રણ કંપવાસ) ચાલુ કરી સારા ત્યાગનો આદશ બતાવ્યો. સાધુપણામાં એણે જ્ઞાનના સારા અભ્યાસ કર્યો, એણે જ્ઞાનક્રિયાના સારા સહયોગ બતાવ્યો અને રાજાએ રાજ્ય કરવામાં જેવી સફળતા બતાવે છે તેવી જ સફળતા આદરા
ત્યાગમાં પણ બતાવી શકે છે તેનો
જીવતો દાખલે
છે. ઘણી વખત નાનપણમાં વૈભવ ભગવનાર મોટી વયે ત્યાગ કરી શકતા નથી, કરે તે તુ કોઈ કાર્યભાર પોતાના આગરા વૈભવ તરક દાવા જાય છે અથવા તે યાદ આવે ત્યારે છતાં આવા આદર્શ ત્યાગની અંદર અને સંતાપ કરે છે પણ અત્રે તે ત્યાગ પછીના વિમળા પુદ્ગળની વાસના ઊડી ઊડી રહી ગઈ હતી, એક મુનિ તદ્દન બહ્રાપ્ત યા. તેને જોતાં પૂર્વકાળમાં એણે વિકાસનાને વિકસાવ્યા ' તો ખશ . રાજવૈભવ માણનાર વિભૂતિ હશે એમને લાગે સાથે સાથે તેના બદલામાં એણે ચવર્તી ર
અંદરખાનેથી

Page #10

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
( ૫ )
શોગ્ય કમ માંધ્યું. ત્યાગ પોતે ના પણા ઉપયાગી ગુરુ છે અને આશાખા શાસનની રચનામાં બાદ સ્થાન બાગવે છે, પણ ખાં સ્વપરની વહેંચણી સાથે નન નિર ત્તિ વચ્ચે નિહ તે ત્યાગના ફળ તરીકે પાછી પૌશિક સગવળે મળે અને તેના વિષયામાં માજ આવી જાય તેમાં રસ થઈ જાય તે પાછા ફરા અવળા આંટા લઈ લે છે અને સંસારને ચાવે ચડાવી દે છે. ભેટો ત્યાગ પણ તમન ત્યાગની ખાતર જ થવા નૈમેં અને પૌલિક વાસના ઉપર તેની સાથે જ ખુબ આવવેા જોઇએ. આ વિમળ સાધુ ગીતા થયા, ત્યાગી થયા, રાજવૈભવને વીસરી ગમા, છતાં હજી પાસના પૂરી ગ નાની અને એનુ ના સર્વર્ડ ાર ચઢી ગ પણ એના રસ્તા હજુ લાંખા રહ્યો. આદર્શ ત્યાગને માગ અને લાખ્યા ખરા, પણ હજુ અને સંસાર તરફ પૂના નિવેદ આવ્યા હશે એમ લાગતું નથી એટલે હજુ થોડા રખડપાટા બાકી રહ્યો જણાય છે. એ પાતાના વિકાસ હવે દી રીતે સાથે તે આપણે જોઇએ.
[ ફાગણુ
વિમળ રાજા અને વિભળ સાધુ તરીકે એમના વનકાળ કેટલા આક્ષા તેની નોંધ મળતી નથી, પણ એમને જે રીતે વિકાસ થતા જતા હતા અને તે કાની આહુખ ગણનામાં જે પ્રકારની ક્રાનિ અવસર્પિણી કાળતે અંગે જાગ્યા કરતી હતી તેના હિંસાબ કરતાં જો ચપુર ભરતક્ષેત્રમાં હોય તો તેમના આયુષ્યકાળ લગભગ ચારાશી લાખ વા સંભવે. આ રીતે સળ જીવન પૂરું કરી અનુકૂળતા પ્રમાણે અત્ય આરાધના કરી સર્વ પ્રાણીઓ સાથેના વૈરિવરાધ ખમાત્રી વિમળ ગીતા સાધુ ત્યાંથી આગળ પપ્પા. અને નુખના ભવ ત્યારપછી પણ પામ્યા. મનુષ્યગત્તિમાં એક પછી એક શ્રેણીબદ સાત આઠ વાર પ્રાણી મનુષ્ય. ધર્મ શો . એનાં દેવગતિવાળા અનંતરભવે દેવ નજ શ્રાપ ો નિયમ વાતા નથી. હવે મારું વિમા સાધુના આગળ થતા જતા વિકાસ વધારે ખારીકીથી જઈએ.
( ચાલુ ) સ્વ. મેોતીચંદ ગોરધરલાલ કાપડિયા (મૌક્તિક)
ભાવમાં કરેલા જંગી ઘટાડા
દેવસરાઇ પ્રતિક્રમણ સાર્થ
આ પુસ્તકની કીંમત રૂ. અઢી રાખવામાં આવી હતી, પરન્તુ પ્રચારના દિબિંદુથી તેની કીંમત ઘટાડવામાં આવી છે. આ પુસ્તકમાં શબ્દાર્થ, અન્ધયા, ભાષા અને ઉપયોગી ફૂટનોટ આપવામાં આવી છે. શ્રી જૈન શ્વેતાંબર એજ્યુકેશન થર્ડ અને રાજનગર ધાર્મિક પરિક્ષાના કા પણ દાખલ કરવામાં આપે છે. શુદ્ધિ પર પૂર્ણ ૩૫ આપી વિદ્યા ને ઉપયોગી થઇ પડે તેથી રોતી રાખવામાં આવી છે. કીંમત રૂપીયા ૧-૨૫
આજે જ લખા:-શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર

