Book Title: Hayatakhat Kavya Satik Author(s): Kalyankirtivijay Publisher: ZZ_Anusandhan Catalog link: https://jainqq.org/explore/229392/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hayATAkhATa kAvya-saTIka saM. muni kalyANakIrtivijaya A kAvya eka ja zloka, che. temAM ketu sivAyanA sUryAdi ATha grahonAM vAhanAdi sAthe aT dhAtune joDIne banAvelAM nAmo dvArA grahone prArthanA karavAmAM AvI che, ke amAruM rakSaNa karo. A zlokanI TIkA paNa sAthe ApI che, je pratinI zaruAtamAM lakhela - zrIvItarAgAya namaH // evA ullekhathI koI jaina vidvAne (munie| gRhasthe) lakhelI hoya tevU anumAnI zakAya che. TIkAkAre sarvaprathama zlokano dhvanyartha Apyo che ane pachI eka eka zabdane laI, tenI vyutpatti karavApUrvaka ane sandarbharUpe aneka kozono AdhAra ApavApUrvaka, teno artha eka eka grahamAM prasthApita karyo che. je temanA vyAkaraNAdi zabdazAstronA pANDityane sUcave che. temaNe je kozo/kozakAronAM nAma, sandarbharUpe pATha sAthe ApyAM che, te che : zabdArNava, halAyudha, dhanaJjaya, sArva, anekArthadhvanimaJjarI, zAzvata, nikhilArtha, kezava, kANva. 'kAvyohAraka' ane 'kANDa' e paNa koI kAvyanA uddharaNarUpa tathA koI kozavAcaka nAma hoya ema jaNAya che. kartA : stutinA kartA athavA TIkAnA kartA tarIke AkhI pratimA kyAMya koI ullekha nathI. prati paricaya : pATaNanA zrIhemacandrAcArya jaina jJAnamandiranA DA. 391 nI 18370 kra. nI pratinI jherokSanA AdhAre A kRtinuM sampAdana karyu che. pratimAM 1 ja patra che. tenI banne bAjue lakhANa che. akSaro moTA tathA sughaDa che. lekhaka athavA lekhanasaMvatno kyAMya ullekha nathI parantu lekhanazailI uparathI lekhanakALa 18 mo saiko anumAnI zakAya. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2006 17 saTIkaM hayATAkhATa-kAvyam // 8 // zrIvItarAgAya namaH // hayATAkhATa-siMhATAgoTAjATAssazaktayaH / khATa-pATa-saroTATA vAranATA hyavantu naH // 1 // asya dhvanyarthaH kazcidAtmAnaM prati svAziSamurarIkRtya vadati-te vAranATAH sUryAdayo'STasaGkhyAvacchinnagrahAH naH-asmAn avantu-rakSantu vA pAlayantu / __ kathambhUtAste ? hayATAkhATasiMhATAgoTAjATAH - hayena saptAsyavilakSaNenA'Tati lokaM parikrAmyati vA''krAmyatIti hayATaH sUryaH / tadeva kozena vAcyammArtaNDaH kAzyapi sUryo hayATo lokatApanaH / iti zabdArNavena / candramAH kIdRzaH ? AkhATaH - Akhena karaNIbhUtena mRgeNA'Tati sUryasya pRSThi(STha)to gacchatIti AkhATazcandraH / Akhastu mRgarevatyorAkhurmUSakavAcakaH / ityapi zabdArNave spaSTam / himAMzuzcandramA doSI mRgATAkhATa ityapi / iti halAyudhaH / bhaumaH kIdRzaH ? -siMhATaH-zRGgAdibhirbhUtalaM hinasti vA tADayati vA utkhanatIti siMhaH vRSabhaH / tena saptarSimadhyAdhodezenA'Tati gacchatIti siMhATo bhaumaH / zRGgI kardamako'tyAgI siMho vRSabha ityapi / iti dhanaJjayaH / kujaH kusUnuH siMhATo bhaumo bhUmisutazca saH / iti sArvaH / Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 anusandhAna 36 budhaH kIdRzaH ? - goTa: - gavA haridazvenA'Tati gacchatIti goTa: budhaH / gaurindriye haye cApe sUrye pRthvyA(vya)Ggavistare / ityanekArthadhvanimaJjaryAm / haridrUpo budho goTa / iti zAsvataH (shaashvtH)| guruH kIdRza: ? ajATa:-ajena pItakariNA'Tati gacchatIti ajATa: / lIlAlapejya: ajo vai pItanAgakaH / / iti kAvyohArakaH / bRhaspatirajoTA'pi / / iti kANDaH / hayATazca AkhATazca siMhATazca goTazca ajATazca te hayATAkhATasiMhATagoTAjATAH / ____ zukraH kIdRzaH ? - khATaH - khena sve(zvetAzvenA'Tati gacchatIti zatakA khATa: / khazabdo nAgake saurAjAkAze zvetavAjinIti zabdArNavaH / khATa: zukrassurAcAryo bhArgavazcozanAH kaviH / / iti halAyudhaH / zaniH kIdRzaH ? pATa:-pena khaJjapAdenA'Tati vA pena mahiSeNA'Tati gacchatIti pATa: / pastu padme khare dehe pAdakhao tu varvare // iti nikhilArthaH / / pATastu gavi tAmbUle zanau pAraga ityapi / / ithi zabdArNavaH / rAhuH kIdRzaH ? - saroTena mInenA'Tati gacchatIti saroTATa: rAhuH / sarasi vA tadeva aTatIti saroTa: mInaH / Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2006 19 matsye haMse sArase ca saroTa: parikathyate // iti kezavaH / rAhustamassaroTATaH // iti kANvaH / ketostu rAhuziraHpRthakmAtravivakSayA vivakSitatvamata eva nehocitam (nehoktam) / khATazca pATazca saroTATazca te khATapATasaroTATAH / punaH kathambhUtAH ?sazaktayaH / zaktibhiH SoDazamAtRkAdibhiH saha vartamAnA ityarthaH / vA svasvapatnIbhiH saha vartamAnAH, vA aSTa-durgAdizaktibhiH saheti / ityanena strINAM paraduHkhAsahiSNutA sukhagantRtvabhAvazca sUcitaH / svaduHkhaprahANecchAnukUlatayA tAsAmatrA'tiprasaGgazca / etadvizeSyavizeSaNAvacchinnasUryAdaya: vAranATAH svasvadineSu nATayanti vA svayameva naTanti-iti vAranATa:(TAH), naH avantu / kuto ? yataH sazaktayaH / ata: zaktyA saha vartamAnA no-asmAnapi pAlayantu iti saGkSapAnvayaH //