Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
Kostner SARRADA ARALADERAS
પુસ્તક ૧૯ મુ. સંવત ૧૯૫૯ ના ચિતરથી સંવત ૧૯૬૦ ના ફાગણ સુધી. અંક ૧૨
૩પનાતિ. धार्यः प्रबोधो हृदि पुण्य दानं, शीलं सदांगीकरणीयमेव । तप्यं तपो भावनयैव कार्या,
जिनेंद्र पूजा गुरुभक्तीरुद्यमः ॥ १ ॥ “હૃદયમાં પ્રબોધ (જ્ઞાન)ને ધારણ કરવો, પવિત્ર દાન (અભય, સુપાત્ર, અનુકંપાદિ) આપવું, સર્વદા શીલ (બ્રહ્મચર્ય અથવા ઉત્તમ આચાર) અંગીકાર કરવું, તપ તપો.(શુભ) ભાવવડેજ (સર્વ કાર્ય) કરવાં, જિનેશ્વરની (દ્રવ્ય, ભાવ) પૂજા કરવી અને ગુરૂ મહારાજની ભકિતમાં ઉદ્યમ કરવો.” (આ મનુષ્ય જન્મને સાર્થક કરવાના ખાસ કર્તવ્યો છે.) ૧
પ્રદ છે. श्री जैनधर्म प्रसारक सभा.
ભાવનગર
WAS 1864 eceAGAHA38495419800664genALPSOREGABOERBALORER
અમદાવાદ. એંગ્લો વર્નાકયુલર પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાં
નથુભાઈ રતનચંદ મારફતીયાએ છાપ્યું સંવત ૧૮૫૮–૧૦ સને ૧૮૦૩-૪ શાકે ૧૮૨૫
૧ સતત ૨૪૨૮-૩૦ :
He વાર્ષિક :
પોસ્ટેજ ચાર આ
સ્ટેશાહી લirm DACAESAR ISDELROSA boeSSLAESSBeheecocesa SA
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आशिर्वचन.
(મંદાક્રાંતા) જેવી રીતે શશી ઘરી કળા પાર્ણમાએ પ્રકાશ, તેવી રીતે વિવિધ વિષયે પૂર્ણ થઈ જે વિકાશે; બેધા આપી અધિકજ કરે જેહ અજ્ઞાન નાશ, તે દીર્ધાયુ અધિક વધજો “જૈનધર્મ પ્રકાશ.” ૧
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
वार्षिक अनुक्रमणिका.
વિષય
પૃષ્ઠ.
૧ શ્રી શાંતિજિન સ્તુતિ. (જૈનધર્મ પ્રકાશને આશિવાદ) પથ. ૧ ૨ નવું વર્ષ.
૩ બેસતા વર્ષના પ્રથમ લેખ.
૪ વ્રત દૃઢતા. (સિંહ શ્રેષ્ટીની કથા)
૫ ધ્યાન વિષય.
૧૨-૬૭-૮૪-૧૦૨-૧૩૪–૧૮૧
૬ તત્વજ્ઞાન, ઇતિહાસ અને ઉત્કર્ષના સબંધમાં જૈનધર્મે કરેલા વધારા (મી.વીરચંદ રાધવજીએલંડનમાં કરેલુ` ભાષણ) ૧૯૫૦ ૭ જૈન કાર્ન્સ,
૨૨
૮ વર્તમાન સમાચાર.
૨૨-૭૧-૯૫-૧૪૪-૨૬૨-૨૮૬
૯ શ્રી ભાવનગરમાં પ્રતિષ્ટા મહેાચ્છવ
૧૦ ભાવનગરમાં થયેલી ભયંકર આગ (તે ઉપરથી ઉત્પન્ન થતા વિચારો.)
૧૧ પાલીતાણા દરબાર અને જેના,
૧ર ભદ્રેશ્વરમાં મહેાત્સવ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિજયજીએ લખેલ પત્ર, ૧૬ બીજી જૈન કોન્ફરન્સ ૧૭ બનારસ જૈન પાઠશાળા,
૧૩ અનાસ સમાચાર
૧૪ નિ:સાર આ સસાર કેવળ ત્યાજ્ય દુ:ખાગાર છે.” પદ્ય ૪૯ ૧૫ શ્રી ગાધરાના એક શ્રાવક ઉપર પન્યાસ શ્રી ગભીર
૨૨ જૈન ડીરેકટરીની જરૂર ૨૩ જીર્ણ ગ્રંથાદ્વાર, ર૪ વૈરાગ્ય.
૨૫ શ્રી મહાવીર જિન સ્તવન. (પદ્મ)
૧૮ પ્રાત્તર.
૧૯ નિ:સાર આ સમામાં છે સાર તે સમજી કરે.” પદ્ય ૨૦ જૈન કાન્ફરન્સ (તે સંબધી જાણવા લાયક સમાચાર) ૨૧ હાલમાં પ્રગટ થતા જૈન ગ્રંથા, (એક વિન્સડળ સ્થાપ વાની ખાસ જરૂર)
For Private And Personal Use Only
૨૫
*** જ
૫૫
૫૮
પ
૬૧-૧૧૩
૭૩
૭૫
e
૮૨
૯-૧૦૬
૯૧
૯૭
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫
૨૬ અનુયોગ, ર૭ મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા, ૨૮ જિન પ્રતિમાના ફોટોગ્રાફ
૧૧૦ ૨૯ યુવાનોને ગ્રાહ્ય સન્માર્ગ.
૧૧પ-૧૩૦-૧૬૫ ૩૦ બીજી જૈન કોન્ફરન્સ (ચર્ચવાઇરેલા નવ વિષયનું સ્પષ્ટિકરણ ૧ર૧ ૩૨ ભવ્ય આત્મહિત શિક્ષા
૧૨૭–૧૬૭ ૩ર શ્રી મગશીજી તીર્થના સંબંધમાં મળેલી ફતેહ, ૧૪૩ ૩૩ બીજી જૈન (વેતામ્બર) કેન્ફરન્સને હવાલ, ૩૪ જેન સેવકની જીજ્ઞાસા, (પદ્ય) ૩૫ જૈન કોન્ફરન્સમાં થયેલા ફંડની વ્યવસ્થા સંબંધી | અમારા વિચારે,
૧૭૧ ૩૬ સદ્દભાવના,
૬૯૮ ૩૭ હિરપ્રશ્ન તથા સેનપ્રશ્ન ઉદ્વરિત સાર. ૧૮૬-૨૩૧ ૩૮ વિનાશી વસ્તુનો વિનાશ. (ખરી પ્રતિતીના સાધન) ૧૮૯ ૩૯ શ્રી કેશરી આજી તીર્થના સંબંધમાં રતવણી. ૪૦ ઉપદેશક પદ્ય કે અમારો પ્રવાસ, ૪ર મુનિઓને રેલમાં બેસી શકાય એવી મતલબના જૈન
પત્રમાં આવેલા લેખનો પ્રત્યુત્તર, ૪૩ બનારસ જૈન પાઠશાળા વિશે વિજ્ઞપ્તિ, ૪૪ પ્રધ(કેળવણી)
૨૩૩-૨૮૮-૨૬૮ ૪પ વર્તમાન ચર્ચા.
૨૩૬-૨૫૯ ૪૬ દેવ તવાષ્ટક (પદ્ય) ૪૭ જીર્ણ પુસ્તકોદ્વાર. (શા કુંવરજી આણંદજીનું ભાષણ) ૨૪ર ૪૮ મી મેતીએ ગીરધરલાલને માનપત્ર આપવા માટે માહ
શુદ ૯ મે મેળવેલા જાહેર મેળાવડાનો હેવાલ, ૪૯ આત્મપદેશ. (પ) પર જનમત સમિક્ષા સંબંધો વિચાર. (ભાવનગરથી મેલેલી અરજીની નકલ, ભાષાંતર વિગેરે.)
ર૮ પર ચરચા પત્ર. (પ્રશ્નના ઉત્તરે આપવામાં થતી ગફલતો) ર૮૩ પર શેઠ ફકીરભાઈ પ્રેમચંદનું અકસ્માત મૃત્યુ.
૨૯૩
૨૩
૨૫૪
ર૬પ
૨૮૮
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्री जैनधर्म प्रकाश.
S જેિ છે કે જે છે !
- દાહરે, તેમનું જન્મ પામી કરી, કરવા જ્ઞાન વિકાશ; છે નેલ યુકત ચિત કરી, એ જન પ્રકાશ. આ
હહહહઠક
પુસ્તક ૧૯મું શાકે ૧૮૨૫ ચિતર, સંવત ૧૫૯. અંક ૧ લો.
श्री शांतिजिन स्तुति. “શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશને આશિર્વાદ.”
(મનહર)
બહિરંત લાપિકા.” શ્રીપતિ સર્વજ્ઞ પ્રાતિહાર્ય અષ્ટ શભા યુક્ત, - શ્રી શાંતિ જિણુંદ સુખશાંતિને વિસ્તારજો; જૈન ધર્મ જયજયકાર થાય જગતમાં,
જૈનને ઉઘાત આ ભૂમિ વિષે પ્રસાર. ન રહે અજ્ઞાન જ્ઞાન દીવાકર પ્રગટેને,
નરમાંહી એવું બુદ્ધિબળ બહુ થાપજો; ધરી ધીર વીર નર વીર થઈ નિજ,
ધર્મની ઉન્નતિ કરે તેવી કૃપા રાખજે. રહેમ નજર રહે નરપર આપની ,
રહે નહીં પાપ અને પુન્ય પુંજને લહે; "મતિવંત મનુષ્ય મા રહે કેળવણીમાં,
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૨
www.kobatirth.org
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકારા.
સનમાં ન માન રહે–જ્ઞાન ગુરુને મહે. પ્રસરે પ્રકાશ પ્રતિદિન જૈન પ્રજા માંહે,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રગટે રવભાવ ને વિભાવને દૂર કરે; કાપે કુમતિને સ્થાપે જૈનશાળા ઠામ હામ,
સારા સજ્જને મળી રૂડા વિચાર આચરે. સભાઓને શાળા વિશાળ થાય સ્થાને સ્થાને, રહે નહીં કધારાનું મૂળ કદી જૈનમાં; મારી એ અરજ' સ્વામી આપ ઉરમાં ઉતારા, કરો કૃપાનિધિ કૃપા તે તે થાય ક્ષણમાં. શિઘ્ર કામ કરે આગેવાન એવી મતિ આપે, સભા મડળેાથી લાભ લક્ષ થાય છીનમાં; કહે દેવસી’ એ સભા પુત્ર એ અખંડ રહે, ભાવે અભિપ્રાય એવા આવ્યા મુજ મનમાં.
નવું વર્ષ.
અનંત ચતુષ્ટયના ભાતા શ્રી વીતરાગ પરમાત્માને ત્રીવિષે ત્રીવિષે પ્રણામ કરીને હું નવા વર્ષમાં પ્રવેશ કરૂં છું. હવે મારી ચૈાવન વય થવાને વર્ષ એ વર્ષનેાજ વિલંબ છે. ક્રમેક્રમે વયવૃદ્ધિની સાથે મારા અંગમાં પણ વૃદ્ધિ થયેલી આપતે દૃષ્ટિગત ચશે. મારા પ્રવૃત્તકા માત્ર આત્મ હિતાર્થેજ પ્રયાસ કરે છે તે કહેવાની ખાસ જરૂર નથી કેમકે તે આપ સર્વને બહુ વર્ષથી વિદિત છે. નવા વર્ષમાં મારી ઇચ્છા કાંઇક નવું નવું દર્શન કરાવવાની વર્તે છે પરંતુ તેની દેરી મારા પ્રવર્ત્તકાના તેમજ અન્ય વિદ્વાન જૈન લેખકોના હાથમાં છે. આ પત્રમાં લેખ લખવાની સર્વને છુટ છે તે તે લેખકોના નામા પરથી સર્વને જ્ઞાત છે. માત્ર તે લેખ જૈનશૈલીને અનુસરતા હોવા જોઇએ એટલાજ પ્રતિબંધ છે.
ગત વર્ષમાં નાના મેટા ૫૦ વિષયા આપવામાં આવ્યા છે. જેમાં ૧૨ વિષયા તે પદ્યધ છે; પરપરિવાદ, અભ્યાખ્યાન તે ફૈશન-એ ત્રણ પાપ સ્થાનકો સમૃધી વિષયેા આપેલા છે; મેં કથારૂપ વિષય છે; “ આવશ્ય
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નવુક વર્ષ.