Page #11

ભામંડલ પ્રાતિહાય
મને એક કલ
લેખક : આલદ હીરાચંદ
:
(
“ સાહિત્ય
સ્
દરેક મંદિરમાં પાપણે તે બે કે પ્રભુ મૂર્તિના મુખ પાળ ના આકારનું ભામંડળ રાખેલ ટ્રાય છે. એમાં મુખ્યત્વે કરી તેં કુ તેજ પ્રકાશના હિંગો તરફ વાળેલા બતાવવા માં આવેલ ગાય છે. પ્રશ્ન જ્યારે ખારેકત પીને પ્રાગ ટાઇ પડતના સમાગમમાં આપણે આવીએ થાય છે ત્યારે તેમના મસ્તક પાસે મોટા પ્રકારા છીએ ત્યારે તેણે પ્રાપ્ત કરેલ જ્ઞાનનું તેજ કાંઈ કિરણ અતિ તેજોબડળ - પન્ન થાય છે. ખે છુપા થી કતુ નથી. એટલે જેમ જેમ જ્ઞાન તેજોમડળના કિરણે ઘણા મેટા. પ્રદેશનું આક્રમણ્ વૃદ્ધિ પ્રાને છે તેમ તેમ જ્ઞાનીમાં જ્ઞાનનું કરે છે. એ તેોમળ કે ભામંડળ પ્રભુની જ્ઞાનવધનું ૪ ચ છે. એ જ અનુક્ર્મને અનુસરી સીમાના પરિપાકરૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. પ્રભુને કેવળજ્ઞાન તીથ કરવા. પરમ જ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરે છે. માં જ્યારે પ્રાપ્ત થઇ તે સમવસરણમાં બિરાજે છે. વળજ્ઞાનને કરે છે ત્યારે તેમનું તેજ, ઉમા, અને કાકાને પ્રતિબંધ છે ત્યારે પ્રભુના પૂજન અને વય પુરાકારીને પ્રાપ્ત થાય છે. અને ગૌરવરૂપે આ પ્રાતિહાય ઉત્પન્ન થાય છે એમાંનું એના પરિગુરૂપે જ પ્રશ્ન તીર્થંકરના શરીરમાંથી ભામંડળ પણ એક પ્રાતિહાય હાય છે.જેમ અનુપનેય દિવ્ય તેજના કિરણો નીકળવા માંડે છે. જગતમાં ચક્ર રાજા જ્યારે પેાતાના વૈભવયુક્ત અને જે જે જીવ! એના સુયોગનાં સપડાય છે તે તે ાિસન ઉપર બેસે છે ત્યારે તેના સુધી રાજ વા નાની પાથરી અવમાં ટીવાર રી ચિત્રો ત્યાં મૂળામાં આવે છે અને એવી પ્રવક્ત પ . પાનામાં રહેલ ઈન ધ ગે શ્વસ્થામાં જ તે ચક્રનેપણ તે રાજ્યનાં ગણાય છે. અશુભ સ્વભાવ નજીવત થઈ ય છે. એ તેજના પ્રભુ તે બધા જ કર્મરોગથી મુક્ત થયેલા હાઈ કહે કે રામ ના પ્રભાવથી જગતમાં જે ભાવ અવિચ્છિન્ન પરમપદને પ્રાપ્ત થએલા હોવાથી તેમની - સિદ્ધ વસ્તુ ગણાય છે તે પણ પે.તાના સ્વભાવ આસપાસ કાદ પણ હતની કૃત્રિમ સામગ્રી મૂકવાનીભુલી જાય છે, વાતાવરણ શાંત થઈ અનુકૂલ ઋતુ ૨૩ થતી નથી. જેમનુ બધુ વૈભવ નગ નિર્મિત ઉત્પન્ન થાય છે. જેમ એકાદ વૃક્ષ ઉગે છે ત્યારે તેની છાયા કાં જુદી પાડી શકાતી નથી. એ હાયા તે સ્વયમેવ ઉત્પન્ન થએલી હાય છે. અને બે છાયામાં જે કાંઇ ખાવ અને સાતળતા મળી મેના અમાર થાય એમાં જરાએ ભા માનવાનું કારણું નથી. અગ્નિ ઉત્પન્ન થએલો ડ્રાય ત્યારે આસપાસનું વાતાવરષ્ણુ સ્વયમેવ - ઊષ્ણુ ધર્મ જાય છે. અને જે એના સહવાસમાં જાય છે તેનુ શીત નિવારખ્યુ થઈ જાય છે. પ્રાતિહાર્યો દેવતાઓએ
ઉત્પન્ન થાય છે. મા પોતાના આનંદ પ્રગટ કરવા માટે જ મે પેાતાના પુષ્પ, કા પૈાતાની નિત્યની ઋતુ નહીં. છતાં ફુલે છે અને ફળે છે. અનાવૃષ્ટિ કે અનારોગ્ય પોતાની મેળે નષ્ટ થૈ જાય છે. પશુ એ પણ સ્થિરાને પ્રભુની વાણી જાણે સભ્ય ના હોય તેમ સ્થિરચિત્તે સાંભળે છે. અને જે ો નિશ્ચમ મંત્રમુગ્ધ થઈ જાય છે. એકાદ તિવાદી વાંચીને પદ્યુત એ વસ્તુ ઉપર પ્રયન તે વિશ્વાસ ન પણ કરે. કારણૢ એ ભંધી પરના ચચાને અગમ્ય ટ્રાય છે. પોતાની
)
૫
ઉત્પન્ન કરે! હાય છે એમ આપણે માનીએ તે પશુ દેવનાં બે કૃત્રિમ સતિએ ઉત્પન્ન કરના નથી. પ્રભુના જ્ઞાનની ઉષ્મા અને વિશાલતા તેમજ સૌબજ દનાં મુખ્ય કાર્ય ભજવે છે.

