Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna PAR D jJAnopAsanA [ samyag jJAnanuM svarUpa ] Wan darzana cAra graMthamALA SE21.21. puSpa : 8 : D0600 darzana OOODOBOO
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ------- *** dharmabeva graMthamALA-puSpa AThamu jJAnopAsanA [ sabhyajJAnanuM svarUpa ] : lekhaka : dhIrajalAla TokarazI zAha. Wan H prakAzaka ka zrI muktikamala jaina mAhanagranthamALA. kAryAdhikArI-lAlacaTTu na-lAla zAha The rAvapurA, ghIkAMTA, vakIla badhasa presa-vaDAdarA -------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ : prakAzaka : muktikamala jaina mehunagraMthamALA rAvapurA, mahAjana pALa-vaDAdarA. Atti pahelI. pahelI vAra dasa AnA vi.saM. 2008 vasaMtapaMcamI, : mudraka H zA gulAbacaMda lallubhAI zrI maheAya maiM. presa-bhAvanagara.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhAradarzana vaDhavANuzaheranivAsI dharmazraddhALu zAha cImanalAla ujamasIbhAIe jJAnabhakti nimitte A granthamALAnuM prakAzana sastu rAkhavAmAM janArI khaTamAM ApelI sahAya badala temano AbhAra mAnavAmAM Ave che. -prakAzaka
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukrama 18 25 viSaya 1 jJAnanuM mahatva 2 jJAnanI vyAkhyA 8 tAnaprApti mATe nItikArone mata 4 vidyArthInAM lakSaNe 5 Ajane vidyArthI 6 jJAnanuM AdhyAtmika mUlya 7 jJAna viSe pana mahAtmAo 8 navapadamAM jJAnane viziSTa sthAna 9 jJAnanA pAMca prakAro 10 pAMca jJAnanA ekAvana bhede 11 zrutajJAnanI mahattA 12 pRthvIpAla rAjAnI kathA 13 varadata ane guNamaMjarInI kathA 14 jJAnAcAranA ATha prakAra (1) kAla (2) vinaya (3) bahumAna-bhilanuM daSTAMta (4) upadhAna (5) anihanavatA-parivAjanuM daSTAMta (6) vyaMjanazuddhi (7) arthazuddhi-vasu, parvata ane nAradanuM daSTAMta (8) tadubhaya zuddhi 15 tatvasaMvedana 16 upasaMhAra 42 53 thI 53 61 - 64 S0 71 74 75 197
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ thatAM mAnavajIvananI vikaTa samasyAnuM spaSTIkaraNa karatAM muktimArganA sApAna darzAvatAM AbAlavRddha sA kAine ruce tevI sarala zailImAM rajU ane jaina dharmanA mane samajAvatAM dharmamAdha-graMthamALAnAM puSpA tamArA AtmAmAM suvAsa prasarAvaze ( Aje ja magAvI jIvanapathane ujvala banAve. (1) traNa mahAna take (12) tapanAM teja ( tapa ) (2) saphaLatAnI sIDI(puruSArtha| (13) bhAvanASTi ( lAva ) ) (3) sAcuM ane khATu(syAdvAda) (14) pApanA pravAha ( 18 (4) Adaza dhruva ( sudeva ) (5) gurudghana ( suguru ) (6) dharmAMdyuta (sudhama ) (7) zraddhA ane zakti (8) jJAnApAsanA pApasthAnaka ) 9) cAritravicAra (10) detAM zIkhA ( dAna ) (11) zIla ane sAbhAgya(zIla (15) e ghaDI yAga (sAmAyika) (16) mananu mAraNa (dhyAna) (17) prArthanA ane pUjA ( Avazyaka kriyA ) (18) bhaThyAlakSya (19) jIvanavyavahAra (20) dinacaryAM pUjya munizrI yazeAvijayajI mahArAjazrInI cIvaTabharI dekharekha taLe A prakAzanA pragaTa thai rahyAM che. tamArI nakavA Aje ja magAvI ye. chUTaka nakala deza AnA : vIza puSpanAM seTanA rUpiyA agiyAra lakhe--zra lAlacaMda nadalAla vakIla rAvapurA, ghIkAMTA, vakIla bradharsa presa-vaDAdarA.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 1 : zAna 1. jJAnanuM mahattva jJAna e aMtaranuM ajavALuM che; hRdayanI rAzanI che; jIvananI jaLahaLatI jyeAti che. tenA udyota vinA kAI paNa vastu ke vicAranuM kaI paNa svarUpa jANI zakAtuM nathI; tenA prakAza vinA koI paNa prANI ke padAtha nA kaI paNa Adha thaI zakatA nathI; ane tenA camakArA vinA kAI paNu kriyA ke kAi paNa ghaTanAnuM rahasya samajI zakAtu nathI. tethI ja jJAnane tRtIya leAcana, dvitIya divAkara ane prathama paMktinu' dhana mAnavAmAM AvyuM che. A rahyA tenI pratIti karAvanArA zabdoH " tRtIyaM oSanuM jJAnaM, dvitIyo di vicAra! | acauryaharaNaM vittaM, vinA svarNa vibhUSaNam // " 4 ' jJAna e trIju lAcana che, dvitIya divAkara che, cArathI na cArI zakAya tevuM dhana che ane suvarNa vinAnuM AbhUSaNa che.'
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ krodhathathamALA ya : " jJAnAdvidanti khalu kRtya makRtyajAtaM, jJAnAccaritramamalaM ca samAcaranti / jJAnAcca bhavyabhavikAH zivamApnuvanti, jJAnaM hi mUlamatulaM sakalazriyAM tat // 19 * jJAnathI manuScA karavA ceAgya ane na karavA ceAgya vastusamudAyane jANe che ane nirmaLa evA cAritranu` AcaraNa kare che. vaLI bhavya jIve jJAna vaDe ja zivasukhane pAme che, tethI jJAna e sakala lakSmInuM upamA rahita mULa che. ' puSpa che " jJAnaM syAtkumatAndhakArataraNirjJAnaM jagallocanaM, jJAnaM nItitaraGgiNI kulagirirjJAnaM kaSAyApaham / jJAnaM nirvRtivazyamantramamalaM jJAnaM manaH pAvanam, jJAnaM svargagatiprayANapaTahaM jJAnaM nidAnaM zriyaH // 99 ' - jJAna e mithyAtvarUpI aMdhakArane nAza karavAmAM sUrya samAna che ane jagatanuM leAcana che; jJAna e nItirUpI nadIne nIkaLavAne mATe parvata samAna che ane ( krodha, mAna, mAyA tathA lAbhapI ) kaSAyAne dUra karanAra che. jJAna e muktine vaza karavA mATe pavitra matra che ane manane pAvana karanAra che; jJAna e svargagatimAM prayANa karavAnA paDa che ane lakSmInuM kAraNa che. ' 2. jJAnanI vyAkhyA jJAnanI sAmAnya vyAkhyA e che ke ' jenA vaDe vastu jaNAyaoLakhAya ke samajAya te jJAyate paricchidyate vastu " " sAna.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : nepAsanA ane kRti jJAnanA' tene sAmAnya vyavahAramAM vidyA paNa kahe che. A jJAna ke vidyAnA saMbaMdhamAM nItikArone mata ke che ? te nIcenA zabdothI jaNAze. 3. jJAnaprApti mATe nItikArane mata vidyA e manuSyanuM vizeSa rUpa che ane chupAyeluM dhana che. vidyA e bhega, yaza ane sukhane ApanArI che tathA guonI paNa guru che. vidyA paradezanA pravAsamAM sagAMvahAlAMnI garaja sAre che ane eka prakAranuM parama baLa che. vaLI rAjyamAM vidyA pUjAya che paNa dhana pUjAtuM nathI, eTale amAre abhiprAya e che ke vidyA vinAne nara pazu cheH "vidyAvihIna: zu ' "vidyArUpI dhana badhI jAtanA dhanamAM zreSTha che, kAraNa ke bIjI jAtanAM dhane cAra ke rAjA vaDe harAI jAya che tyAre A dhana cera ke rAjA vaDe harAtuM nathI, bIjI jAtanAM dhanamAM bhAIo bhAga paDAve che tyAre A dhanamAM teo bhAga paDAvI zakatA nathI; vaLI bIjI jAtanA dhanamAM kaMI ne kaMI vajana hoya che tyAre A dhanamAM jarAya vajana nathI. ane A dhananI sahuthI vadhAre khUbI to e che ke-jema jema ene vAparatA jaIe chIe tema tema e vadhatuM ja jAya che. eka mANasa pAse paise-Take, gharabAra ke vADIvajIphA bhale na hoya paNa jJAna ke vidyA hoya te e uttama che ane bIjA mANasa pAse paise-Take, gharabAra ke vADIvajIphA bhale heya paNa jJAna ke vidyA na hoya te e nikRSTa che. vidyA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ dha bAdha-graMthamALA : 4 : ; puSpa vALeA bhagavI kanImAM ke sAdA evA peAzAkamAM paNa cAle che tyAre vidyAvihIna ghareNAMthI ladAyeleA hAya chatAM zaiAlatA nathI. eTale manuSyanuM sAcuM nUra vidyA che. "tevI mAtA zatru che ane tevA pitA vairI che ke je pAtAnA bALakAne vidyAbhyAsa karAvatA nathI. teoe jANavu ja joie ke jema haMsanI sabhAmAM bagalA zAlatA nathI, tema pAMca DAhyA mANusenI aMdara azikSita ke mUrkhA zaiAlatA nathI. " annadAna uttama che paNa vidyAdAna tenAthI paNa uttama che, kAraNa ke anna vaDe kSaNika tRpti thAya che tyAre vidyA vaDe manuSya jIve tyAM sudhI sukhapUrvaka jIvI zake che. " eka manuSya seMkaDA hAthI, ratha, gheADA ane gAyAnuM, sonAnA pAtranuM ane sAgara paryaMtanI bhUminuM dAna kare athavA zuddha kuLanI kroDA kanyAnuM dAna kare paNa te eka mANasane apAyelA vidyAdAnanI tAle AvatuM nathI. " jJAnArjana ke vidyAbhyAsa jIvananI pahelI pacIzImAM ja sArA thaI zake che. te mATe kahyuM che ke " prathame nAgitA vidyA, dvitIye nAnita dhanam / tRtIye nArjito dharmazvaturthe kiM kariSyati 1 / / " manuSyanuM sarerAza AyuSya sA varSanuM mAnIne tenA cAra bhAga kalpavAmAM Ave che. temAM pahelA bhAga brahmacaryAMzrama kahevAya che, khIjo bhAga gRhasthAzrama kahevAya che, trIje bhAga
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 5 : sAnepAsanA vAnaprasthAzrama kahevAya che ane ethe bhAga saMnyastAzrama kahevAya che. A bhAgane anulakSIne kahevAmAM AvyuM che kejeNe pahelA AzramamAM vidyAnuM sarjana karyuM nahi, bIjA AzramamAM dhananuM upArjana karyuM nahi, trIjA AzramamAM dharmanuM upArjana karyuM nahi, te cethA AzramamAM zuM karaze? tAtparya ke--manuSya prAraMbhanA pacIza varSamAM bane teTaluM vidyArjana karI levuM joIe. keTalAka mUDha manuSya ema mAne che ke" yathA jaDena martavyaM, budhenApi tathaiva ca / ubhayomaraNaM dRSTvA, kaNThazoSaM karoti kaH ?" jema jaDa mANasane maravAnuM hoya che, tema zikSita mANasane paNa maravAnuM hoya che. Ama baMnene maravAnuM samAna hovAthI zAstrone kaMThastha karavAnI ke lAMbuM bhaNavAnI mAthAkUTa keNuM kare ?" paNa teo bhUlI jAya che ke jaDa ane suzikSitane maravAnuM samAna hovA chatAM baMnenA jIvanamAM-baMnenI jIvavAnI rItamAM AkAza ane pAtAla jeTaluM aMtara hoya che. jaDane kaI jAtanI phIkara-ciMtA hotI nathI eTale ke te nagharela hoya che, khUba UMghe che ane lAja-zaramane bAjue mUkIne manasvI vartana kare che. vaLI mAna-apamAnanI tene paDI hotI nathI ane hitAhita tathA kartavyAktavyane visarI jaIne adhama jIvana gALe che. tyAre zikSita-saMskArI manuSya dareka vastune agAuthI vicAra karate rahe che ane te pramANe kAryanI cejanA
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodha-graMthamALA : puSpa kare che, prAyaH mitAhArI hAya che, sapramANa nidrA le che ane peAtAnA bApadAdAnI khAnadAnInA tathA peAtAnA sthAnanA vicAra karIne manasvI vartana na karatAM nyAya--nItithI varte che. vaLI svamAnane vahAluM gaNI evuM kArya karatA nathI ke evA sthAne jatA nathI ke jyAM peAtAnuM apamAna thAya, ane te hitAhitanA tathA kartavyAkatavyane niraMtara vicAra karI te pramANe varte che, eTale pragati, unnati ke abhyudayane sAdhI zake che. tethI ajJAna, mUDhatA, mUrkhatA ke jaDatvane kAI paNa rIte iSTa gaNI zakAya nahi. kahyuM che ke 66 : : ajJAnaM khalu kaSTaM dveSAdibhyo'pi sarvadoSebhyaH / artha hitamahitaM vA na vetti yenAvRto jIvaH / / " * dveSa Adi sarva dASA karatAM ajJAna e moTA doSa che, kAraNa ke tenAthI AvRta thayele jIva hita ke ahita padArthane jANI zakatA nathI. ' vidyAbhyAsa karatAM mahenata paDe che ane ezaArAmane ghaNA bhAge jatA karavA paDe che, paNa tenuM pariNAma atyaMta suMdara hAya che. tethI ja AryanItikAree bhAra daIne kahyuM che ke " muvAI calate vighAM, vidyArthI svagate muvam / sukhArthinaH kuto vidyA 1 vidyArthinaH kutaH sukham 1 // " je aMtarathI ArAmarUpI sukhane Azaka hoya te vidyAne cheDe che ane je aMtarathI vidyAnA Azaka hAya te
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : jJAnApAsanA ArAmarUpI sukhane cheDe che. ArAmanA athIne vidyA kayAMthI? ane vidyAnA athIne ArAma kyAMthI ? tAtparya ke-jene vidyAbhyAsa karIne suzikSita thavuM che, saMskArI thavuM che, paMDita ke prANa thavuM che, teNe ArAmanA vicArane aMtaramAMthI bhUMsI nAkhavuM joIe." 4. vidyArthInAM lakSaNe vidyAthI ke have joIe athavA vidyArthInAM lakSaNe zuM? ene uttara ApatAM anubhavI puruSoe jaNAvyuM che ke #AchA vadhyArna, zAnanA tadaiva ra. alpAhArazca strItyAgo, vidyArthipaJcalakSaNam // " kAgaDA jevI capaLatA, bagalA jevI ekAgratA, zvAna jevI nidrA, alpa AhAra ane brahmacaryanuM pAlana e pAMca vidyArthInAM lakSaNe che.' capaLatA e ALasa ke pramAdane tyAga sUcave che, ekAgratA e mananI asthira hAlata ke vikSepane tyAga sUcave che, alpa nidrA ArAma ke bephikarAIne tyAga sUcave che, alpa AhAra rasalAlasA ke svAdavRttine tyAga sUcave che ane brahmacarya viSayabhoga ke asaMyamane tyAga sUcave che, eTale vidyArthIe vidyArjanane eka prakAranI cogasAdhanA samajIne temAM bane teTaluM saMyamI jIvana gALavAnuM che. AvuM saMyamI jIvana gALanAra vimala vidyAthI vibhUSita thAya temAM kaMI ja Azcarya nathI.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmAdhacaMthamALA 5. Ajane vidyArthI paraMtu vidyArthI jIvanane A Adarza Aje lagabhaga bhUlAI gayo che. temAM uparyukta paMca lakSaNomAMnuM eka paNa lakSaNa paryApta aMzamAM dekhAtuM nathI. capaLatA meTA bhAge cAlI gaI che, ekAgratA moTA bhAge AthamI gaI che, nidrAne niyama rahyo nathI, te game tyAre ane game teTalI levAya che, AhAranuM paNa ema ja che, temAM caTAkedAra vastuvAnI vAparavAne zekha ekadama vadhe che ane brahmacaryane Agraha rahyo nathI. aneka prakAranI kuTeve AjanA vidyArthIne bhayaMkara rIte barabAda karI rahI che. ane tenuM ja e pariNAma che ke Aje prathamanA jevA dhuraMdhara vidvAne, prakhara paMDita ane majabUta manavALA manuSya pAkatA nathI. dezanA durbhAgye ke prajAnA pApodayathI AjanA vidyArthImAM prAyaH nIcenA pAMca lakSaNe jovAmAM Ave che. (1) avinaya-guru ke zikSakane koI paNa prakArane vinaya nahi. (3) uddhatAi-game tema bolavuM, game tema cAlavuM, game tevI ThaThThAmazkarIo ane kAna karavAM. (3) haiTelagamana-hoTela tathA resTorAMmAM javuM ane game te padArtho game teTalA pramANamAM vAparavA. (4) sinemAdarzana-aThavADiye ochAmAM ochuM eka--be vAra sinemA jevA javuM ane tenA dvArA paDhAvavAmAM AvatA premanA pATha paDhavA tathA bIjA paNa gerakha dhaMdhA zIkhavA. (5) zRMgArika vAcana-zRMgArika navalakathAo, vAhiyAta vArtAo ane sinemAnA pharaphariyAo vAMcatA rahevuM. pariNAme vRtti Dela. DAla ane zIlane nAza. A sthiti kaI paNa rIte sudharavI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThasa : 9 : sAne pAsanA oIe, kAI paNa bhAge sudharavI joIe; anyathA prajAnu patana anivAya che. 6. jJAnanu` AdhyAtmika mUlya jJAna athavA vidyAnA vyavahAra dRSTie ATaleA vicAra karyAM pachI tenuM AdhyAtmika mUlya samajavAnA prayAsa karIzuM, tA e sarvathA ucita gaNAze. / laukika zAstrAmAM kahyuM che ke 'ddi jJAnena saMpUrAM pavitra mida vize ''A leAkamAM jJAna jevuM pavitra bIjI kaI nathI.'jJAnAzmokSannato'nantaNu"prAptine saMracaH / ' jJAnathI mAkSa maLe che ane tethI anata sukhanI prApti thAya che, temAM 'jJAnAgniH sarvakarmANi bhasmasAt kurute'rjuna ! ' saMzaya nathI. ' 'he arjuna ! jJAnarUpI agni sarve karmAne bALIne bhasma kare che,' . jaina zAstrAmAM kahyuM che ke-- "pAvAo viNivattI pavattaNA tahaya kusala pakkhami / viNayas ya paDivattI tinnivi nANe samappiMti // pApakAryoMmAMthI nivRtti, kuzalapakSamAM vinayanI prApti e traNe jJAnathI ja thAya che.' ' dz pravRtti ane " nALa A taMmAM caiva, ritaM ja to sahA / eyamaggaNupattA, jIvA gacchanti soggaI / / " " jJAna, darzana, cAritra ane tapathI sayukta evA mAgane pAmelA jIvA sadRgatimAM (kSamAM) jAya che. '