આ
પૈકી શેષ રહેલા ચારે આવશ્યકા સબંધી વિષય તેના ખુલાસા સહીત આ પવામાં આવ્યા છે; પ્રશ્નાત્તર જુદા જુદા ૧૧ મથાળા નીચે લખવામાં વેલ છે જે કે ખરેખર ઉપયોગી છે; ધ્યાન સંબંધી વિષય હાલમાંજ શરૂ ચઈ આર્ત્ત ને વૈદ્ધ એ ધ્યાનનું સ્વરૂપ બતાવવામાં આવ્યું છે; મુખપૃષ્ટ ઉપરના શ્લોક ત્રણ ભાગમાં સારી રીતે ચર્ચવામાં આવેલો છે; પ્રવાસનું વર્ણન ખાસ જાણવા લાયક આપેલુ છે અને બીજા આત્મનિરીક્ષણ, હાલના જમાના, મુહપત્તિ, મિત્તભાષીપણુ વિગેરે વિષયેા ખાસ વિચારવા જેવા આપ્યા છે; સુખના સાધના અને સદ્ગુણૅ મેળવવાની યેાજના અનુકરણ કરવા યોગ્ય તાવેલ છે; વર્તમાન સમાચાર વારંવાર આપીને જાહેર કરવા યેાગ્ય હકી તથી જનમ તે જાણીતા કર્યા છે અને ઉપમિતિના પીબંધનુ ભાષાંતર પણ પ્રસ્તાવના સમેત પૂર્ણ કરવામાં આવેલ છે.
ઉપર જણાવેલા વિષયેા ઉપરાંત કેટલાક પરચુરણુ વિષયે ને ચરચા પત્રાથી ૫૦ ની સંખ્યા પૂર્ણ થાય છે. આટલા ટુક‘વિવેચન ઉપરથી ગત વર્ષમાં મેં મારી શકિતના પ્રમાણુમાં કેટલુંક કામ બજાવ્યું છે તે સમજવું સહેલુ થઈ પડે તેમ છે. મારા પ્રસિદ્ધ કર્તાઓએ મને ોભાવવા માટે કાઇ પ્રકારની ખખીલાઈ કરી નથી.
3
For Private And Personal Use Only
આ નવા શરૂ થતા વર્ષેમાં પરમાત્માની કૃપાદૃષ્ટિવરે બની શકે તેટલા વિશેષ લાભ આપવા મારા પ્રવર્તકાની ઇચ્છા છે. કથાના વિષયે વાંચવાથી અરાઈ ગયેલા વાંચ તે માટે ગતવર્ષેમાં માત્ર એ કથ!એજ આપેલી છે તેમ આ વર્ષમાં પણ કવચિત્ કવચિત્ નાની મેાટી કથા આપી તેના રસીકને રસ બન્યા રાખવા ઇચ્છા છે; પાપસ્થાનકા સબધી કેટલાક વિષયે આપવા ના છે; મૈત્રી, પ્રમાદ, કરૂણા તે મધ્યસ્થ્ય એ ચાર ભાવના સંભંધી વિ ષા આપવાના છે; ધ્યાન પૈકી બાકી રહેલ ધર્મધ્યાન ને શુકલધ્યાન સબંધી લેખ તેના લેખક મુનિ તરી આવી ગયા પછી આર્ત્ત ને રૅદ્રધ્યાન વિગેરેનુ વિશેષ સ્પષ્ટીકરણુ એક લેખક તરથી આવનાર છે; નવા નવા પ્રશ્નેત્તર શરૂ રહેવાના છે; આધમાં એક પદ્યબંધ વિષય ને પ્રાંતે વર્તમાન સમાચાર આપવા ઇચ્છા રહે છે; ખ઼ાસ સમજણુને માટે કેટલાક વ્યવહારિક નીતિ સંબધી લેખ પણ આવનાર છે. વિગેરે વિગેરે આભુષણાથી મારૂં અંગ ભાવવા મારા અનુબધાની આકાંક્ષા છે.
ગતવર્ષમાં છે અમુલ્ય રત્નોને સ્પાપણે ગુમાવ્યા છે. ન્યાય વૈયાકરણા
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ દિમાં અતિ પ્રવીણ મુનિરાજ શ્રી દાનવિજ્યજી અને જૈન સિદ્ધાંતના રહસ્યના પુરા અનુભવી, વયોવૃદ્ધ છતાં તપસ્વી મુનિરાજ શ્રી ખાંતિવિ જયજી આ બે મહા પુરૂષોને વિકરાળ કાળે પિતાના કાબુમાં લઈ લીધા છે. જનવર્ગને એ બે મુનિરાજનીન પૂરી શકાય તેવી ખોટ પડી છે. કાળની ગતિ દુરતિક્રમ હોવાથી એ સંબંધમાં વિશેષ લખવું નિષ્કળ છે. પરંતુ આધુનિક સમયમાં ચારિત્રપાત્ર મુનિ મહારાજ જેઓ જ્ઞાન દયાનમાં નિમગ્ન રહે છે તેઓ વિશેષ પ્રકારનું તત્વજ્ઞાન મેળવી જૈનશાસનને ઉન્નત દશાએ પહોંચાડે એવી અંતઃકરણની ઈચ્છા જણાવ્યા શિવાય રહી શકાતું નથી.
ગ્રાહકવર્ગ મારા તરફ આથીજ મિષ્ટ દષ્ટિ રાખી છે અને તેવી જ કાયમ રાખે એમ મારી જીજ્ઞાશા છે. તેઓ વિચાર કરશે તો હું રાક લઉં છું તેના પ્રમાણમાં વિશેષ કામ બજાવું છું એવી તેમને ખાત્રી થયા શિવાય રહેશે નહીં એ મને ભરૂસે છે .
પરમાત્માની કૃપા સિવાય કોઈ વાત સાધ્ય થઈ શકતી નથી. પરંતુ પુણ્યવાન છના પુણ્યની શ્રેણિ પરમાત્માની કૃપાનો દસ્ય પુરાવ છે. પાછળના બે ત્રણ વર્ષે સમસ્યા મનુષ્ય વર્ગના પાપોયની સાક્ષીરૂપ ગયાં છે. વર્તમાન વર્ષ કેટલેક દરજજો સાર નિવડયું છે તે નવા વર્ષમાં ઉત્તમ છે ધરાધન વિશેષ પ્રકારે કરે, ધમને વૃદ્ધિ પમાડે, આત્મોન્નતિ મેળો, અન્ય જીવોના હિતના કારણે થાઓ, પરમાર્થ કરો. પરોપકારમાં તત્પર થાઓ, શુભ ભાવના ભાવે, અશુભથી દુર રહે, સર્વત્ર શાંતિ વર્તે, દુઃખને પ્રલય થાઓ, સુખને વિસ્તાર વૃદ્ધિ પામો, આધિવ્યાધિ વિલય જાઓ, પાપ વ્યા પાર પરાસ્ત પામે, નીતિ ગુણની વૃદ્ધિ થાઓ, શુભ પ્રકૃતિમાં શિષ્ટતા મે ળ ને પરમાત્માની કૃપાના ભાજન થાઓ. એવી મારી અંતઃકરણ પૂર્વક સર્વ ભવ્યજને પ્રત્યે આશિષ છે.
હવે નવા વર્ષમાં મારી ફરજ યથાશકિત બજાવવા હું તત્પર થાઉં છું. પરમાત્મા મારા પ્રવર્તકની લેખનમાં પ્રશસ્ત બળની પ્રેરણું કરે અને તેમને સુયશ આપે.
-
-
-
बेसता वर्षनो प्रथम लेख. ન પંચાંગ વિગેરેને અનુસારે જોતાં જેમાં તે વર્ષને ફેરફાર
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બેસતા વર્ષને પ્રથમ લેખ. ચૈતર શુદિ ૧થી હોવો જોઈએ પણ આ દેશમાં તમામ હિંદુ કામમાં તેમજ વ્યાપારને અંગે અન્ય કામમાં પણ વર્ષનો ફેરકાર કાર્તિક સુદિ ૧ થી થત હેવાથી જૈન કેમમાં પણ તે જ દિવસથી ફેરફાર કરવામાં આવે છે અને કાર્તિક શુદિ ૧ મે બેસતું વર્ષ કહેવામાં આવે છે. વર્ષના ફેરફાર સાથે વ્યાપારીઓને વ્યાપારની સગવડતાને માટે ચોપડાઓને પણ ફેરફાર કરવા પડે. છે અને તેથી દર વર્ષ ચેપડા નવા બંધાવીને કાર્તિક શુદિ ૧ થી તેમાં નામું માંડવાને પ્રારંભ કરે છે.
આ જગતના સર્વ જી સુખના અભિલાષી છે અને સુખ પ્રાપ્તિના મુખ્ય હેતુ તરીકે દ્રવ્યને માનવામાં આવેલ છે. કે કેટલેક અંશે સાંસારિક સુખભેગ આપવામાં બળવાન નિમિત્ત છે. નવા વર્ષમાં દ્રવ્ય પ્રાપ્ત સા શી રીતે થાય અને વિદ્ધ કઈ પ્રકારનું ન આવે એટલા માટે નવા ચેપડામાં પ્રથમ શુભ શો-આશિર્વચન-ઉત્તમ પુરૂષોના નામો વિગેરે લખવા માટે પ્રારંભના બે પાના મુકીને ત્રીજાપાના ઉપર આ વ૬૦))ને દિવસે શુભ
ઘડીઆ વિગેરેને યોગ તપાસીને એવા પ્રકારને લેખ લખવામાં આવે છે અને પછી તે લેખની અનેક શુભ દ્રવ્યો વડે પૂજા કરવામાં આવે છે.
* આ લેખ લખવાની તિથિમાં જુદા જુદા પ્રકાર ચાલે છે. કોઈ જ ગ્યાએ આસો વદ ))સે લખાય છે, કોઈક જગાએ કાર્તિક સુદિ ૧ મે લખાય છે અને કેટલાક ગામમાં કાર્તિક સુદિ ૫ મે ( જ્ઞાન પાંચમે ) પણ લખ-. વામાં આવે છે.
મુહુર્તના (વખતના સંબંધમાં પણ ફેરફાર ચાલે છે. કેટલાક ગેરજ (ગધુળી) સમયે કરે છે, કેટલાક શુભ ચોઘડીયું જુએ છે અને કેટલાક બીજી રીતે શુભ સમય જોઈ એવો લેખ લખવાનું તથા પૂજન કરવાનું કામ કરે છે.
લેખ લખવાના સંબંધમાં પણ અનેક પ્રકાર ચાલે છે વૈwો પ્રત્યે પિતાના દેવાદિકના નામે સાથે આશિર્વચને લખે છે, મુસલમાન પોતાને અનુકુળ રીતે લખે છે અને જેના પિતાને ગ્ય રીતે લખે છે. પરંતુ કાળક્રમે જ્યારથી જનગૃહ્ય ગુરૂને બહુધા અસંભવ થવા માંડ્યો છે ત્યારથી મિથ્યાષ્ટિ, બ્રાહ્મણદિકને પરિચય વધતો જવાથી જૈનેના લેખમાં કેટલુંક મિથ્યાત્વ મિશ્રિત થઈ ગયું છે. અર્થાત જેનોના લેખમાં મિથ્યાદષ્ટિ દેવોના નામો પણ ભળી ગયેલા છે.
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રમ, ઉત્તમજનોએ કયારે પણ લોકીક દેવ ગુરૂકે પર્વગત મિથ્યાત્વ કોઈ પણ પ્રકારે સેવવું ન જોઈએ. તેમાં પણ બેસતા વર્ષ જેવા શુભ દિવસે તે વિશેષ રીતે સેવવું ન જોઈએ. આવા હેતુથી એ લેખ કેવા પ્રકારે લખાવે જોઈએ એ સંબંધમાં અનેક સ્થાનકેથી પ્રશ્ન થતાં આ લેખ લખવાનું કારણુ ઉભવ્યું છે.