Page #12

( ૧૮ )
આંખે એ જોઇ ન શકીએ એટલા માત્રથી તેનુ અસ્તિત્વ જ નથી એમ માનવું એ તદ્દન ખોટુ છે. એ દિવ્ય તેજ જેવા માટે કે અનુભવવા માટે ચર્મચક્ષુ કામ ન લાગે. એના માટે દિવ્ય નયનની જરૂર હાય છે. મે દિવ્ય નયન એટલે Clairvoyance પ્રાપ્ત થવા જેએ. સામાન્ય મનુષ્યે જગતના સ્વામય વન વાતાવરણમાં જ પાતાની બુદ્ધિને મર્યાદિત રાખી એ નગ્ન પોતાને મા નથી મઢેલો છેજ નીં. એમ માન મેમાં એની અજ્ઞાનતા અને નૃતા સિવાય ભીનું કાંઈ છે જ નહીં. એવા માનવ માટે ખાવી એ વિના શ્રી ખામ નથી.
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
દેવળજ્ઞાની ભગવ તેની આસપાસ જેમા ભામળ (Aura) ાય છે તેને દરેક માનવની આસપાસ પણ મુક જાતનું બોમળ હ્રાં હ્રય જ. અત. એ..પ્રભા કે તેમાં માટે! તફાવત હોય છે. કેવળજ્ઞાની ભગવ તાની આસપાસ જે તેમ ડળ હાય છે તે અત્યંત તેજસ્વી, પ્રસન્ન અને મૃખદ હાય છે તેમજ તે વિશાલ રહેમ તેના પ્રભાણુમાં માની બાબાઓની બાકાર થી મારે ઝાંખું
[ ગણુ
લીધે તેઓ દરેક મનુષ્યની લાયકાતનું નિરીક્ષણ અને પરીણું રાખતાથી કરી રાતા હતા. અને તેને લાયક એવું કાર્ય તેને ભળાવતા. તેમજ તેના નાટે ચેાગ્ય એવી કેળવણી તેને આપતા. મતલબ કે દરેક માણસને સ્થૂલ શરીર છે તેની આસપાસ તેની સંસારચક્રમાં કેટલી પ્રગતિ થઇ છે તે બતાવનાર વાતાવરણ પણ સ્વયંસિદ્ધ ગાય છે તે વાતાવરણ ક જ પ્રાયમ ફળ કહો, સુધારવાની જ્વાબદારી દરેક ઉપર છે. એ માટે જેટલા પ્રયત્ન યોગ્ય માર્ગે કરવામાં આવશે તેટલી તેની પ્રગતિ થવાની એ નિશ્રિત વસ્તુ છે. દિવ્યનયન દરેક વને પ્રાપ્ત થવા રાય છે. તેને માટે જે જે શરતેા છે તે પૂરી કરવાની જવાબદારી માત્ર ઉડાવવાની તારી બતાવવી જોઇએ.
સડળ હાય છે. અને સાધકની આસપાસ તેનામાં રહેલા માનવસુલભ વિકારે. સતિનું મા હોય છે. જે જે વિષયમાં જે જે નિષ્ણુ હાય છે તેને અનુસરતું જ યાતાવરણ તેન વાતાવરણ તેનું. મળમાં મંડળમાં સ્થિર થએલુ હાય છે. અનુને સાનાન્ય મનુષ્યને પણ પોતાનું ક્રમિત તેનેમળ ક્રૂર કાય છે. નીતિમાન મનુષ્યનું મજા ખાંત સૌમ્ય અને એની પ્રતિષ્ઠાને અનુસરતા તેનામાં આ કાંચન કષિત ખેલું ય છે. અને તેથી જંતરના દેવી મનુને તેના દાન નથી તેમ તા નથી જ. એ ભૂંડળના નિશી તે તે માણસના ગુરીયો હળવા છે કે નાગ છે તે નિર્માન કરી
શકાય તેમ છે. પ્રાચીન કાળમાં એવી દિવ્યષ્ટિ કેળવનારા ચોગીજના વિદ્યમાન હતા અને તે પ્રાપ્ત કરવાની પ્રક્રિયા અને અન્ય ને. ચાલુ હતા. તેને
આપશે. એ છીએ કે ન્યારે કાપ મનુષ્યને કાય મા છે ત્યારે તેના થાતો > બાલચોળ થ ય છે. તે મેલે છે ત્યારે તેના શબ્દો ઉપર તેના ફાજી પણ રહેતા નથી. તેના શરીરમાં કૂત્તરી છૂટે છે. વાસ્તવિક તેની આસપાસના તેજના મંડળમાં પના હને અનિષ્ટ અને તિસ્કાય લાભ ત્ર બેવાય છે. તેના પાર્ટી શું તેના કાળ ચર ઉપર પ્રગટ થાય છે. કાઇ નની પતિના જ્ઞાનનો સાની નબનનાર મ તેના શરીર પર પત્ન રાતઃ પ્રગર પણ દેખાય છે. સાની છતાં સંતકાટીમાં પોતાને ગણાવનાર જ અકારી માનવ હાથ છે તેના ચહેરા ઉપર નુના અને સંતામર્ચેન્જની ઝાંખી દેખાયા વિના રહેતી નથી. બંને તે ગમે તેટને સારા કામ કાને તો પણ તેની સારી અસર થતી નથી. મેનુ મુખ્ય કારણ એ અહંભાવના :ગથી પીડાય છે એ જ છે. અધાઓને એ તુ અને અજ્ઞાની જ ગણે છે. એના આસપાસનું તેતેમ ડા મશિન અને પુણા જૈનવ નારા રંગનું થઇ ગએલું હોય છે એ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે દરેક મનુષ્ય' તેએમડળ ના સાય છે જ. તે જેમ જેમ સુધરતું જશે તેમ તેમ તેને સંસાર માઝા થતા જશે.