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmAdha-graMthamALA : 10 : savana-zAna-jJAtriALa mosama "samyagadarzana, samyagajJAna ane samyapha cAritra mokSane mArga che." (ahIM tapane aMtabhAva cAritramAM kareluM che.) nAiiAuiM moNo' "jJAna ane kriyAthI mokSa thAya che." (ahIM samyagadarzanane samyagajJAnamAM ja antabUta kareluM che, kAraNa ke samyagadarzana vaDe ja jJAna te samyagajJAna kahevAya che.) "ari tAre nArA' "cAritra e jJAnane sAra che." tAtparya ke--jJAna e mokSamArganI ArAdhanAnuM eka anivArya aMga che. 7. jJAna viSe jaina mahAtmAo jaina mahAtmAo kahe che ke - zraddhApU rivA kahI, tenuM mU te jJAnA ' tethI zivagurava vakuLanA, nAkhyA ghI gaiaa che" saMyama ane tArUpI yiAnuM mULa zraddhA che, paNa e zraddhAnuM mULa jJAna che. je jJAna na hoya te jIva-achava Adi tattvo para zraddhA thatI nathI. e jJAna sAthe ekatAnatA anubhavIne ghaNA mANase zivasukha pAmyA che." "jJAnagNa sevo pavi, vAritra-sati pUjA agara kamarapara ja raho, vinavavI " "he bhavya ja! tame jJAnarUpI vRkSanuM ArAdhana kare
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Asu' : : 11 : sAnApAsanA. ke jenu` mULa cAritra ane samyaktva che, jenuM phUla jinavaranI padavI che. ane jenuM la ajara-amara pada eTale mekSa che.' 'huM bhAi ! tuM apUrva evA jJAnane grahaNa kara, jethI tArA AtmAmAM anubhavane raMga jAgRta thAya, kumatie phelAvelI madhI jALa tUTI paDe ane tattvanAM taraMgo uchaLavA lAge. ' '.bannALa-saMmoda-tamorala, namo namo nALa-Aiyama / / '' * ajJAna ane samAharUpI aMdhakArane dUra karanAra jJAnadivAkarane vAravAra namaskAra ho. ' 46 jJAna apUrava grahaNa kara, jAge anubhavaraMga / kumati-nAha mutra nATo, uchar3e tavatana / '' 66 'nANa svabhAva je jIvano, svapara - prakAzaka teha | teha nANa dIpaka samuM, praNamo dharmasaneha | " jANavu.. evA je jIvanA svabhAva che, te ja svaparaprakAzaka che. eTale pAte pAtAne ane bIjAne tethI ja jANI zake che. te jJAna ajJAnarUpI aMdhakArane nAza karavA mATe dIvA jevuM che, mATe tene dharmanA snehathI-dharmanI buddhie praNAma kare. ' ' 64 bahu ko yo varase khape, karma ajJAne jeha / jJAnI zvAsocchavAsamAM, karma khapAve teha || ajJAnamAM sakhaDI rahelA AtmA je kama kroDA varSomAM '
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamadha-caMthamALA : 12 : khapAve che, te ja karma jJAnI AtmA mAtra zvAsocchavAsamAM khapAvI de che.' - "jJAna vinA pazu sAravA, vALa che saMsAra jJAna-ArAdhanathI ladyu, zivapada-sukha zrIkAra // jJAna dita vikariyA rahI, kArakuma 31mAna. lokAloka prakAzakara, jJAna eka paradhAna / / jJAnI sAsosAsameM, kare karmano kheha / pUrva koDI varasAM lageM, ajJAne kare teha // deza ArAdhaka kriyA kahI, sarva ArAdhaka jJAna / jJAna taNo mahimA ghaNo, aMga pAMcame bhagavAna ||" A saMsAramAM je jIvane jJAna nathI te pazunA jevA che. je puruSoe zrIkAra evuM mekSanuM sukha meLavyuM che te jJAnanI ArAdhanAthI ja meLavyuM che. je kriyAnI pAchaLa jJAna nathI tene AkAza-kusumanI upamA ApavAmAM Ave che, arthAt tenuM phaLa kaMI ja nathI." leka ane alakane prakAza karanAruM evuM jJAna ja zreSTha che. jJAnI eka zvAsozvAsamAM je karma khapAvI de che te ja karma ajJAnIne khapAvatAM koDa pUrva jeTalo samaya lAgI jAya che. kriyA e deza-ArAdhaka che ane jJAna e sarva-ArAdhaka che. A rIte jJAnane mahimA ghaNe che, je zramaNa bhagavAna mahAvIre zrI bhagavatIjI nAmanA pAMcamA aMgamAM darzAve che."
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : 2 13 ? rAnapAsanA. " guNa anaMta AtamataNA re, mukhyapaNe tihAM doya / temAM paNa jJAna ja vaDaM re, jiNathI daMsaNa hoya / / mana-vara-jApa kamAvo re, jJAna-mAti va jJAne cAritraguNa vadhe re, jJAne udyota sahAya / ne thivirAchuM , gAvAjha-kavAtha re mA jJAnI zvAsocchvAsamA re, kaThiNa karama kare nAza / vahiM tema ruMdha rahe che, kSAmAM coti prakAza | ma prathama jJAna pachI dayA re, saMvara mohavinAza / guNagaNaga pagathAliye re, jema caDhe mokSa AvAsa ||bh0||" AtmAnA guNe anaMtA che, temAM jJAna ane vIrya e be guNe mukhya che, e bemAM paNa mukhyatA jJAnanI che ke jenA lIdhe darzana thAya che; mATe he bhavyajano ! mArI vAta dhyAna para le ane tame mana-vacana-kAyAthI daMbharahita banIne jJAnanI upAsanA kare. 'jJAnathI cAritranA mULaguNa ane uttaraguNamAM vRddhi thAya che; jJAnathI zAstrane baMdha thavAmAM sahAya maLe che ane jJAnathI ja AcArya tathA upAdhyAya sthavirapaNuM pAme che. (je sUtra tathA artha gIta+artha jANe che te ja gItArtha ke sthavira kahevAya che." jJAnathI game tevA kaThina karmone zvAsocchavAsamAM nAza
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama mANa-graMthamALA : 14 : * puSa thAya che. jema agni lAkaDAMne khALe che tema jJAna kani khAnI nAkhe che ane tethI kSaNa vAramAM ja AtmajyeAtinA prakAza thAya che. paheluM jJAna che ane pachI yA che eTale ke yAdi cAritranI sarva kriyAo jJAnanA phalarUpe hAya che. tenAthI savara pragaTe che. ane mehanA vinAza thAya che tathA mANusa jema sIDInAM pagathiyAM saDasaDATa caDatA jAya che tema jJAnI puruSa jJAna vaDe guNasthAnakanAM pagathiyAM caDatA jAya che.' 46 6 bhakSyAbhakSya na je viNa lahiye, peya-apeya vicAra | kRtya - akRtya na je viNa lahiye, jJAna te sakala AdhAra // prathama jJAnane pache ahiMsA, zrIsiddhAMte bhAkhyaM / jJAnane vaMdo jJAna mani~do, jJAnIe zivasukha cAkhyuM re / / " * jenA vinA bhakSya--khAvA ceAgya ane abhakSya-na khAvA ceAgya tenI khabara paDatI nathI, peya-pIvA ceAgya ane apeyana pIvA cAgya tenA vicAra AvatA nathI, vaLI jenA vinA kartavya-karavA ceAgya ane akartavya-na karavA ceAgya te jANI zakAtuM nathI, mATe jJAna e sakala dharmakriyAnA AdhAra che.' paheluM jJAna ane pachI ahiMsA-dayA evuM zrI jinezvaradevAnA AgamamAM kaheluM che, tethI jJAnane vaMdana karI, tenI ArAdhanA karI, tenI upAsanA kare. je koie zivasukha cAkhyuM teNe jJAna vaDe ja cAkhyuM che. ' jaina mahAtmAonI A tejasvI ne suspaSTa vANI sAMbhaLyA "
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 5 ha ha ha pATha : ka 15 ? sAne pAsanA pachI "jJAnanuM ArAdhana ke jJAnanI upAsanA zA mATe karavI joIe?" e prazna pUchavAne rahe che kharo ? 8. navapadamAM jJAnane viziSTa sthAna jaina dharmamAM navapadanA ArAdhanane bhAre mahimA che. temAM paNa jJAnane viziSTa sthAna ApavAmAM AvyuM che, te A rIte 1 paheluM pada arihaMta 2 bIjuM pada. siddha 3 trIjuM pada AcArya 4 cothuM pada upAdhyAya 5 pAMcamuM pada chaThuM pada 7 sAtamuM pada jJAna dharma 8 AThamuM pada cAritra(saMyama) dharma 9 navamuM pada tapa temAM jJAna aMge kahevAmAM AvyuM che ke - " jIvAjIvAipayattha-satthatattAvaboharUvaM ca / nANaM savvaguNANaM, mUlaM sikkheha viNaeNaM // " jIvAjIvAdika padArtha-samUhanA yathArtha avabodharUpa jJAnane sarva guNanuM mULa kAraNa jANIne vinaya tathA bahumAna vaDe bhaNe." A padanuM vizeSa varNana karatAM kahyuM che ke sAdhu darzana dhama dhama
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhabedha-thathamALA : 16 : "sabannupaNIyAgama-bhaNiyANajahaTThiyANa tattANaM / vo muddo gavavo ho, tuM sanA maha vamaLa che ?" sarvajJapraNIta AgamamAM bhAkhelA yathAsthita tane je zuddha avabodha te samyaga jJAna mAre pramANa che. 1. "jevAM mahAmAnava, vivija-vinamaMA kiccAkiccaM najai, taM sannANaM maha pamANaM // 2 // " je vaDe bhAbhakSya, piyA peya, gamyAgamya (jANavA yogya ane na jANavA gya), ane kRtyAkRtya jaNAya che, te samyagnarAna mAre pramANa che. 2. " sayalakiriyANa mUlaM, saddhA loyaMmi tIi saddhAe / jaM kira havaha mUlaM, te sannANaM maha pamANaM // 3 // " A lokamAM sarva kriyAonuM mULa zraddhA gaNAya che, te zraddhAnuM paNa je mULa (kAraNa) che, te samyAna mAre pramANa che. 3 jaM mahasuyaohimayaM, maNapajavarUvaM kevalamayaM ya / paMcavihaM supasiddhaM, taM sannANaM maha pamANaM // 4 // je mati, kRta, avadhi, mana paryava ane kevaLa ema pAMca prakAre suprasiddha che, te samyagajJAna mAre pramANa che. 4 kevalamaNohiNaMpi hu, vayaNaM loyANa kuNai uvayAraM / jaM suyamaisveNaM, taM sannANaM maha pamANaM // 5 // kevaLajJAnI, mana 5ryavAnI ke avadhijJAnInAM paNa vacana
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 17 : jJAne pAsanA je mati-zrutarUpe lekene upakAra kare che, te samyAna mAre pramANa che. pa. suyanANaM ceva duvAlasaMgarUvaM parUviyaM jattha / loyANuvayArakara, taM sannANaM maha pamANaM // 6 // je jinAgamamAM AcArAMgAdi dvAdazAMgarUpa zrutajJAna ja jagaupakArI (jagatanA jIvo para mahAna upakAra karanAruM) kaheluM che, te samyagajJAna mAre pramANa che. 7. tattucciya jaM bhavvA, padaMti pADhaMti diti nisuNaMti / pUyaMti lihAvaMti ya, taM sannANaM maha pamANaM // 7 // teTalA mATe ja bhavya ane je (zAstrane) bhaNe che, bhaNave che, sAMbhaLe che, pUje che ane lakhAve che, te samyagajJAna mAre pramANa che. 7. jassa baleNa ajjavi, najjai tiyloygoyrviyaaro| karagahiyAmalaya piva, taM sannANaM maha pamANaM // 8 // jenA baLathI A ja paNa traNe lekanA bhAva, hAthamAM rahelA AmaLAnI pere jaNAya che, te samyagajJAna mAre pramANa che. 8. jamsa pasAeNa jaNA, havaMti loyaMmi pucchaNijjA y| . pujA ya vannaNijA, taM sannANaM maha pamANaM // 9 // jenA prasAdathI bhavyajane lekamAM pUchavA gya, mAnavA
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-caMthamALA * puSa cogya ane vakhANavA yogya thAya che, te samyajJAna mAre pramANa che. 9 9. jJAnanA pAMca prakAre A rIte mokSamArganI ArAdhanAnA anivArya aMgarUpa samyaga jJAnanuM svarUpa samajI lIdhA pachI "jJAnanA zAstrIya bhede keTalA che?" te jANI levAnuM yogya gaNAze. eka jaina mahAtmA kahe che ke - asaMkhya bheda kiriyAtaNA, bhAkhyA zrI arihaMta / jJAnamUla saphalAM save, paMcabheda tasa taMta // maha sua ohi maNapajavA, paMcama kevala jANa / pUjA karatAM tehanI, lahiye paMcama nANa // zrI arihaMta bhagavAne kiyAnA asaMkhya bheda kahelA che, paNa te jJAnamUlaka hoya te ja saphaLa thAya che. AvA jJAnanA taMtramAM-zAstramAM pAMca bheda kahelA che. (1) mA-mati (2) sukha-zruta (3) -avadhi (4) mAvA -mana paryava ane pAMcamuM (5) vaDha-kevaLa. A pAMce jJAnanI pUjA karatAM ApaNe pAMcamuM jJAna eTale kevaLajJAna pAmI zakIe chIe." 10. pAMca jJAnanA ekAvana bheda (1) mati vaDe buddhi vaDe thatuM jJAna te matijJAna. vadhAre spaSTa kahIe to sparzana, rasana, vraNa, cakSu ane zretra e pAMca idri tathA cha neIdriya evA mana vaDe te vastune
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 19 : jJAnopAsanA abhimukha-nizcita-maryAdita bedha te matijJAna. A jJAna cAra pagathiye thAya che. temAMnuM paheluM pagathiyuM avagraha che, bIjuM pagathiyuM IhA che, trIjuM pagathiyuM apAya che ane cothuM pagathiyuM dhAraNuM che. arthane-jANavA yogya padArthane grahaNa kare te avagraha. temAM prathama vyaMjana grahaNa karAya che ane pachI artha- kaMIka che" e avyakata bedha grahaNa karAya che eTale tenA vyaMjanAvagraha ane athavagraha evA be vibhAgo mAnavAmAM Ave che. te saMbaMdhI vicAra karavI ke A zuM haze? A haze? te haze? te IhA. tene nizcaya kare ke "A amuka che " te apAya ane tene yAda rAkhI levuM ke meM anubhavelI vastu A hatI te dhAraNuM. A rIte pAMca iMddhi ane chaThThA manane vyaMjanAvagraha, arthAvagraha, "hA, apAya ne dhAraNa thAya te (685=30) kula bheda trIza thAya, paraMtu cakSuno tathA manane vyaMjanAvagraha thato nathI kAraNa ke te banne aprApyakArI che eTale ke indriya ane viSayanA saMgasaMbaMdhanI apekSA nathI te kAraNathI te be bhede bAda karatAM matijJAnanA mukhya bhede aThThAvIza thAya che, te A rIte -(1) sparzanendriya vyaMjanAvagraha (2) rasanendriya vyaMjanAvagraha (3) dhrANendriya vyaMjanAvagraha (4) zrotrendriya vyaMjanAvagraha (5) sparzanendriya arthAvagraha (6) rasanendriya arthAvagraha (7) dhrANendriya arthAvagraha (8) cakSurindriya arthAvagraDa (9) zrotrendriya arthAvagraha (10) mAnasArthAvagraha (11) sparza, IhA (12) rasa, IhA (13) prANa IhA (14) cakSuka IhA (15) zrotraIhA (16) mana, IhA (17) sparza
