Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17. dhammapadanI upamAo jayAre tattvanuM ciMtana karavAnuM hoya che vA tattvanuM ciMtana bIjAone samajAvavAno prasaMga Ave che, tyAre aneka bIjI sarvAnubhUta hakIkatonA dAkhalA smaraNamAM AvI jAya che athavA lokone evA dAkhalA ApavAmAM Ave che. A dAkhalA eTalA badhA prasiddha hoya che ke jene A-bALagopALa jANatA hoya che. mULa vicAra ane A sarvAnubhUta hakIkato vacce paraspara samAnatA batAvIne mULa vicArane samajAvavo vadhAre sulabha vA sukara lAge che. Ama ekabIjI ghaTanA vacce paraspara samAnatA batAvavAnuM nAma upamA che. kavio potAnAM kAvyomAM prasaMge prasaMge vividha padArthonuM varNana karatAM vA vividha hakIkatonuM varNana karatAM upamAno prayoga karatA AvyA che, tema tattvaciMtako paNa e ja upamAono tattvavicAro sAthe paNa prayoga karatA AvyA che. alaMkArazAstramAM jeTalA alaMkAro gaNAvelA che, temAM mULabhUta A upamA alaMkAra che, athavA sarva alaMkAronI mAtA A upamA ja che ema kahIe to kahI zakAya. vedomAM paNa koI prasaMge jaDa brAhmaNane deDakA sAthe sarakhAvela che. jema deDako artha vagaranuM DrAuM DrAuM karato rahe che, tema arthane samajyA vagara je mAtra vedapATha karyA ja kare che, tene deDakA sAthe sarakhAvIne e hakIkatane vadhAre spaSTa karavAmAM Avela che. kavi kulaguru kAlidAse potAnA raghuvaMzamAM prathama ja zlokamAM mahAdeva ane pArvatIno paraspara abheda batAvavA temane zabda ane arthanI sAthe sarakhAvela che. jema vANI ane artha paraspara saMbaddha che, paraspara saMparka dharAve che, tema pArvatI ane paramezvara eTale mahAdeva paNa ekabIjA evo ja abheda saMbaMdha paraspara dharAve che. "vArthI rUva saM9I pArvatI-paramezva' AmAM pArvatI ane paramezvaranA parasparanA saMbaMdhane vANI ane arthanA parasparanA saMbaMdha sAthe sarakhAvIne tene vizeSa spaSTa rIte samajAvela che. A ja rIte dhamapamAM paNa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 * saMgIti buddha bhagavAnanA vicArone samajAvavA sAru aneka sthaLe prasiddha prasiddha hakIkatone mULa vicAra sAthe sarakhAvIne vizeSa vizada rIte samajAvela che. e hakIkata A lakhANamAM AvavAnI che. dhammapadanA kayA varganI kaI gAthAmAM kevI kevI upamAo batAvela che tenuM vigatavAra varNana A lekhamAM che. sauthI prathama yamakavargamAM zarUAtanI gAthAmAM zubha saMkalpo ane azubha saMkalpo vize carcA che. graMthakArane ema kahevAnuM che ke je mANasa zubha saMkalpo kare che tene sukha kadI choDatuM nathI-jema paDachAyo ane padArtha paraspara sadA sAthe ja rahe che. paDachAyo padArtha vinA kadI hoto nathI tema zubha saMkalpa karanAra kadI paNa sukha vinA rahI zakato nathI. A hakIkatane samajAvavA dhammapadano kartA kahe che ke "manI ve prasannena mAsati vA karoti vA to te sumati chIyeva banAvanI' arthAt je manuSya prasanna mana rAkhIne bole che athavA je kAMI pravRtti kare che, tenI pAchaLa sukha sadA cAlyA ja kare che-jema padArthano paDachAyo padArthanI pAchaLa pAchaLa niraMtara cAlyA ja kare che. ahIM prasanna eTale samadarzI samabhAvayukta mana ema samajavAnuM che. AthI UlaTuM je mANasa aprasanna mana vaDe eTale vizeSa duSTatAyukta mana rAkhIne je kAMI bole che athavA je kAMI pravRtti kare che. jema gADAmAM joDelo baLada jyAre cAle che tyAre tenI pAchaLa gADAnuM paiDuM cAlyA ja kare che. manasA ve para bAsati vI karoti vA to tuM tuvaraHveti varSa va vadato parva | A rIte paDachAyo ane padArthano tathA baLada ane paiDAMno dAkhalo ApavAthI mANasa sAthe duHkha ane sukhano saMbaMdha