જૈનવગે આ લેખ લખતાં તેમાં ગણેશ વિગેરે અન્ય દેવના નામે યા તેમને નમસ્કાર કરવા રૂપ શબ્દો ન લખતાં નીચે પ્રમાણે લેખ લખે યોગ્ય છે એમ અમારી માન્યતા છે. તેમાં કાંઈ ભૂલ થતી હોય તે તે સુધારવા માટે વિચક્ષણ જૈનબંધુઓએ અમારી તરફ લખી મેકલવા અમારી વિનંતી છે,
श्री परमात्मने नम, श्री गुरुम्यो नमः
श्री सरस्वत्यै नमः શ્રી ગૌતમસ્વામીની લબ્ધિ જે. શ્રી કેશર આજીભડાર ભરપૂર હશે. શ્રી ભરત ચક્રવર્તીની વ્યક્તિ હ. શ્રી બાહુબળનું બળ હેજે. શ્રી અભયકુમારની બુદ્ધિ હશે. શ્રી કાવના શેઠનું સિભાગ્ય હશે. શ્રી ઘનશાળભદ્રની સંપત્તિ હ.
આટલું લખ્યા પછી જે શહેરમાં ચેપડે લખાતે હેય તે શેહેરનું, વર્તમાન રાજાનું, ચોપડાના માલેકનું અને ચોપડાનું નામ લખાય છે અને નવા વર્ષની મિતિ “સંવત ૧૯ ના કાર્તિક શુદિ ૧ વાર ? આ પ્રમાણે લખવામાં આવે છે. તેની નીચે મધ્યમાં ૭-૫-૩-ર-૧ એમ શ્રીકાર કરવામાં આવે છે અને તેની બંને બાજુએ ગોળ, ધાણા, કંકુ, સેપારી વિગેરે મંગળીક ગણાતી વસ્તુઓના નામ લખવામાં આવે છે. આ માં કાંઈ ફેરફાર કરવામાં આવતું હોય તે તેની સાથે આપણી મૂળ હકીકતને કોઈ સંબંધ નથી.
ઉપર જે કાંઈ પ્રારંભનો લેખ બતાવવામાં આવ્યું છે તેમાં પ્રારંભમાં દેવ, ગુરૂ અને સર્વ વિદ્યાની અધિષ્ટાતા સરસ્વતિ દેવીને નમસ્કાર કરીને પછી નવા વર્ષને માટે પિતાની ઇચ્છા અનુસાર આશિર્વચને લખવામાં
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બેસતા વર્ષના પ્રથમ લેખ. આવે છે કે-“આ નવા વર્ષમાં મને ગૌતમ સ્વામીની જેવી લબ્ધિ, કેશરીઆજી જે અખૂટ ભંડાર, ભરત ચક્રવર્તી જેટલી ધિ, બાહુબળ જેટલું બળ, અભયકુમાર જેવી બુદ્ધિ, કવન્ના શેઠ જેવું સૈભાગ્ય અને ધનાશાળી ભદ્ર જેવી સંપત્તિ પ્રાપ્ત થજો.” પ્રસંગોપાત આમાં અતિ ઉત્તમજનોના નામ લખવામાં તેમજ સ્મરણ કરવામાં આવે છે તે શ્રેષ્ટ વાત છે. પરંતુ સમકિત દ્રષ્ટિ એવી અપરિમિત અથવા અપ્રાપ્ય ઇચ્છા ન કરે એ વાત અવશ્ય ધ્યાનમાં રાખવા લાયક છે. તેમજ એ પ્રસંગે ગણેશનું, મહાલક્ષ્મીનું કે રત્નાકરનું પણ નામ જેનવર્ગને લખવા ગ્ય નથી. જો કે ગણેશ એવું ગોતમ સ્વામીનું પણ નામ છે અને મહાલક્ષ્મી કેટલાક નેની કુળ દેવતા પણ હોય છે પરંતુ તે નામ અને તે દેવે મિથ્યાદષ્ટિએ ગ્રહણ કરેલા હોવાથી આપણે તે નામ લખવા યોગ્ય નથી. રત્નાકર અતિ ગંભીર છે પણ માત્ર અપૂકાયમય છે અને અન્ય મતમાં તેને દેવ તરીકે માનેલ છે તેથી તે નામ પણ લખવું ઘટિત નથી.
ઉપર પ્રમાણે લેખ સંબંધી વિવેચન કર્યા પછી હવે તે લેખ લખીને કરવામાં આવતા પૂજન ઉપર આવીએ. આવા લેખને શ્રુતજ્ઞાન તરીકે ગણીને તેની અનેક પ્રકારે અનેક શુભદ્રાવડે પૂજા કરવામાં આવે તે તેમાં કાંઈ પણ વાંધા જેવું નથી. પરંતુ તેની બ્રાહ્મણે તર૪થી કરાવાત્ર પૂજા અને તે પૂજા વિધિ તથા તે વિધિની અંતર્ગત કરવામાં આવતી શીવની, ગણેશની, મહાકાળીની અને મહાલક્ષ્મીની પૂજા-આ બધું વાંધા ભરેલું છે મિથ્યાત્વમય છે, મિથાદષ્ટિની જ કરણી છે અને સમકિત દષ્ટિ જેનભાઈઓને તજવા ગ્યા છે. આ સંબંધમાં બીજે જૈનશાસ્ત્રોક્ત કે વિધિ અમારા જેવામાં કે સાંભળવામાં આવેલ નથી, કે જે અહીં તેને બદલે બતાવી શકીએ પરંતુ તેવા વિધિની ગેરહાજરીમાં મિથ્યાત્વ યુકત વિધિ કરે તેતે કઈ પણ રીતે યોગ્ય કહીં શકાશે નહીં. તેથી બ્રાહ્મણને નહીં બેલાવતાં સ્વયમેવ જ્ઞાનની કુંકુમ, પુષ્પ, અક્ષત, છુપ, દીપ, ફળ, નૈવેદ્ય, દ્રવ્ય (પસે, રૂપા નાણું વિગેરે ) તથા અન્ય અબીલ ગુલાલાદિ પદાવડે પૂજા કરવી અને પ્રાંત પંજા પાંગર્ય, વૈવારપાળ if I ધાર્ન ઘોળ, નિયતિ જાણો આ શોક બેલી વિધિ પૂર્ણ કરવું. આ પ્રસંગે ખડીઓ તથા લેખણુ વિગેરે જ્ઞાનના ઉપકરણોની પૂજા કરવામાં આવે છે તે નિષેધવા યોગ્ય નથી. પરંતુ આવા ઉત્તમ દિવસે અન્ય દેવોની તેમજ પ્રત્યક્ષ મિયાદષ્ટિ બ્રાહ્મષ્ણની પૂજા કરવામાં આવે છે, તે સર્વથા હેય ( તજવા યોગ્ય ) છે.
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
. શ્રી જનધર્મપ્રકાશ, ઉપર પ્રમાણે પૂજા કર્યા પછી દેવગુરુના દર્શને જવાનો તેમજ બેસતા વર્ષે પ્રાતઃકાળમાં પણ દેવગુરૂ સમિપે જવાનો પ્રચાર છે તે પ્રશંસા પાત્ર છે પરંતુ અમૃતમાં ઝેર ભેળવવાની જેમ તે પ્રસંગે અન્ય દેવી દેવતાના દર્શન કરવા જવું કે કુગુરૂ ( અન્યમતિ કે જતિ વિગેરે ) પાસે જવું એ સર્વથા ત્યાગ કરવા લાયક છે. એ પ્રમાણે જવાથી સર્વને સરખા ગણવાપણું થાય છે, અને તેથી જિનેશ્વરના દર્શનનું ફળ પણ હારી જવાય છે. માટે તે પ્રસંગે તે આ ભવ પરભવમાં હિતકારી, પરમ પવિત્ર શ્રી વીતરાગ દેવના તે મજ ઉત્તમ મુનિરાજના દર્શનને જ લાભ લેવો શ્રેયસ્કર છે. આ વિષયમાં વધારે વિવેચન અન્ય લેખ કોઈ આવશે તો તે પ્રસંગે કરશું. હાલ વધારે લખવાની જરૂર નથી.
વ્રત દ્રઢતા.
સદ્દગુરૂના ઉપદેશથી, સુજ્ઞ શ્રાવકના કથનથી, વિદ્વાન ગૃહસ્થના વ્યાખ્યાનથી, ઉત્તમ જનોની શુભ પ્રવૃત્તિથી, નીતિવાન મનુષ્યોની રહેણી કેરણીથી તેમજ વ્રત ધારીઓની ધર્માચરણથી-ભવ્ય જીને અનેક પ્રકારના નિયમે, વ્રત, બાધાઓ, પ્રત્યાખ્યાન વિગેરે ગ્રહણ કરવાની ઈચ્છા થાય છે. અને તેને પરિણામે કેટલાક તાકાળિક અને કેટલાક શેડો વિલંબ કરીને કોઈ પ્રકારના નિયમે, કોઈ પ્રકારના અણુવ્રત, ગુણવ્રત કે શિક્ષાવ્રત, કોઈ પ્રકારની સામાન્ય વિશેષ બાધાઓ અને કોઈ પ્રકારના નવકારશીથી ઉપવાસ પર્યંતના પ્રત્યાખ્યાને યથા શકિત ગ્રહણ કરે છે. આ પ્રમાણે ગ્રહશું કરવાની ઇચછા થવી કે ગ્રહણ કરવું તે ઘણું મુશ્કેલ છે, એટલે કે - ”ની સ્થિતિ કાંઈક મંદ હોવાથી જ એવા કિચિત પણ ત્યાગમાં પ્રવૃત્તિ થાય છે, પરંતુ એવા નિયમાદિ ગ્રહણ કર્યા પછી તેને દ્રઢ પણે પાળવા, કરેલા નિયમ પ્રમાણે પર્યત ભાગ લાવે, કાંઈ પણ દોષ ન લગાડે, ચિત્ત વૃત્તિ પણ બનતા સુધી ચપળ ન કરવી, અતિચાર પણ પરિણામે અનાચારના કારણભૂત થાય છે એમ સમજી તેથી ડરતા રહી ન લગાડવા, એ ખરેખરૂ જરૂરનું છે. પ્રથમ પ્રયાસ સફળ પણ ત્યારેજ છે, હિતકારક પણું ત્યારે છે, લાભને યથાર્થ સંભવ પણ ત્યારે છે અને બીજાને અનુકરણીય પણ ત્યારે જ થવાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વત દ્રઢતા.
કેટલાક મનુષ્ય શરમના કારણથી, ના ન પાડી શકાવાથી, પિતાની શકિતની તુલના ન હોવાથી, વ્રત નિયમાદિનું પૂરું સ્વરૂપ ને સમજવાથી તેમજ બીજાં કેટલાક કારણથી અનેક પ્રકારના વ્રત નિયમાદિ લે છે; તેઓ પણ જે લીધા પછી પ્રતિજ્ઞા કરેલ વિષયમાં દઢ રહે છે તે તેઓ પૂર્ણ ફળના ભોગી થાય છે પરંતુ તેઓ સમજીને યા સમજ્યા વિના, શરમથી કે ભાવથી, શક્તિની તુલના કરીને કે કર્યા વિના પણ વ્રત નિયમાદિ લીધા પછી તેમાં શિથિલતા બતાવે છે, અલ્પાદર કે નિરાદરપણું રાખે છે, જાણી જોઈને ભૂલી જવાના પ્રયત્ન કરે છે, સહજના કારણમાં પણ દઢતા રાખતા નથી અને વારંવાર અતિચાર દેષ લગાડી પરિણામે અનાચારની કેટીમાં પ્રવેશ કરે છે તેઓ પિતે તે લાભ મેળવતા નથી પરંતુ બીજા ભદ્ર પરિ ણામી જીવોની શ્રદ્ધાને પણ ઉલટા હાની પહોંચાડે છે અને પિતે પણ હાની મેળવે છે. . કેટલાક ઉત્તમ છવો ગમે તેવા નિમિત્તને પામીને ગમે તે પ્રકારનાં વ્રત નિયમ ગ્રહણ કરે છે પરંતુ લીધા પછી ગમે તેવા કષ્ટમાં પ્રાણુતે પણુ ગ્રહણ કરેલા નિયમને છોડતા નથી. ઉપદેશ પ્રાસાદમાં સિંહ નામના એક શ્રેષ્ટિની કથા છે તે આવા પ્રસંગને અનુસરતી છે તે આ પ્રમાણે
વસંતપુર પત્તનમાં કીતિપાળ ના રાજા હતા. તેને ભીમકુમાર નામે પુત્ર હતો. તે નગરમાં સિંહ નામે એક શ્રેષ્ટિ રહેતો હતો. તે જૈન ધર્મ વાસિત ચિત્તવાળે હતો અને દિશા પરિમાણ વિગેરે કેટલાક વ્રતો તેણે ગ્રહણ કરેલા હતા. રાજાની તેની સાથે બહુ મિત્રતા હતી. પિતાના પુત્ર કરતાં પણ તેના પર રાજાના વધારે સ્નેહ હતે.