Page #13

અવાર્તાપની અને તાલુાદ્ઘાટની
[ 1 ]
* અવસ્થાપિની * ણે સંસ્કૃત ભાષાનો શબ્દ છે. એ ‘ સવ’, ધૈવત્રુ –નિડા જેવી એ અવાચક વા ધાતુને ‘ અવ ’ ઉપસર્ગ લગાડી બનાવાયેલો શબ્દ છે.
તે અંગે પશ્ર્ચિમાં અવસાપણી' શબ્દ યાદ શકાય, પરંતુ નિમ્નલિખિત શબ્દો આ અર્થમાં જૈન ચામાં વપરાયેલા કહેવાય છે—
અવસાણિયા, અવસાઢિયા, અવાવણી, આસેપણી, સાવિયા અને એવણી.
શ્માનાં સંસ્કૃત અાકરા અનુએ અવસ્વાધ નિકા. વ્યવસ્થાપિકા, અને ખવાપતી. અવવાપાંનકા અને બાપની છે. શ્યા અપમાં વાર્ષિની શબ્દ પણ વપરાય છે.
C
''
પ્રસ્તુતમાં · અવસ્વાપિની ' એ એક વિદ્યાનું નામ છે અને એ વિદ્યાને જેના ઉપર પ્રયોગ કરાય તે કાકિ અપવાદ સિવાય નિાધીન બને છે અને એ વિદ્યા સહરી લેવાતાં એ જાગૃત થાય છે.
નાયાત્મકહા ય, અ. ૧, સુત્ત ૧૨૩ પત્ર ૨૪ આ) માં સેવવિયા અને એસાવણી એમ બંને રાષ્ટ્ર વપરાયા છે. વાત એમ કે પદ્મનાભની સૂચનાથી પૂર્વસમાંતેક વ હસ્તિનાપુરમાં જ્યાં ૌપદી, યુધઅેર વગેરે મૂતાં છે
વિદ્યા
લેખક : પી. હીરાલાલ . કાયા શ્રેમ. .
ત્યાં ખાવી કોપીના ઉપર અવસ્યાપિની વિદ્યા મૂકે છે.' પછી એનું ગ્રહણ કરી પદ્મનાભના વનમાંની ડાકનિકમાં મુખ્ય છે અને ત્યારબાદ અ સર્પિણી વિદ્યા સહરી લે છે.ર
પોસવણાકપુ (સુત્ત ૨૭ ) માં એસવણી તેમજ એમાઅણી શબ્દ નજરે પડે છે, એને અગેને. ગમગ ગસ કુણ્ યાને ગર્ભ નહતો સૌધમ પન્દ્રની આજ્ઞાથી હિં તેમને દેવ મ કાણ કરવા કે જા ીપમાં આવે છે. એ દેશન અને તેમ જ એના પદ્મિનીને ભવસ્થાની વિદ્યા ’ દ્વારા નિદ્રાધીન બનાવે છે. પછી ગુમ છુ દૂર કરીને અને શુભ પુદ્ગલેના પ્રક્ષેપ કરી ભગવાન ! અને અનુજ્ઞા આપે ૌન કી માવી સ્વાદોને કરતલ સપુટ વડે ગ્રહણ કરે છે. એમને લૂકને એ વેગા પાસે આવી કે ત્રિશલાને તથા કેના
પરિજનેને ‘અવસ્વાધિની’ દ્વારા નિદ્રાધીન બનાવે છે. ત્યાર બાદ અશુભ પુદ્ગલા દૂર કરી અને શુભ યુદ્ગલે મૂકીને ત્રિશલાની કુક્ષિમાં મડાલારને મૂકે છે. અને ત્રિશનો ગમ ને દેવાનાની ક્ષિમાં મ છે.
· અવસ્વાપિની ’વિદ્યા સહી લેવાની ટુકીકત અહીં અપાઈ નથી.
પોસવણાકપતી કપલના પાાદે કામાં १ आसोणिये य • ओमोवणि अवहरति અવસ્થાને પ્રાપ્ત થએલા કેાનું ક્ષમા, પ્રેમ કે યાનું ક્ષેત્ર મમાંતિ અને આખા વિશ્વને આવરી રહેલ હૈય છે. એવા તેજનું મંડળ બને છે તેને જ ભામંડળ પ્રાતિહા નું સપનાન પ્રાપ્ત થએક દાય છે. એ ઉપરથી ભાગળ સાર્ચ રીતે સમજાઈ શકાય છે. એવા ભામ`ડળના સહવાસ આપણને સાંપડે એની પૃ સાથે વિરમીએ છીએ
સામાન્ય માણસનું પેાતાની કૃપા ફેલાવવાનું ક્ષેત્ર પોતાના કુટુંબ કે પરૈિયાર પૂનું ટાય છે. લાએક માનવીઓનુ ક્ષેત્ર પોતાના ઈષ્ટ મિત્ર અને સંબંધિત માણસો પૂરતુ હાય છે. અનુક્રમે પેાતાનું ગામ, પ્રદેશ જ્ઞાતિ કે દેશ પૂતુ તે વધી શકે છે. ત્યારે જ્ઞાનીમાના પેાતાનું સામાળ શુદ્ધ, મુર અને વિશાલ બનાવે છે. તેની સામે મૂળ નામાનું મુખ તે જ કુળથી. ભાન થાય છે. પશુ સિ ( ૫
)

Page #14

( ૬ )
કહ્યું છે કે દેવાનંદાની ચેોનિ દ્વારા મહાવીરને બહાર કડાય છે અને ત્રિશલાની કક્ષમાં ચામડી લેવા વિના એના ગર્ભાશયમાં ઍના પ્રવેશ કરાવાય છે. કાઈક એમ કહે છે કે ચામડી છે! છતાં જરા પણ પીડા ન કરાઈ, અન્યથા નખના અગ્ર ભાગમાં હું વારીમાં ગના પ્રવેશ કરાવવાની ાિરનેમેલીની કિન છે.
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
આ ગર્ભસ ક્રમના પ્રસંગ કલિકાલસર્વજ્ઞ' હું ચકિએ ત્રિપઇિરાલાકા પુર્વ ચિત્ર (પ ૧૦, સ. ૨, ક્લે, ૨૫-૨૯) માં છે. પરંતુ અહીં • અવસ્થાપિની વિષે કા કાન નથી.
વ
"
તીર્થંકરના જન્માભિષેક વખતની ઘટનાએ વિવિધ જૈન પ્રચામાં રજૂ કરાઇ છે. ખરી જુ *મ ત્રિષ્ટ ( ખા ૧, સ. ૨ ના બે ૪૫)માં શકે માદેવીને વિષે " અપરવાપનિકા ' નુ નિર્માણુ ક્વાંત લેખ છે. અને ઍના ો. ૬૧૫ માં મદેવીની • અવસ્થાપિની નિદ્રા કે દૂર કરી ગેમ શું છે.
'
આ પૈકી પ્રથમ કાર્ય લઈ જતી વેળા કરાયું છે, પૂર્ણાહુતિ થયા બાદ કરાયું છે.
ભવને જન્માભયાય જ્યારે દિતીય કાર્ય એની
લક્ષ્મણિએ વિ. સ’. ૧૧૯૯ માં રચેલા સુપાસનાહુચરિયના પ્રથમ ભાગ ( પૃ. ૪૭ ) માં અવાવણી રાખ્ત છે. શકે મુપાર્શ્વનાથના જન્મ સમયે એ તી કરની માતાની સ્તુતિ કર્યા બાદ * અવધિની કે ના બંને અને ઉપયોગ કર્યાનો ીં તેખ છે. એવી રીતે નૃતીય ભાગ (પૃ કે હુ માં હું વસયિ * શબ્દ વપરાયો છે. અહીં ન પાત્ર નૃપતિના અધિકારમાં રાત્રે અવસાઈએ ' ચરણ કરી એમ કહ્યું છે. આ સ્થળે તો વસાધ્ય
એ ના એવા જ પ્રસ્તુત ગૃપ છે.
૧ જુઓ ફેલ્પલત્તા ( પત્ર ૪૬ આ. ૪૬ અ )
[ કાગણ
• અવસાયિા ’
શબ્દ સુપાસનાચિયના
*
4
'
પૃ. ૬૯ માં અને અવસે વણી પૃ. ૪૭ માં જોવાય છે. અવસ્થાપિની વિદ્યાએ અથ માં અવસાયા ' શબ્દ ધર્મવિધિપ્રકરણ ( પત્ર ૧૨૪) માં વપરાયો છે.
.
ચાર વિઘાઓ-પરિોપ (સાઁ ૨), તા. ૧૮૨ માં નિમ્નલિખિત માર વિદ્યાનો ઉલ્લેખ છે.
(૧) સ્ત ંબની, (૨) મેક્ષી, (૩) અવસ્વાપનિકા અને (૪) તાલે રિતી. આ સમાં પ્રભવ ચેરના વૃત્તાંત આપતી વેળા ો. ૧૭૭ માં કહ્યું છે ૩ એ એક વાનિકા ' અને ' તાનોદ્ધાર્ટની નામની બે વિદ્યાના ધાક હતા. એ ચાર જમૂસ્વામીને ઘેર આવી એણે અવસ્થાનિકા વિદ્યા ' વડે સ્વામી સિવાયના બધા કાને નિદ્રાધીન બનાવ્યા. ચ્યવિદ્યાનો પ્રભાવ જવાની ઉપર પો નહિં, મક એગ્મા પ્રબળ પુણ્યશાળી હતા અને એવાને હેરાન કરવા શર્ક પણ સભ થા નથી. શ્વે. ૧૭૪–૧૫,
અલ કારાદિ જ મા
સવની સાથે આવેલા ચારાએ લેવા માં એમને જવાનોએ સૂતેલા જનેને અડકા નહિ. અહીં હું એમને યાત્મિક સંતાનના ચાર હું મ યો સાંભળતાં ચારાના દેશ ન્ય બની ગયા. પ્રભવે જબૂવાનીને જ્ઞેય! અને એણે કહ્યું કે હું વિન્ધ્ય રાજના પુત્ર છું. તમે મને મિત્રતાથી અનુદીત કરો. હું નિત્ર ! તમે મને ‘ સ્તંભતી ’ અને ‘નેાક્ષણી’ ભું છે. વિદ્યા આપા તે હુ તમને “ અવસ્થાપનિકા અને ‘ તાલેાાતિની 'વિદ્યા આપુ. જ ધ્રૂસ્વામીએ કહ્યું કે હું તે! આ નાદાને ત્યઇને કાલે સવારે દક્ષા લેનાર છે. અત્યારે પણ છે. ભાવસાધુ બન્યો હું તેથી તારી વિદ્યા નારા ઉપર ચાલી શકી નહિ. ' લભીના વષ્ણુની પૈકે ચામ કરનાર છુ તા
૨. આ ક્રમાંક રેસિંગભાઈ હોટાભાઈ તરફથી પ્રકા શિન આવૃત્તિને છે.