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamadha-graMthamALA : 20 : pura apAya (18) rasa apAya (19) prANu apAya (20) cakSu apAya (21) zrotra apAya (22) mana apAya (23) sparza dhAraNa (24) rasa dhAraNa (25) ghANa0 dhAraNA (26) cakSu dhAraNa (27) zrotra dhAraNa ane (28) mana, dhAraNa. A jJAna AtmAne parokSa che paNa Iddhi ane manane pratyakSa che. tethI laukikapratyakSa kahevAya che. tenA jAti-smaraNa vagere bheda zAstramAM prasiddha che. (2) zrata vaDe sAMbhaLavAthI thatuM jJAna te zrutajJAna. vadhAre spaSTa karIe te zabdanA nimittathI (vAcyavAcakanA saMketarUpe) ikiye ane manadvArA thatuM maryAdita jJAna te zrutajJAna. tenA mukhya bheda be che. akSaradyuta ane akSarazrata. temAM akSara eTale aDhAra prakAranI lipi tethI je jJAna thAya te akSa zruta ane ucchavAsa, niHzvAsa, thuMkavuM, khAMsI, chIMka, sUMghavuM, capaTI vagADavI vagere anekSara zabdathI je jJAna thAya te anakSakRta. A rIte lekhana, vAcana ke svAdhyAyano samAveza akSarakRtamAM thAya che. A jJAnanA bIjI rIte bheda pADIe te samyakuzruta ane mithyAzrata evA be bhAge paDI zake che. temAM samyakatva dhAraNa karanArAe je kaMI kRta grahaNa karyuM hoya te samyakakRta ane mithyAtvIe je kaMI grahaNa karyuM hoya te mithyAzrata. A be prakAro paikI samyaphadyuta ISTa hevAthI tene ja sAmAnya rIte "zruta" tarIke oLakhavAmAM Ave che. A sivAya bIjI rIte paNa tenA bhede karavAmAM Ave che. jemake saMzrita-asaMkSizruta, sAhizruta-anAdidbhuta, saparyAvasitakRta
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 11 : jJAnApAsanA aparyavasitazruta, gamikazruta-agamikazruta, aMgapraviSTazruta-anagapravidyuta. A bheddenu sakSipta svarUpa A pramANe-- sajJizrutasaMjJAnA traNa prakAra che. hetuvAdyopadezikI, dIrghakAlikI ane dRSTivAdapadezikI. vattamAnakALa pUratA ja STi, aniSTanA vicAra temaja tene lAyaka pravRtti, nivRtti te hetuvAdopadezikI. kema karavuM ? kema thAze ? ityAdi bhUta, bhavijyanA dIdha vicAra te dIrdhakAlikI. ane samyagdaSTi AtmAne je AtmakalyANa mATe vicAra te dRSTivApadezikI, temAM hetuvAdopadezikI sa'jJAnI apekSAe, ekendriyane asa'nI samajavA. ane mAkInA saMsArI sarva chadmastha jIvA sajJI samajavA, dIrghakAlikI saMjJAnI apekSAe sannI paMcendriya AtmA saMjJI samajavA, te sivAya ekendriyathI saMsUcchima pacendriya sudhInA sarve asI samajavA. dRSTivAdeApadezikI saMjJAnI apekSAe jeTalA samitavata te ( kevalI sivAya ) sajJI jANavA ane mithyASTi badhAya asanI jANavA. ahiM dIrghakAlikI saMjJAnI apekSAe sannivruta-asaMjJizrutanA vibhAge samajavAnA che. eTale sauMnI paMcendriya chadmastha AtmAonuM je zrata te sajJizruta ane te sivAya ekendriyathI samUchama paMcendriya sudhInA jIvAnuM je zruta te asanAizruta samajavu. chadmastha sAdizruta ane anAdizruta temaja sapavasitazrRtaaparyavasitazruta :dravya-kSetra-kALa tathA bhAvanI apekSAe vicAravAnu che. dravyathI eka vyaktinI apekSAe zrutajJAnanI Adi ane aMta( pavasAna) hoya, ane aneka vyaktionI
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadha-caMthamALA : 22 : : 55 apekSAe zrata anAdi aparyavasita hoya. kSetranI apekSAe pAMca bharata temaja pAMca airavatamAM sAdi paryavasitakRta ane pAMca mahAvidehamAM anAdi aparyavasitazruta jANavuM. kALanI apekSAe utsarpiNa-avasarpiNImAM sAdi saparyavasita ane neutsarpiNa neavasarpiNa(mahAvideha)mAM anAdi aparyavasita samajavuM. bhAvanI apekSAe bhavya che mATe sAdi-saparya. vasita ane abhavya che mATe anAdiparyavasita samajavuM. gamikazruta ane agamikazruta-gama eTale sarakhA pATha jemAM Ave tevuM daSTivAdamAM raheluM gamikahyuta. ane jemAM sarakhe sarakhA AlAvA na hoya te agamizruta kahevAya che. zrI gautamasvAmI Adi gaNadharoe raceluM te aMgapraviSTa ane bhadrabAhasvAmI vagere caturdazapUrvadharAdi vRddha AcAryoe raceluM te anaMgapraviNa. A rIte zrutajJAnanA kula cauda bheda gaNavAmAM Ave che. A jJAna paNa laukika pratyakSa che, jyAre bAkInA traNa AtmAne pratyakSa che ane laukikayarekSa che. zrutajJAnanA A cauda vibhAge paikI aMgapraviNanA bAra prakAro che, je dvAdazAMgI ke nircatha-pravacana kahevAya che. tenAM nAme tathA viSaya nIce mujaba (1) AcArAMga-jemAM zramaNa nircanA AcAra, gocarIvidhi, vinaya, saMyama tathA pAMca AcAra vagerenuM varNana kareluM che. (2) sUtrakRtAMga-suyagaDAMga) jemAM kliAvAdInA, akriyA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 23 : jJAne pAsanA vAdInA, ajJAnavAdInA ane vinayavAdInA maLIne pAkhaMDInA traNa se ne tresaTha bhede vistArathI varNavavA sAthe zuddhatatvanuM nirUpaNa karavAmAM Avela che. (3) sthAnAMga-[ ThANuga] jemAM ekathI daza saMkhyA sudhInA aneka bhAnuM ghaNuM ja suMdara svarUpa che. (4) samavAyAMga-jemAM ekathI se paryatanI saMkhyAvALA padArthone jemAM aMtarabhAva thAya che, tenI prarUpaNa karI che. (5) vyAkhyAprajJapti (bhagavatIjI)-jemAM aneka mahatvanA viSaya para badhA maLIne chatrIsa hajAra prazna che. (6) jJAtadharmakathAga-jemAM dharmakathAmAM upayogI jJAtaudAharaNenuM varNana che. ( 7 ) upAsakadazAMga-jemAM daza zrAvake e lIdhelA vratanuM varNana che. (8) annakRzAMga-jemAM tIrthakara vagere caramazarIrI jInA nagare, udyAna, caitya vagerenuM varNana che. (9) anupAtika dazAMga-jemAM anuttara vimAnamAM utpanna thanArAonuM varNana che. (10) praznavyAkaraNuga-jemAM pUchelA ane nahi pUchelA evA eka se ne ATha praznonA uttara che. (11) vipAzrutAMga-jemAM zubhAzubha karmanA vipAkanuM phaLa kaheluM che.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ : pu5 dhamadha-caMthamALA : 24 : (12) dRSTivAdAMga-tenA pAMca bhede cheH (1) parikarma (2) sUtra (3) pUrvagata (4) anuga ane (5) cUlikA. temAM parikarma sAta prakAre che, sUtra bAvIza prakAre che, pUrvagata cauda prakAre che, anuga be prakAre che ane cUlikAthamanA cAra pUrva paranI che, bAkInA pUrve cUlikA vinAnA che. A aMga hAlamAM viccheda che, eTale aMgenI saMkhyA 11 nI gaNAya che. aMgapraviSTakRta sivAya bIjuM paNa keTaluMka mRta mAnanIya che, jemAM mukhyatve 12 upAMga, 10 pannA, 6 chedasUtra, 4 mUlasUtra ane ra naMdIsUtra tathA anugadvAra sUtranI gaNanA thAya che. A sAhitya ane upara jaNAvelAM 11 aMge maLIne kula 45 Agama kahevAya che, jene zrutajJAna paraMparAthI gaNavAmAM Ave che. (3) avadhijJAnanA cha bhede nIce mujaba cheH (1) anugAmI-anya sthaLe janArA puruSanI sAthe lecananI jema jAya te anugAmI. nArakI ane devane A prakAranuM avadhijJAna hoya che. (2) ananugAmI-je puruSanI sAthe anya kSetramAM na jAya te ananugAmI. (3) vardhamAna-je anukrame vRddhi pAme te vardhamAna. (4) hIyamAna-je yogya sAmagrInA abhAvathI ghaTI jAya te hIyamAna.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 25 : jJAnapAsanA (5) pratipAtI-je thayA pachI paDe te pratipAtI. (6) apratipAtI-je thayA pachI kevalajJAna paryata laI jAya te apratipAtI. (4) mana:paryavajJAnanA be bhede cheH (1) jumati ane (2) vipulamati. temAM mane gata bhAve sAmAnyapaNe jANe te Rjumati ane vizeSapaNe jANe te vipulamati. (5) kevalajJAnane eka ja bheda che arthAt tenA bIjA bheda nathI. A rIte jJAnanA mukhya bhede ekAvana thAya che, tethI viziSTa jJAnArAdhanA-jJAnopAsanA prasaMge cekhAnA 51 sAthiyA karavAmAM Ave che tathA 51 khamAsamaNa devAmAM Ave che. 11. zrutajJAnanI mahattA ekAvana bheTavALA A pAMca prakAranA jJAnamAM kevalajJAna zreSTha che paNa mahattA zrutajJAnanI che, kAraNa ke te eka ja jJAna belatuM che ane bIjAM jJAna mUMgA che. kahyuM che ke - jANe kevale kevalI, zrutathI kare vakhANa / cau mUMgA zruta bolatuM, bhAkhe tribhuvana mANa / "kevalajJAnI pitAne utpanna thayelA kevalajJAna vaDe badhuM jANI zake che paNa tenuM vyAkhyAna te zrutajJAnathI ja karI zake che. traNa bhuvananA sUrya samA zrI tIrthaMkaradee kahyuM che ke bIjAM cAra jJAne mUMgA che ane zruta eka bolatuM che."
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamadha-caMthamALA : 26 : * puSpa jema deraDAnI rAza kumArge cAlatA baLadane sanmArge laI jAya che ane cakaDuM ke cAbUka kumArge cAlatA ghoDAne sumArge laI jAya che, tema A zrutajJAna jIne sanmArge laI jAya che. tethI ja kahyuM che ke " jaivi hu divaseNa payaM dharija pakkheNa vA silogaddham / ujjoa mA muMcasu jai icchasi sikkhiuM nANaM // " AkhA divasamAM eka ja pada bhaNI zakAya athavA paMdara divasamAM ardho glaeNka ja bhaNI zakAya te paNa je jJAna zIkhavAnI IcchA hoya te e udyama cheDe nahi." kevuM che jJAnanuM mahatva? kevI che zrutajJAnanI apUrvatA? kharekhara! jeNe zrutajJAnanuM ArAdhana karyuM nathI, te A amUlya mAnavajanma hArI ja gaye che. eka ja zlekanuM jJAna meLavavAthI pRthvIpAla rAjA dareka prakAranuM sukha pAmIne Akhare muktirAmaNIne varI zakyA hatA, tathA jJAnanuM virAdhana karIne varadatta tathA guNamaMjarIe bhayaMkara ajJAna ane rogI avasthA vaherI lIdhI hatI, tethI sujJa pAThakae te baMne vAta-kathAo jANavI ja joIe. pRthvIpAla rAjAnI kathA. pRthvIpura nagaramAM sarva padArthonI parIkSA karavAmAM kuzala ane tAtkAlika buddhivALo pRthvIpAla nAme rAjA hatA. te eka vAra nagaracarcA jovA mATe guNaveza dhAraNa karIne pharavA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMsu' : 27 : jJAnApAsanA nIkaLyA ane cAlatAM cAlatAM eka vidyApITha pAse AvyA. tyAM eka pAThaka vaDe khelAtA nIcenA lAka sAMbhaLyeA. " sarvatra sudhiyAH santa, sarvatra kRSiyodhamAH | sarvatra du:vinAM duH, sarvatra mulinAM suvam // " satpuruSo sarvatra samuddhivALA hoya che, adhama puruSA satra duSTa buddhivALA hoya che, duHkhI mANasAne sarvatra duHkha hAya che ane sukhI mANasone sarvatra sukha hAya che. ' 6 6 A zlAka sAMbhaLIne rAjAe temAMnI hakIkata sAcI che ke khATI ? tenI parIkSA karavAnA niNaeNya karyAM. pachI khIjA divase teNe peAtAnA sevAne kahyuM ke ApaNA nagaramAM sajjanazA nAmanA zeTha amuka sthaLe rahe che, tene-tenA putra vimala sAthe-mArI pAse jaladI khelAvI lAvA. ' eTale sevAe hukamaneA tAtkAlika amala karyAM ane sajjanazA tathA tenA putra vimalane pakaDIne rAjAnI samakSa hAjara karyAM. te vakhate rAjAe kRtrima krodha karIne kahyuM ke- he duSTo ! tame khaMnee mArA hukamanA bhaMga karyAM che, mATe huM tamane kedamAM pUru chuM.' ane temane kedamAM pUryAM. pachI te mApa-dIkarA je kai vAta kare te sAMbhaLavAnI carapuruSAne AjJA karI ane peAtAnI takhiyata ekadama lathaDI gaI che, tevI banAvaTI vAtanA pracAra karyAM. te vakhate carapuruSA aMdara aMdara vArtA karavA lAgyA ke rAjAjI ace tema lAgatuM nathI. jyAM Akasmika AkarA AvI paDe tyAM jIvitanI AzA kyAMthI hAya ?? < vyAdhi
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhama bodha-graMthamALA 4 28 : v jo rAjAnu' tarata ja mRtyu thAya ane navA rAjA gAdIe Ave te rAjyAbhiSekanI khuzAlImAM pote jaladI chUTI jAya, e khApa-dIkaro sArI rIte jANatA hatA, tema chatAM svabhAvathI ja paragaju hoIne bahu zeka karavA lAgyA ane AMkhamAMthI AMsu pADatAM khelyA : * lAkhAne pALanAra evA amArA rAjA hIma-khIma rahejo. jo ke teNe amane khoTI rIte pakaDyA che ane amArI nAhakanI kadanA karI che, paNa temAM ame tene DhASa jotA nathI. kAraNa ke-- . "so puvvakayANaM kammANaM pAvae phalavitrAgam / avarAhesu guNesu a nimittamittaM paro hoi // 25 ' 'sarva jIvA peAtAnAM pUrve karelAM karmAMnAM vipAkane pAme che, temAM aparAdha (hAni) athavA guNu (lAbha) karavAne viSe bIjA te nimittamAtra che. eTale kavaza amAruM je thavAnu hoya te thAe paNa A rAjAnu' koi rIte aniSTa thaze nahi. te cirAyu bhAgavA ane prajAnuM sArI rIte pAlana karA. , " " carapuruSAe A vAta rAjAne jAhera karI eTale tene khAtarI thaI ke sarvatra sudhiyAH santaH * satpuruSa sarvatra saddabuddhivALA hoya che.' pachI teNe peAtAnI zarIra-sukhAkArI prakaTa karI ane pelA bApa-dIkarAne kedamAMthI chUTA karIne temanA ceAgya satkAra karyAM. have bIjA pATTanI parIkSA karavAnI IcchAthI thADA divasa "
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamu : 29 : jJAne pAsanA bAda te rAjAe nagaranA kAika nIca prakRtivALA pitA-putrane peAtAnI pAse khelAvyA ane bahumAnapUrvaka maMtrI banAvyA. pachI AgaLanI jema peAtAnI nAdurasta tabiyata jAhera karI. te vakhate pitA-putra aMdara aMdara vAta karavA lAgyA ke " jo A aputriya rAjA hamaNAM ja mare te tenuM AkhuM rAjya ApaNA hAthamAM Ave. ApaNane rAjyamAM kANu mAnatuM nathI ? ane kadAca koI na mAne te hAlahavAla karavAnI zakti ApaNAmAM kyAM nathI ? navA rAjAnI rIta evI ja hoya che. athavA AkhuM rAjya levAne samartha nahi thaIe teA paNa ApaNe A rAjAnuM sarvasva lUMTI laIzuM ane tenI aMtaHpuranI rANIo sAthe bhAga lAgavIzuM, mATe A rAjAnuM peAtAnI meLe maraNa thAya che te sAruM che. ' cara puruSAe A vAta jyAre * > rAjAne jAhera karI tyAre te atyaMta kSeAbha pAmyA paNa sarvatra kudhiyo'dhamAH 'adhama puruSA sarvatra kubuddhivALA hAya che' e vAtanI tene khAtarI thai. pachI teNe e adhama pitA-putrane temanI adhamatAne badalA ApavA mATe jelanA saLIAnI pAchaLa dhakelI dIdhA. have trIjA pAdanI parIkSA karavA mATe peAtAnA carapuruSA dvArA janmathI ja daridrI evA bhikhArIne lAnce. teNe zarIra para tadna phATI gayeluM eka gadhAtu. vastra paheryuM" hatuM. tenA eka hAthamAM bhIkha mAgavAnI DhIMkarI hatI ane bIjA hAthamAM TakA levA mATenI lAkaDI hatI. te zarIre atyaMta dubaLa hatA ane cAlatAM cAlatAM lathaDiyAM khAi jatA. tene rAjAe kahyuM
