Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtanuM lokajIvana maMjulAla 20 majamudAra gujarAtane mizra samAja madhyakAlIna gujarAtI samAja anekAneka jAti, varNa ane saMskAronA saMmizraNamAMthI astitvamAM * Avyo che, e hakIkata che. gujarAtanI bhUmi upara aneka prajAsamUhonAM saMmizraNa thayAM che; pariNAme, e saunAM svabhAvalakSaNa gujarAtI samAjamAM varatAvA lAgyAM che. prajAnAM paribhramaNoe gujarAtI samAjane ane tenA svabhAvane dhaDyo che, tethI ja gujarAtI prajAjanane, anubhavathI ghaDAIne namra ane vyavahArakuzala thatAM AvaDayuM che; tema ja A kAraNathI ja gujarAtImAM svaprAMtAbhimAna, bIjAne mukAbale, bahu maoNLuM rahevA pAmyuM che. dravyalakSI prajA gujarAtIo moTe bhAge dravyalakSI prajA che"--evuM AkSepAtmaka kathana cAlyuM Ave che; tenI sAthe e paNa yAda karavA jevuM che ke gujarAtanAM baMdaro upara ghaNIvAra paradezI hakUmata rahelI che, ane tene lIdhe gujarAtano AMtarapradeza julamI adhikArathI bacI paNa gayo che. mudrAvyApAramAM agresara gujarAtanA dravyalakSItvanI sArI chApa rASTra taMtra ane tenA kArabhAra upara paNa paDyA vagara rahI nathI. jema AjanA jamAnAmAM moTAM rASTrono vyavahAra zarAphI peDhIo, benko ane karAdhipatio upara nabhe che tema, gujarAtanAM rAjyono vyavahAra tenA moTA moTA vepArIo upara nabhato hato. madhyakAlIna gujarAtamAM vastupAla-tejapAla, zAMtidAsa jhaverI, tathA pezvAInA vakhatamAM pUnAmAM pahelI TaMkazALA calAvanAra gujarAtI dulabha zeTha, ane kaMpanI sarakAranA vakhatamAM suratathI muMbaImAM AvIne rahelA AtmArAma bhUkhaNa travADI vagere zarAkonI peDhIoe noMdhapAtra sevA bajAvI che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava lokavArtA-vyApArI rAjAo gujarAtI lokavArtAnA sAhityamAM, vepArIone "rAjAo" tarIke oLakhAvelA che. temanA kumAro, vyApAramAM kamAyelI lakSmIthI bharapUra vahANa laIne paradezathI AvatA tyAre, rAjA paNa temanuM sanmAna karatA. ghaNIvAra rAjAnI kuMvarIne, vaizya pradhAnanA vyApArI putrane paraNAvavAmAM nAnama gaNAtI nahi. paradezI vyApArIo pratyeno vartAva gujarAta-saurASTranAM baMdaro sAthe vepAra karavA AvanAra paradezIo ane paradharmIo koIpaNa jAtanI harakata vagara potapotAno dharma tathA AcAra pALI zake te mATe, udArabhAve jogavAIo karI ApavAmAM AvatI hatI. mAMgaroLa tathA khaMbhAtanAM baMdaro upara musalamAno mATe majido paNa bAMdhI ApavAmAM AvI hatI, evI tenI noMdha maLI AvI che. dharmamata-sahiSNutA - gujarAtamAM dharmamata sahiSNutA solaMkI samayamAM pravartatI hovAnA nirNAyaka dAkhalA ItihAsamAMthI maLe che. agiAramA ane bAramA saikAmAM dakSiNamAM, zevarAjAo dvArA vaiSNavonI bhAre kanaDagata thaI hovAnA dAkhalA maLe che, paNa gujarAtamAM evA dAkhalA nathI. zaivadharma rA" maMDalike vaiSNava saMtakavi narasiMha mahetAne pajavyAno dAkhalo apavAda gaNavo joIe. alabatta, zvetAmbara ane digambara jaino vacce tathA brAhmaNa ane jeno vacce vAyuddho tathA parasparanI niMdA thayelI che kharI. paNa ethI AgaLa kaMI thayuM nathI. rAjAoe tathA maMtrIoe to sarvadharma pratye samabhAva rAkhelo che. pArasIone AvakAra eTaluM ja nahi, paNa I. sa. 936mAM musilama