Page #15

() જિન દ શ ન ની રિમ"apa (ગતાંકથી ચાલુ)
તૃષા () અeos
લેખક : ડે. ભગવાનદાસ મનસુખભાઇ મહેતા એમ. બી. બી, એસ.
જગત્માં આવા અગુરૂઓને કે કુગુરુઓને વેગ નુભવી એવા પારમાર્થિક સદગુરુ જ તેના અમને, તો ઠામ ઠામ મળે છે, પણુ સાચા ગુરુને વેગ દુર્લભ હુયને-રહસ્યને પામવાને અને દર્શાવવાને સમર્થ થઈ પડ્યો છે. અને ગુરૂ ગ જ ત્યાં દુર્લભ હોય છે. બાકી બીન્ન આત્માનુભવશુન્ય માત્ર થઈ પડ્યો છે ત્યાં ગુચ્ચમની પ્રાપ્તિ પણ દુર્લભ હેાય તપાડી આગમરહસ્યવેત્તા કહેવાતા કે કહેવડાવતા એમાં પૂછવું જ શું ? અને શુગમ દુર્લભ હોય ગુરુએ તે દર્શાવવાને સમર્થ થતા નથી. જે તે પછી તેને આધીન તમારું દર્શન દુર્લભ ખરેખર ‘આમધર', સમ્યગૃષ્ટિ,+ સારભૂત સંવર કેમ ન હોય ?
ક્રિયા કરનારા, જ્ઞાનીઓના સમ્યગદર્શન–જ્ઞાન
એ રિત્ર ૫ સનાતન સંપ્રદાયને અનુસરનારા, સદા * બિના નયન પાવે નહિ. બિના નયનકી બાત
અવંચક, ‘ચિ’–શુદ્ધ આત્માનુભવના આધારરૂપ કારગ કે તે દર્શન માટે “ દષ્ટિ જોઈએ-દિય – ન્યને જોઈએ, અને દિવ્ય જ્યનને-દિવ્ય દષ્ટિને પામેલા + “ માગમધર ટુરુ સમકિતી, કિરિયા સંવર સાર : એવા સાક્ષાત્ આમદ સદગુસ્ન “નયન’x વિના
સંપ્રદાથી અવ'ચક સદા, શુચિ અનુભવ આધાર રે.
શાંતિજિન” દેરવણી વિના એ દિવ્ય નયન પ્રાપ્ત થતું નથી.
-શ્રી આનંદઘનજી આગમમાં માર્ગ કહ્યો છે. અમે નહિ, મર્મ તે “ આનજ્ઞાન સમદર્શિતા, વિચરે કુદય પ્રગ; જ્ઞાની પુરુષના હૃદયમાં રહ્યો છે. એટલે હે ભગવન્!
અ'વવાણી પરમશ્રત, સલ્ફર લક્ષણ વેચે.”
-શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી પ્રણીત શ્રી આત્મસિદ્ધિ આગમ એ આપ્ત એવા આપ અનુભવજ્ઞાનીની
* “ પ્રવચન અંજન ને સદ્ બુર કરે, અનુભવપ્રસાદી હોઈ સાક્ષાત અનુભવજ્ઞાની-આત્મા
એ પરમનિધાન...જિનેસર ! x “ બિના સૂચન પાવે નહિ, બિના નયનકી બાત;
હૃદયનયનું નિહાળે જગધણી, સેજે સદરકે ચન, સે પાવે સાક્ષાત, ”- મહિમા મેટ સમાન...જિનેસર : ધમ જિનેસર” -પરમતત્વષ્ટા શ્રીમદ રાજચંદ્રજી
-શ્રી આનંદઘનજી
શરીરને વિષે નિઃસ્પૃહ એવા મારે વિદ્યાનું શું કામ ઘાટની ” ને અર્થ ‘ ઉઘાડનારી” થાય છે જે વિદ્યા છે. એ સાંભળી અવસ્થાપની વિદ્યા પ્રભ સંદરી વડે તાળ ઉઘાડી શકાય તેને “ તાલવાટિની વિદ્યા ' લીધી, . ૧૬-૧૮૬.
કહે છે. “ તાલુગ્બાડાણી ” શમ વસુદેવહિંડીમાં વપ
રાયે છે. એને માટે સંસ્કૃત શબ્દ “ તાલેઘાટની ” તાલેદ્દઘાટિની- * તાલેદવાટિની ' માં “ તાલ'
છે. “ તાલેધાટની’ કહે કે “ તાલે ધાટિની ' કહે અને ઉદ્દઘાટિની ” એમ બે શબ્દ છે. ‘ તાલ’ના તે અર્થ દૃષ્ટિએ એક જ છે. જે વિવિધ અર્થો થાય છે તે પૈકી તાળું અને આગળ એ બે અર્થ અને તેમાં પણ તાળ” પ્રભવ ચેર તાધાટિની ” વિદ્યાથી. એ અર્થ અહીં વિશેવતઃ પ્રસ્તુત જણાય છે. “ ઉદ્દે અવંત હતા.