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodha-graMthamALA : 30 : : puSpa 6 ke * huM bhikSuka ! huM tane abhyaMga, mardana, urdUna, snAna, bhAjana, vastra, zayyA, Asana vagere managamatI vastu ApIne sukhI karIza, mATe tuM mArI pAse rahe ane yatheccha sukha bhAgava, ha* pRthvIpati prasanna thaye tArA nazIkhane pheravI nAkhavAne samartha chuM, mATe tuM badhI DrIkara-ciMtA cheADI de ane tAre A bhikSukanA veza utArIne khIje uttama peAzAka dhAraNa kara.' paraMtu bhikhArIne rAjAnA A zabdo para vizvAsa Avye nahi, eTale teNe peAtAnA bhikhArIveza cheDyo nahi. pachI rAjasevake maLajabarIthI tene peAzAka badalAvavA lAgyA tyAre e bhikhArI jANe pAtAnu sarvasva lUMTAI jatu hoya tema mATethI rAvA lAgyA. eTale rAjAe kahyuM ke tArA pozAka bhale kAyama rahyo paNa tuM rAjamahelamAM rahIne yatheSTha bhAjana vagere dvArA sukha bhAgava. 'bhikhArIe te vAta kabUla karI. have bhAjananA samaya thatAM bhikhArIne jamavA esADyo ane eka ekathI caDe tevI aneka vAnIe pIrasI. AvI vAnIe jovAnA prasaMga tenI jiMDhaMgImAM A pahele ja hatA eTale teNe e sarva akarAMtiyA thaine khAdhI. pariNAme jamyA pachI tarata ja mATI ulaTI thaI ane jema cAtaka pakSIe grahaNa kareluM sarAvaranuM pANI gaLAnA radhradvArA bahAra nIkaLI jAya che, tema khAdheluM sava ahAra nIkaLI gayuM. sAya kALe rAjAe tene phrIthI sAruM sAruM' khavaDAvyuM ane tAMkhela vagere ApIne satkAra karyAM. tyAre tenu peTa dukhavA AvyuM ane te kharADA pADavA lAgyA. AthI rAjAe tenA tAtkAlika upacAra karAvyeA ane peTanA dukhAvA aMdha karI dIdhA, paNa khAvAnu
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 31 : jJAnopAsanA bhAna na hoya tyAM vyAdhi keDe kema mUke? eTale bIjA divase jhADA zarU thayA. rAjAe tene paNa upacAra karAvyo ane jema tema karIne jhADA baMdha karAvyA. paNa "bhUta mare ane palita jAge tema jhADA baMdha thatAM tene tAva lAgu paDyo ane tethI mastaka tathA kammaranI asahya vedanA anubhavavA lAgyo. rAjAe tene paNa upacAra karAvya ane mahAmahenate sAje karyuM. "udyama vaDe zuM nathI thatuM?" have zarIre kaMIka ThIka thayela te bhikhArI eka divasa vaidyane ghera gayo. tyAM davAnI meLavaNIthI sugaMdhI banelI eka vastu tenA jevAmAM AvI eTale upADIne tarata ja suMghI. te jaIne vaidya belI uThyo ke "teM A zuM karyuM? A te tIvra vipAkathI geravatAne pAmeluM bhayaMkara viSa che ane suMghavA mAtrathI prArthanA sarva sukhane nAza kare che, mATe tAre bacavuM hoya te AjathI rasa vinAnuM lakhuM sUkuM bhajana karavuM, sAmAnya pANI pIvuM, jIrNa ane phATelAM vastro paheravAM, bhegane tyAga kare, parISaha sahana karavA ane aniyamita vasavuM. je tuM A jAtanI maryAdAmAM rahIza te jIvate rahIza, anyathA maraNa pAmIza. jenA pariNAmanI jema auSadhanA pariNAme paNa ghaNuM vicitra hoya che." jIvitavyanI AzAvALA e bhikhArIe vaidyanI salAha kabUla rAkhI ane te pramANe vartavA lAgyA. A joIne rAjAe kahyuM ke yatinA AcAra je A duSkara AcAra tuM pALI rahyo che te dIkSA ja laI le ke jethI tAre A bhava
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodhagraMthamALA : 32 : puSpa ne parabhava sudhare, paNa bhAgyahInane evA vicAra zenA ruce ? kAi kavie ThIka ja kahyuM che ke-- * bhAgyahInane nA maLe, bhalI vastunA bhAga; khAtAM pAkI drAkSane, heta kAga-mukha rAga e rIte e bhikhArI khadheA vakhata du:kha bhAgavatA ja rahyo, tethI rAjAne khAtarI thaI ke ' sarvatra du:linAM duHa' * du:khIne sarvatra du:kha hoya che. ' have cAthA pAdanI parIkSA karavA mATe rAjA pAte ja tatpara thayA, kAraNa ke pAtra-parIkSAne mATe haravakhata bIjA sukhI mANasAne kaSTa ApavuM te cAgya na&i. pachI khIjA divase rAjyane bhAra matrIne soMpI, rAtrine samaye, nagara bahAra nIkaLI gaye ane dezamAM peAtAne badhA oLakhaze e vicArathI paradeza bhaNI prayANa karyuM. 6 rastAmAM thAka lAgatAM eka vizALa vaDanI chAyAmAM besIne te ArAma karavA lAgyA. tyAre te vRkSa para rahenAra yakSane tenI strI yakSiNIe kahyuM ke huM priya ! ApaNA AzrayanI nIce beThelA A abhyAgata koI mahAn puruSa jaNAya che, tethI tamAre mAnava-pUjavA yAgya che. zAstromAM kahyu` che ke " gehAgayANamuciaM vasaNavikiANa taha samuddharaNaM / duhiANa dayA eso, sadhesiM sammao dhammo // ', " peAtAne ghera cAlIne AvelA satpuruSanu` cAgya sanmAna karavu joie, te duHkhamAM AvI paDela hAya te temAMthI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : ne pAsanA temane sArI rIte uddhAra karavuM joIe ane duHkhI prANuo para dayA karavI joIe. A pramANene dharma sarva matavALAone saMmata che." A sAMbhaLIne yakSe pratyakSa thaIne rAjAne kahyuM ke-"he sajajana ! tAre zuM joIe ? tuM je mAge te ApavAne huM samartha chuM." eTale vismayacakti thayela rAjA belyo ke-"tame keNa che? ane kyA prakAre ISTa vastu ApavAne samartha che? manuSyane te aneka prakAranA manoratha hoya che, te vAta suprasiddha che." tyAre yakSe kahyuM ke-"huM meTe deva chuM, tethI tArA manavAMchita pUrNa karavAne samartha chuM, mATe tArI je IcchA hoya te mAga." tyAre catura rAjAe kahyuM ke "je tamArI IcchA ema ja hoya te huM jyAre tamAruM samaraNa karuM tyAre hAjara thaze ane mAruM kArya siddha karaje." te yakSe tenuM vacana aMgIkAra karyuM. A joIne rAjA manamAM vicAra karavA lAgyuM ke "ahIM paNa huM adhika sukhI thaye chatAM zlekanA cethA caraNanI pUrI parIkSA karavI." eTale teNe manamAM smaraNa karIne kahyuM ke "he deva! mane paradezamAM mUkI de." ane yakSe tene tarata ja paradezamAM kuzasthala nAmanA nagaranI samIpe eka bagIcAmAM mUkI dIdhuM. ahIM yakSanI sahAyathI teNe potAnuM mULa rUpa badalIne eka keDhiyAnuM rUpa dhAraNa karyuM ane have zuM bane che tenI rAha jovA lAgyo. A kuzasthala nagaramAM caMdra nAmane rAjA rAjya karate
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ U modhagraMthamALA : 34 : H puSpa hatA, jene caMdra jevA mukhavALI priyavacanA ane priyavadanA nAmanI e rANIo hatI. temAM pahelI rANI guNa vaDe adhika hatI ane bIjI rUpa vaDe adhika hatI. A baMne rANIone eka eka putrI hatI, jemAM pahelInuM nAma suleAcanA hatu. ane bIjInuM nAma suvadanA hatu. te mane putrIo sarakhI uMmaravALI, suMdara ane samAna rUpavALI tathA guNA vaDe devakanyAe jevI zAlatI hatI, ceAgyavaye te baMnene rAjAe ghaNI kaLA zIkhavI hatI. have eka visa yuvAvasthA pAmelI e kanyAone temanI mAtAe suMdara vastrAbhUSAthI zaNagArIne rAjA pAse mAlI. eTale rAjAe temane peAtAnA utsaMgamAM besADIne vividha prazno pUchyA. te dareka praznanA uttara e putrIoe sASakAraka ApyA. pachI sabhAmAM beThelA paDatA temanI parIkSA karavA lAgyA. eka paDite pUchyuM. "cakradharo'pi na cakrI bhUrighaTIghaTTito'pi na tu divasaH / nityabhramospi na khago vaktravihIno'pi paTuraTanaH // sasyasamRddhividhAtA karSa kaharSa prakarSadAtA ca / pAtAlAjjala karSI jalavarSI cApi na tu jaladaH // naikena na ca dvAbhyAmapi tu tribhireva kAryakRt satatam | mAlAbhRdapi na mAlI nIco'pyuccaca nanu ko'sau ? // " * cakradhara che paNa caTThI nathI, ghaNI ghaDIethI yukta che traNa divasa nathI, nitya bhramaNa kare che paNa pakSI nathI ane mukha vinAnA che chatAM raTaNa karavAmAM DAziyAra che, dhAnyanI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM: : 35 ; jJAnopAsanA samRddhine utpanna karanAra che, kheDUtane atyaMta harSa ApanAra che, pAtAlamAMthI pANIne kheMcanAra che ane jalanI varSA kare che paNa jalada-megha nathI. ekathI nahi, bethI nahi paNa traNathI ja te hamezA kArya kare che ane mAlAvALe hovA chatAM te mALI nathI, temaja nIce hovA chatAM UMce che te keNa haze?" prathama putrIe tarata ja javAba ApeH "adhaz' pAne reMTa." bIjA paMDite pUchyuM " svaSaSThAMzaM vyaMzaM dhuri nijatrikAMzena sahitaM, caturthAMza turyAMzakayutanavAMza parapade / tRtIyAMzenADhayaM dvayadhikadazamAMzaM vyaditavAMzcatustIrthI zeSAstraya iha suvarNAH kati same?" jene trIjo bhAga pitAnA chaThThA bhAga sAthe, jene je bhAga pitAnA trIjA bhAga sAthe, jene navama bhAga pitAnA cothA bhAga sAthe ane jene bArame bhAga pitAnA trIjA bhAga sAthe bAda karIe te traNa vadhe che, te e saMkhyA kaI haze?" bIjI putrIe tarata ja javAba Apyo " ghorAra ? 'ekaso ne ATha" ekaso ne AThane trIjo bhAga 36 ane tene chaThTho bhAga 6, eTale kula 42. ekaso ne AThane cethe bhAga ra7 ane tene trIjo bhAga , eTale kula 36. ekase ne AThane navama bhAga 12 ane tene ce bhAga 3, eTale kula 15, ekaso ne AThane bArame bhAga 9 ane tene trIjo
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamaesa-graMthamALA bhAga 3, eTale kula 12. te khAda jatAM 3 zeSa vadhe, H 36 H A rIte 42361512=105. * puSpa paDitAe kanyAe e A rIte vyAkaraNa ane khIjA viSayamAM paNa ghaNA prazno pUchyA. te badhA praznonA uttara A kharAkhara ApyA. pachI chellA prazna rAjAe pUchyA ke-kama ( prArabdha ) ane upakrama (udyama) e emAM mukhya kANu ? pahelu ke bIjuM ? ke te ane samAna che ? " ' tyAre pahelI kanyA melI ke * upakrama ja lasAdhananuM kAraNu che. upakrama vinAnuM ka( prArabdha ) niSphaLa che, leAjana, vastra, dhanApArjana, anyanuM vazIkaraNa, zatrune nAza, vidyAnI prApti ane rAjyanA lAbha Adi sarva karyuM upakramathI ja siddha thAya che. kahyuM che ke " camena hi sinti, hAryAfLa na manorathaiH / nahi suptasya siMhasya, mukhe pravizanti mRgAH // ,, 8 udyama vaDe ja sarva kAryAM siddha thAya che, paNa maneAratha vaDe siddha thatAM nathI. siMha parAkramI hAvA chatAM te sUi rahyo hAya tA enA mukhamAM mRgA pAtAnI meLe praveza pAmatA nathI. '" 44 ? udyamaH khalu karttavyo mArjArasya nidarzanAt / janmaprabhRtigauM nAsti, dugdhaM pibati nityazaH // " '* " bilADAnI pAse gAya kaDhI hAtI nathI chatAM udyamathI te haMmezAM dUdha pIve che, mATe manuSyAe bilADAnu' dRSTAMta khyAlamAM rAkhIne niratara udyama karavA. "
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : 39: te sAMbhaLIne bIjI kumArIe kahyuM ke mahatyupAyespi kRte, vinA bhAgyaM phalaM nahi / pIyUparucipAne'pi, rAhonaivAGgapallavAH / / " jJAnApAsanA 46 66 ghaNA upAyeA karyAM chatAM paNu bhAgya vinA tenuM la prApta thatuM nathI. jemake rAhu amRtanuM atyaMta pAna karavA chatAM pallavita aMgavALA thaye nahiM, " vanI-- 46 kammaM viNA uvakamakaraNaM na bhave uvakkamINaM pi / kam mANusAriNI khalu buddhI buddhehiM niddiTThA || "" " jJAnI puruSoe kahyuM che ke- buddhi karmane anusaranArI che, eTale kama na hoya te udyamIthI udyama karavAnuM paNa banatuM nathI.' mATe traNa jaganA sarva jIvA jene AdhIna che evuM karma ja pradhAna che. ' A sAMbhaLIne pratyuttara ApavAmAM asamartha paraMtu chaLakapaTa karavAmAM catura evI mATI bahena khAlI ke- jo sarva kanA ja pratApa che teA tuM javAkha Apa ke kAnA pratApathI tuM sukhI che? athavA A badhA leAkeA kAnI kRpAthI sukhiyA che?" nAnI bahena nirbhaya hatI. teNe kahyuM ke " aMtaHkaraNamAM phUDakapaTa rAkhIne kevaLa mADhe mIThuM melavAthI zu ? sane pAtapeAtAnA karmanA prabhAvathI ja sukha duHkha prApta thAya che. jIvAne puNyanA uddaya prApta thAya tyAre rAjA temanA para
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodhagraMthamALA : 38 : : puSpa prasanna thAya che ane sarva ISTa vastu Ape che. tathA pApane udaya thAya tyAre yamarAjAnI jema kepa karIne badhuM haraNa karI le che. " nAnI putrIne A javAba sAMbhaLIne rAjA kaMdhAyamAna thaye ane belI ukyo ke "he duSTa ! he dupaMDite! tuM tArA karmanuM phaLa tathA tArA vacananuM phaLa tarata ja je." ema kahIne teNe sevakone hukama karyo ke-"nagaramAM cotarapha dha karIne keI mahAdaridrI keDhiye, bhikhArI hoya tene ahIM belAvI lAva." eTale sevaka chUTyA ane tevA mANasanI zodha karavA lAgyA. tyAM udyAnamAM kaDhiye banIne beThelo pRthvIpAla rAjA temanA jevAmAM AvyuM. eTale te sevake tene khUba samajAvIne rAjAnI pAse laI gayA. tene batAvIne rAjAe nAnI putrIne kahyuM ke-"jo tuM karmane ja mAne che, te tArA karme ApelA A keThiyAne vara, tethI tuM kevI kRtArtha thAya che, te ame joIzuM." A vacane sAMbhaLIne sarva sabhAjane hAhAkAra karavA lAgyA ane pele keDhiye. paNa sajjanapaNAne laIne te kanyAne paraNavAnI nA pADavA lAgyA. paNa karmane ja pradhAna mAnanArI te kanyAe parama zraddhAthI te koDhiyAnA hAtha vidhisara grahaNa karyA ane tenI sAthe lagnathI joDAI gaI. pachI te keDhiyA varane rAjAe kahyuM ke-"A kanyAne tuM ahIMthI laI jA ane tenI pAse dAsInI jema kAma karAvaje." ane kanyA tarapha joIne kahyuM: "tuM A varanI sAthe jIvita paryata raheje ane uttama sukha pAmaje." te sAMbhaLIne sAhasika kanyAe "bahu sAruM" e TUMka ja
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamu : 39. jJAnApAsanA javAba ApyA ane patinI sAthe vidAya thaI. rAjAnA tApathI kAI dAsI tenI sAthe gaI nahi ke koi tene khelAvI paNa zakayuM nahi. vaLI sukha teTalI vAtA thavA lAgI. gAma bahAranA udyAnamAM pahoMcIne suvadanA patinI premathI sevA karavA lAgI ane jyAre adhakAra avanI para utarI paDyo tyAre ghAsanI suMdara pathArI karI ApI. pachI temAM sUI rahelA pRthvIpAla rAjAe tenI parIkSA karavAne kahyuM ke" huM bhadre ! tuM jANI joIne duHkhanA dariyAmAM kema paDI prathama teA teM bhALIe khATu kAma karyuM, khIjuM' meM paNa khATuM kAma karyuM ane trIjI tArA pitAe sahuthI vadhAre khATu kAma karyuM. che.ru kaoAru thAya paNa mAvatara kumAvatara na thAya. paNa hai suMdarI ! hajI kaMi bagaDI gayuM nathI. tAre jyAM javuM hAya tyAM sukhethI jA ane koI uttama varane pasaMda karIne sukhI thA. lakSmIne tathA mRgAkSIone sarva sthAne peAtAnI meLe ja mAna maLe che. atyaMta nidruvA ceAgya eva huM mArA potAnA paNa peTagujAreA karavAne samartha nathI, te tAre nirvAha mArAthI zI rIte thaze ? " patinAM AvAM vacane sAMbhaLIne suvadanAe kAne hAtha dvIdhA ane khelI ke- nAtha ! tame A zu khele che ? A janmamAM te mAre tamArA caraNu ja zaraNarUpa che, kAraNa ke strIone peAtAnA karme ApelA pati ja deva tulya che. " suvadanAnA AvA pratyuttarathI khuza thayelA rAjAe kahyu ke " huM bhadre ! A rIte ApaNuM gADuM zI rIte gakhaDaze?