અન્યદા નાગપુરના રાજાનો ખાસ સેવક વસંતપુર આવ્યો અને રાજસભામાં આવી રાજાને પ્રણામ કરીને બેલ્યો કે-“હે રાજેન્દ્ર ! મારા સ્વામી નાગચંદ્ર નામના રાજાને રત્નમંજરી નામની પુત્રી છે. તે અત્યંત સ્વરૂપવાન છે. તેનું સ્વરૂપ જેવાને માટે જ જાણે ચંદ્ર સૂર્ય આકાશમાં ૫રિભ્રમણ કર્યા કરતા ન હોય, તેના લાવણ્યથી શરમાઈને દેવાંગના પણ જાણે આકાશમાં ગઈ ન હોય અને તેની સાંદર્યતા સહન ન થવાથી જ જાણે નાગાંગના પાતાળમાં ગઈ ન હોય એમ જણાય છે. હે રાજન ! તે કન્યાને માટે એગ્ય વરની શોધ કરતાં આપનો પુત્ર ભીમકુમાર તેને અનુરૂપ
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
વર છે એમ જણાવાથી મારા સ્વામીએ મને પેાતાને ખાસ વિશ્વાસ પાત્ર ધારી અહીં મોકલ્યો છે માટે આપ મારી સાથે તે કુમારીકાનું પાણી મહેણુ કરવા માટે આપના પુત્રને મેકલે ” રાજા તેના આવા કથનથી બહુ પ્રમત્ર થયે. અને પોતાના પરમ સ્નેહપાત્ર સિદ્ધ શ્રેષ્ટિતે કહ્યુ કે તમે ભીમકુંભારને લઇને નાગપુર જાએ તે પાણીશ્રતુણુ કરાવી આવે.
સિંહ શ્રેષ્ટિ રાજાની આવી આજ્ઞા સાંભળી માન રહ્યા, કાંઈ પણ ખેલ્યે નહીં. એટલે રાજાએ રીતે કહ્યું કે-કેમ તમતે આ વાત રૂચતી નથી ? શા માટે ઉત્તર આપતા નથી ? શ્રષ્ટિ એલ્સે હૈ રાજન! આ વાતમાં મને ન રૂચે તેવું શું છે? પરંતુ મેં' દિશા પરિમાણુ વ્રત ગ્રહણ કરેલુ છે તેમાં એકસે યેજન ચારે દિશાએ જવાને નિયમ કરેલે છે અને નાગપુર અહીંથી સવાસે યેજન દૂર થાય છે તેથી હુ' ત્યાં જઇ શકું એમ નથી, સિંહ શ્રૃષ્ટિને આવા ઉત્તર સાંભળી રાજાને બહુજ ક્રોધ ચડયો, કારણ કે ગાજ્ઞામનો નોંટ્રાળાં એ શ્લોક પ્રમાણે સ જાને પેાતાની આજ્ઞાને! અમલ ન થવાથી બહુ લાગી આવ્યું. રાજાએ કહ્યુ કે, મારા હુકમથી તું નાગપુર નહીં જાય તે! હું તને ઊંટ ઉપર ચડાવીનેં હજાર યેાજન મેકલાવી દઈશ. રાજાના આવા ક્રોધ યુક્ત વચનો સાંભળી સિદ્ધ શ્રેષ્ટિએ વિચાર્યું કે રાજાને સ્નેહ આવે છે! નીતિ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કેરાના મિત્ર જેન દછું થવા. આ શ્લોક પ્રમાણે રાજા કોઇના મિત્ર - તા નથી, માટે હવે અત્યારે તેની આજ્ઞા પ્રમાડુ કર્યા શિવાય બીજો ઉપાય નથી. વળી આગળ ઉપર જોઈ લેવાશે. એમ વિચારી તેણે રાજાને કહ્યુ કે બાપની આજ્ઞા તેવીજ છે તે હું જવાને તૈયાર છું. રાજા આવા ઉત્તર થી રાજી થયેા અને તત્કાળ ભીમકુમારને પરણવા માટે જવાની તૈયારી કરવા યોગ્ય અધિકારીઓને હુકમ આપ્યા.
થેાડા વખતમાં કેટલાક સૈન્ય સાથે ભીમકુમાર નાગપુર જવા તૈયાર થયા. એટલે રાજાએ તે સર્વમાં સિદ્ધ શ્રેષ્ટિને મુખ્ય ઠરાવીને રવાને કા માર્ગે ચાલતાં સિહુ શ્રષ્ટિએ ભીમકુમારનેે એવે યુક્તિપુર: સર દેશ આપ્યા, સંસારની અસારતા એવી સમાવી યુક્તપણું એવુ સજ્જડ સમજાવ્યું કે તેનું ચિત્ત પાણીગ્રહણુ કર વાથી વિમુખ થઇ ગયું. અનુક્રમે સે। યાજન લગભગ ગયા એટલે સિહત્રેષ્ટિ અટયો કે હવે હું આગળ ચાલાતા નથી. સામેના માણસે અને ભીમ
ઉપઅને સ્ત્રીનુ ધ્રુ
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
‘ત દ્રઢતા. કુમાર પણ અટકયા કેમકે સિંહ શેઠને લીધા સિવાય તેમનાથી આગળ ચાલી શકાય એમ નહતું. સાથેના માણસમાંથી એક સેવકે ભીમકુમારને એકાંતે લઈ જઇને કહ્યું કે–રાજાને અમને હુકમ છે કે માર્ગમાં સિંહએષ્ટિ કદી અટકે તે તમારે તેને બાંધીને નાગપુર લઈ જવે. બીમકુમારે તેને પિતાને ધર્મગુરૂ માનેલે હેવાથી તે વાત તેણે સ્વીકારી નહીં પરંતુ સિંહોષ્ટિ અને એકાંતે તે વાત જણાવી.
વ્રત પાળવામાં અત્યંત દઢતાવાળા સિંહષ્ટિએ કહ્યું કે હું અહીંથી જરા દૂર જઈને પાદપપગમે અણસણ અંગીકાર કરીશ, પછી મને બાંધી લઈ જઈને પણ તેઓ શું કરશે ! કુમાર મન રહ્યો. સંધ્યાકાળે અવસર જોઈને સિંહશ્રેષ્ટિ અરણ્ય તરફ ચાલ્યો. કુમારપણ સાથે થયે. કેટલીકવાર સુધી રાહ જોતાં તે બને પાછા આવ્યા નહીં એટલે રાજસેવકે તેની શેધ કરવા નીકળ્યા. દૂર જતાં તે બને દીક્ષા અંગીકાર કરી પાદમિમ અણુસણું કરી રહેલા નજરે પડયા. સેવક પુરૂષે તે તે જોઈને સ્તબ્ધ બની ગયા. ભીમકુમારને બેલાવવા તેઓએ ઘણે પ્રયત્ન કર્યો. પણ જ્યારે તે પણ કાંઈ બોલ્યા નહીં ત્યારે સેવકોએ બંનેને એક સરખી સ્થિતિમાં રહે લા જાણ્યા પછી સેવકોએ કહ્યું કે “આપે આ કાર્ય બહુજ ઉત્તમ કર્યું છે. અમારા જે કાંઈ અપરાધ હોય તે આપ ક્ષમા કરજે. પરંતુ અમારી એટલી અરજ છે કે આ વાત રાજાજી જાણશે ત્યારે અમારી ઉપર કપાય ભાન થઇ અમને ધાણીમાં ઘાલીને પીલી નાખશે માટે કોઈ પણ પ્રકારે આ મારા પર અનુગ્રહ કરે.” આને ઉત્તર કાંઈ પણ મળ્યા નહીં એટલે સેવકે નિરાશ થયા.
અનુક્રમે આ ખબર કીતિપાળ રાજાને પામ્યા. રાજા તે વાત સાંભળીને બહુ જ કોપાયમાન થશે અને ભીમકુમારને બાંધી નાગપુર લઈ જઈને પણ અને સિંહએષ્ટિને શત્રની જેમ વધ કરી નાખવે-એ નિર્ણય કરી પિતે ત્યાં આવવા નીકળ્યો. કેટલેક દિવસે રાજા ત્યાં પહેર્યો. સિંહ અને ભીમની પાસે જઈને જુએ છે તે વ્યાધ સિંહાદિ ક્રર પશુઓ પણ તેની સેવા કરી રહ્યા છે અને તે બંને શાન્ત રસમાં નિમગ્ન થઈ ગયેલા છે. રાજાને કે તેમને જોતાંજ શાંત થઈ ગયો અને તેણે ભકિતવાળા ચિત્તથી તે બંનેને નમસ્કાર કર્યો.
૧ ચાર આહારનો ત્યાગ કરીને યુટી પડેલી ઝાડની ડાળની જેમ કાંઈ પણ હાલ્યા ચાલ્યા સિવાય સ્થિર રહેવું તે.. . . ''
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જેનધએ પ્રકાશ અનુક્રમેં એક ભાસને અંતે શુભ ભાવવૃદ્ધિ પામતાં સિંહષ્ટિને અને ભીમકુમારને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. અનેક સુરાસુરોએ મળીને તેમના કેવળજ્ઞાનને મહોત્સવ કર્યો. રાજા પણ બહુ આનંદ પામે. પ્રાંતે તે બંને સ4 કર્મને ખપાવીને મેણે ગયા. તે વખતે કીર્તિ પાળ રાજાને ઘણો શોક થયો. અને કહ્યું કે
યોજના રાતા, કાળા તનનશ્ચયઃ असंख्यैयाँ जनैमित्र, मां मुक्त्वा किमगात् शिवं ।
હે મિત્રો સે જન ઉપરાંત ન જવાને તારે નિયમ હતો, છતાં મને તજીને અસંખ્ય પેજન દુર રહેલા શિવપુરમાં તું કેમ ચાલ્યો ગયે?” પછી રાજા વિગેરે સૈ ત્યાંથી પોતપોતાના સ્થાનકે ગયા.
આ પ્રમાણે અંગીકાર કરેલા વ્રત નિયમાદિમાં દઢ રહે છે તે પ્રાણી પિતાના આત્માનું હિત કરે છે અને અન્ય જીવેનું પણ હિત કરનાર થાય છે.
ध्यान विषय.
રૂ ધ્યાન. ઈતિમાં પડતાં પ્રાણીઓને અટકાવીને જે સુગતીમાં લઈ જાય તેને સામાન્ય ધર્મ કહે છે; ધર્મ થકી દેવલોક યા જેથી આત્મા મેક્ષ પામે એવા કારણોની જોગવાઈ મળે છે. ધર્મ સંબંધી બાહ્યાભંતર કારણમાં ચિત્તતો. એકાગ્રતાને ધર્મધ્યાન કહેવામાં આવે છે, વળી તેનું કથન કરાય છે.
દુહા.
सर्व जीव निज जीव सम, चिंतवतो गुणवंतः समता रसमा झीलतो, धीर संवेग धरंत. धीरपणे सहतो सदा, परिसहने उपसर्ग; रागादिक सवी जोपतो, अंतरंग रिपु वर्ग. निर्मल संयम पालतो, परिहरतो सवि दोष, आशा परनी छांडतो, मन धरतो संतोष.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યાન વિષય,
૧૩.
मुख सघळां संसारनां, चिंतवतो दुःखरुप; एह ध्यानने ध्याववा, योग्य कह्यो मुनि भूप. ४
ભાવાર્થ=ભવ્યપ્રાણી સર્વ ત્રણ સ્થાવર ઓને પોતાના સરખા જાણતો તથા સમતારસ ધારણ કરી વૈરાગ્ય રંગમાં સ્થીર થયે છતે ધર્મધ્યાન ધ્યાવાને એગ્ય કહેવાય છે; વળી એ ધર્મધ્યાનાર્હ ભવ્યપ્રાણી પરિસહ તથા ઉપસર્ગને સહન કરે, રાગ, દ્વેષ, મોહ ઈત્યાદિ અંતરંગ રિપુસમુદાયને જીતે. સર્વ દેષને ત્યાગ કરતાં અને નિર્મળ સંજમ પાળતાં ધર્મધ્યાન પ્રાપ્ત થાય છે. એ ધ્યાનના અથી ભવ્યજીવો પરની આશા છાંડે છે અને નિસ્પૃહતા ધારણ કરે છે. નિસ્પૃહતા ધારણ કરવાથી મનમાં ઉત્પન્ન થતી વિકલ્પ સંક૫ની શ્રેણિઓનો નાશ થાય છે. લેભરૂપી સમુદ્રને તરવામાં નિસ્પૃહતા વહાણ સરખી છે. તે વિષે કહ્યું છે કે;- - ઋોવા-ગરાપિરાઝિનિર્ચ હાર્દવનિ
संतोषवरमंत्रेण ससुखीयेननाशिना ॥ १॥ વિદ્યતઘયાંવાળી થારાવાર રાતઃ.