Page #16

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ ફાગણ
એવા સદગુરુ હોય, તે જે પોતાની પ્રજ્ઞારૂપ છે ને આગમ પણ બંધ ખજાનો રહે છે. એ શલાકામાં આપનું પ્રવચનરૂપ* દિવ્ય અંજન લઈ તથારૂપ પારમાર્થિક ગુચ્ચમ ત્રણે કાળમાં મળો આજે તે જ જીવન દષ્ટિદેવ દૂર થઈ મા દિવ્ય પરમ દુલ શું છે અને વર્તમાનમાં તે પ્રાયે કઈ નયન ઉમલને પામે, તે જ આ દિવ્ય ચકુ ઉધડે. દેખાતા નથી એ જ મે બળવાન વિખવાદ છે. * અજ્ઞાનતાન્યાનાં જ્ઞનાંનરારાક્રા, નૈત્ર- ‘ આગમવાદે હું ગુસ્મમ કે નહિં, એ સળે! સુમોતિં વન ન* થી ૪ૉ નન: એ વિવાદ.” અને કેાઈ લેકે એવી દલીલ કરે છે કે સુભાષિત પશુ આની સાકલી પૂરે છે.
આટલા બધા “ ગુરુઓ” વિદ્યમાન છે છતાં ‘ગુમ ” ગમ પડ્યા વિના આગમને અપચા :
દુર્લભ છે એ ‘સે મણુ તેલે આ ધારા જેવી વાત
અમને એકદમ ગળે ઉતરતી નથી. આ મહાનુભાવેની આમ દિવ્ય જનને પામે છે કે, પ્રત્ય
રામ દલીલ આશય સમજ્યા વિનાના છે. આ બધા આભાનુભવી સદ્ ગુરુ આગમની ગમ પડ-સૂઝ પડે છે
કહેવાતા આમંધની-બુતધારાની કે ના પાડે તે. કાંઇ મુઝ પડે એમ છે. બાકી આવા ગુરુ
છે ? તે તે વચનરૂપ દઢઆગમના–દ્રવ્યતન પાઠ1, વિના આગમ અગમ ધE' પંડે છે, માત્ર રૂડુંદ
કબુતના અભ્યાસી તા ઘણાય છે, એવા શાસ્ત્રમવિકપનાએ આગમની ગમ પડે એમ ન્હો: અને
પાર ગત તો અનેક છે, પણ તેમાંથી જેને ભાવઋતુગમ પડ્યા વિનાના આગમ ઉલટા અનર્થકારક પણ
રૂપ સાક્ષા-આત્મજ્ઞાને-પ્રગટ આત્માનુભવ ઉપન્યા થઈ પડે, અનિ માનદિ વિકારદેપ પરું, ઉપજાવે
હેય એવા ભાવનધરે -- ભાવઆગમધ કેટલા છે ? તે એવી સંભાવના છે જેમ મંદ પાચનતવાળાને
વિચારવા યોગ્ય છે. અને ગીતાને જ ગુપણાને. પૌષ્ટિક અન્ન પાચન ન થાયપણ તેથી તે. ઉલટું
અધિકાર કહ્યો છે, એનું રહસ્ય પણ વિચારવા અ9 ઉપરે; તેમ અધિકારી જીવને સમરુપ
એચ છે. કારણુંકે ગીતાથ * એટલે કેટલાક લોકો માત્ર પરમાને પચે નહિ, એટલું જ નહિ પણુ “હું
મૂત્રપાઠી સમજે છે એમ ન૬િ', પબુ જેણે શાઅને આટલું બધું ચુત ભણે છું, હું અને અને
-સુત્રૉ અર્થ–પરમાર્થ ગીત - છે, અત્યંત આ ગમધર છું, હું આવા સરસ વ્યાખ, ને કરી લેઓને મંત્રમુગ્ધ કરી શકું છું '-ય.
હૃદયગત–પરિત કર્યો છે, સમીતની જેમ અવિસં. પ્રકાર
વાદીપણે આભામાં તન્મય—એકનાર કર્યો છે, શાસ્ત્રને અપચ થાય, ખંડન-મંડન વગેરેમાં
આમાકાર કર્યો છે, આત્માનુભૂતિમય કર્યો છે, તે શાસ્ત્રના શસ્ત્ર તરીકે દુરુપન પણ છે. ! પણ જેમ સઘની અગ્નિદીપક માત્રાથી જેને. મંદાદિન * એકથા વા1 નિસટ્ટા 111111 1 | દૂર થાય છે, જેની પાચનરાતિ ઉરીપિ થ છે, जिणमयउज्जाअकरा सम्मत्त पभावगा मुणिणो ॥" તેને પોષ્ટિક અન્ન સરળતાથી પાચન થાય છે તે જ
"अगीयस्थ कुसीलेहिं संग तिविहेण वोमिरे । તેના બળવા આદિની વૃદ્ધિ-પુષ્ટિ થાય છે, તેને
मुखमम्मम्मि में विधि पहमि तेणगं जहा ॥" ઉત્તમ સદગુરૂપ વૈધની સઉપદેશરુપ મારી જે.
શ્રી હારભદ્રસૂરિકૃત સં ધપ્રકરણ સદબુદ્ધિરૂપ અને ઉપિત થયો છે, તેને આગમન રૂપ પરમાન સહેજે પાચન થાય છે, તે તેના
અર્થાન-ગીતાર્થ, સંવિગ્ન, નિઃશલ્ય, મારવું-આસક્તિ આવ્યજ્ઞ-ધાર્યાદિની વૃદ્ધિ થાય છે.
ત્યજી દીધી છે એવા, જિનમતના ફૉ,નકર, સમ્યક્ત્વ
પ્રભાવક એવા મુનિએ ય. ભાવશ્રતધર ગીતાર્થ આત્મજ્ઞાની વિરલ
અગીનાર્થ અને કુશ લે સાધના સંગ હુ' ત્રિવિધે માટે માગે તે સમજવા માટે પાર મેની દાસ (ડ) -કે જે સંવ માર્ગ નાં વાન જેમ અનિવાર્ય રખાવેશ્યકતા છે. તે વિના બધું જ અંધારુ મોક્ષમાર્ગ નાં ને વિનર છે.

