________________
આઠમું:
: ©e
જ્ઞાનાપાસના
રુચિ ાય છે. પણ ત્યાગ કરવા માટે વી†લ્લાસ પ્રગટ થઈ શકતા નથી. એ જ પ્રમાણે સવ–નિશ આદરવાલાયક છે. એમ સાચી સમજણુ હાવા છતાં તેના આદર કરી શકતા નથી. અને નથી આદર થતા તેના માટે મનમાં વારવાર પશ્ચાત્તાપ પણ થયા કરે છે તેવું જ્ઞાન તે આત્મષણિતિમત્ જ્ઞાન કહેવાય છે.
જેમાં પરમાર્થના સ્પષ્ટ ખ્યાલપૂર્વક હેયની નિવૃત્તિ અને ઉપાદેયની પ્રવૃત્તિ હાય તે તત્ત્વસ વેદન કહેવાય. કહ્યુ છે કે
“ સ્વસ્થવૃત્ત: પ્રશાંતન્ય, તદ્વેષવાતિનિશ્ચયમ્ । તત્ત્વસંવેતન મુખ્યમ્, યથાશક્ત્તિત્રમ્ || ''
“ સ્વસ્થવૃત્તિવાળા તથા શાંત એવા પુરુષને વસ્તુના હૈયપણા આદિમાં નિશ્ચયવાળું જે જ્ઞાન થાય છે તે તત્ત્વસવેદન કહેવાય, તે યથાશક્તિ લ આપનારું છે. ’’
એક વસ્તુ સારી છે—આદરવા ચેાગ્ય છે એમ જાણ્યા પછી તેને આદરવાની જ બુદ્ધિ રહે તથા આદરે પણ છે. અને એક વસ્તુ ખરામ છે—છાડવા ચેાગ્ય છે એમ જાણ્યા પછી તેને છેડવાની જ બુદ્ધિ રહે તેમજ ડે પણુ છે ત્યારે તે જ્ઞાન તત્ત્વસ ંવેદન ગણાય છે. એવા જ્ઞાનથી જ સમ્યક્ ચારિત્ર પ્રકટે છે. અને સકળ કર્મબંધનના નાશ થઈ અનંતસુખમય માક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.
સામાન્ય વ્યવહારમાં આવા જ્ઞાનને સાચુ' જ્ઞાન ’ કહેવામાં આવે છે. જેમાં માન્યતા પ્રમાણેનું વર્તન હોય અથવા વર્તન માટેના પ્રેમ હાય તે જ સાચું જ્ઞાન, બાકીનું જ્ઞાનાભાસ.
"