વાંઝાવિયે મેળેષનતિ ૨ ઇત્યાદિ ધર્મધ્યાનાર્થી છવ સંસાર સંબંધી સર્વ સુખને દુઃખરૂપ ગણે છે એ ધ્યાનને ધ્યાવવાને મુનીશ્વર મહારાજા વિશેષે કરી યોગ્ય છે. કારણ કે તેમણે વિ. કલ્પ સંકલ્પરૂપ ઉપાધિનાં કારણોને ત્યાગ કર્યો હોય છે. શ્રાવક વર્ગ પણ એ
ધ્યાનારૂઢ થઈ શકે છે. ધર્મધ્યાનથી રાગ દ્વેષની મંદતા થાય છે અને મોક્ષ સુખની ઈચ્છા રહે છે. ધર્મધ્યાનના ચાર પાયા છે. ૧માજ્ઞાવવા. ૨૫पायविचय ३ विपाकविचय, ४ संस्थानविचय.
પ્રથમ ? અાજ્ઞાવિયાવા નું સ્વરૂપ કહે છે. વીતરાગ ભગવંતે કેવળજ્ઞાનવડ કરી જે જે પદાર્થોનું જેવું જેવું સ્વરૂપ કહ્યું છે તે સર્વ સત્ય માને. પડદવ્ય સ્વરૂપ નયપ્રમાણ નિક્ષેપ સહિત, સિદ્ધસ્વરૂપ, નિમેદસ્વરૂપ, લેકસ્વરૂપ જેમ કહ્યું છે તેમ સહે. વીતરાગ ભગવંતની આજ્ઞા વ્યવહાર નિશ્ચયપણે જાણે. સહે. વ્યવહાર અને નિશ્ચય એ બે નયમાંથી કોઈને પણ ઉથાપે નહીં. કહ્યું છે કે માબાઈમ્પો વીતરાગ ભગવંતની આજ્ઞા સત્ય માનવી, તથા તે પ્રમાણે વર્તવું, તેમાં ધર્મ છે, પણ ઉટપટાંગ જેવું પિતા
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મી જેના પ્રકાશ. ના મનમાં ભાસ્યું, તેમ માનવું, તેમાં ધર્મ નથી. ષડાવશ્યકની કરણું કરવી તે પણ વીતરાગની આજ્ઞા છે.
વીતરાગ ભગવંતે સાધુને પંચમહાવ્રત ધારણ કરવા કહ્યાં છે તે કહે છે. ૧ અહિંસા, ૨ સત્ય. ૩ અસ્તેય. ૪ બ્રહ્મચર્ય. ૧ સર્વ પરિગ્રહ ત્યાગ. એ પંચમહાવ્રત પાળવાથી આત્મહિત થાય છે. જે ભવ્ય પુરૂષ પંચમહાવ્રત શુદ્ધ પાળે છે, પળાવે છે અને પાળનારને અનુમોદે છે તેમને ધન્ય છે. ભવ્ય જીવે આ સંસારને અથિર જાણી તેમાં બેહ કરતા નથી. અને ધર્મધ્યાનમાં તત્પર થાય છે. પંચમહાવ્રત પાળવાની શકિત ન હોય તે જ શ્રાવકનાં બાર વ્રત અંગીકાર કરે છે. શ્રાવકના બાર વ્રતો વિશેષ અધિકાર ધર્મરત્ન પ્રકરણ તથા જૈનતાદર્શ વિગેરેથી ગુરૂગમ દ્વારા જે લે. ભવ્યજી. એ યાદ રાખવું કે એક દિવસ આ શરીરનો નાશ થશે અને આત્મા પર ગતિમાં ઉત્પન્ન થઈ બીજુ શરીર ધારણ કરશે. ત્યાં સુખદુઃખ સ્વકૃત કર્મતુસારે પામશે. દશ દ્રષ્ટાંતે દુર્લભ મનુષ્યજન્મ પંચમકાળમાં પામીને જે ભબે વીતરાગ ભગવંતની આજ્ઞાનુસાર યથાયોગ્ય સ્વશકિત અનુસાર ધર્મ સાધન કરશે તે અનુક્રમે શિવસંપદા પામશે.
વીતરાગ ભગવતે નવતત્ત્વનું જે સ્વરૂપ કથન કર્યું છે તેને તે પ્રમાણે સત્ય કરી માને તથા સૂત્ર ચુર્ણ ભાગ્ય નિર્યુકિત ટીકા તેને ગુરૂક્રમ પરંપરાએ ચાલતે આવેલ જે અનુભવ, એ પ્રમાણે સૂનાં જે જે અંગે કહ્યા છે તે સત્ય કરી માને, તેથી વિરૂદ્ધ ઉપદેશ આપે નહીં. વીતરાગની આજ્ઞા લાપી આપમતિએ સ્વછંદી થાય નહીં. વ્યવહાર અને નિશ્ચય એ બે નય સત્ય કરી જાણે, અને તે પ્રમાણે વર્તે. જ્ઞાનાયાધ્યાપૂ મોક્ષ જ્ઞાન અને કિયાએ કરી મિક્ષ છે, ફકત એકલા જ્ઞાનથી વા એકલી ક્રિયાથી મોક્ષ નથી. માટે બેમાંથી કોઇનું ઉથાપન કરવું નહીં એ જનાજ્ઞા છે. વ્યવહારની મુખતા રાખી નિશ્રયદ્રષ્ટિ હૃદયમાં ધારણ કરી જે ભવ્યજીવો વર્તશે તે ભવસમુદ્રને પાર પામશે. એ બે નયમાંથી કોઈનું ઉત્થાપન કરે નહીં. ગુણસ્થાનક કમરેહમાં કહ્યું છે કેगाथा-जइजिणमयं पवजह, तामा ववहार निथ्यए मुयह।
ववहारनउछेए तिथ्थु छेओ जओ माणिओ॥ ... ભાવાર્થ-જે જીનેશ્વર કથીત ધર્મ અંગીકાર કરતા હો તે વ્યવહાર અને નિયયને ત્યાગ કરશો નહીં, જે વ્યવહાર નયને ઉછેદ કરશો તે તી.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધ્યાન વિષય.
૧૫
થને ઉછેદ થઈ જશે અને તેથી અનંત સંસાર પ્રાપ્ત થશે. આ ઉપર દ્રષ્ટાંત છે. જેમકે-કોઈ પુરૂષ નિરતર પિતાના ઘરમાં બાજરીની રોટી ખાય છે. કોઈ દીવસે કેાઈ ગ્રહસ્થ તેને પોતાને ઘેર નોતરી બાસુદી, પુરી, દૂધપાક, લાડુ વિગેરેનું ભોજન કરાવ્યું. હવે તે પુરૂષ પિતાને ઘેર આવી પિતાના ઘરમાં કરેલાં બાજરાના રોટલાને પૂર્વના મિષ્ટાન્નના સ્વાદને સંભારી ખાતું નથી અને મિષ્ટાન મળતું નથી, તેથી જેમ તે પુરૂષ ઉભયભ્રષ્ટ થઈ દુ:ખી થયો. તેમ આ જીવ ધર્મના નિમિત્તભૂત પડાવશ્યક્રાદિ ક્રિયા કરતે નથી, અને સમાધિરૂપ ધ્યાનામૃતનો યકી ચીત સ્વાદ અનુભવી પરિક્રમણ પડિલેહણ પ્રમુખ ક્રિયા બાજરાના રોટલા સમાન જાણી તેના ઉપર અરૂચિ કરે છે તે છવ ઉભયથી ભ્રષ્ટ થાય છે.
કોઈ હાલના વખતમાં સાધુપણું માનતા નથી તે પણ જનાજ્ઞા વિરૂદ્વ છે. શ્રીભગવતિ સૂત્રના પચવીશમા શતકના છઠ્ઠા ઉદ્દેશામાં લખ્યું છે કે-પંચમકાળમાં બે પ્રકારના નિગ્રંથ હશે. તેનાથી તીર્થ પ્રવર્તશે. વળી જૈન શાસામાં ગુરૂનો આચાર–વૃત્તિ-લક્ષણ વિગેરે લખ્યું છે તે પ્રાય: ઉત્સર્ગ માર્ગની અપેક્ષાએ છે અને આ કાળમાં તો પ્રાયશઃ અપવાદની પ્રવૃત્તિ છે. તે થી ઉત્સર્ગ વૃત્તિવાળા મુનિ કેવી રીતે હોઈ શકે, ઋષભનારાચ સંધયણ, મનોબલ પૈર્ય તથા પ્રકારનું હાલ છે નહીં તો આ કાળમાં તેવી ઉત્સર્ગ વૃત્તિ જીવ કેમ કરી શકે. તેવી ઉસગે વૃત્તિ નથી તે પણ દેશ કાલાનુસારે નિગ્રંથપણું વર્તી રહ્યું છે. શ્રી મહાવીર સ્વામીનું શાસન દુષ્પરિ સુધી ચાલશે. તથા શ્રી નિશીથ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે
जासंजमया जीवेसुतावमुल गुणुतरगुणाय ।
इत्तरियथ्यसंजम नियंठव उसापडिसवी ॥ “છ કાયના જીવ વિષે જ્યાં સુધી દયા પરિણામ હશે ત્યાં સુધી આ સ નિગ્રંથ તથા પ્રતિસેવના નિગ્રંથ રહેશે.” તે કારણથી ભવ્ય જીવોએ જ ણવું કે પ્રવચને કરી રહીત અને ચારિત્ર રહીત, પચમકાળ નહી હેય. માટે
ચમકાળમાં સાધુ નથી એમ જે માને છે તે અયુક્ત છે. આ ભારત વર્ષમાં આ કાળમાં બકુશ અને કુશળ એ બે નિગ્રંથ છે. બાકીના ત્રણને વિચ્છેદ છે. तथाच उकं परममुनिभिः वकुमकुसीलादोपुण जातिथ्य तावहोहति
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ બકુશ અને કુશળ એ બે પ્રકારના નિગ્રંથ યાવત્ તીર્થ સુધી રહેશે. વીતરાગ વચન અતિ ગંભીર છે. માટે તેમાં ભવ્ય છાએ શંકા કરવી નહીં. ઇત્યાદિક વ્યવહાર માર્ગ તીર્થંકર પ્રરૂપીત સત્ય જાણવો. પંચમકાળે બહુલ સંસારી કૃષ્ણપક્ષીયા જેવો વીતરાગ વચનને જ્યાં પિતાની મતિ હોય ત્યાં યુકિત કરી ખેંચી જાય છે. પણ તેમને પરભવમાં મહારૌરવ દુ:ખ ભોગવવા પડશે.
વળી વીતરાગ ભગવંતે બાર ભાવના ભાવવાની કહેલી છે. તે સમ્યફ રીતે ભાવે. તેનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે –
पढममणिञ्चमसरणं संसारोएगयाइअन्नत्तं । असुइत्तं आसवसंबरोय तहनिजरानवमी ॥ १ ॥ लोगसहावोवोही दुलहाधम्मस्ससाहगाअरिहा ।
થાકમાવUTi૩ માગવાપાળ / ૨ / ૧ પ્રથમ અનિત્ય ભાવના. ૨ બીજી અશરણ ભાવના. ૩ ત્રીજી સંસાર ભાવના. ૪ થી એકત્વ ભાવના. ૫ પાંચમી અન્યત્વ ભાવના ૬ છઠ્ઠી અશુચિ ભાવના. ૭ સાતમી આશ્રવ ભાવના. ૮ આઠમી સંવર ભાવના. ૮ નવમી નિર્જરા ભાવના. ૧૦ દશમી લેક સ્વભાવ ભાવના. ૧૧ અગીયાર મી બધી દુર્લભ ભાવના. ૧૨ બારમી ધર્મના કથન કરનાર અરિહંત છે એવુિં ચિંતવવું. આ બાર ભાવના દિવસે અગર રાત્રીએ અવશ્ય ભાવવી.