Page #17

અંક પ ]
જિનદશનની કૃપા
ગીતાર્થ”. અર્થાત્ જેણે અર્થ-આમતત્ત્વ ગીત કયું આતમજ્ઞાની સદગુરથી અમૃત પ્રાપ્ત છે-અત્યંત અનુભૂત કર્યું છે તે ગીતાર્થ, એવા ગગનમંડળ મેં અબિચ કુવા, ગીતાર્થ આત્માનુભવી જ્ઞાની પુરૂષ જ ગુરુ થવાને
ધા છે અનેકડ વોસ: બ્ધ છે. બાકી તથારૂપ યોગ્યતા વિના બીજા
સગુરા હાએ સે ભર ભર પીવે, બની બેઠેલા ગુરુઓ તો કર્મભારથી “ગુરુ, અને છે,'
શુરા જા યાસ. કારણ કે રિવ્યાના કે અનુયાયીએાના કુણુ-અ કહ્યા ન
અધું છે તેની કિ મેરા, સુની જોખમદારી તેને શિર છે.
ઉસ પદકા કરે રે નિવેડા.
ગગનમ ડળ એટલે ચિદાકાશ. તે સમયે એક ભાવશ્રતધર થકી ભાવગુરુગમ:
અમૃતને વો છે, એટલે અસ્વપી શાંત દીવામાંથી દીવો
સુધારસમય આત્માને ત્યાં વાસ છે. જેને સદગુક આ સર્વે પરથી સ્પષ્ટ સમજાય છે કે વ્ય
નિકળ્યા છે, તે જ તે રક્ત પમાંથી તસુધરેસ જ્ઞાન ભલે વ્યગુગમથી પ્રાપ્ત થતું છે, પણ
ભરી ભરીને પામે છે, તેમની તૃષા છીપે છેભાવતજ્ઞાન તો ભાવગુણ મથી જ પ્રાપ્ત થાય છે:
ભવતૃષ્ણા રાાંત થાય છે. અને તે રક્તપાનથી તે અને ભાવગુમ એ જ પારમાર્થિક ગુમ છે.
અમૃતપણાને પામે છે. બાકી જેને કાર ને વેગ શાસ્ત્રમાં જે ગુરૂગમનું ભારી ગૌરવ ગાવામાં આવ્યું
નથી , તે તે રસ્તાનના કથી વંચિત છે. તે આ ભાવગુમ જ છે. તાત્પર્ય કે ભાવત
રહે છે, તરસ્યા ચાલ્યા જાય છે, એટલે તેમની જેને પરિણમ્યું છે, અર્થાત્ જેને આભન્ન ન ઉપજ્યું
ભવતૃષ્ણા ભૂકાતી , અને તે તને જ છે, એવા ભાવસૂનધર સર દ્વારા જે ભાવ ગુમ
જન્મ-મરણના છેડે અતિ નથી. પ્રાપ્ત થાય તો જ ભાવનજ્ઞાન અથાત્ આત્મજ્ઞાન
આમ સર્વ પ્રકારે વિચારતાં પ્રીત થાય છે કે ઉપજે; પણ મુતનાની એવા દ્રવ્યતધર પાસેથી
આગમવાનો આશ્રય કરવા જઈએ ને તો ત્યાં પ્રાપ્ત થ ના દ્રવ્યમથી ભાવતજ્ઞાન ન ઉપજે
તથારૂપ ભાવાચાર્ય, સાચા સગુને તેના દુર્લભ આમતાનું ન ઉપજે.૪ કારણકે જે દીવો પ્રગટ્યો જ
થઈ પડ્યો છે, એટલ સ્થાવધ ગુરુગમ અને દિવ્ય ન ડાય તેના થકી બીજે દી કેમ પ્રગટે ? માટે દીપકની ઉપાસનાથી જેમ દીપક પ્રગટે–દીવામાંથી
નયન પણ દુર્લભ છે, અને એટલે જ આપનું દેવદુર્લભ દીવે છે, તેમ જાગતી
દશ પણ દુર્લભ થવું પડ્યું છે. અને આ તરફ છે ન જેવા ભાવકૃતતાનીની
ભગવદ્ ! આપનાં દર્શન માટેની અમારી ઓર ને ઉપાસનાથી જ ભાવતજ્ઞાને ઉપજે-ભાવદી પ્રગટે.
ઓર વધતી જાય છે. અભિનંદન જિન દરિશન આ જ ગુમનું રહસ્ય છે.
તરસિયે; એ સહજ ઉદ્ગાર નીકળી પડે છે. (અપૂર્ણ) * “ વસ્તુગતે વસ્તુ લક્ષણ, ગુમન વિન નવિ પાવે રે; * “બુઝી ચહુત સે પ્યાસકી, હે યુઝની રીત; સુમને વિન નવિ ભાવે કૈઉં, ભટક ભટક ભરમાવે છે. ” પાવે નહિં મુરુગન બિના, યેહી અના? થિતુ, ” –શ્રી ચિદાનંદજી
-શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી
સામાયિકમાં વાંચવા માટે
ઉપાધ્યાય શ્રી વિજયજી મધરાજને સર્વશ્રેષ્ઠ ગ્રંથ જ્ઞાનસાર-ગુજરાતી અનુવાદ સાથે અવશ્ય વાંચ મૂ૯ય રૂપિયા ૨-૦-૦ લખો :– શ્રી જૈન ધ.પ્ર.સ.-ભાવનગર