vadhu spaSTa thAya che. A upamA AbALagopALa saune jANItI che. zrI buddha bhagavAna jagatanA nAnA moTA tamAma padArthone joIne kevI sUkSma rIte vicAratA hatA e vAta paNa A hakIkatathI ApaNA khyAlamAM AvI zake che. pachI e ja vargamAM sAtamI gAthAmAM pavana ane dUbaLA vRkSanI upamA ApIne ema jaNAvela che ke jema pavana dUbaLA vRkSane mULathI ukheDI nAkhe che, tema je mAnava khAvApIvAmAM mApa rAkhato nathI ane mojamAM Ave tema jyAre khAvAnuM mana thAya tyAre pramANanuM dhyAna rAkhyA vagara khAdhA kare che ane pIdhA kare che, te mAnavane teno svachaMda ja, tenI vAsanA ja mULathI ukheDI nAkhe che; eTale ke teno potAno vinAza tenI vAsanA dvArA ja thAya che : ponanaSki amathuM chusIta hInavarie te ve pati mAro vAto varSa 2 TuvvataM | je manuSya potAnA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammapadanI upamAo 0 145 khAnapAnanuM mApa jANato nathI, te ALasu thAya che ane ALasu thavAthI sAmarthya vagarano bane che; AvI sthitimAM tenuM mana tenA potAnA kabajAmAM rahI zakatuM ja nathI. tethI jema pavana dUbaLA jhADane ukheDI nAkhe che tema te mANasane tenI potAnI pravRtti ja vinAza tarapha dhakele che. pachI eve TANe te kazuM vicArI ke samajI zakato ja nathI. eTale mANase jo sukhI thavuM hoya to pote potAnA manane kabaje rAkhavAno thoDo thoDo abhyAsa karavo joIe. A pachInI gAthAmAM AthI barAbara UlaTI hakIkata ApIne pavana tathA zilAmaya parvatano dAkhalo batAvela che. jema pavana evA zaila parvatane jarA paNa kaMpAvI zakato nathI. tema je mANasa khAnapAnamAM barAbara niyamita che, mApasara ja khAya che ane pIe che, game tevuM svAdiSTa khANuM ke pINuM AvyuM hoya to paNa tene barAbara mApasara ja le che, te mANasa pUrI zraddhAvALo hoI kadI ALasu hoto nathI, ane ALasa tenAthI dUra rahetI hovAthI te barAbara sArI rIte zaktisaMpanna hoya che, zaktino sadupayoga karanAra hoya che. tethI AvA vIryazALI mANasane tenI vAsanA jarA paNa herAna karI zakatI nathI; jema pavana parvatane muddala halAvI zakato nathI : molampha 7 mattabuM sarja AndvavIriyaM tuM ne na vvasati mAro vAto selluM va panataM ! AmAM eka dhyAna rAkhavAnI vAta e batAvela che, ke dhULano bhAre moTo koI Dhagalo hoya to pavana tene potAnA jhapATAthI AkAzamAM uDADI mele che; paNa A to zilAmaya arthAt pASANothI bharapUra parvata che, tene pavana jarA paNa halAvI zakato nathI, e batAvavA parvata sAthe 'zaila' zabdane joDyo che. arthAt je mANasa khAnapAnamAM mApane samaje che te mANasa zilAmaya parvata jevo bhAre majabUta hoya che. AthI AgaLa teramI ane caudamI gAthAomAM barAbara chAyela dharanI ane barAbara nahIM chAyela gharanI upamA ApIne cittanI paristhiti samajAvela che. je mANase niraMtara Teva pADI pADIne potAnA cittane barAbara kabajAmAM rAkhela che ane amuka sadbhAvanAo karI karIne barAbara bhAvita karela che te mANasanI vAsanA tene vIMdhI zakatI nathI. jema ghara sArI rIte chAyela hoya, tenA chAparAmAM kyAMya kANuM na hoya to varasAda e gharane vIMdhI zakato nathI, tema bhAvita cittavALo mANasa potAnI vRttiothI jarA paNa vIMdhAto nathI. yathA jhAM sughdhAM vuddhi na samativiti / ethI UlaTuM je mANasa potAnA cittane barAbara samajI kabajAmAM rAkhavAnI Teva pADato nathI ane sadvAcana, satsaMga vagerenA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 - saMgIti saMnidhAna dvArA potAnA caMcaLa cittane sthira rAkhavAnI bhAvanAo, saMkalpo karato nathI ane evA saMkalpo anusAra prayatna karato nathI, te mANasanI potAnI vRttino vega tene vIMdhI nAkhe