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabaMdha-graMthamALA = 40 : mATe huM paNa have koI prakAre divya zarIravALe ane navavaivanavALe thAuM te ja yogya kahevAya." ema kahIne rAjAe devanI sahAyathI pitAnA rUpanuM parivartana karI nAkhyuM ane deva je dIpavA lAgyA. A joIne suvadanA camatkAra pAmI ane belI UThI ke "A zuM?" tevAmAM teNe eka divya bhavana joyuM ane te bhavanamAM ratnajaDita hiMDeLA para beThelA pitAnA patine je. pachI AnaMdamAM zuM maNa rahe? te vakhate pRthvIpAla rAjAe suvadanAne uddezIne kahyuM ke-"he priye! tuM ADAavaLA keI vicAra karIza nahi. mArA para deva prasanna thayelA che. huM pRthvIpAla nAmane pRthvIpurane rAjA chuM ane tArA zubha karmo vaDe AkarSAIne ja ahIM Avela chuM." pachI teNe potAnI badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI ane chevaTe jaNAvyuM ke " tAro pitA mahAajJAnI ane mithyAbhimAnI che paNa tenuM phaLa te prAtaHkALamAM ja jeze." ahIM caMdra rAjAe potAnA kepanuM kaTu phaLa dekhADyA pachI pitAnA prasAdanuM madhura phaLa dekhADavA mATe potAnI moTI putrIne te ja rAtrie maTI dhAmadhumathI devasamAna rUpavALA eka rAjakumAra sAthe vivAhita karI, paraMtu lagnavidhi pUro thayA bAda varavadhu jyAM cAlavA lAgyA ke eka jherI sApe vararAjAne daMza dIdho ane te tyAM ne tyAM ja DhaLI paDyo. kahyuM che ke - ajara viMtikA ja gharakhama na jevA viviyANa niyA muttapitta thagvarSa"
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATha 3 : 41 3 jJAne pAsanA " kAma karavA dhAryuM hoya che kaMI ane tenuM pariNAma Ave che paNa kaMI! karmavazAt jIvene muhUrtamAtramAM ghaNuM vigho naDe che." A rIte raMgamAM bhaMga paDatAM saha ati zekAtura banI gayA. sulecanA haiyAphATa rudana karavA lAgI ane caMdra rAjA pitAnuM kapALa kUTavA lAge. pachI vararAjAnA zabane aMtima vidhi karIne sahu potapotAnA ThekANe gayA. prAtaHkALamAM rAjAe "nAnI putrInA zuM hAla che?" te jevA pitAnA khAsa mANaso dvArA khabara kaDhAvI te temaNe barAbara tapAsa karIne jaNAvyuM ke -" nagara bahAra eka bhavya mahelamAM te patinI sAthe divya sukha bhegavI rahI che." te sAMbhaLIne rAjA Azcarya ane lajjAthI mUDha thaI gayuM. pachI teNe pitAnuM mithyA abhimAna bAjue mUkIne karmanI mahattAne svIkAra karyo ane nAnI putrInuM svAgata karyuM tathA tene dhAmadhumathI vivAhAtsava karIne jamAIne bhAre paherAmaNI karI. keTalAka divasa pachI pRthvIpAla rAjA sAsu-sasarAnI rajA laIne pitAnI navapariNItA sAthe potAnA vatanamAM pAcho pharyo ane lekamAM kahelI cAre vastuo sAcI jaNAtAM zrutajJAnanezAstrone atyaMta Adara karavA lAgyuM. ema karatAM tenI buddhi dharma pratye anurAgavALI thaI, dharmanI parIkSA karatI thaI ane temAM "AhaMta dharma sahuthI zreSTha che evI pratIti thatAM tene saharSa svIkAra karyo. pachI jema jema tenI dharmabhAvanA vadhavA lAgI tema tema te zrutajJAna pratye bahumAnavALe thaye
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhu madha-graMthamALA : 42 : : puSpa ane tenuM zravaNu tathA paThana karavAmAM ja apUrva AnaMda mANuvA lAgyA. vaLI teNe bahuzruta evA sAdhuone sa'parka sAdhIne, temanI bhakti karIne, temane Azraya laIne sarvajJapraNIta zAstra lakhAvyAM tathA jJAnanuM eka bhavya udyApana karyuM. ane e rIte zrutajJAnanuM su Mdara ArAdhana karIne-jJAnanI ananya upAsanA karIne duHsAdhya evA jJAnAvaraNIya karmanA kSayane sAthyA tathA zrutanA arthanI atyaMta bhAvanA karatAM kSapakazreNi para ArUDha thaIne leAkAlAkane prakAzanArA evA kevaLajJAnane svAmI banyA. te vakhate DhavAe tene muninA veza ApyA. pachI te pRthvIpAla rAjarSie ghaNA varSoM sudhI pRthvI para vicarIne lokone dharmanA upadeza karyAM ane zrutajJAnanI ArAdhanAnuM mahattva samajAvyuM, jethI lAkhA naranArI zrutajJAnanuM bhAvapUrvaka ArAdhana karavA lAgyA. A rIte pRthvIpAla rAjA zrutajJAnanI ArAdhanAthI jIvananI mAjI jItI gayA. jee zrutanu ceAgya ArAdhana karavAne badale tenI AzAtanA ke upekSA kare che, tenA kevA hAlahavAla thAya che, tenA khyAla varadatta ane guNumaMjarInI kathA parathI AvI zakaze. 13. varadatta ane guNamaMjarInI sthA padmapura nagaramAM ajitasena nAmanA prajApremI rAjA rAjya karatA hatA. tene rUpa-lAvaNyathI yukta padmAvatI nAmanI rANI hatI. A rANIthI tene varadatta nAme eka putra thayA. have lADakoDamAM ucharatA te putra jyAre ATha varSanA thayA tyAre tene eka prauDha paDita pAse bhaNavA mUkyA. A pati tene
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 43 : jJAnapAsanA prema ane parizramapUrvaka bhaNavavA lAge, paraMtu tene eka paNa akSara Avayo nahi. paMDita yatna karyo ghaNe, chAtra bhaNAvana heta; akSara eka na Avo , graMthaNI zI ceta? A kumAra anukrame yuvAna thayuM tyAre pUrvakarmanA udayathI tenA AkhA zarIre koDha nIkaLe ane tenA zarIranuM samasta rU5 bagaDI gayuM. rAjAe aneka kuzala vaidyo pAse tene upacAra karAvyuM, paraMtu tethI kaMI paNa phAyado thaye nahi. UlaTuM vyAdhinuM jera dinapratidina vadhatuM gayuM ane te khUba pIDAvA lAge. karmane keInI zarama nathI te vAta taddana sAcI che. te ja nagaramAM sAta keDa sonAmahorone mAlika ane AhaMta dharmane upAsaka siMhadAsa nAme eka zeTha rahetuM hatuM, jene kapUratilakA nAmanI zIla-guNasaMpanna patnI hatI. e patnIthI tene guNamaMjarI nAme eka putrI thaI, je janmathI ja regiSTa ane mUMgI hatI. A putrIne sArI karavA zeTha zeThANIe paisAne pANInI jema vyaya karyo paNa te sArI na ja thaI. anukrame te vana avasthAne pAmI paNa regI ane mUMgI kanyAne ke paraNe? eTale mAtapitAne ghaNuM ciMtA thavA lAgI. seLa varasanI te thaI, pAmI thAvana veza: durbhaga paNa paraNe nahi, mAtapitAne kaleza. evAmAM mati, zrata, avadhi ane mana 5ryava e cAra jJAnanA dhAraka zrI vijayasenasUri nAme gurumahArAja bIjA
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ "dharmabodha graMthamALA : 44 : 1 puSpa aneka zramaNe sAthe tyAM padhAryA ane udyAnamAM sthira thayA. vanapALe A vAtanI rAjAne vadhAmaNI ApI eTale rAjAe tene khuza karyo ane te potAnA putra varadatta sAthe gurumahArAjane vaMdana karavA mATe meTI dhAmadhUmathI udyAnamAM AvyuM. siMhadAsa zeTha paNa potAnI putrI guNamaMjarIne laIne A udyAnamAM AvyuM ane bIjA paNa ghaNuM nagarajane pitapatAnA parivAra sAthe A udyAnamAM AvyA. pachI guru mahArAjane vaMdanA karI, traNa pradakSiNa daIne sahu dezanA sAMbhaLavA mATe pitapotAnA sthAne beThA. gurue temane madhura svare dezanA ApI. temAM jaNAvyuM kejJAna virAdhana parabhave, mUrakha para AdhIna; rege pIDa TaLavaLe, dase duHkhiyA dIna. 1, jJAna sAra saMsAramAM, jJAna parama sukha heta; jJAna vinA jaga jIvaDe, nava lahe tatva saMketa. 2 je prANIoe gayA bhavamAM jJAnanI virAdhanA karI hoya che te mUrkha ane parAdhIna bane che, rega ane pIDAthI TaLavaLe che tathA dIna-du:khI dekhAya che. A saMsAramAM jJAna uttama che, te parama sukhane hetu che ane tenA vinA anAdi kAlathI saMsAramAM paribhramaNa karate keIpaNa jIva tatvasaMketantatvabodha pAmate nathI." A dezanA sAMbhaLIne siMhadAsa zeThe kahyuM ke "bhagavaMta ! mArI putrI guNamaMjarI kyA karmane lIdhe mUMgI thaI che te jaNAvavAnI kRpA kare."
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 5 : jJAnapAsanA. gurumahArAje potAnA jJAnanA prabhAvathI upaga mUkIne jaNAvyuM ke "he bhAgyavaMta ! A saMsAramAM sarva prANIo potapotAnA karmo anusAra sukhaduHkha pAme che, mATe A guNamaMjarIne pUrvabhava kahuM te sAMbhaLa. - dhAtakI khaMDanA madhya bhAgamAM kheTaka nAme eka nagara hatuM. tyAM jinadeva nAmano eka dharmaparAyaNa zeTha hato, jene suMdarI nAmanI strI hatI. saMsArasukha bhegavatAM anukrame temane pAMca putra thayA ane cAra putrIo thaI. have e putra-putrIone bhaNAvavA mATe pAThazALAe mokalyA, paNa tyAM teo kaMi paNa na bhaNatA; badho vakhata tephAna-mastI ja kyAM karatAM ane paMDyAjI jyAre Thapako ApatAM tyAre sAmuM bolatA.. eka vAra A chokarA-chokarIoe potAnA nitya niyama mujaba bhaNavAmAM dhyAna na ApatAM tephAna karyuM eTale paMDyAe kAna banyA ane be-cAra thappaDe mArI, tethI e chokarAchokarIo raDatAM raDatAM ghera AvyA ane mA AgaLa phariyAda karI ke-"paMDyo amane nAhaka mAre che, mATe havethI ame pAThazALAe nahi jaIe." suMdarIe temanuM uparANuM lIdhuM ane kahyuM ke- e paMDyo pITyo e ja che. bhaNAvate-karato kaMI nathI ane chokarAMene nAhakanA pITe che; mATe havethI enI pAThazALAmAM jaze nahi." karAe traNa cAra divasa pAThazALAe na gayA eTale paMDyAjI tapAsa karavA AvyA, tyAre suMdarIe kahyuM ke
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ dha bAdha-graMthamALA : 46 : H puSpa paDyAjI ! amArAM karAM kai DhAra nathI ke temanA kAna AMmaLA che ane temane sATIe mArA che ! amAre tamAruM bhaNatara joitu nathI ! amArAM cheAkarAMo bhale abhaNa rahe.' * e sAMbhaLIne paMDyAjIe kahyuM ke * khAI ! A karAM bhaNavAmAM jarAye dhyAna ApatAM nathI ane AkhA divasa tAphAna-mastI karyAM kare che, tethI temanA hitanI khAtara kei vAra kAna AMkhaLavA paDe che ke sATInA upayoga paNa karavA paDe che ! seTInA camakAra vinA vidyAneA dhamakAra thatA nathI, te tame kharAbara jANatA hazeA.' suMdarIe kahyuM: ' paDyAjI! e vAta bIjAne samajAvajo. amArAM chekarAM kaI vadhArAnAM nathI ke A rIte tamAre mAra khAvAne pAThazALAmAM mekalIe. ane e nahi bhaLe te zu agaDI javAnuM che ? gharamAM paiseTako ghaNAya che ane na hoya tA paNu koIe koInA kama gheADAM ja vecI khAdhA che ?' paMDyAe kahyuM: ' khAi ! tamArA A zabdo sAMbhaLIne mane atya'ta duHkha thAya che. thADI mArajhuDane tame ATaluM badhuM mahattva ApI temane vidyAvihIna rAkhavAne tatpara thAe che te ThIka karatA nathI. vaLI dhana te Aje che ne kAle nathI tathA DhAMkayA karmanI koine khakhara nathI, mATe bhaNAvavAnA avasare chekarAMone kharAkhara bhaNAvA, anyathA pastAvAne vakhata Avaze. ' suMdarIe kahyuM: ' amAre tamArI zikhAmaNanI kaI jarUra
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Asu : : 47 : jJAnApAsanA nathI, mATe tamArI pAThazALAe padhAreA ne pharI ahIM AvavAnI tasdI leze nahi. ' paDyAjI pAchA pharyAM. te vakhate hekarAM praNAma karavAne badale lakkaDanI jema akkaDa UbhA rahyA ane peAtAnA vidyAgurunA cALA pADavA lAgyA, chatAM suMdarIe temane vAryAM nahi. pachI suMdarIe karAMone bhaNavA mATenAM pATI, lekhaNu, khaDiyAM, pustaka-pAnAM je kaMi sAdhanA hatAM tene khALI mUkyAM. pATI khaDiyA lekhaNa, mALI kIdhAM rAkha; zane vidyA navi ce, yama karahAne drAkha. chokarAe anukrame moTA thayA paNa teo abhaNu hAvAthI kAie temane kanyA ApI nahi, temaja kanyAe paNa abhaNu hAvAthI kAI temanA hAtha pakaDavAne taiyAra thayuM nahi, tyAre zeThe cIDAI ne suMdarIne kahyu... ke- huM pApiNI ! teM A putrane abhaNu rAkhyA, tenuM pariNAma jo. kei temane kanyA ApatuM nathI. ' eTale suMdarIe sAme javAba ApatAM kahyuM ke- Apa tevA eTA, emAM mArA vAMka zu che ? * A jAtanA uddhRta javAkhathI zeThane krodha AnyA eTale teNe kahyuM ke " re re pApiNI ! sApiNI ! sAmA ela na khAla ! tenA javAba suMdarIe tevI ja bhASAmAM ApyuMH ' tArA khApa pApI haze, tArI mA pApI haze, mane pApI zAne kahA che ?"