kanaDagatane lIdhe irAnathI dakSiNa gujarAtamAM bhAgI AvelA agnipUjaka pArasIone, gujarAtanA paDozI evA koMkaNanA zilAhAra rAjAe Azraya Apyo hato, ane e dakSiNa kAMThA para AvIne vaselA pArasIo gujarAtIo tarIke ja agiyAraso varSathI mAnabhera jIvI rahyA che. siddharAjanA samayamAM khaMbhAtanI masjidane A sUryapUjakoe kAphiro dvArA bALI mukAvI hatI. e daMgAmAM eMsI muslimo mAryA gayelA. AnI phariyAda siddharAja pAse pahoMcatAM, te rAjAe jAte tapAsa karI, vAta sAcI TharatAM, brAhmaNono tathA agnipUjakonA mukhya netAono yogya daMDa karyo ane prajApAlananI samabhAvabharI vyavasthA amalamAM mUkI. dhArmika samabhAva maMdira, masjido | vAghelA rAjyakALamAM maMtrIzvara vastupAla-tejapAle jaina ane brAhmaNadharmanAM pUjAsthAno UbhAM karyA hatAM. te sAthe masjido paNa baMdhAvI hatI ema temanA caritralekhako jaNAve che. kaccha-bhadrezvaranA jagaDuzAhe paNa masjido baMdhAvI hatI. paraMtu dhArmika samabhAvano sauthI sarasa dAkhalo to verAvaLanA saM. 1920nA lekhamAM che.- arjunadeva vAghelAnA mahAmAtya rANaka zrI mAladeva hatA tyAre, somanAthanA pAzupatAcArya gaDazrI paravIra ane tyAMnA AgevAna mahAjano pAsethI haramujha(irAnanuM horamajha)nA kAMThAnA amIra phakarUdInanA rAjyanA nAkhudA pIrojha, somanAthadevanA nagaranI bahAranA bhAgamAM eka masjida bAMdhavA mATe jamInano eka TukaDo, badhA hakako sAthe, kharIdI lIdho hato.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtanuM lokajIvana : 225 jamInanA A TukaDA upara pIrojhe masjida bAMdhI ane enAM dhUpa, dIpa, tela, kurAnapADa vagere mATe, tathA cAlu durastI kharca mATe dhaulezvaradevInI mAlikItI, e mALanA dharavALI eka moTI vADI, e hATa tathA eka dhANI kharIdI laI, tenI upaja masjida mATe vAparavA ApI dIdhI. te uparAMta ziyApaMthI vahANavaTIonA utsava mATe amuka rakama harAvI ApI, jeno vahIvaTa prabhAsapATaNanA muslimo kare, ane kAMI rakama vadhe to makkA ane madInA mokale. musalamAna vahANavaTIonI sAtheno hindu dharmAcAryono mITho saMbaMdha ahIM spaSTa jaNAya che. gaNarAjyanA avazeSa : mahAjananuM maLa gujarAtamAM eka bIjI viziSTatA dhyAna kheMce tevI che. kauTilyanA arthazAstramAM noMdhyA pramANe, 'saurASTranI prajA vyApAra tathA zastro upara jIvanArI hatI.' yAdavonAM vRSNui ane anyaka kulonA samayathI 'gaNarAjyo'nuM astitva pazcima hiMdamAM hatuM. dhIme dhIme sAmrAjyavAdanuM AkramaNa thavA lAgyuM; ane mauryAM, kSatrapo, gupto vagerenA samayamAM gaNarAjyonuM rAjyatva gayuM; chatAM eka saMgaThita 'gaNa' tarIke vartavAnI samUhazakti, temanAmAMthI lupta thaI zakI nahi. tethI ja varNavAra, ativAra, pradezavAra, dharmavAra ane vyavasAyaparatve 'mahAjano'nuM AMtarika rAjya, paraspara mATe eka ane abhedya rIte cAlyA ja karyuM. Aje paNa ' mahAjana' ke 'paMca'nuM khaLa, rAjakIya sattAnI sarakhAmaNImAM, hajI abAdhita rahyuM che. sAMpratakALanuM ' paMcAyatI rAjya' teno ja Acho paDadho che. jamInadAra ane garIbano varga A dRSTie, madhyakAlIna gujarAtamAM je samAjano koI paNa bhAga vadhAre prabhAvazALI ane kAryakSama tathA saMgaThita zaktivALo hoya to te AvAM madhyamavarganAM judAM judAM 'mahAjano' che. hiMdanA