che ane evo paravaza thayelo mAnavI sArAsArano vicAra karI zakato nathI-jema ghara sArI rIte chAyela na hoya, tenA chAparAmAM ThekaThekANe aneka kANAM paDyAM hoya to varasAda potAnI joradAra dhArAo vaDe te gharane vIMdhI nAkhe che. yathA mA kuchadma puSTi samitiviti | AthI AgaLa 19mI gAthAmAM ema kahevuM che ke je mANasa dharmAcaraNa vize, sadAcaraNa vize, saMyamAdika sAdhano vize potAnA hitane lakSyamAM rAkhIne jo vAre vAre bola bola ja kare, moTAM moTAM bhASaNo kare ane sabhAone gajavI mUke to te gAjayA megha jevo che. evo mANasa, jema pArakI gAyone eka-be-traNa ema gaNagaNa karato govALa gAyano svAmI thaI zakato nathI, tema kadI paNa potAnA hitano, sadAcaraNano ke saMyama vagere sAdhano dvArA potAnA vikAsano bhAgI thaI zakato nathI. mApo va Avo artha paresaM na bhAgavA sAmaJjassa hoti / A pachI bIjA apramAda-varganI upamAo A pramANe che : zloka AThamo : pabUtaro mukhyadde dhIro vAne vevati | arthAt mAnava jayAre potAnAM asaMyama, svachaMda ane pramAda vagerene saMyama vaDe, puruSanI AjJAne adhIna rahIne apramAda vaDe hAMkI kADhe che, tyAre samatAyukta prajJAnA prAsAda upara caDI zake che, ane tyAM caDelo te, ajJAna manuSyo tarapha karaNAbhAve vA madhyasthabhAve najara pherave che, jema parvata upara caDelo manuSya jamIna upara rahelA mANasone jANe teo tadana ThIMgaNAM hoya ema jue tema. zloka navamAmAM avatarUMva sIdho uhatvA yati sudho | arthAta jema ghoDadoDamAM nabaLA ghoDAone pAchaLa rAkhI zIghagAmI ghoDo AgaLa nIkaLI jAya che, tema pramAdI mANasone pAchaLa rAkhIne apramAdI buddhimAna mANasa AgaLa nIkaLI jAya che. e hakIkata A sacoTa upamA dvArA spaSTa karI che. zloka agiyAramAmAM saMthonanuM AkhuM cUrva yudaM 3Iva chata ! eTale jema agni potAnA mArgamAM AvatA nAnAmoTA, jADApAtaLA, tamAma padArthone bALato cAlyo jAya che tema apramAdI saMyamI mAnava, potAnI sAdhanAmAM AvatAM tamAma nAnAMmoTAM baMdhanone kApato AgaLa ne AgaLa vadhye ja jAya che. trIjA cittavargamAM prathama zlokamAM 36 karoti medhAvI sasuro va
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammapadanI upamAo 0 147 tenanuM che arthAt jema bANa ghaDanAro kArIgara vaLI gayelA ke maraDAI gayelA bANane sIdhuM, pAMsaruMdora karI de che tema buddhimAna AtmArthI potAnA vAMkA thayelA vA TharaDAI gayelA cittane abhyAsa dvArA ghaDIghaDIne ekadama sIdhuM saraLa banAvI de che. bIjA zlokamAM vArino va catte fao mota 30mato | eTale pANImAM rahetA mAchalAne pANImAMthI bahAra kADhatAM te jema vAraMvAra taraphaDyA kare che, jarA paNa sthira rahI zakatuM nathI, tema khAvApIvAnI, bhogavilAsanI ane evI bIjI aneka hAjatonI ghareDamAM TevAI gayela cittane jyAre te TevomAMthI bahAra kADhavAno thoDo paNa prayAsa karavAmAM AvI che, tyAre te citta vAraMvAra phaphaDATa karyA kare che ane te keme karIne sthira na thatAM AtmArthIne bhAre vyAkuLa karI mUke che. koI daradI hoya, ene khAvApIvAnI evI bhayAnaka Tevo paDelI hoya ane ene ja pariNAme te bhayaMkara vyAdhimAM sapaDAI gayo hoya, tyAre te jyAre vaidya pAse jAya che, tyAre vaidya sUcanA Ape che ke have tAre ane maraNane jhAjhuM cheTuM nathI. chatAM jo jIvavuM ja hoya to khAvApIvA vageremAM khAsa maryAdA jALavavI paDaze, nahIM to maraNane bheTavA taiyAra rahevuM paDaze. AvI paristhitimAM paNa evA zUrA daradIo maLI Ave che ke jeo maraNane bheTavA taiyAra thAya che, paNa cittane saMyamamAM rAkhavA puruSArtha karI zakatA nathI. AThamI gAthAmAM mAchalAnI peThe taraphaDatA ane vakarAvI mUkelA cittavALA mANasanA