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-graMthamALA .: 48 : : puSa ema karatAM vAta vadhI paDI ane zeThane mijAja kAbUmAM rahyo nahi, eTale temaNe pAse paDelI parALa [ khAyaNa- khAMDavAnuM sAdhana ] upADIne tenA mAthAmAM mArI ke tenA rAma ramI gayA. he zeTha! te suMdarI jJAnanI virAdhanA karavAthI tAre tyAM putrIrUpe utpanna thaI che. kharekhara ! " virAdhayanti ye jJAnaM, manasA te bhavAntare / dhu zUnyamanaso karyA, viparivartatA " "jeo mana vaDe jJAnanI virAdhanA kare che, teo bhavAMtaramAM zUnya manavALA ane viveka rahita thAya che." " virAdhayanti ye jJAnaM, vacasApi hi durdhiyaH / mUkatvamukharogitva-doSAsteSAmasaMzayam // " je duSTa buddhivALAo vacana vaDe paNa jJAnanI virAdhanA kare che teone nakkI mUMgApaNuM tathA mukhanuM rogIpaNuM vagere thAya che." " virAdhayanti ye jJAnaM, kaayenaaytnvrtinaa| duSTakuSTAdirogAH syusteSAM dehe vigarhite // " jeo jyaNa rahita kAyA vaDe jJAnanI virAdhanA kare che, teonA niMdanIya zarIramAM koDha vagere duSTa rego thAya che." " manovAkAyayogairye jJAnasyAzAtanAM sadA / kurvate mUDhamatayaH kArayati parAnapi // teSAM parabhave putra-kalatrasuhRdAM kSayaH / banAvanArA, tathAvivAdhisaMkharA ! "
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM': : 49 : jJAnApAsanA je mUDha buddhivALAe mana, vacana ane kAyA vaDe huMmezAM jJAnanI AzAtanA kare che ane khIjAe pAse jJAnanI AzAtanA karAve che teonA putra, strI ane mitrane kSaya parabhavamAM thAya che, dhana-dhAnyanA vinAza thAya che tathA Adhi ane vyAdhinI utpatti thAya che. '' gurumahArAjanAM A vacanA sAMbhaLIne guNamaMjarIne jAtismaraNu jJAna thayuM ane te mUrchA pAmI. temAM teNe gurumahArAje kahyA mujaba ja pAtAnA pUrvabhava dIThA. pachI jAgRta thaI tyAre teNe gurumahArAjane saMjJAthI kahyuM ke-' ApanuM kahevu kharAbara che. ' e vakhate zeThe me hAtha joDIne gurumahArAjane vinaMti karatAM kahyuM ke he kRpALu ! A putrInA roga dUra thAya tevA kAI upAya batAve. ' gurue kahyuM- jJAnanI ArAdhanA kare te tamArA manAvAMchita pUrNa thaze. te mATe-- ujjvala paMcamI sevo, paMca varasa paMca mAsa / 'namo nALama' baLanuM gaLo, covihAra upavAsa || ? || pUrava uttara sanmukha, japiye doya hajAra / pustaka AgaLa DhoIe, dhAnya phalAdi udAra || 2 | dIvo paMca dIvaTataNo, sAthio maMgala geha | posahamAM na karI zake, teNe vidhi pAraNe eha // 3 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamabodhagraMthamALA : 50 : : puSpa athavA saubhAgyapaMcamI, ujvala kArtika mAsa / jAvajIva lagI sevIe, ujamaNA vidhi khAsa // 4 // pAMca varasa ane pAMca mAsa sudhI ajavALI pAMcamanuM ArAdhana kare. te divase azana, pAna, khAdima ane svAdima e cAra prakAranA AhAranA tyAgavALe upavAsa kare. 1 namo nANA" padane pUrva ke uttara dizAmAM besIne be hajAra jApa karo ane pustaka eTale zrutajJAna AgaLa dhAnya, phala vagerenuM naivedya mUke. 2. tathA pAMca diveTane di karo ane maMgalanA niketana samAna svastika karo. jeo pauSadhanA kAraNe A vidhi na karI zake te pAraNuM vakhate kare. 3. athavA kArtika mAsanI ajavALI pAMcama re saibhAgya paMcamInA nAmathI oLakhAya che tenuM jIvanabhara uparanI rIte ja ArAdhana kare ane tenuM khAsa ughApanA kare. 4. A vidhi sAMbhaLIne guNamaMjarIe te vidhi pramANe karavAnuM gurumahArAja pAse ullAsapUrvaka svIkAryuM. * jenAthI cevihAra upavAsa na banI zake te tivihAro upavAsa kare evI pracalita sAmAcArI che. + be hajAra jApa karavA mATe vIza nekAravALI gaNavAmAM Ave che. x ahIM pAMca prakAranAM dhAnya, pAMca jAtanAM pakavAna tathA pAMca jAtanAM phaLo mUkavAmAM Ave che. ahIM cokhAnA 51 sAthiyA karavAnI pracalita sAmAcArI che. * A udyAnanI vigata anya graMthamAMthI jANavI.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : pa1 : jJAne pAsanA - have te vakhate vaMdana karavA AvelA ajitasena rAjAe paNa pitAnA putrane kehane rega kema lAgu paDyo? tathA te akSara paNa kema na bhaNI zake? tenuM gurune kAraNa pUchyuM. eTale gurue tene pUrvabhava kahyaH A jaMbudvipanA bharatakSetramAM zrIpura nAme nagara hatuM. te nagaramAM vasu nAme eka zrImaMta zeTha vasate hatA. tene vasusAra ane vasudeva nAme be putra hatA. eka vakhata A baMne putre ramatAM ramatAM vanamAM jaI caDyA, jyAM puNyanA yugathI sAdhu mahAtmAne meLApa thaye ane temanA upadezathI vairAgya utpanna thaze. eTale temaNe ghera AvI mAtA-pitAnI saMmati laI gurumahArAja AgaLa dIkSA grahaNa karI. vanamAMhe ramatA rAya bAMdhava, puNyane guru maLyA; vairAgya pAmI bhAga vAmI, dharma pAmI saMvaryA. temAM nAnA bhAI vasudeve zAstra-siddhAMtane sArI rIte abhyAsa karyo ane idriyadamanapUrvaka AtmasAdhanA karI, anukrame AcAryanuM pada meLavyuM. pachI teo sAraNa, vAraNA, caNA ane paricayaNa karatAM pAMca se munione saMbhALavA lAgyA. ladhu bAMdhava re, guNavaMta guru padavI lahe; paNasaya munine re, sAraNa vAraNa nita die. have eka vakhata vasudevasUri pirisI bhaNIne saMthAre pisyA ane UMghavAnI taiyArI karatA hatA tyAre eka sAdhue AvIne vAcanA mAgI. ethI temanI nidrAmAM khalela pahoMcI ane teo khUba akaLAI gayA. temaNe sAdhune vAcanA te
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamadha-caMthamALA : pa2 : : puSpa ApI paNa pachI manamAM vicAra karavA lAgyA ke "huM bahu bhaNe te mArA mAthe A kAyamanI kaDAkUTa AvI, jyAre mArA moTA bhAI kAMI bhaNyA nathI te keI temane pUchavA jatuM nathI tethI teo bhejana ane zayana sukhapUrvaka karI zake che; mATe abhaNa rahevAmAM ja sAra che." A vicAra karIne temaNe bIjA divasathI sAdhuone vAcanA ApavI baMdha karI dIdhI ane manathI nizcaya karyo kebhaNeluM badhuM bhUlI jaIza tathA navuM kaMI paNa bhaNaza bhaNAvIza nahi. A azubha nizcaya karavAthI temaNe tIvra jJAnAvaraNaya karma bAMdhyuM ane bAra divasa sudhI maunapaNuM pALIne khoTI vicAraNAnuM prAyazcitta lIdhA vinA ja maraNa pAmyA. he rAjana ! te AcArya mahArAjane jIva tAro varadatta kuMvara thayo che. teNe pUrva bhavamAM tIvra jJAnAvaraNIya karma bAMdheluM hevAthI tene akSara paNa AvaDatuM nathI ane keDhiye thayela che." gurumahArAjanA mukhathI pitAne A vRttAMta sAMbhaLIne te varadatta kumArane paNa jAtismaraNa jJAna thayuM ane te mUchavaza thayA. temAM gurumahArAjanA kahyA mujaba ja saghaLI bInA jovAmAM AvI. pachI mUchamAMthI jAgRta thaI teNe gurumahArAjane kahyuM ke-"he bhagavaMta! Ape kahela bInA satya che." pachI tene upAya pUchatAM gurumahArAje tene paNa jJAnapaMcamInuM ArAdhana karavA kahyuM. A vakhate bIjA paNa ghaNuM lokee jJAnanuM mAhAmya sAMbhaLIne tenI AzAtanA na karavAne tathA yathAzakti ArAdhanA-upAsanA karavAno nirNaya karyo.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 43: nAnApAsanA guNamaMjarI tathA varadatta jJAnapaMcamInuM niyamita ArAdhana karavA lAgyA, tethI gheADA ja samayamAM te khanenA rAgA naSTa pAmyA. guNuma'jarI khelatI thaI ane jANe jIbha para sarasvatI beThI hoya te rIte vAte karavA lAgI. varadatta bhaNatA thayA ane thADA vakhatamAM aneka viSayAmAM pAragata thayA. chevaTe A ane AtmAe cAritradhArI anyA ane A bhavasAgaramAMthI AtmAnA uddhAra karavAmAM saphaLa thayA. tAtparya kezrutajJAnanI AzAtanA kadI paNa karavI nahi paraMtu tenI yathAzakti upAsanA karavI, jethI tattvanA vyavasthita dha thAya ane tenA vaDe rAgAdi doSo naSTa thatAM maMgalamaya muktinI prApti thaI zake. 14. mAnAcAranA ATha prakAro bhayAnaka AThasuH zrutanuM samyag ArAdhana karavA mATe-jJAnanI yathA upAsanA karavA mATe jJAnAcAranu" svarUpa jANavu joIe. te mATe jaina maharSie kahyu` che ke-- " jANe viLaye madumALe, ucALe tadda anitro ! yaMgaLa-batha-taDumaye, pradRviddo nALamAyAro 17 " ( 1 ) kAla ( 2 ) vinaya (3) bahumAna (4) upadhAna (5) anidvavatA (6) vyaMjanazuddhi (7) azuddhi ane (8) tadrubhayazuddhi e ATha prakAranA jJAnAcAra che. '' (1) kAla kAla eTale samaya ke vakhata. tene ane teTalA sadupayoga * pratikramaNamAM A gAthAvALAM sUtrane aticAranI A gAthA tarIke oLakhAvAya che paNa vastutaH jJAnanA 'AcAra'nI A gAyA che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamadha-caMthamALA : 54 : 4 puSa karI le, e pratyeka mumukSanuM kartavya che. tethI ja kahevAyuM che ke "samartha roya! mA pamAyaNa' "he gautama! tuM samaya mAtra pramAda karIza nahi." samaya e kAlane sUkSmAtisUkSma vibhAga che ane mokSamArgane anukULa na hoya tevI ke paNa pravRtti karavI e pramAda che, eTale mekSArAdhana mATe satata mathatA rahevuM ane tenAM mukhya sAdhane jJAna, darzana, cAritra ane tapamAM pUrNa utsAhathI pravRtti karavI e ja apramAdI banavAnuM rahasya che. - jJAnArAdhananI pravRttine svAdhyAya kahevAmAM Ave che, jenA mukhya prakAro pAMca cheH (1) vAcanA (2) pRcchanA (3) parivartana (4) anuprekSA ane (5) dharmakathA. temAM sUtrasiddhAMtanA pAThane yogya samaye vinayapUrvaka grahaNa kare te vAcanA kahevAya che, tene lagatA prazno pUchI jijJAsAne tRpta karavI e pRcchanA kahevAya che, zikhelA sUtra ane arthanI AvRtti karavI te punarAvartana ke parivartana kahevAya che, tenA para manana-nididhyAsana karavuM te anuprekSA kahevAya che ane e rIte prApta karelA zrutajJAnanuM hitabuddhithI anyane kathana karavuM te dharmakathA kahevAya che. ravAdhyAya zabdano artha ja e che ke AtmAnI unnati karanAruM adhyayana. sva eTale AtmA, tenI unnati karanAre adhyAya-8 adhyayana) te svAdhyAya. eTale temAM gaNadharee ane gItAe racelA kRta sAhityane ja samAveza thAya che. . anubhava ema batAve che ke-AvA sAhityanuM vAcana,
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM': 4 55 : jJAnApAsanA manana ane nikriyAsana karavAthI AtmAnA pariNAma nirmaLa thAya che, tattvanA dha vyavasthita thAya che, ane cAritrane lagatI kriyAonuM rahasya yathArtha paNe samajAi dinapratidina cAritranI zuddhi thatI jAya che. ' jJAnanu` la virati che', e vAta jaina maharSioe bahu UMDA anubhava pachI jAhera karI che. svAdhyAya sAdhu ane zrAvaka anee karavAnA che. temAM sAdhuoe divasa ane rAtrinI pahelI tathA chellI pArisI khAsa ene mATe ja gALavAnI che, eTale cAvIza kalAkamAMthI khAra kalAka jeTalA samaya ene mATe kADhavAnA che; jyAre gRhasthAe divasamAM bane teTalAM sAmAyika karavAnAM che ke jenI mukhya pravRtti svAdhyAya hAya che. sAmAyika letI vakhate ' sAya sa MdisAhuM ? ane sajjhAya karuM' ' e e vAkI vaDe svAdhyAyamAM pravRtta thavAnA Adeza maMgAya che, e vAta dhyAna bahAra na javI joIe. , * 6 kANe kevA zrutanu' adhyayana karavAnu che ? ' enA uttara e che ke-sAdhue peAtAnA darajjA pramANe nakkI thayelA zrutanuM adhyayana karavAnuM che ane gRhasthAe peAtAnI bhUmikAne anurUpa zruta-sAhityanuM adhyayana karavAnuM che. vaLI e paNa yAda rAkhavAnuM che ke je sUtra je kAle bhaNavA-gaNavAnuM hoya te kAle ja bhaNavu gaNavuM joie paNa tethI bIjA kAle bhaNavuM gaNuvuM na joie. kAlanI A vyavasthAne vaLagI rahIne svAdhyAya karavA, jJAnApAsanA karavI tene kAla nAmanA pahele jJAnAcAra gaNavAmAM Ave che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-caMthamALA : 56 : H puSpa prAta:kALa, madhyAhna, saMdhyA ane madhyarAtrinI be be ghaDIo-eka saMdhi samaya pahelAMnI ane eka pachInI-svAdhyAyane mATe niSiddha che. eTale te veLAe sUtrasiddhAMta na bhaNatAM-guNatAM anya kriyAo karavI gya che, e zAstrakAra maharSione mata che. teo kahe che ke "pahelI ane chellI saMdhyA samaye, madhyAhana ane ardharAtrisamaye e cAra saMdhyAe vakhate je manuSya svAdhyAya kare che, teNe AjJAdikanI virAdhanA karI che ema jANavuM." laukika zAstrano mata paNa e ja che, eTale ke teo paNa kALaveLAe svAdhyAya karavAno niSedha kare che ane te vakhate saMdhyAvaMdana, vaizvadeva, tarpaNa, hema vagere jevI yiAo karavAnuM sUcana kare che. sAmAnya abhiprAya e che ke " saMdhyAkALe AhAra, maithuna, nidrA ane svAdhyAya e cAra karmane khAsa karIne varjavAM, kemake saMdhyAkALe AhAra karavAthI vyAdhi utpanna thAya che, maithuna karavAthI duSTa garbha utpanna thAya che, nidrA karavAthI dhanane nAza thAya che ane svAdhyAya karavAthI maraNa thAya che. A abhiprAyamAM game teTaluM tathya che paNa e vAta nakkI che ke-prAtaHkALa-sAyaMkALa vagere samaye svAdhyAya karavAne nahi hovAthI devapUjA tathA Avazyakadine mATe joItA samaya maLI rahe che, ane jema samaye kareluM kRSikarma bahu phaLavALuM thAya che, tema sarva kriyAo paNa pitapatAne samaye karavAthI ja phalavatI bane che. (2) vinaya jJAna ApanAra gurune, jJAnIne, jJAnAbhyAsIne, jJAnane
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : ' : 57 : jJAne pAsanA ane jJAnanAM upakaraNane vinaya kare-temanA pratye pUrepUrI AdaranI lAgaNI rAkhavI te vinaya nAmane bIje jJAnAcAra gaNAya che. gurune vinaya-daza prakAre kara ucita che, te A rIte-- (1) satkAra-gurune satkAra kare. (2) abhyasthAna-guru AvyethI UbhA thavuM. (3) sanamAna-gurune AdaramAna devuM. (4) AsanAbhigraha-gurune besavA mATe Asana ApavuM. (5) AsanAnapradAna-gurune Asana pAtharI ApavuM. (6) kRtikarma-gurune vaMdana karavuM. (7) aMjaligraha-gurunI sAme be hAtha joDIne UbhA rahevuM ne kahevuM ke-mane zI AjJA che? (8) igitAnusaraNu-gurunA manane abhiprAya jANIne te pramANe vartavuM. (9) sevA-guru beThA hoya tyAre temanI sevA karavI. (paga dAbavA vagere.) (10) anugamana-guru cAlatA hoya tyAre temanI pAchaLa cAlavuM. sArAMza ke-gurunI dareka prakAre bhakti karavI. jJAnIne vinaya paNa gurunI jema ja karavuM ghaTe che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamadha cUthamALA : 58 : - sAnanA abhyAsIne vinaya traNa prakAre kara ucita che, te A rIte- - (1) jJAnanA abhyAsIne sArAM zeThelAM pustaka ApavAM. (2) sUtra ane arthanI paripATI (praNAlikA) ApavI. (3) AhAra ane upAzrayane Azraya Ape. je jJAnAbhyAsI zrAvaka hoya te tyAM A niyamone upaega nIce pramANe kara (1) tene abhyAsa mATe sArAM pustaka ApavAM. (2) e pustakane marma samajAve ke marma samajAya te mATe zikSaka vagerene ucita prabaMdha karI Ape. (3) tene jamavAnI tathA sUvA-besavAnI sagavaDa karI ApavI ane ziSyavRttio ApIne tathA bIjI paNa janAo vaDe tenI jJAnarucine TakAvI rAkhavI tathA vega Apo. je jJAnAbhyAsIono A rIte vinaya karavAmAM Ave te jJAnIonI saMkhyA sArI rIte vRddhi pAme ane pariNAme samAjamAM paNa jJAnanuM pramANa vadhe. je samAjamAM vidvAne, paMDite, vicArake ke lekhakenuM gya sanmAna thAya che, te samAja TUMka samayamAM ja pitAnI pragati sAdhI zake che. jJAnane vinaya 8 prakAre kara ucita che, te A rIte (1) upadhAna vagere vidhi vaDe sUtra ane artha grahaNa karavAM tathA abhyAsa kara. .