khIjA prAMtomAM mukhyatve karIne Akho samAja e moTA vibhAgomAM vaheMcAyelo najare paDe che : eka moTo jamInadAra, saradAra ane bAbulokono dabadabAvALo varga : to khIjI tarapha zUdrono varga--vividha sevA ApanArano varga : eka tarapha amIrono varga, to bIjI tarapha phakIrono varga : eka cheDe bANuono varga to khIje cheDe khAkhIono varga. baMgALamAM, rAjasthAnamAM tathA mahArASTramAM madhyamavarganuM sthAna A prakAranuM che. eTale ke banne samudAyonI dayA upara jIvanAra tarIke ja zUdronuM sthAna rahyuM che. gujarAtano madhyamavarga tyAre gujarAtano madhyamavarga svAzrayI che, ApakamAu che; garIba che chatAM svamAnI che. gujarAtamAM anekavAra rAjyakrAMtio thavA chatAM, thoDA thoDA samayane aMtare, madhyamavarga pAcho potapotAne kAme lAgI jato. koNa rAjya kare che tenI temane bahu paravA paNa nahotI. mAtra temano vyApAra-rojagAra nirmAdhitapaNe cAlyA kare evI hakUmatane ja teo mahattva ApatA. mahAjananuM baLa eTaluM badhuM asarakAraka gaNAtuM ke rAjA paNa temanI AmanyA toDI zakato nahi. moTA virodha ane matabhedane prasaMge, nagaranuM mahAjana AkhI vasatinI hijaratanI dhamakI rAjAne ApI zakatuM, ane rAjAne paNa enI sattAnI maryAdAnuM bhAna karAvatuM. gujarAtamAM rAjAnuM sthAna ekarIte gAmano, nagarano ke pradezano rAjA paNa, prajAnA rakSaNa mATe ja nibhAvAto. prajAno rakSaNahAra tathA sAcA arthamAM ' gau-brAhmaNa pratipAla ' hovAthI ja e pUjya gaNAto; chatAM prajAno to sugra15
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvaNamahotsava grantha e potAne 'sevaka' ja mAnato. lokazAhInAM mULa A prakAranI madhyakAlIna gujarAtanI samAjavyavasthAmAM joI zakAya che. tethI ja gujarAta-saurASTranA rAjyavyavahAramAM, tenA samAjajIvanamAM, tathA tenI saMskAritAmAM, ' mahAjanamaMDaLo 'e ane ' nagarazeTho 'e, agatyanuM sthAna sAcavyuM che. sAhityapoSaka madhyamavarga A prakArano khAdhepIdhe sukhI, saMskArI, saMyamI chatAM sAthe vilAsI, ane bhAtabhAtanA vyApAra dvArA prApta thatA vaibhavono saMyamita upabhoga karanAro madhyamavarga ja sAhitya, saMgIta, kalA, zilpa, sthApatya ane dharmano poSaka hoya emAM Azcarya nathI. valabhIpuramAM maitrakarAjA dharasenanA rAjyakALamAM Azraya pAmelo ' bhaTTIkAvya ' athavA ' rAvaNavadha ' racanAra bhaTTIkavi, zrImAla(bhinnamAla)mAM ' zizupAlavadha ' racanAra zrImAlI kavi mAtra, gurjara pratihAravaMzanA mahendrapAla tathA mahIpAlanA rAjyamAM sanmAnita kavi rAjazekhara, siddharAja-kumArapALanA rAjyamAM sanmAnita 'kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya ane emanuM ziSyamaMDala, tathA aneka kAvya-nATakanA racanAra gurjarezvara purohita zrI somezvaradeva sivAya, khIjA koI sAhityakArone gujarAtamAM rAjyAzraya maLyAnuM jANavAmAM nathI. vastupAla-tejapAla jevA rAjyamaMtrIoe tathA evA bIjA zreSThIoe, senApatioe ane nagarapatioe ja, bhAratIya saMskRtinA saMskArone samAjanA nIcalA thara sudhI pahoMcatA karavAnI sevA gujarAtamAM upADI lIdhI hatI. kavi premAnaMdane naMdurabAranA desAI mahetA zaMkaradAse (atyArasudhI manAtuM hatuM tema naMdurabAranA ThAkore nahi) kavinA 'AkhyAna-sAhitya te khIlavavAmAM sArI