Page #18

જ્ઞાની અને અલ્પજ્ઞ
શ્રી બાલમં હીરાચંદ * સાદિત્ય': !!
( હરિંગીત )
સિંધુતણા બિંદુ ગલ્લે કોઇ સાહસિક નિજ હાથથી, મેરૂતણા પરમાણુઓ પરમાણુઓ ગણશે કદી સામy થી, તારાતણી ગણના કરાએ કાળી નિક્સ પ્રિથી; પણ જ્ઞાનની પરિમિત ગણાવે કાઇ નહીં નિજ બુદ્ધિથી, ૧ છે જ્ઞાન અગણિત ને અનંતુ અવિધ તેની છે નહીં, જ્ઞાની કડે કોઈ પાર પામ્યું નહીં દિસે આ જગમતી, એવું અનંતુ જ્ઞાનજગમાં કેવળી જાણી ગયા, જાણ્યું અને પશ્ચિમન પામ્યું. તે પરમાત્મા યા. તસ અશ પામી જ્ઞાન પતિ કિરણ નિ રવિ થયા, કેફ થયા છે જ્ઞાનધન નિર્માથા કહી કહી ગયા; પસ્યું ન 4 જમ્મુ ા પુિ જે આત્મને દુતિ કરે, રમમા જે નિજ મનાને જે વિદ્યાને હર. ૩ જ્ઞાનીતા ઉપહાસભાજન મુદ્ર સેવક સતાન, નિજને ગુ નાન પાનેર દાસ જ્ઞાની જનતણા; કહે ચા પણ હુ અક્ષરભારતી ને રહ્યા, રસરાજ થઈને જગમાન્ય જ્ઞાની અમર જનમનમાં થયા.
જે પાપીઆ લવ જ્ઞાનકણને ગ`થી ફૂલી રહ્યા, સન નિજને "માનતા અલ્પન જનતાને કહ્ય; ઉદ્ધત મતગજ થઇ કરે છે લત્તા બહુ બે: શત્ત, એ દાખવે છે. જ્ઞાન નિ≈નું શબ્દ આડંબર બધા, ૫ જ્ઞાનીતો સહવાસ ઘાતા ગ વસ થતા કહી. સુખને છુપાવી નાસતા ફરતે દિસે અપમાનથી: બહુ શબ્દ પતિ પામી જંગમાં ઘણા સંભળાય છે, એ ધૂળ ફેકી જનનયનમાં ઉદર ભરતા હોય છે. ૬
સહવાસ એવાનેા ન કરવે વે આળખી તમે થી, મતિ ભ્રમિત કરતા એ દિસે છે કુટિલ છલ ઉપદેશથી; વિષધર ગી અને નડશે સંત જ્ઞાની શોધવા, થઇ નમ્ર તસુ ચરણે નમીને બેધ વચના માનવા.
9
જ્ઞાનીતણા જો અલ્પ શબ્દો અમૃત ઝરણા તેમાં બહુ ભાવતા દબી વિષયત્રિય મિશ્ર બહુધા જેઠમાંડુ સેવા મળો નિરપેક્ષ એવા વિનયમંતિ સનની, આલેન્દ્ર વાંકે ચરણુજને સેના સુમતની ને સુમ ંતની. ૮
+( ૪ )

Page #19

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર
સૂચિપત્ર વાંચવા તેઓજ વિચારવા યોગ્ય સરલ પુસ્તકો
બાલેન્દુકાવ્યકોસુદી ૨-૦-૦ ધન્ના શાલિભદ્રને રાસ "શ્રી આનંદઘનજીનું દિવ્ય
યુરોપનાં સંસ્મરણ” ૧-૮-૦ . જિનમાર્ગદર્શન ૧-૮-૦ -
શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ૧-૮-૦ શ્રી આનંદધનજીનાં પદે (વિવેચન
અડત્રકળાદિ સંગ્રહ સહિત) ૭-૮-૦
હેમચંદ્રાચાર્ય ચરિત્ર ૦-૧૨-૦ આદિનાથ ચરિત્ર
નયપ્રદીપ
૧-૦-૦ ૧-૮-૦ આચારપ્રદીપ
૦-૧૨-૦
લલીત વિસ્તરો કલિંગનું યુદ્ધ
શ્રી કરવિજયજી લેખસંગ્રહ
૧-૦-૦ ઉપમીત પીઠબંધ પાંતર ૦-૧૨-૦
ભાગ ૮ ૧-૧-૦
'ભાગ ૯ ૧-૮-૦ ૦-૧૨-૦
પ્રજ્ઞાવધ ક્ષમાળા ૨-૮-૦ જૈનકથા રત્નકેશ ભાગ છઠ્ઠો ૬-૦-૦
દાનધમ પંચાચાર ઉમીતિ ભવપ્રપંચો કથા ,
જ્ઞાનસાર (વિવેચન સહિત) ૨-૦-૦ ભાષાંતર બ, ભાગ: લે ૫-૬-૦
પાઠય ભાષા અને સાહિત્ય ૬-૦ છે ભાગ ૩ જે ૫-૦-૦
તાત્ત્વિક લેખસંગ્રહ છે જેનદષ્ટિએ ગ અષ્ટક પ્રકરણ
૦-૧૨-૦. ત્રિવષ્ટિશલાકા પુરુષ =રિત્ર
આગમસારોદ્ધાર - ભાષાંતર પર્વ ૧-૨
ક૭ગિરનારની માયાત્રા - ૧----૦
જૈન ઐતિહાસિક રાસમાળા ૧-૦-૦ જેને રામાયણ પર્વ ૭ ૪-૦-૦
દેવવિદ : ઉપદેશપ્રાસાદ ભાષાંતર
- દંડક તથા લઘુગ્રેડ્ડણી ૧-૦-૦ 2 . દ ભાગ ૧લે ૩-૮-૦.
નવસ્મરણ
: -૧૨- . ભાગ ૩ જે ૩૦-૦
બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર (અ ભેજપ્રબંધ ભાષાંતર
છે. તેમજ ભાવાર્થ સહિત) ૧-૮-૦ વીસસ્થાનક તપવિધિ -
- સ્યાદવાદમ જરી ૩-૦-૦૦
1

Page #20
Reg. No. B. 156 સિદ્ધાંત મુક્તાવલી - માનવ જીવનનું પાથેય '; સાદા ને સરળ પ્રશ્નોત્તર કુવરજીભાઇ) ભાગ 2 0-4-09 છે ના ' યુગાદિ દેશના ગૌરવગાથા 2-0-0 0-12-0 - ભાગ 4 ફૂપવ્યવહારકોશલ્ય ભાગ 2 0-6-0 શારદાપૂજન વિધિ રમધ્યાના રાક્ષરી અજ્ઞાસસુચિય આદીશ્વરની વિનંતિ ઉપદેશરવતતિકા 0 * o. 0 * 0 o * 0 o * 0 o * o * o * ગૌતમસ્વામીને એ રાસ ચારે દિશાની તીર્થમાળ 0-6-0 - ચિદાનંદજી બાગ 2 ન -0 : જદ્ધપક્ષમા િદૂર :22: * o * * o * ' * d પ્રકરણ ૨નસંગ્રહ ભાગ 2 ભ:ગ 3 ૦-પ-૦ ---0 1 e * '' * e ઋનિધિ નિધિ '' છે પવિત્રતાને પથે બાર વતની પૂજા અર્થ-સહિત તેમજ સ્નાત્ર પૂજા ] જે ની ધા!! મા થી માગણી = હા કરતી હતી તે કદી બારવ્રતની પૂજા-ર તેમજ સમજ દર ઘના વડ ચૂકી છે. સાથે સાથે સ્નાત્ર પૂજા અને આર્તી-મંગળ દીવ અને પ 5 વે શા ક" ક " મારુ , સમજીને ચરણ કરવા ચેશ્ય છે. મૂર માત્ર 4 રન, હદ- શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સહ:-- “જાવનાર For Private And Personal Use Only