બાર ભાવનાનું યત્કિંચિત સ્વરૂપ નીચે પ્રમાણે
૧ ના કાવના–જેનું શરીર વજી સમાન અતિ કઠીણ હતું. તે પણ ખનિત્યપણુરૂ૫ રાક્ષસના ભક્ષ થઈ પડયા તો કેવળ કેળ સમાન આ છાના શરીરને નિત્ય રાક્ષસ કેમ મુકશે. વળી સંસારી છે આ નંદ યુકત થઈને દુધની પેઠે વિષય સુખનો સ્વાદ લે છે પરંતુ મૃત્યુના ભયને દેખતા નથી. હે ભવ્યો. યાદ રાખે કે આ શરીર પાણીના પરપોટા જેવું છે. તેનો નાશ થતાં વાર લાગશે નહીં. તથા આયુષ્ય હાથીના કાનની પ. ઇ ધનુષ્યની પેઠે, વીજળીની પેઠે, સંધ્યારાગની પેઠે ક્ષણીક છે. લક્ષ્મી આંખની પાંપણની પેઠે ચંચળ છે અને સ્વામીપણું સ્વપ્નના રાજ્ય સરખું છે. આંખે કરી જેટલા પદાર્થ દેખાય છે, તે સર્વ પિલીક છે, જડ છે. વિનાશી છે, તે થકી ચેતન ન્યારો છે, કઈ દીવસ એ ડ વસ્તુ પિતાની
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યાન વિષય.
થવાની નથી અને કોઈની થઈ નથી. રાવણ, પાંડવ કરવા જેવા યોધ્ધાઓ, પણ આ પૃથ્વીને તથા શરીરને સાથે લઈ ગયા નથી. બસો વર્ષ ઉપર આ પૃથ્વી ઉપર નનુ જનમ્યા હતા તેમાંનું હાલ કોઈ નથી તો હે ચેતન તું વિચારે કે આ શરીર શું એક દિવસ નથી પડી જવાનું? અલબત, પડી જશે. ભાડાની કોટડી સમાન આ શરીર પિતાનું થશે નહીં. એ શરીરે કરી ને પાપકૃત્ય કસ્વાં પડે છે તે અવશય ભોગવવા પડશે. હે ચેતના તું અજ્ઞાન અને મેહમદિરાની ઘેનમાં નેલ્ય વસ્તુને પણ નિત્ય જાણી સંસારમાં રામાચે છે પણ યાદ રાખજે કેબીલાડી જેમ ઉંદરને પકડી લે છે તેમ બિલાડી સમાન ગાય રાક્ષર આ દેખાતા શરીરનો ભક્ષ કરી જશે. માટે શરીરને નિત્ય જાણી તેના ઉપર થતી ભમતા નિવારવી. વળી હે ચેતના તું આ શરીરને સારી રીતે પુષ્ટ કરે છે અને શરીર પુષ્ટ થયે છતે તારી પુષ્ટતાઈ માને છે પણ યાદ રાખ કે-એ શરીર મૃત્યુ બાદ તારી સાથે આ વશે નહીં; આ દેખાતું શરીર બળીને ખાખ રૂ૫ થશે અને તે ખાખ મારી ભૂલ થઈ જશે અને તેને કોક ઘર બનાવવાના ઉપયોગમાં લગાડશે. માટે હે ચેતન ! તુ શું જોઈને મલકાય છે અને જેથી સંસારમાં ભટકવું પડે, એવાં પાપનાં કામ કેમ કરે છે? પુત્ર સ્ત્રી ધન હાટ હવેલી બગીચા એ સર્વ નિત્ય છે. એ અનિત્ય પદાર્થો તત્વબુદ્ધિથી વિચારતા કોઈના થયા નથી અને થશે નહી, એમ જાણજે, સર્વ પદ્યાર્થીને મનમાં વિચાર કરતાં તે મનેય લાગશે ત્યારે તેના પરથી મમ ભાવ દૂર થશે, ત્યારે મનમાં વિચાર આવશે-આ જગમાં સર્વે પદાર્થ ક્ષણીક છે તે તેને ઉપર ફોગટ મેહ કેમ કરૂં ? એ અનિય પદાથી કદી મારા થનાર નથી તો તે પાર્થને મારા માની તેને પિતાના કરવા માટે જે પ્રયત્ન કરું છું તે - ગ્ય નથી. વળી મનમાં વિચાર આવશે કે – હવે હું કઈ વસ્તુ પ્રાપ્ત કરવા ઉધન કરૂ કે જેથી સુખી થાઉં ? ગુરૂગમારા આવા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં જણાશે કે-આભ તત્ત્વ પ્રાપ્ત કરવાની મંનત કરું કે જેથી વાર વાર જન્મ મરણ કરી ભયંકર દુઃખે ભેગવું તે મટી જાય આ પ્રમાણે આત્મા ઉપર પ્રીતિ થવાથી જડવસ્તુ ઉપર થ મેહ અટકશે અને સત્ય અને તિ સુખમય આત્મસુખ પ્રાપ્ત કરવાનો પ્રયત્ન કરતાં અનુક્રમે આત્માને લાગેલો અમરૂપ મેલ ધ્યાનરૂપ પાવડે દૂર થશે એટલે આત્મા પરમ ભાભ પદને પામશે,
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધામ પ્રકાશ સૂર્ય રાહુ ગ્રહણે જેમ કીર્તિધર રાજાએ સંસારનું નિત્યપણું ભાવ્યું તથા બળદને ઘરડે દેખી જેમ કરઠંડુ રાજાએ સંસાર સ્વરૂપ અનિલ વિ ચાર્યું. તેમ ભવ્ય જીવેએ આ સંસારનું સ્વરૂપ નિત્ય વિચારવું ઈંદ્ર ચંદ્ર, નાગૅ, ચક્રવર્તિ, વાસુદેવ, બળદેવ, રામ, રાવણ, વાળી જેવા મહા બળવાન પણો પણ નિત્ય રજક્ષણના ભક્ષ થઈ પડયા. તું મનમાં વિચારકર કે તારા જેવા પામર જીવ કાળના સપાટામાં આવશે. એમાં શું કહેવું મોટે હે ચેતન આવો દશદષ્ટાંતે દુર્લભ મનુષ્ય જન્મ પામી વૃથા કાળ ગુમાવીશ નહીં. અને ધર્મ કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ કરજે કે જેથી શાસ્વત સુખ પામીશ. આ સંસારમાં ચાર ગતિમાં રઝળવા રૂપે પ્રયન જે ભવ્યજીવો કરતા નથી તેમને ધન્ય છે અને તેમનું જીવતર સફળ છે. બાકી નિત્ય પદાર્થોમાં જે મોહ “રે છે તે કર્મની અનંતિ વર્ગણાએ ગ્રહણ કરી ચતુર્ગતિરૂપ સંસારમાં ભટકે છે. આ પ્રમાણે નિત્ય ભાવનાનું સ્વરૂપ વિચારતાં મોહ માયા દૂર થશે અને ધર્મ માર્ગમાં પ્રવૃત્તિ થશે. વળી સયાસત્ય-પ્રવૃત્તિ નિવૃત્તિ-હેયય અને ઉપાદેયનું ચિંતવન થતાં વિવેકરૂપ ચક્ષુવડે મેક્ષ માગેને રસ્તો સિધ્ધ દેખાશે. કહ્યું છે કે
ગાથા. जा दवे होइ मइ, अहवा तरुणीसु रुववंतीम् ।
साजइजिणवरधम्मे, करयलमजेठियासिद्धि ॥ ભાવાર્થ-જેવી જેની દ્રવ્ય કમાવવામાં મતિ થાય છે અથવા રૂ૫ વંતી સ્ત્રીઓ ઉપર જેવી તરૂણ પુરૂષોની મતિ થાય છે તેવી મતિ જે જે નેશ્વર કથીત ધર્મમાં થાય તો તેને કરતલમાં મોક્ષ છે એમ જાણવું. આ ગાથાનો હાર્દ વિચારવા યોગ્ય છે. વળી કહ્યું છે કેश्लोक-अनित्यानि शरीराणि विभवोनवशाश्वतः ।
नित्यसनिहितोमृत्युः कर्तव्योधर्मसंग्रहः ॥ ભાવાર્થ-દરેક જીવોનાં પ્રત્યક્ષ દેખાતા શરીરે પનિય છે અને સં. સારીક વૈભવ શાશ્વત નથી; મૃત્યુ પાછળ લાગી રહ્યું છે માટે ભવ્ય છે
એ સંસારનું સ્વરૂપ અનિત્ય જાણું વીતરાગ કથીત ધ મને વિષે પ્રમાદ નહીં કરતાં તનમન ધનથી પ્રયત્ન કરે. એજ સાર છે. તે નિત્ય ભાવના,
મુનિ બુદ્ધિસાગર.
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ કરેલું વધારે
- ૧૯ तत्वज्ञान इतिहास अने उत्कर्षना सबंधमां
जैनधर्मे करेलो वधारो. તા. ર૧૫-૧૯૦૦ ના રોજ લંડન-વેસ્ટમીસ્ટર હેલ માં ઇસ્ટઈડીઆ એસોશીએશનની મીટીંગમાં સર રાયમંડ વેસ્ટના પ્રમુખપણ નીચે ગાંધી
વીરચંદ રાઘવજીએ કરેલા
ભાષણનું ભાષાંતર. જન એટલે જિનના અનુયાયી. જેઓ પોતાની કોઈ માનાદિક મનોવૃત્તિઓને વશ, કરીને આત્માના મૂળ ગુણોને પ્રકાશમાં આણે છે તેઓને જિન કહેવાય. આવા જિન પૈકી જેઓ ચતુર્વિધ સંઘની સ્થાપના કરનાર હોય છે તેઓ અહંત અથવા તીર્થકર કહેવાય છે. કોડો વર્ષના એક અર્ધ ચક્રમાં એવા ૨૪ અહંત થાય છે. ચરમ અહંત શ્રી મહાવીર વિદેહ દે શમાં કુંડગ્રામમાં ઈસવી સન પૂર્વે પ૮૮ માં જન્મ્યા હતા અને પર૬ માં નિવાણું પદ પામ્યા હતા. . જ્યારે યુરોપીયન વિદ્વાને જનધર્મના ઇતિહાસનું અવલોકન કરવા લાગ્યા ત્યારે તેઓ જન અને બૈધની કેટલાક આચારની બાબતમાં એકતા જોઈને ચકિત થયા પણ જેકબ, બુલર, અને લેબમાનનો આપણે ઉપકાર માનવો જોઇએ કે જેઓએ નિશ્ચય પૂર્વક એમ સાબીત કરી આપ્યું છે કે-જૈનધર્મ ાધના કરતાં ઘણોજ જુને છે. બુદ્ધ દેખાવ આપ્યો તે વખતે જેનધર્મ તે ભારત વર્ષમાં ઉચ્ચપદ પ્રાપ્ત કર્યું હતું.
જેમ બીજે ઠેકાણે તેમ હિંદુસ્તાનમાં પણ તત્વજ્ઞાન તરફ લેકની - ત્તિ ત્યારે દેરવાઈ કે જ્યારે દેશમાં ઉદ્યોગ અને શાંતિ પ્રસરી. દરેક ધર્મ તરફ જોતાં એમ માલુમ પડે છે કે પ્રથમ તેઓએ સષ્ટિની ઉત્પત્તિ કેમ થઈ તે શેધવાને આરભ કર્યે છે. દરેક ધર્મે ઉત્પત્તિ નિયમ સ્થાપવાને પ્રયત્ન કર્યો છે અને તે પ્રયતનમાં ઘણું તે એક સ્થળ કે આધ્યાત્મિક મૂળ વસ્તુએ આવીને અટક્યા છે. સાંખ્ય મતવાળા પ્રકૃતિને મૂળ માને છે, વેદાનું યાયી ઉત્પત્તિવાદ, પારણુમવાદ કે ભાયાવાદનું સ્થાપન કરે છે, કેટલાક સ્થળ તો કેટલાક પારમાર્થિક (આત્મીય) એવા મૂળ દ્રવ્યને ઉપાદાને કારણે માને છે. સર્વ ધર્મવાળા ઉપાદાન કારણ સિદ્ધ કરવામાં અનુમાનને ઉપયોગ કરે છે પણ અનુમિતિ એ પરમાર્થ શોધવામાં હમેશાં સાચું પ્રમાણ નથી કાર
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ,
ણ કે ઘડી બાબતે જોઈને માણસ અનુમાન બાંધે છે. આપણે મનુષ્યજાત એવી શકિત ધરાવતા નથી કે જેથી બધી બાબતો જોઈ શકીએ. બે ચાર બાબતમાં એક નિયમ સામાન્ય રીતે જોયે તો તે ઉપરથી આપણે એવું અનુમાન બાંધીએ છીએ કે તે નિયમ સર્વ પ્રકારે અને સર્વ બાબતમાં લાગુ પડે છે.