Arthika anukULatA karI ApI hatI. zAmaLabhaTTane eka ThIka ThIka kahIe evA sAmAnya jamInadAra rakhIdAse, temanI padyavArtAone rasabhera sAMbhaLI, temane potAnA gAma siMhujamAM kAyama mATe vasAvyA hatA. kalApoSaka madhyamavarga jevuM sAhityamAM hatuM tevuM ja lalitakalAomAM--khAsa karIne pothInAM citronI kalAmAM, madhyama chatAM posAtA varganuM ja protsAhana tathA preraNA gujarAtamAM sulabha banyAM hatAM. eTale ja gujarAtanI citrakalA rAjyAzrita hatI nahi, paraMtu moTe bhAge zrImaMta madhyamavarganA jaino tathA bhAvika hiMduo dvArA poSAI hatI. puNya kamAvAnI icchAthI madhyamavarga A rIte kalAne poSaNa ApI kRtArtha banato hato. e ja pramANe zilpasthApatyamAM paNa gurjarezvaranA maMtrIo vimaLazAhe ane vastupAla-tejapAle Ayu-delavADAnAM ane kuMbhAriyAnAM maMdironI tathA giranAra ane zatruMjaya uparanI je zilpasamRddhi khaDI karAvI teo paNu, gujarAtI samAjamAM upalA madhyama varganA ja hatA. A uparAMta asaMkhya vAva, kUvA ane taLAva jevAM sArvajanika bAMdhakAmo bhAvika prajAjanonI saMpattimAMthI ja nirmANu thayelAM che. Ama gujarAtamAM A prakAranI lokazailIne je uttejana maLyuM tene, rAjyAzrayathI vikaselI ziSTakalA sAthe sarakhAvavAnI bhUla kadI na thavI joI e. gujarAtanuM lokAzrita saMgIta gujarAtanuM saMgIta~~khAsa karIne lokasaMgIta----rAsa, garabA, garabI, bhajana, pada-e paNa moTe bhAge lokabhogya ane lokAzrita evuM dezI saMgIta ja che. ' mArgI ' athavA zAstrIya saMgIta tathA nRtya vagere, je rAjasabhAomAM ja vikAsa pAmatuM rahe che te, gujarAtamAM bahudhA jovA maLatuM nathI. joke zAstrIya saMgItanA keTalAka viziSTa rAgone gujarAtanAM keTalAMka sthaLo uparathI oLakhAvavAmAM Ave che
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtanuM lokajIvanaH rara7 kharA? jemake khaMbhAyatI, bilAvala, mAru, gurjarI vagere. chatAM gujarAtanuM saMgIta tathA gujarAtanuM nATya moTe bhAge "lokasaMgIta" ane "lokanATya' ja rahyAM che. vidyAsevanamAM udAsIna gujarAtIo madhyakAlIna gujarAtano vidyAsevakavarga solaMkIo ane vAghelAnA samayamAM vidyAvyAsaMgI banyo hato, je mATenI preraNA, paramAra rAjA bhojanI hindavyApI sarasvatI-upAsanAmAMthI maLI hatI. paraMtu te pachInA samayamAM, vidyAnuM sevana moTA pramANamAM athavA to ucca kakSAe thayuM jaNAtuM nathI. "vidyA khAtara vidyAnuM sevana" gujarAtamAM a5-atya5 thayeluM jaNAya che. yajJayAgAdi karanAra brAhmaNoe tathA upAzrayomAM vidyAnuM sevana karanAra jaina munioe jJAnanI jyotane jhAMkhI thatI aTakAvavAmAM sArI sevA bajAvI che e kabUla karavA chatAM, A varganI upAsanA samAjavyApI banI hoya ema kahI zakAya tema nathI. gujarAtamAM saMskRtane pracAra saMskRta sAhityanuM avataraNa gujarAtamAM ghaNA samaya pahelAnuM thayuM hatuM te dhyAnamAM levA jevuM che. saMskRtamAM je pahelo lAMbo lekha A dezamAM kotarelo maLyo che te, jUnAgaDhanI giranAranI taLeTI AgaLa azokanA lekhavALI zilA uparano che. A lekha kSatrapa mahArAjA rakAdAmAno I. sa. 150no lekha che. A lekhamAM "zabdArtha vidyA" athavA " vyAkaraNa vidyAno ullekha che. te pachI bhaddI ane mAdha jevA saMskRta kavio thaI gayA che kharA. pachI IsvIsananA bAramA