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : zAne pAsanA (2) vidhi pramANe bIjAne sUtra ane artha Apo, temAM kahelA arthanI sArI rIte bhAvanA karavI. (3) temAM kahyA pramANe sArI rIte anuSThAna karavuM. (4) pote pustaka lakhavAM. (5) bIjA pAse pustake lakhAvavAM, (6) pustakanuM zodhana karAvavuM. (7) vAsakSepa, kapUra vagere sugaMdhI vastuo vaDe jJAnanI pUjA karavI. (8) jJAnapaMcamI vagerenI tapazcaryA karavI ane te mATenuM khAsa udyAna karavuM. jJAnepakaraNane vinaya be prakAre kara ucita che. te A rIte-- (1) jJAnepakaraNa sArAmAM sArAM ekaThAM karavAM. (2) jJAnepakaraNa pratye Adara rAkha. jJAnepakaraNamAM nIcenI vastuonI gaNanA thAya che (1) pustaka (2) ThavaNI (3) kavaLI (pustaka pharatuM vIMTALavAnuM kapaDuM (4) sApaDI (5) sApaDe (6) lekhaNa (7) charI (8) kAtara (9) pustaka rAkhavAnA DAbalA (10) DAbalI (navakAravALI rAkhavAnI) (11) khaDIA (12) pATI zAstrI pAMca kakkA lakhelI. (13) cAbakhI (pAThAmAM nAkhavAmAM Ave che te) (14) kAgaLa (15) kAMbI (16) zleTa (17) penasIla (18) heDara (19) pAThAM (bharelAM athavA sAdAM)
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamabe-raMthamALA : 60 : = puSpa (20) pATalIo (21) pustako bAMdhavAnAM rUmAla-baMdhane vagere. vinayanI prazaMsA karatAM zAstrakAroe kahyuM che ke " khaMtI suhANa mUlaM, koho mUlaM duhANa sayalANaM / viNao guNANa mUlaM, mANo mUlaM aNatthANaM // " sarva sukhanuM mULa kAraNa kSamA che, sarva duHkhanuM mULa kAraNa kodha che, sarva guNanuM mULa kAraNa vinaya che ane sarva anarthonuM mULa kAraNa lebha che." vaLI dharmanuM mULa paNa vinaya ja che. te mATe zAstrakAree kahyuM che ke" viNao sAsaNe mUlaM, viNIo saMjao bhave / viNayAo vippamukassa, kao dhammo ko tavo 1 // " dharmanuM mULa vinaya che, vinayavaMta ja saMta-sAdhu thaI zake che; vinaya rahita mANasane dharma kyAMthI hoya? ane tapa paNa kayAMthI hoya?" ane- "viNayA nANaM nANAo, daMsaNaM daMsaNAo caraNaM pi / caraNAhiMto mukkho, mukkhe sukkhaM aNAbAhaM / / " "vinaya vaDe jJAnanI prApti thAya che, jJAna vaDe darzananI prApti thAya che, darzana vaDe cAritranI prApti thAya che, ane cAritrathI mokSanI prApti thAya che. e mokSamAM nirAbAdha sukha raheluM che."
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : jJAnopAsanA (3) bahumAna bahumAna eTale aMtaranI prIti ke hArdike prema. te nA heya te mAtra bAhya vinayathI zuM? je jIva vinAne deha, dravya vinAnuM ghara, nAka vinAnuM mukha, gaMdha vinAnuM puSpa ane jaLa vinAnuM sarovara zobhAne dhAraNa karatA nathI tema bahumAna vinAne vinaya paNa zebhAne dhAraNa karatuM nathI. tethI vinayanI sAthe guru pratye bahumAna paNa joIe. te viSe " zAstramAM kahyuM che ke "nidAvigahA parivajiehiM guttehiM paMjaliuDehiM / bhattibahumANapurva uvauttehiM suNeaI // " zrutajJAnanA athae nidrA ane vikathAne tyAga karIne, traNa gupti vaDe guma thaIne, be hAtha joDIne bhakti-bahumAnapUrvaka upaga rAkhI zratane zravaNa karavuM. " "vaNaoNaehiM kayapaMjalIhiM chaMdamaNuattamANehiM / ArAhio gurujaNo, suaM bahuvihaM lahuM deha // " "UMcA prakAranA vinayathI, hAtha joDavAthI tathA gurunI IcchAnusAra vartana karavAthI ArAdhana karelA gurujana vividha prakAranA kRtane tatkALa Ape che." bahumAna vinA ekalA ghaNuM vinayathI paNa grahaNa karelI vighA phaladAyaka thatI nathI ane bahumAna karavAthI ceDA vinaya vaDe paNa phaladAyaka thAya che. te viSe zAstromAM kahyuM che ke"je mANasa mithyA vinaya vaDe vidyA athavA jJAnane grahaNa
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodhacaMthamALA karIne gurunI avagaNanA kare che, te mANasanuM jJAna satvara niSphaLa thAya che. tathA vinaya sahita ane guNe karIne yukta e je mANasa gurunI pAse bahumAnapUrvaka vighA grahaNa kare che te vidyA satvara phala Ape che." bahumAna saMbaMdhamAM eka laukika daSTAMta nIce mujaba kahevAya che. eka parvatamAMthI pANInAM keTalAMka jharaNuM vahetAM hatAM. te ThekANe zivanI eka camatkArika mUrti hatI, jenI pUjA eka brAhmaNa snAnAdika vagerethI zuddha thaIne caMdana-puSpAdika vaDe niraMtara bhaktipUrvaka karatuM hatuM. have te brAhmaNa pUjA karI gayA pachI eka bhilla tyAM AvatA hatA, jenA eka hAthamAM dhanuSya-bANa rahetAM ane bIjA hAthamAM bilIpatra rahetuM. te pitAnA paga vaDe brAhmaNe karelI pUjAne bhUMsI nAkhate ane meMmAM bharI lAvelA pANInA kogaLA vaDe mUrtine navarAvI tenA para bilIpatra caDAvate. eka divasa A hakIkata brAhmaNanA jANavAmAM AvI tyAre teNe krodhathI zivane Thapako Ape ke-"he ziva! tuM paNa bhilla je ja thaI gayele jaNAya che. tyAre zive kahyuM ke "e bhilla mArA mATe bahumAna dharAve che ane tenI khAtarI tane kAle savAre thaze." bIjA divase savAramAM zive pitAnuM eka netra kADhI nAMkhyuM. have theDI vAre brAhmaNa pUjA karavA AvyA. te zivanI A prakAranI hAlata joIne hRdayamAM kheda pAmyuM, paraMtu bIjuM
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : $3 : jJAnApAsanA kaMI paNa na karatAM sunamuna UbhA rahyo, tevAmAM banavAjoga pele bhila pazu tyAM AvI pahoMcyA. teNe zivane eka netrathI rahita joyA ke jhaTa laIne bANunI aNIvaDe peAtAnu eka netra kADhIne zivane arpaNu karyuM. AthI ziva tenA para ghaNA prasanna thayA ane tene netra pAchuM ApyuM tathA rAjyanA mAlika banAvyo. A joine pelA brAhmaNa ghaNA zaramAI gayA ane bahumAna vinAnI bhakti phaladAyaka thatI nathI ema samajIne te paNa bahumAnapUrvaka bhakti karavA lAgyA. jema guru pratye bahumAna hovuM ghaTe che tema jJAna mATe pazu bahumAna hovuM ghaTe che. te e rIte ke-jJAnane A saMsAranI sahuthI pavitra vastu samajavI, ane tene suvarNa, hIrA, metI ane mANeka karatAM anekagaNuM vadhAre mUlyavAna samajavuM. bIjA zabdomAM kahIe te suvaNu, hIrA, metI ane mANeka e sthUla dhana che ane kiMmata kAlpanika che, jyAre jJAna e sAcu` dhana che ane tenI kiMmata vAstavika che. eTale e vAta sadaiva yAda rAkhavI ghaTe ke-AkhA jagatanI dhana-dolata bhegI karIe te paNa tenuM mUlya jJAnIe kahelA eka sUtranI kharAbara thatuM nathI. paraMtu asAsanI vAta che keAje jJAna pratyenA AMtarika prema ghaTyo che ane dhana pratyenA AMtarika prema vacceA che. tethI ja eka jJAnI--vidvAn karatAM eka zrImaMta-dhanavAnanA vizeSa satkAra thAya che ane tene ja sava ThekANe AgaLa paDatuM sthAna ApavAmAM Ave che. paraMtu pariNAma e AvyuM che ke-prajAnA dhArmika sa`skAra ane zikSaNamAM moTA ghaTADA thayA che ane vyavahArika pravRtti *
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdha-caMthamALA : 64 : taraphane vega vadhI paDyo che. Ane lIdhe je kaMI pravRttio thAya che, te moTA bhAge sthala daSTie ja thAya che ane temAM tathya jevuM kaMI ja nahi hevAthI tenuM pariNAma je AvavuM joIe te AvatuM nathI. A paristhitimAM sudhAro karavAne eka ja upAya che. te e ke-jJAnane tenA mULa sthAne pratiSThita karavuM ane jJAnIone me vadhArIne temanuM mArgadarzana dareka agatyanA kAmamAM svIkAravuM. (4) upadhAna. zratane abhyAsa karavAnI yogyatA Ave te mATe viziSTa prakAranuM tapa karavAnI AvazyakatA che. A tapa zAsakathita ne ati prAcIna che. te aMge zAstrakAroe kahyuM che ke "vase pura nirva, govaM savAraM _ piyaMkare piyaMvAI, se sikkhaM laddhamarihaI // " "je hamezA gurukulamAM rahe che, vegavAna tathA upadhAnavAnuM che tathA priya karanAra ane priya belanAra che te zAstranuM zikSaNa zIdhra pAmavAne cagya che." upadhAna kene kahevAya?" tene uttara e che ke "jenA vaDe sUtrane abhyAsa karavAnI zakti prakaTe te upadhAna kahevAya. - 'upa-samIpe dhIyate-kriyate sUtrAdikaM yena tapasA tadupadhAnam' je tapa vaDe sUtrAdika AtmasamIpe karAya te upadhAna." A tapa sAdhuone potapotAnI sAmAcArI pramANe karavAnuM hoya che, jyAre zrAvakane mATe cha upadhAne niyata thayelAM che. te A rIte-
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnApAsanA AThama': H 5 H 1 pahela upadhAna-pa'cama'gala mahAtaka'dha-aDhAriyuM. ( aDhAra divasanu' ) 2 bIjuM upadhAna-pratikramaNuzrutaskaMdha-aDhAriyuM. (aDhAra divasanu") 3 trIjuM upadhAna-zakrastava adhyayana-pAMtrIsu. ( pAMtrIsa divasanu') 4 ceAthuM upadhAna caityastava adhyayana-cAkiyu ( cAra dvivasanu') 5 pAMcamuM upadhAna-nAmastava adhyayana-aThThAvIsuM ( aDDAvIsa divasanuM) 6 chaThThuM upadhAna--jJAnastavanuM eTale zrutastatra ane siddhastava-Rddhiyu. ( sAta divasanuM) AmAM paheluM, bhInuM, ceAthuM ne chaDDa' upadhAna sAthe thaI zake che. upadhAna karavAnA sAmAnya vidhi e che ke-upadhAnamAM praveza karavAnA divase savAramAM pratikramaNa, paDilehaNa (jIvarakSA vastrAdika vastuonu jovu) ane devava Mdana karIne zrI jinezvara devanAM darzana, pUjA karyAM pachI traNu navakAra gaNIne tathA zubha zukana joIne gherathI nIkaLI kriyA karavAnA sthaLe paheAMcI javuM. te vakhate puruSa hAya tA (1) eka caravaLA (2) e kaTAsaNAM (3) cAra muhupattI (4) eka sa'thAriyuM (5) e sAle (6) eka uttarapaTTo-sathArA para pAtharavAnuM sutarAu vastra (7) eka 5
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhama bodha-graMthamALA * du : - puSpa mAtariyuM ( 8 ) e khesa ( 9 ) traNa dhAtiyAM ( 10 ) eka sutaranA kaMDhArA ane (11) navakAravAlI lai tathA strI hAya tA ( 1 ) e caravaLA ( 2 ) e kaTAsaNAM ( 3 ) cAra muhupattI ( 4 ) eka saMthAriyuM. (5) e sAlA ( 6 ) eka uttarapaTTo ( 7 ) paheravAnAM be ke traNa joDI kapaDAM (8) ane eka navakAravAlI lai javI. ziyALA hAya teA oDhavAnu sAdhana vadhAre levu', upadhAnavALAnA sAmAnya kAryakrama A prakAranA hAya che--. (1) savAre cAra vAge uThavuM, uThatAM traNa navakAra gaNavA. ( 2 ) laghuza'kArdikathI paravArI sthApanAcArya bhagavaMta samakSa iriyAvahI karI 'gamaNuAgamaLe' sUtra mAlyA bAda kusumiNudusumiNanA kAussagga karI upadhAna aMgenA 100 legassanA kAussagga khUba sthiratAthI karavA. ( 3 ) tyAra khAda rAI pratikramaNa karavuM, jemAM aisu sUtra ' lavA agAu pauSadha laI levA. pachI paDilehaNu ane devavaMdana karavu. (4) vastizuddhi joI savAre sAta vAge gurumahArAja pAse veyaNAnI [pratipAdana] kriyA karavI ane 100 vAra khamAsamaNa sUtra lavApUrvaka poMcAMga praNipAta karavAM, ( 5 ) derAsaramAM darzana karavA javuM ane tyAM ATha thAi- stutithI devane vaMdana karavu. (6) cha ghaDInI perisI bhaNAvavI,
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 67 : jJAnopAsanA (7) bAra vAge kALanuM devavaMdana karavuM. (8) purima be parisI)no samaya thAya eTale vidhisara paccakakhANa pAravuM. (9) je divase AyaMbila ke nIvI hoya te divase AyaMbila ke navI karyA pachI caityavaMdana karavuM. (10) sAMje cAra vAge paDilehaNa karavuM. (11) sAMjanA devavaMdana karavuM. (12) gurumahArAja pAse sAMje sADApAMca vAge kiyA karavA mATe javuM. (13) sAyaMkALe devasiya pratikramaNa karavuM. (14) rAtre sUtA pahelAM saMthArAporisI bhaNAvavI. zarUAtanA upadhAnavALA hamezAM navakAra maMtranI 20 bAdhI navakAravALI gaNe ane pAMtrIzA tathA aThAvIzAvALA saMpUrNa logassanI traNa navakAravALI gaNe A kAryakrama parathI upadhAnamAM dAkhala thanArane samaya kevA pavitra vicAre ane vAtAvaraNamAM pasAra thAya che, tene kaMIka khyAla AvI zakaze. upadhAno kevI rIte karavo te saMbaMdhamAM zAstrakAroe kahyuM che ke "sArAM evAM tithi, karaNa, muhUrta, nakSatra, yaMga ane lagna hoya tathA caMdranuM baLa hoya tyAre jAtyAdika AThe prakAranA madane tyAga karIne tathA atyaMta tIvra zraddhA ane tra kevI rIte paNa, mu tyAdika A
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamadha-caMthamALA : 68 : saMvega utpanna thavAthI ullAsa pAmatA mahAzubha adhyavasAya anusAra bhakti ane bahumAnapUrvaka tathA niyANAthI rahita dvAdazabhakta eTale pAMca upavAsa karIne caityAlayamAM jaMtu rahita pradezane viSe jaIne navA navA saMvega vaDe uchaLatA ane atyaMta gADha, aciMtya tathA parama zubha pariNAma utpanna thavAthI ulAsa pAmatA daDha aMtaHkaraNavALA zrAvake pAMca adhyayana ane eka cUlAe karIne sahita tathA zreSTha evI pravacana devatAe adhiSita paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanuM paheluM adhyayana namo aridaMtALa' bhaNavuM. te divase AcArlI (AyaMbila tapa) karIne pAraNuM karavuM. te ja pramANe bIje divase pAMca akSaravALuM 'namo siddhA" evuM bIjuM adhyayana AyaMbila karIne bhaNavuM. e rIte pAMce adhyayana pAMca divase AyaMbila tapa karIne bhaNavA. pachI go taMtra namunnAne evI cUlAne chaThuM, sAtame ane AThame divase dararoja AyaMbilapUrvaka bhaNavI. pachI aThThama karIne anujJA laIne Akho maMtra avadhAra. tyAra pachI paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanI ja jema teTalA ja tapa vaDe pratikramaNaRtaskaMdha eTale IriyAvahI sUtra bhaNavuM; eka aThThama ane batrIza AyaMbila vaDe zakastava adhyayana eTale natthaNuM sUtra bhANavuM; eka upavAsa ane traNa Aryabila vaDe caityastava adhyayana eTale arihaMtaIyANuM sUtra bhaNavuM; eka chaThTha, eka upavAsa ane pacIza AyaMbila vaDe ' A mUla vidhi che. hAlamAM pUrvAcArya bhagavaMtanA AmnAya ( pramANe. bIjI rIte paNa thAya che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : jJAnopAsanA nAmastava adhyayana eTale legassa sUtra bhaNavuM ane eka upavAsa tathA pAMca AyaMbila vaDe jJAnastava eTale zrutastava (pukharavararAva sUtra) ane siddhastava ( siddhANaM budvANuM sUtra) bhaNavuM." upadhAnanA lAbhe zAstrakAroe aneka prakAre varNavelA che ane pratyakSa anubhava paNa te ja prakArane che, tethI zratanuM yathArtha ArAdhana karanAre upadhAna karavA tarapha pUratuM lakSya ApavuM. (5) anihanavatA zratanuM adhyayana karyA pachI guru tathA zratane apalApa kara nahi-nihanava kare nahi te anihanavatA kahevAya che. vadhAre spaSTa kahIe te vidyA ApanAra guru je aprasiddha hoya tathA jAtithI rahita hoya, te paNa temane ja guru tarIke kahevA paNa pitAnuM gaurava vadhAravAne bIjA keI yugapradhAnAdika 5 prasiddha puruSane guru tarIke kahevA nahi. temaja jeTaluM zrata bhaNyA heIe teTaluM ja kahevuM paNa ochuM ke vatta kahevuM nahi; kemake tethI mRSAbhASaNa, cittanuM malinapaNuM, jJAnAticAra vagere deze lAge che. gurune nidbhava karavAmAM ghaNuM moTuM pApa che, te jaNAvavA mATe laukika zAe paNa kahyuM che ke" ekAkSarapradAtAraM, yo guruM naiva manyate / zvAnayAni zataM gatvA, cANDAleSvapi jAyate // " je manuSya eka akSara paNa ApanAra gurune mAnato