સર્વ ધર્મથી જુદો પડીને જૈનધર્મ સમ્યજ્ઞાનને પરમાર્થ પ્રમાણ માને છે, આત્માના દેષ દૂર થયે માણસને તે નિર્મળજ્ઞાન પ્રાપ્તિનો પ્રારંભ થાય છે.
શાસ્ત્રમતાનુસારી હીંદુ ધર્મમાં ઉપાદાન કારણની શોધ આ ર પૂર્વક જોવાય છે. તે એવા વિચારથી કે મૂળ ઉપાદાન કારણ તે જ પરમ છે. બાકી સર્વ બેઠું છે. મૂળ કારણને બ્રા કહે છે અને સ્થળભાસ તે સર્વ શાશ્વત બ્રહ્મની નામે અને રૂપે કરીને છાયામાત્ર છે. એમ માને છે. મહેદ્રસિમ એને પરમાર્થ કહે છે. જનમત પ્રમાણે તે મૂળ વરતુ (જેમાંથી સર્વ જગત પ્રકટ થયેલું છે, તે ) સિદ્ધ કરવી તેમાં કાંઈ ઉર્ષ નથી. જેને તો વિસ્તારવાદના રક્ષક છે. તેઓને મનોરથ શારીરિક, માનસિક અને અધ્યાત્મિક પરિપૂર્ણતા પ્રાપ્ત કરવામાં રહેલું છે નિર્ગુણ નિરૂપાધિક અને નિષ્કર્મ એવી મૂળ વસ્તુને વિચાર પણ જૈન દર્શનમાં દર્શાવ્યો નથી
અને તેને અપ્રસ્તુત તેમજ અસમંજસ ગણવામાં આવે છે. “ ગુણ કાર્યને જન્મ આપનાર નિગુણુ કારણ” એમ માનવું છે ઉપાદાને કારણના નિયમના અયથાર્થ બેધને લીધે છે. કારણ અને કાર્ય, પદાર્થ અને તેંના આવિર્ભાવ એ ઉભય એકજ છે. કારણ કાર્ય કરતી વખતે કારણ છે, અને કાર્ય કરતું કારણ તે પોતે જ કાર્ય છે. હાઈજન અને એક જન પામી હમેશની સ્થિતિમાં પાણી નથી પણ જ્યારે તેઓ અમુક રીતે ગતિમાં આવે છે ત્યારે પાણી તે એવી સિયતિમાં રહેલા હાઈડ્રોજન અને ઓકસીજનજ છે. કોઈ પણ પદાર્થને કેવળ નિરપેક્ષપણે અસ્તિત્વ વિના બીજું કોઈ પણ નામ આપી શકાય નહીં. પદાર્થો અને વિચારોના જુદા જુદા સંબંધ (ન્યા૨) શીખવાને વ્યવદની રીતિ ઉપયોગી છે પરંતુ અસ્તિત્વ માત્રને કા. રણ કહેવું અને તેને કાર્યથી જુદુ ગણવું તેતો મિથ્યાવ્યવચ્છેદ છે. જ્ઞાન પ્રાપ્તિની જેનરીતિ આવી છે-પહેલા અસંબંધ પદાર્થ તરીકે એક વસ્તુનું અપરિચ્છિન્ન જ્ઞાન થાય છે ત્યાર પછી વ્યવહેદ રીતી આવે છે કે જે, વસ્તુઓના જુદા જુદા અંશ, ગુણ અને સંબધે દર્શાવવામાં સાધનભૂત છે. છેવટે સંયોગ રીતિ આવે છે કે જે આપણને વસ્તુઓની જુદી જુદી અ. વસ્થાઓને એકઠી કરી બતાવે છે. વ્યવદ રીતિને જેને ન્યાયવાદ કહે છે અને સંયોગ રીતિને સ્યાદ્વાદ અથવા અનેકાંતવાદ કહે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ કરેલે વધારે. ઉપર કહેલું વધારે સ્પષ્ટ કરવાને અર્થે હું એમ કહીશ કે જે માણ સમાં વિચારને ફણમે હમણા જ છુટયો છે તે માણસની નજરમાં અખિલ જગત તે એક અનિશ્ચિત કાંઈક છે એમ આવે છે. પછી તે વ્યવહેદ રીતિ અથવા ન્યાયવાદ રીતિથી તે જગતની જુદી જુદી અવસ્થાઓ વિચારે છે. નિરંતર વહેતી નદીઓ સડી જતી વનસ્પતિઓ અને મરી જતા પ્રાણીએ તેને એવું ભાન કરાવે છે કે કાંઈ પણ શાશ્વત નથી. તે ઉપરથી તે એવું માનવા ઉપર આવશે કે જગત ક્ષણ ભંગુર છે લાંબે વખત વીત્યા બાદ વિચાર શકિત મનુષ્યને એવું ભાન કરાવશે કે જે જે પદાર્થ ચાલ્યા જાય છે તે તે પદાર્થ સર્વથા નષ્ટ પામતો નથી પરંતુ અન્ય સ્થાને વા અન્ય રૂપે રહે છે. આ ઉપરથી તે એવું માનવા ઉપર આવશે કે જગત નિત્ય છે. ઉભય સિદ્ધાંત જુદી જુદી અપેક્ષાએ સાચાં છે જ્યારે તેને સંગ રીતિ આવડે છે કે તરત જ તે જગતની જુદી જુદી અપેક્ષાઓને એકઠી ધ્યાનમાં લે છે અને એમ સિદ્ધ કરે છે કે સવશે સત્ય તે સંભવતી સર્વ અપેક્ષાઓના સંધાનમાં રહેલું છે. એક જ દ્રવ્યમાં પરસ્પર વિરૂદ્ધ ભાવ અથવા અપેક્ષાઓની સ્થિતિ, સંકલન નહીં ગ્રહણ કરી શક્તા મનને અસંભામાં દેખાશે શંકરાચાર્ય એમ કહેવામાં મોટી ભૂલ કરે છે કે જન કર્શન માન્ય ન કરવું જોઈએ કારણ કે અસ્તિત્વ અને નાસ્તિત્વ એવા વિરૂદ્ધ ગુણ એક જ વસ્તુમાં કહે છે, પણ તેમ સંભવી શકે નહીં. જેમ એક વસ્તુ એક જ સમયે ગરમ અને ઠંડી હોઈ શકે નહીં તેમ ”જન એમ નથી કહેતા કે એક જ વસ્તુ એકજ સમયે ઉષ્ણુ અને શકિત હોઈ શકે. પણ તેઓ એમ તે કહે છેજ કે કોઈ પણ વસ્તુ એકાંત શીત કે એકાંત ઉષ્ણ હે.ઈ શકે નહીં. તે અમુક સંજોગોમાં ઉષ્ણ હોય છે અને અમુક સંજોગોમાં શીત હોય છે. જેને એમ નથી કહેતા કે-તેજ વરતુતો ભવ અને અભાવ તેજ વસ્તુમાં એક જ સમયે હોય-પd તેઓ એમ કહે છે કે એક વસ્તુ પિતાનું અસ્તિત્વ અને અન્ય વસ્તુઓનો અભાવ હોય છે. જેનો અર્થ એટલે જ થાય છે કે અમુક વસ્તુને સંપૂર્ણ જાણવાને તે વસ્તુ શુ છે અને શું નથી તે જાણવું જોઈએ. શંકરાચાર્ય ખરૂં કહીએ તો એક માલ વગરના ભાડાના મુખમાં કાલ્પનિક મત મૂકે છે અને તે માને તોડી પાડી પિતે પિતા જય થશે એમ માને છે.
હવે હું જેન ધર્મના કેટલાક મૂળ તો કહીશ જૈનમત પ્રમાણે જગત એ એક કરે અને જલ્પા મિસ એવા પુરૂષે કર્તા તરીકે ગતિમાં મન
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ કે એવો પદાર્થને સમૂહ નથી; પરંતુ તે પિતે અનાશ્રિતપણે પિતાની જ પટનામાં સ્વભાવથી રહેલા નિયમોને અનુસરે છે. અહિયાં નિયમ શબ્દથી અમુક અધિકારી પુરૂષે દુનિયા જેલ શાસન વિધિ એમ ન સમજવું. પરંતુ નિયમ તે એ કે પદાર્થો વા પ્રાણીઓ અમુક સ્થિતિભાવમાં જેને અનુસરીતે વર્તે છે. માટે જોનવાદ તે એ ઈશ્વરવાદ નથી કે જેમાં ઈશ્વર જગત કર્તા વા જગનિયંતા ગણાય. અને તે પણ જનમતાનુસારે પરમાત્મા તે એક સાક્ષાત પુરૂષ વિશેષ છે; નહીં કે તે એક અપરૂષ નિરૂપાધિક નિર્ગુણ આત્મા છે.
અપૂર્ણ
जैन कानफरन्स. પુર નિવાસી ગુલાબચંદજી ઢઢાના પૂરતા પ્રયાસથી પહેલી જૈન નફરન્સ ફળધી તીર્થે મળી. કેટલાએક ગૃહસ્થ ત્યાં આવ્યા, કેટલાક ઠરાવ કર્યા. બીજીવાર પાલીતાણે મળવા નિરધાર કર્યો, કાર્ય ક ( સેક્રેટરી એ) નીમ્યા અને કનફરન્સ વિસર્જન કરવામાં આવી. આ પ્રસંગે અમદાવાદ, મુંબઈ, સુરત, ભરૂચ, વડોદરા વિગેરે અનેક શહેરોથી જૈન વર્ગના
આગેવાન ગૃહસ્થો ત્યાં પધારી શક્યા નહીં પરંતુ વરને જિં રિદ્રતા એ વાક્યાનુસાર પત્ર તેમજ તાર દ્વારા પિતાની સંમતિ, દીલસોજી, દીલગીરી જસુવા એકત્ર થનારનો આભાર માન્યો. એકત્ર થનારાઓએ તેના વિશ્વાસ ઉપર પિતાને પ્રયાસ કુળવંત મા.
ઉપર કહેલા કાર્યને છ માસ થઈ ગયા, એકત્ર થવાની કેટલીક તકે ગઈ, હજુ કેટલીક બાકીમાં છે, પરંતુ તેને માટે કાંઈ પણ જાગૃતિ ક્યાં છે? સેક્રેટરીઓ શું કરે છે તેની કાંઈ ખબર પડતી નથી. એટલી વાત ખરી છે કે જનરલ સેક્રેટરી શેઠ, લાલભાઈ દલપતભાઈ અને ગુલાબચંદજી ઢઢા બહુ વ્યવસાયવાળા છે, અવકાશ વિનાના છે, તેમને વખત મળવો બહુ મુશ્કેલ છે પરંતુ જ્યારે આવા આખી કેમના હિતના કાર્યમાં જોડાયા–પતાની ઇચ્છાથી કે કેમની અમૃત દષ્ટિથી જોડાવું પડયું–ત્યારે પછી પિતાની ફરજ બજાવવામાં પાછું હઠવું એ સત્યવાન પ્રાણનું કામ નથી. તેમણે તે બીજ કાર્ય કરતાં આ કાર્ય વધારે મૂલ્યવાળું (અમૂલ્ય ગણીને અવશ્ય કરવા ગ્ય છે. આવા કાર્યમાં વીર્ય ફેરવવાની આવશ્યકતા છે. પ્રયત્નો
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેન કાનફરન્સ અસાધ્ય કેઈપણ કાર્ય હેતું નથી પરંતુ બહુ મુદતથી ટાઢા પડી ગયેલા કાર્યને માટે લાંબા પ્રયત્નની સતત-પ્રયત્નની-સામુદાયિક પ્રયત્નની જરૂર છે.
કેટલાંક કા દ્રવ્યવાનથી બની શકે છે, કેટલાંક કાર્ય વિદ્વાને કરી શકે છે અને કેટલાંક કાર્ય એક દ્રવ્યવાન કે એક વિદ્વાન પણ ધારે તે કરી શકે છે; પરંતુ કેટલાંક કાર્ય સામુદાયિક પ્રયત્ન શિવાય થઈ શક્તાં નથી. કનફરન્સમાં કરવાના કાર્યનો પાછલા પ્રકારમાં સમાવેશ થાય છે અને એવા કાર્યોની સિદ્ધિને માટે એવા મહામંડળને એકત્ર થવાની ખાસ જરૂર છે. તેમાં પણ કેટલીકવાર જમાનાને અનુસરતી રીતે પ્રયાસ કરે પડે છે કેમકે જમાનાની અનુકુળતા પણ કાર્ય સિદ્ધિનું એક નિમિત્ત છે.