zatakamAM hemacaMdrAcArya ane temanA rAmacaMdrasUri jevA ziSyonI sAhityakRtiothI ane teramA zatakamAM somezvaradeva, arisiMha, nAnAka, zrIpAla vagere vastupAla-tejapAlanA Azrita kavionI kRtio dvArA gujarAte saMskRta sAhityamAM phALo apyo che. paraMtu ucca sAhityakakSAnI daSTie pahelA varganAM nahi, paraMtu bIjA-trIjA varganAM kAvyo ane nATako gujarAtamAM ThIka saMkhyAmAM racAyAM che. te pachI, saMskRta vidyAnuM gADha parizIlana ghaTI gayuM. joke saMskRta racanAono nAno pravAha to cheka gayA saikA sudhI cAlyo che. vidyAvyAsaMgamAM pAchaLa gujarAta eTale ja svIkAravuM paDe che ke gujarAtIono vidyAno vyAsaMga, mahArASTra, baMgALa ke draviDanA paMDito sAthe sarakhAvatAM nabaLo ja kahevo paDe tevo che. mahArASTramAM to "mAdhukarI' prathAnI madadathI garIba brAhmaNabahuone vidyArthI avasthAmAM nirvAhanuM sAdhana saikAo sudhI apAyuM che; je e prAMtanA vidyAprema batAve che. tyAre phakta purANanI kathA vAMcI, potAno pATalo sAcavI zake tethI vadhAre saMskRta bhaNanArA brAhmaNo, gujarAtamAM koIka ja nIkaLyA che. saMskRta mahAkAvyomAMthI ekabe, ane thoDuM vyAkaraNa kaumadI' ke 'sArasvata" eTalAthI ja saMtoSa mAnanAra ghaNA hatA. kAzI jaIne vadhAre bhaNanArA to virala ja. vaLI kAzImAM zAstrI ane zreSTha adhyApaka tarIke mahArASTrIo ane baMgALIonI, gaIkAla sudhI je prakhyAti jovAmAM Ave che tevuM koI gujarAtIe potAnuM nAma kAzImAM kADhayuM hoya ema jANavAmAM nathI. A hakIkata vidyAvyAsaMgamAM gujarAtIonI nyUnatA sacoTa rIte batAve che. dharmamatAntare pratye samabhAva bIje pakSe joIe te gujarAtamAM brAhmaNanuM vidyAbaLa ochuM hovAthI, ApaNAmAM dharmanuM khUnI jhanUna paNa ghaNuM ochuM jovAmAM AvyuM che. brAhmaNa ane a-brAhmaNanA jhaghaDAthI gujarAta para rahI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228: zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava carthe zakyuM che; ane dharmabhAvanAmAM paraspara mata-sahiSNutAno guNa temanAmAM vadhAre jovAmAM Ave che. sAmAnya rIte vargonA kramanI bAbatamAM gujarAtamAM UMcI varaNa eTale "vANiyA-brAhmaNa" ema kahevAya che. vastutaH, brAhmaNanuM sthAna vANiyA pachI Ave che. jaina maMtrIonI samAdhAnavRtti vikrama saMvata 1181mAM mahArAjAdhirAja siddharAjanI sabhAmAM digaMbara jainonI vAdavivAdamAM hAra thaI tyAre, bIjI taraphathI zaiva rAjAonA AzrayathI svadharmano pracAra karatA jena AcAryoe, zaivavaiThaNava mata sAthe vyavahAru DahApaNathI samAdhAnavRtti rAkhI. e kALa pachIthI Aja sudhI, jaino ane zavaSNavoe gujarAtamAM salAhasaMpathI rahevAnuM cAlu rAkhyuM che. madhyakALamAM zevarAjAnI sevA jaina maMtrIoe karI che; ane temaNe dAna vagereno lAbha jaina uparAMta brAhmaNa saMsthAone tathA brAhmaNa vidvAnone ane kavione paNa Apyo che. kevaLa matAMtarasahiSNutA ja nahi, paNa matAMtaro prati samabhAvanuM je UMcuM dhoraNa maurya samrATa azoke AraMvyuM hatuM ane jene guptoe ane valabhInA mitroe apanAvI lIdhuM hatuM ke, gujarAtanA rAjavIoe ane jena-brAhmaNa maMtrIoe madhyakAlIna jamAnAmAM paNa jALavI rAkhyuM hatuM. jaina dharmane gujarAtanA ghaDataramAM phALo jaina dharme gujarAtanI saMskRtinA