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-caMthamALA : 70 8 nathI, te so vAra kUtarAnI nimAM utpanna thaIne cAMDAlanA kulamAM janme che." gurune a5lApa karanAranA kevA hAla thAya che, te jaNavanAruM eka laukika dRSTAMta A rahyuM- eka hajAma vidyAnA baLathI astrAnI kothaLIne AkAzamAM nirAdhAra rAkhatuM hatuM. tene A camatkAra joIne eka parivrAjake te vidyA levA mATe tenI ghaNuM prakAre sevA karI, tethI prasanna thayelA hajAme tene e vidyA ApI. pachI te parivrAjaka vidyAnA baLe pitAnA daMDa ane kamaMDaLane AkAzamAM nirAdhAra rAkhavA lAgyo te joIne leke ghaNe camatkAra pAmyA ane tene ghaNuM mAna ApavA lAgyA. have eka divasa kaI rAjAe te parivrAjakane bhajananuM nimaMtraNa ApyuM ane khUba suMdara vAnIo jamADI. pachI prAsaMgika vAta karatAM pUchyuM ke he parivrAjaka! tamArA guru koNa che ? " enA uttaramAM pelA parivrAjake kahyuM ke "mArA guru mahAtapasvI RSi che. jeo niraMtara himAlayamAM rahe che ane phaLaphala ja khAya che. A pramANe bolatAM ja teNe pitAnAM daMDa ane kamaMDaLa je AkAzamAM nirAdhAra rAkhyAM hatAM te dhabadhaba nIce paDyAM ane te hAMsI tathA apamAnane pAtra banyuM. eTale koIe pitAnA vidyAgurune eLavavA nahi ke jeTalA zrutane abhyAsa karyo hoya tene nyUnAdhika kahevuM nahi. (6) vyaMjanazuddhi vyaMjana eTale akSara. tene anyathA karatAM pATha azuddha
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThasa : 71 : jJAnApAsanA ane che ane tenA lIdhe mahAdoSA, mahAAzAtanA ane sarvajJanI AjJAnA bhaMga vagere DhASA prApta thAya che; tathA kriyAnA bheda thavAthI mAkSanA abhAva thAya che. ane mAkSanA abhAva thatAM sAdhu tathA zrAvakA vaDe dharmanuM je ArAdhana thAya che, tapazcaryAM vagere karAya che ane upasarga vagere sahana karavAmAM Ave che, te saghaLAM paNa niraka mane che. tethI vyaMjanamAM kaMi paNa pheraphAra na karatAM tene mULa svarUpamAM ja rAkhavA ane tenA uccAra paNa zuddha karavA. vyaMjanAthI zabda ane che. e zabdamAM kAI paNa sthaLe kAneA, mAtrA, mIMDI ke varaDU vadhArI devAthI ke ghaTADI devAthI tenA arthamAM meTuM piravata na thaI jAya che. jemake-mana-mAna ( kAnAnA vadhArA ). vAra-vara ( kAnAne ghaTADA ). khara-khera ( mAtrAnA vadhArA ). kelikali ( mAtrAno ghaTADo ). kaTaka kaTaka ( mIMDInA vadhArA ). maM--mada ( mIMDIneA ghaTADA ). nara- nIra ( dIinA vadhArA ). pIra-para ( dIdhaInA ghaTADA ). malamUla ( dIrgha UneA vadhArA ). phUla-la (dIrgha UnA ghaTADA ). uccAramAM phera paDavAthI sakalanuM zakala saMbhaLAya che, temAM sakalane atha kha' thAya che ane zakalanA artha TUkaDA thAya che, eTale mULa hetuthI tadna ulaTo ja artha nIkaLe che. tethI sUtranA pratyeka akSaranA uccAra kharAkhara zuddha karavA. (7) azuddhi jema vyaMjanazuddhi jarUranI che, tema azuddhi paNa jarUranI che. jo atha mAM parivartana karavAmAM Ave te mULa
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamadha-graMthamALaw : hara : * puSpa vAkyanuM ke mULa sUtranuM AkhuM rahasya badalAI jAya che. te saMbaMdhI nIcenuM daSTAMta vicAravA de che. zutimatI nagarImAM kadaMbaka nAme upAdhyAya rahetA hatA. te potAnA putra parvatane, rAjAnA putra vasune tathA nArada nAmanA eka vidyAthIne zAstrAbhyAsa karAvatA hatA. eka vakhata te traNe vidyArthIo abhyAsa karIne makAnanI agAsImAM sUI gayA hatA. te vakhate AkAzamArge gamana karatAM be cAraNa munio paraspara bolyA ke "A traNa vidyArthIomAMthI eka vidyAthI svarge jaze ane bIjA be narake jaze." te vakhate upAdhyAya jAgatA hatA. temaNe A vRttAMta sAMbhaLI kheda pAmIne vicAryuM ke-mane dhikakAra che ke huM bhaNavanAra chatAM mArA be ziSyo narake jaze." pachI prAta:kALe A ziSyomAMthI keNa svarge jaze? ane kaNa narake jaze? te jANavAnA hetuthI darekane leTane banAvele eka eka kUkaDe Ape ane kahyuM ke- je ThekANe kaI paNa na jue te gupta sthAne ane mArI nAkhe. te sAMbhaLIne ne vasu ane parvate nijana pradezamAM jaIne kUkaDAne mArI nAkhe, paNa nArade nirjana pradezamAM jaIne vicAra karyo ke A sthAna nirjana che, te paNa huM ahIM dekhuM chuM, de dekhe che, siddha dekhe che ane jJAnI paNa dekhe che. je sthAne kaI paNa na dekhe evuM sthAna te AkhA vizvamAM koI ja nathI mATe A kUkaDe avadhya che, ema guruno abhiprAya jaNAya che. ane teNe kUkaDAne mAryo nahi. pachI traNe vidyAthIoe AvIne potAnAM vRttAMte gurune kahyA eTale nAradane vargamAM janAse jANIne chAtI sarase cAM ane bIjA bene
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 73 : jJAne pAsanA Thapako Ape. pachI upAdhyAye vairAgyathI vAsita thaIne pratrajyA grahaNa karI eTale tenA sthAne tene putra parvata AvyuM. anukame rAjAe paNa dIkSA lIdhI, eTale tenA sthAne vasu gAdIe AvyuM. A vasu pitAnuM satyavAdIpaNuM prasiddha karavA mATe satya ja belate hate. eka vakhata tene kaI zikArI dvArA sphaTikamaNinI moTI zilAnI bhALa maLI, eTale teNe e zilAne grahaNa karI tenI eka AsanavedikA banAvI ane tenA ghaDanArA sarva zilpIene mArI nAkhyA. pachI te AsanavedikA pitAnA siMhAsananI nIce mUkI ane "satyavAdIpaNAne lIdhe tenuM siMhAsana AkAzamAM nirAdhAra rahe che " evI khyAti sarvatra phelAvI. te khyAtine lIdhe ghaNu rAjAoe tene devakRpAthI adhiSita thayela mAnIne tenuM zaraNa svIkArI lIdhuM. have ekadA parvata upAdhyAya pitAnA ziSyone bhAvate hatuM. te vakhate "arthaga' e zvedanI kRtine artha aja eTale bakarA vaDe yajJa kare " e pramANe karyo. te sAMbhaLIne tene maLavA Avele nArada ke je tenI pAse beThe hate te be ke "he bhAI ! tuM Ave artha na kara, kemake je vAvyA chatAM paNa Uge nahi te "aja" kahevAya che, tethI ahIM "aja " eTale traNa varSa uparAMtanI DAMgara levAnI che. ApaNA gurue paNa ema ja kahyuM che, mATe dharmopadeNa gurune tathA dharmapratipAdaka zrutine tuM anyathA na kara.' A pramANe bahu bahu kahyA chatAM parvate pitAne Agraha
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamabodha-caMthamALA : 74 :. mUkaye nahi. chevaTe temaNe vAda karavAno nirNaya karyo ane temAM je hArI jAya tenI jIbha kApI nAkhavI evI zarata kabUla karI. pachI vasu rAjAne sAkSI karIne vAdavivAda karyo. temAM vasu rAjAe parvatanI mAtAnA samajAvavAthI beTI sAkSI pUrI ane "ajane artha bakare thAya che" ema jAhera karyuM. paraMtu dago keIne so nathI. eTale devatAoe tene tarata ja siMhAsana parathI nIce pADI dIdhuM ane te lehInuM vamana karate marIne narake gaye. te ja rIte nagaranA lekee parvatane asatyavAdI jANI dhikkAra Ape ane tene nagaranI bahAra kADhI mUke. tAtparya ke-eka zabdano artha pheravI nAkhavAthI mahAanartha thAya che ane tenuM phala karmabaMdhananI paraMparAmAM Ave che, tethI zratanuM ArAdhana karanAre arthazuddhi mATe barAbara lakSya rAkhavuM. . (8) tadubhayazuddhi sUtrane uccAra zuddha kare ane te sAthe ja tene zuddha arthe vicAre tene tadubhayazuddhi kahe che. eTale mukhamAMthI zabda eka prakArane belA hoya ane artha ke bhAva bIjA prakArane cAlatuM hoya te te jJAnanI AzAtanA che ane tethI varjavA gya che. A rIte jJAnAcAranuM rahasya samajI jeo zratanuM yathArtha ArAdhana kare che, jJAnanI ananya upAsanA kare che, tene sUtra ane arthane lAbha thAya che tathA tenA vaDe jJAna, vijJAna,
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM : : 75 : jJAne pAsanA pratyAkhyAna, saMyama, karmanirjarA ane akriyApaNuM utpanna thaI mokSasukhanI prApti thAya che. 15. tatvasaMvedana jaina maharSioe apekSAvizeSathI jJAnane traNa prakAranuM paNa jaNAveluM che. te A pramANe (1) viSayapratibhAsa, (2) AtmapariNatimat ane (3) tattvasaMvedana. jemAM Indriyagocara viSayene pratibhAsa hoya paNa tenA heya ke upAdeya aMzane khyAla na hoya te viSayapratibhAsa kahevAya. kahyuM che ke " viSakaNTakaratnAdau, bAlAdipratibhAsavat / viSayapratibhAsaM syAt, taddheyatvAdyavedakam // " jhera, kAMTA ane ratnAdikane viSe bALakAdinA jANapaNanI piThe haiyatva Adine nizcaya nahi karAvanAruM jJAna viSayapratibhAsa che." bALaka ema jANe che ke--A jhera kahevAya, A kAMTe kahevAya, A ratna kahevAya. paNa jhera zA mATe tyAjya che ? kaTe zA mATe parihArya che? athavA ratna zA mATe grahaNa karavA yogya che ? e viveka tene hote nathI, eTale heya ane upAdeyanA vivekathI rahita mAtra viSayanA pratibhAsarUpa je jJAna hoya te viSaya pratibhAsa jJAna kahevAya. sAmAnya vyavahAramAM AvA jJAnane popaTiyuM jJAna kahevAmAM Ave che, kAraNa ke popaTa mukhathI " rAma rAma bole che, paNa
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodhagraMthamALA : ha6 : H puSpa "Ama keNa che?" athavA "rAmanuM nAma zA mATe bolavuM?" tene khyAla tene hoto nathI. che jemAM vastunA heya ane upAdeya aMzenuM jJAna hoya paNa tathAvidha pravRtti ke nivRtti na hoya te AtmapariNutimata kahevAya. kahyuM che ke - " pAtAdiparataMtrasya, tadoSAdAvasaMzayam / anarthAdyAptiyuktaM cAtmapariNatimanmatam // " "viSaya ane kaSAya vagere doSathI parataMtra thayelA prANIne tenA doSa vagerenuM je saMzaya rahita jJAna thAya ane je durgati gamanarUpI anartha ane paraMparAthI maLatA mokSarUpI guNanA saMpUrNa khyAlavALuM che te AtmapariNatimat jJAna jANavuM." buddhizALI athavA paMDita puruSa ema jANe che kesparzanI lAlasA choDavI joIe, rasanI lAlasA cheDavI joIe vaLI gaMdha, rUpa ane zabdanI lAlasA paNa choDavI joIe, temaja krodha, mAna, mAyA ane lebha mahAanarthakArI che tethI tene tyAga avazya karavuM joIe kAraNa ke tenAthI jIvanI durgati thAya che ane te cheDavAthI ja sadgatinI saMbhAvanA che paNa teo temAM tathAvidha pravRtti karatA nathI eTale ke tene cheDavAnI tathA pratipakSI guNene dhAraNa karavAnI pravRtti karatA nathI tyAM sudhI te jJAna AtmapariNatimatuM na gaNAya. zreNika mahArAjA vagere samyagadRSTi AtmAne pApa, Azrava ane baMdha e traNeya tatva tyAga karavA yogya che tema saMpUrNa
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM: : (c)e jJAnApAsanA ruci Aya che. paNa tyAga karavA mATe vI+llAsa pragaTa thaI zakatA nathI. e ja pramANe sava-niza AdaravAlAyaka che. ema sAcI samajaNu hAvA chatAM tenA Adara karI zakatA nathI. ane nathI Adara thatA tenA mATe manamAM vAravAra pazcAttApa paNa thayA kare che tevuM jJAna te AtmaSaNitimat jJAna kahevAya che. jemAM paramArthanA spaSTa khyAlapUrvaka heyanI nivRtti ane upAdeyanI pravRtti hAya te tattvasa vedana kahevAya. kahyu che ke " svasthavRtta: prazAMtanya, tadveSavAtinizcayam / tattvasaMvetana mukhyam, yathAzakttitram || '' " svasthavRttivALA tathA zAMta evA puruSane vastunA haiyapaNA AdimAM nizcayavALuM je jJAna thAya che te tattvasavedana kahevAya, te yathAzakti la ApanAruM che. '' eka vastu sArI che--AdaravA ceAgya che ema jANyA pachI tene AdaravAnI ja buddhi rahe tathA Adare paNa che. ane eka vastu kharAma che--chADavA ceAgya che ema jANyA pachI tene cheDavAnI ja buddhi rahe temaja De paNu che tyAre te jJAna tattvasa Mvedana gaNAya che. evA jJAnathI ja samyak cAritra prakaTe che. ane sakaLa karmabaMdhananA nAza thaI anaMtasukhamaya mAkSanI prApti thAya che. sAmAnya vyavahAramAM AvA jJAnane sAcu' jJAna ' kahevAmAM Ave che. jemAM mAnyatA pramANenuM vartana hoya athavA vartana mATenA prema hAya te ja sAcuM jJAna, bAkInuM jJAnAbhAsa. "
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodha-graMthamALA : 78: : puSpa zrImad yazeAvijayajI upAdhyAya jJAnASTakamAM jaNAve che ke " svabhAvalAbhasaMskArakAraNaM jJAnamiSyate / dhyAndhyamAtramavasvanyat tathA coktaM mahAtmanA // " " ame AtmasvabhAvanI prApti thAya tevA sa`skArAnA kAraNabhUta jJAnane IcchIe chIe. e sivAyanuM bIjuM jJAna te buddhinuM adhapaNuM mAtra che, AvA abhiprAya mAtra amAre ja che tema nathI paNa yogazAstramAM niSNAta evA mahAtmA pataMjali vagerenA paNa che. ,, 16. upasa'hAra A badhA vivecananA sAra e che ke-lipi ane bhASAnuM jJAna jarUrI che, zAstronuM jJAna tethI paNa vizeSa jarUrI che paraMtu sahuthI vadhAre jarUrI AtmajJAna che ane temAM satata ramaNutA rahe te mATe tattvasaMvedananI AvazyakatA che, paraMtu Avu tattvasaMvedana jJAna ekadama prakaTatuM nathI tethI jJAnanI vidhisara upAsanA karatA rahevu joIe, jethI kAle karIne tattvasaMvedana prakaTa thAya ane A AtmAnA bhavATavImAMthI nistAra thAya. sarva manuSyA samyajJAnanI sAcI upAsanA kare jaganA e ja abhilASa.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ -: surata grAhaka bane :saha koi samajI zake tevI zailI ane bhASAmAM taiyAra thaelI sahu kaiIne vAMcavI gamI jAya tevI dharmabodha granthamALAnAM 20 pustakenA grAhaka banI jAva. jaina dharmanA ucca siddhAnto ane tenA AcArane suMdara Dhabe samajAvatI, haraAIne uttama jIvana jIvavAmAM ati upayogI lagabhaga eMsI eN sI pAnAnI, AkarSaka pustikAo 1 thI 10 nI saMkhyAmAM hAra paDI gaI che. jenAM nAma anukrame:karNa mahAna tako, 1 saphaLatAnI sIDI, sAcuM ane khATa ( spAdkAra ) 4 bAdaza deva, 5 guru dazana, 6 dharmAmRta, 7 yahA ane zani 8 jJAnopAsanA, * pAritra vicAra, 10 detAM zIkhe, e che. . have bAkInI 10 pustikAo zIla, tapa, bhAva, dhyAna, tyAga vagere viSayo uparanI hAra paDanAra che. A granthamALA dharma pracArArthe, hajajAro rUpIAnI khoTa sahana karIne sastI kIMmate dharma sevA bajAve che te judA judA viSaya upara lakhAelI AkarSaka chapAI, dviraMgI kalAtmaka TAila, kula 1600 pAnAnuM vAMcana, chatAM paraTeja sAthe rUA. 12 mAM grAhaka thavA lakho: chuTaka pustako paNa maLI zakaze. -: grAhako thavAnAM tathA pustaka meLavavAnAM ThekANAM :zA. lAlacaMda naMdalAla sI. zAMtilAla zAhanI kAM. '&. rAvapurA ghIkAMTA-vaDodarA che. 86, prinsesa sTrITa-muMbaI saracavatI pustaka bhaMDAra medharAja jaina pustaka bhaMDAra The. ratanapoLa hAthIkhAnA, | The. gulAlavADI goDIjInI cAla naM. 1 amadAvAda, | muMbai