તીની સંભાળ, તીર્થોના વહીવટની ગેરવ્યવસ્થાને અટકાવ, આશા હનાનું નિવારણ, અનેક જૈન મંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર, કેળવણીની વૃદ્ધિ, સ્ત્રો વર્ગની ચડતી દશા, પુસ્તકના ભંડારોની સંભાળ, તેનું સંરક્ષણ, તેને છહૈદ્ધાર, નિરાશ્રીત જેને માટે ફંડ, કેળવણી લેવામાં મદદ, અનાથ વિધવા એનું રક્ષણ, અભક્ષાદિકના પ્રવેશને અટકાવ, મર્યાદાની સંભાળ, આગેવાને - માં એક્યતા, પરસ્પરની ઓળખાણ, સંયુકત બળ-ઇત્યાદિ કર્યો આવી કનફરન્સ દરવર્ષે મળ્યા શિવાય અને તેમાં થતા ઠરાવોનો અમલ કરવાના સતત પ્રયત્ન શિવાય-બની શકવાના નથી.
ઇડીયન નેશનલ કોંગ્રેસ તરફ દષ્ટિ કરે, પ્રથમની ઓછી સંખ્યાથી કે કેટલાક આગેવાનોનું પધારવું ન થવાથી નાસીપાસ ન થાઓ, ધીમે ધીમે સંખ્યા વધશે, સે આવશે, કાર્ય થવા માંડશે, સર્વત્ર અમલ થશે પરંતુ તેને માટે ધીરજ અને સતત પ્રયત્ન જશે. કાયર થવાથી કાર્ય થશે નહીં. માટે હિંમત ભેર પોતાની ફરજ સમજીને, પિતાનું હિત સમજી ને, પિતાને આત્માનું હિત સમજીને, પોતાની કેમનું હિત સમજીને, દરેક શક્તિવાન જનબંધુ સાવધ થાઓ, જાગૃત થાઓ, પિતાની શકિત ફોરે. દ્રવ્યવાન દ્રવ્યથી, વિદ્વાન વિધાથી, શારીરિક બળવાન શારીરિક પ્રયત્નથી પ્રયતન કરશે-મસ્યા રહેશે તો કાર્ય સિદ્ધિ જરૂર થશે. આ સંબંધમાં હાલ તે આટલી પ્રેરણા કરવી જ બસ છે, જનરલ સેક્રેટરીઓ પ્રયત્ન ચલાવશે તે બીજી બાજુથી પ મદદ મળી રહેશે એમાં સંશય સમજ નહીં.
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જનધર્મ પ્રકાશ
वत्तमान समाचार. ભાવનગર જિન કન્યાશાળામાં ઈનામને મેળાવડો.
આ કન્યાશાળાનું સ્થાપન બહુ થોડા વખતથી થયેલ છે છતાં કન્યા ઓની સંખ્યા, હાજરી અને અભ્યાસ બહુ સારે જ છે દર ત્રણ ત્રણ માસે ઈનામ આપવાનો મેળાવડો કરવા તેની વ્યવસ્થાપક કમીટીએ નિયમ રાખે છે. તે અનુસાર મહ મ સમાં ઈનામને મેળાવડે કરવાનો હતો ૫શું કેટલાક કારણસર તે મુલતવી રહ્યા હતા. મહાવદ ૧૪શે શ્રી મુંબઈવાળા શેઠ વસનજી ત્રીકમજીએ એ કન્યાશાળાની મુલાકાત લીધી હતી. કન્યા ઓને અભ્યાસ અને તેની શિક્ષક સ્ત્રીઓએ લીધેલો પરિશ્રમ જોઈ તેઓ બહુ ખુશી થયા હતા. તે ઉપરથી તેની સાહેબે તરતમાં પિતાને શ્રી સિદ્ધાચળ જવાનું હોવાથી પિતાની તરફથી એક વખત તમામ કન્યાઓને ઈનામ આપવાની ભલામણ કરી હતી અને આવી રીતે પ્રથમ જ હિંમત કરનાર નવીની ત્રણે શિક્ષક બાઈને પોતાની તરફથી ઉત્તેજન તરિકે એક વર્ષ સુધી દર માસે એકેક રૂપી આપવા ઇચ્છા જણાવી હતી. તે સાથે આ કન્યાશાળાને વિશેષ ઉત્તેજન આપવાની પણ પોતાની ઈચ્છા સૂચવી હતી * ત્યારબાદ ફાગણ સુદી ૧ મે ઈનામ આપવાને જાહેર મેળાવડો કરવામાં આવ્યો હતો. જનવર્ગના ઘણા ગ્રહસ્થ પધાર્યા હતા. તે પ્રસંગે સદરહુ ક. ન્યાશાળા વ્યવસ્થાપક કમીટીના પ્રમુખ શેઠ રતનજી વીરજીએ પિતાના પુત્ર પ્રેમચંદના મહાશુદિ ૫ મે થયેલા લગ્નની ખુશાલીમાં સર્વે કન્યાઓ ને રૂ. ૫૦) લગભગનું ઇનામ વેચ્યું હતું અને રૂ. ૫૧) એ કયાશાળાના કાયમી ખર્ચના ફંડમાં આપવા ઉદારતા જણાવી હતી કન્યાઓએ પિતાના અભ્યાસની પરિક્ષાથી તેમજ સુંદર મનહર ગાયનોથી સભા જનને પ્રસન્ન કર્યા હતા. બાદ મેળાવડે વિસર્જન થયો હતો. . આવી રીતે જૈન કન્યાઓના અભ્યાસમાં વૃદ્ધિ કરવાની તેમજ તેમને અર્થશાન; નીતિની કેળવણી અને તેમને કરવા યોગ્ય ભરત શીવણ વિગેરેનું જ્ઞાન આપવાની ખાસ આવશ્યકતા છે. એવું શિક્ષણ મળવાથી સ્ત્રી જાતિની નિષ્ફળ ચાલી જતી જીંદગી સફળ થશે અને નવી સંતતી પિતાની માતા તરફથી ઉત્તમ વ્યવહારિક જ્ઞાન મેળવશે કે જે તેમને આગળ ઉપર બહુ હિતકારક થશે.
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશના ગ્રાહકોને તથા જૈનબંધુઓને ખબર.
લખતાં અત્યંત ખેદ ઉતપન્ન થાય છે કે આ પહેલા અર્ક છપાઈને ચૈત્ર સુદ ૮ ને આવ્યા, શુદ ૯ ને ગ્રાહકોને મોકલવા માટે બીડવાનું કામ શરૂ થયુ એવામાં અકસ્માત અગ્નિપ્રકોપ થવાથી આખી ઓફીસ નવા પંચાંગ ને ચાપાનીઆ, તમામ પુસ્તકે, વેચવાની બુકા, લાઇબ્રેરીની બુકે, ફર્નીચર, ચીનીકામ, ચાપડાએ વિગેરે સહીત બળીને ભસ્મ થઈ ગયું છે, કાંઈ પણ નીકળી શકયુ નથી. ગ્રાહકોના નામનું લીસ્ટ પણ બળી ગયું છે તેથી આ પહેલા એક કરીને છપાવી યાદદાસ્ત ઉપરથી બની શકયા તેટલા ગ્રાહુકાને મોકલવામાં આવે છે તે હુવે જેમના ઉપર ન આવે તે ગ્રાહકોએ પત્ર લખીને આ ગાવો લે.
પાછલું લવાજમ જેટલા વર્ષનું બાકી રહેલ હોય તેટલા વર્ષનું મનીઓર્ડરથી માકર્તવુ. ચાપડા બળી જવાથી અમે ચેકસ લેણું બતાવવાને અશક્ત છીએ. પણ ગ્રાહુકાની તરત મોકલવાની * જે જે ગ્રાહકોએ ગયા વર્ષ સુધીનું લવાજમ સેક૯યું હાય તેમણે ભેટની બુક પત્ર લખીને મંગાવી લેવી. સારા ભાગ્યે એ બુ કે અમદાવાદથી બંધાઇને આવેલી ન હોવાથી અચી ગઈ છે.
સભાની અંદરના સરસામાન સુધી કુલ નુકશાની રૂ.૨૫૦૦) લગભગ અટકળવામાં આવે છે. જેની અંદર માટે ભાગ વેચ. વાની બુકાને હતા, વીમા રૂ.૧૨૦૦૦) ને ઉતરાવેલ છે. જેથી તે રૂપીયા આવેથી વેચવાની બુકે તાકીદે મંગાવવામાં આવશે અને સભાની છપાવેલી બુકો ફરીને છુપાવવામાં આવશે તેથી બુકા વેચાણ મંગાવનારને થોડા વખત પછી બુકે માકલવાનું કામ પણું શરૂ કરવામાં આવરો
પ્રથમ મોકલેલી બુકે સંબધી જે જનબધુઓ પાસે લેણું" હાય તે અથવા એજટ તરીકેનું કે બીજા પ્રકારનું સભાનું લેહેણ" હાય તે પોતપોતાની મેળે સભા તરફ એકલાવી દેવું, જ્ઞાન દ્રવ્યના દોષમાં ભુલે ચુકએ પણ રહેવું નહીં.
ભેટ તરિકે જેમને જેમને ચાપાનીચુ કલાતું હોય તેમાંથી પણ જેમને ન મળે તેમણે પત્ર લખીને મંગાવી લેવુ. | સભાને છે કે આ અસહ્ય ધકકે વાગે છે, તેમાં પાગ લેખેલા પુસ્તકના જે વિનાશ થયો છે તે અનિવાર્ય નુકશાની છે
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir પર તુ ગત વસ્તુને શાચ ન કરતાં થોડા વખતમાં પાછું અસલ સ્થિતિમાં કામકાજ શરૂ કરી દેવાની સર્વે સભાસદાની ઈચછા છે તે પરમાત્માની કપાથી પાર પડશે. એ સંબંધમાં સર્વ જે. અધુઓએ યુથાચાગ્ય મદદ આપવાની ફરજ વિચારવા અમા તરફથી સચવીએ છીએ. - સભાના મહાગામના તેમજ અહી” (ભાવનગર) ના સ ભાસાને આ કાર્યમાં તન મન ધનથી પ્રવૃત્ત થવા ખાસ ' ચુ ના આપીએ છીએ આ સંબંધ માં વધારે હકીકત પ્રસંગે પ્રસંગે જણાવીશુ. | અમરચંદ ઘેલાભાઇ. શ્રી જન પ્રસારક સભાના મંત્રીના ગ્રાહકોને ફાયદો, ગયા વર્ષમાં પાસ્ટેજ છે આના આપ પડયુ છે તે આ વર્ષથી હુવે ચાર આના આપવું પડશે, ભેટનું પેસ્ટેજ જ આ આપવું નહીં પડે અને અ ને વધારે આવશે તેટલા ભેટે માં વધારે ખર્ચ કરવામાં આવશે, પરદેશી ગ્રાહકોએ રૂ. 1-4-7 મોકલવા, નહી તે અમારી તરફ લખવું જેથી એક અ કે વેસુપેઅલુથી મોકલશુ' એટલે માત્ર રૂ. ૬પ૦૦ જ આપવું પડશે. સનીએ ડર કરવા જવું નન્હી પડે, છે ' તંત્રી - ગ્રાહુ કેને ભેટ. છે. ગયા વર્ષની ભેટ તરીકે ‘શ્રી વમાન દ્ધાત્રી શિક્ષકો , મૂઅને અર્થ: ટીકા, ઢીકાને અર્થે એ પ્રમાણે છીણીને ચાર કાર્સ ની એક બુક સારી રીતે ખધાવીને તૈયારું & રવા આવી છે. અને તે લવાજમ મેકલનાર ગ્રાહુકા તરફથી મેકેલો પણ શરૂ અંદર ન મળે તો જેમણે લવાજમ મેકલેલ હોય તેમણે પત્ર લખી મગાવી લેવી. હજુ પણુ વા વર્ષના લવાજમાં સહિત જે પાછલું લવાજમ એકલશે તેમને એક માસ સુધી લાભ આ૫જ વાસ આવરો For Private And Personal Use Only