vikAsamAM mUlyavAna phALo Apyo che. A madhyakAlIna samayamAM ja gujarAtanA saMskRta sAhityanI, apabhraMza sAhityanI ane jUnI gujarAtInA sAhityanI jainoe ghaNI sevA karI che. vaLI graMtho lakhI-lakhAvIne, tathA "graMtha bhaMDAro' sthApIne, vidyAne jIvaMta rAkhavAnuM kArya temaNe karyuM che. jena ane jainetara vidyAviSayaka aneka graMtho, bIje kyAMya nathI sacavAyA te, jaina bhaMDAromAM sacavAI rahelA maLyA che. jenA mATe jinAlayo baMdhAvIne, tathA pustakone sacitra karAvavAnI prathAne ghaNuM Azraya ApIne, sthApatya, mUrtividhAna tathA tADapatra, lAkaDAnI pATalI ke kAgaLa upara citro dorAvavAnA viSayamAM lAkho rUpiyA kharacatAM, temaNe pAchuM vALIne joyuM nathI. ahiMsA ane jIvadayAna prasAra ahiMsA ane jIvadayAnA AcArane vyApaka banAvavAmAM paNa jainono agragaNya phALo che. pakSIone caNa nAkhavA mATe gAmaDe gAmaDe dekhAtuM "parabaDI'nuM suMdara sthApatya tathA mUMgAM prANIonA visAmArUpI pAMjarApoLo', gujarAta bahAra bhAgye jovA maLaze. maMdironA sthApana-mahotsavo, mUrtionAM rAgarAgaNInAM tathA dezI saMgItanAM suzrAvya stavana, arcana, vrata-upavAsa tathA varaghoDA ane tIrthayAtrAo--vagere viSayomAM, vaiSNava dharmanI ane jaina dharmanI samAna ane samAMtara pravRtti cAlatI hatI. AvI sAMskRtika pravRttione nitya nihALavAthI, janasamAja upara udAtta asara thatI AvI che, tema bane dharmonA AcAramAM koI moTo bheda bhAgye temane dekhAya che. pariNAme, sAmAjika jIvanamAM paNa eka ja vaizya jJAtimAM vaiSNava kuTuMbo ane jaina kuTuMbo hoya che, ane teo paraspara beTIvyavahAra karavAmAM paNa bAdha gaNatAM nathI. Ama banne samAja samarasa rIte vartatAM jaNAyA che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtanuM lokajIvana : 229 jaina tathA vaiSNava vacce sumeLa TUMkamAM kahIe to, gujarAtamAM bhAratIya saMskArone, viziSTa valaNa arthAta gujarAtI vyaktitva ApavAmAM, jo koI saMskAro vizeSa prAbalya darzAvyuM hoya to te jainadharma ane vaiSNavadharmajenA anuyAyIonA jIvanavyavahArathI sAdhAraNa rIte, gujarAtanI samasta hiMdu vasati ekaraMge raMgAyelI rahI che. ahiMsA, durAgrahano abhAva, bAMdhachoDanI samAdhAnavRtti ane dAnavRtti jevA saMskAro-moTe bhAge A be dharmasaMpradAyothI ane lokonI vepArIvRttithI poSAIne gujarAtI svabhAvanA sthAyI valaNarUpa banyA che. gujarAtInAM svabhAvalakSaNo gujarAtanI viziSTa saMskAritAno anubhava gujarAtanA arthalakSI svabhAvamAM, tenAM vinayazALI cAritramAM, tenA sarvavyApI udArabhAvamAM tenI namra dharmazIlatAmAM ane tenA badhA sAthe meLathI rahevAnA guNamAM anubhavI zakAya tema che. gujarAtanI asmitA tethI ja ekadama prAMtika, sthAnika ke saMkucita nathI. gujarAtanI saMskAritAmAM brAhmaNatva che, kSatriyatna che, vaizyatve che. temAM zuM bhAva paNa che. temAM bhAratIya tattva che eTaluM ja nahi, paraMtu temAM vizvabaMdhutvanA guNa paNa rahelA che. bhUkhyAM rAkhI, upAdhyAyane ATo ApI, e khoTo AtmasaMtoSa anubhave che. gujarAtane "thAya evAM thaIne', gAma vacce rahetAM AvaDatuM nathI. ane tethI ja, thavA dhAre to meM ene prAntavAdI banatAM AvayuM nathI. gujarAtanA A guNanI AvI maryAdA paNa che te bhUlavuM joIe nahi.