zarIrane dhUpa arthAt mATInA kAcA ghaDA jevuM kahyuM che ane cittane nAme eTale moTA nagara jevuM kahyuM che. ghaDo ane nagara A bemAM ghaDA karatAM nagara vizeSa mUlyavaMta che. eTale ghaDo nAza pAme to bhale, paNa nagara to nAza na pAmavuM joIe ema samajAvI ema spaSTa kareluM che ke zarIra paDe to bhale paDe paNa mana na ja paDavuM joIe. zarIranI rakSA karatAM mananI jALavaNI vizeSa kiMmatI che. eTale zarIrane bhoge paNa nagara jevA mananI zuddhinI rakSA karavI joIe, ema A upamAnuM rahasya che. navamI gAthAmAM nityaM va #ti arthAt zarIra nakAmA bhUsA jevuM che athavA nakAmA lAkaDA jevuM che, ane te game tyAre mATImAM maLI javAnuM che. eTale enA karatAM mananI zuddhi vadhAre agatyanI che. ethI zarIra karatAM AtmArthIe mana tarapha vadhAre dhyAna ApavuM joIe. dasamI gAthAmAM duSTa manane vairI jevuM kahyuM che ane agiyAramI gAthAmAM saraLa ane svaccha manane mAtApitA tathA jJAtijano, sagAMvahAlAM karatAMye vadhAre hitakara kahIne varNaveluM che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 * saMgIti cothA puSpavarganA trIjA zlokamAM A zarIrane pUpa eTale pANInA phINa jevuM tathA vidhakhe eTale jhAMjhavAnA jaLa jevuM kahIne tenI kSaNabhaMguratA batAvI che. zloka cothAmAM je mANasa potAnI mojamAM rahe che ane kalApI jema kahe che ke "phUla vINa sakhe, phUla vINa sakhe arthAta mANasa, yuvAvasthAmAM AvIne haju jagatanI vADInAM phUlo vINavAmAM mazagUla banIne rokAyela hoya che tevAmAM te mojIlA mANasane mRtyu AvIne upADI jAya che, jema sabhara UMghamAM paDelA gAmane pANInuM moTuM pUra kheMcI jAya che tema. sui mahoro vA puwAni deva pavanataM Ama kahIne mANasa mRtyunA mukhamAM aNadhArI rIte sapaDAI jAya che ema batAvI AtmArthI puruSane sAvadhAna rahevAnI sUcanA Apela che. chaThThA zlokamAM munie ke gRhastha A jagatamAM potAnI AjIvikAne kaI rIte zuddha meLavavI, kaI rIte koIne paNa dUbhavyA sivAya athavA ochAmAM ochuM dUbhavIne meLavavI e hakIkatane spaSTa karatAM Delucha 3 yathA pi bhamaro puSpaM vaNNagaMdhaM aheThayaM paleti rasamAdAya evaM gAme munI re / arthAta suMdaravarNa-rUpavALA ane sugaMdhIdAra puSpamAMthI tene trAsa ApyA vinA bhamaro jema rasa pIe che ane UDI jAya che tema AjIvikA meLavanAra harakoIe potAnA sahacArIonA jIvanane dhakko pahoMcADyA vinA potAnI AjIvikA meLavavA barAbara sAvadhAnIthI prayatna karavo joIe. joke bhamaro puSpamAMthI rasa pIe che, tyAre puSyane trAsa muddala thato nathI ema to nathI, paraMtu ghaNo ja ocho trAsa thAya che; tema samAjamAM ekabIjA dvArA potapotAno vahevAra, dhaMdho kAmakAja karatAM-karAvatAM, ekabIjA sahacArIne bilakula trAsa na thAya tema to banI zakatuM ja nathI; paraMtu temano trAsa ochAmAM ocho karIne paNa jarUra AjIvikA meLavI zakAya che. to e mATe bhagavAna buddha tamAma gRhasthonuM ane munionuM dhyAna kheMcavA A bhamarA ane phUlano dAkhalo Ape che. AjIvikA meLavavA dareke dareka mANase vadhAre ke ocho zrama to karavo paDe che; AmAM koIne zarIra tUTI jAya evo zrama karavAno Ave che to koIne nahivat zrama karavAno hoya che. A paristhiti samAjano vighAta karanArI che. eTale saue sarakhe bhAge potapotAnA gajA pramANe zarIrazrama karavo joIe. to dhaMdhArojagAramAM ekabIjAne je vizeSa trAsa thAya che te aTakI jaze. A rIte trAsa aTakAvavAnI pravRttine bhamaro jema phUlamAMthI rasa meLave che te rIta sAthe sarakhAvI che. A bodhavacana vartamAnakALamAM khAsa vizeSa upayogI che. kema
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammapadanI upamAo - 149 ke vartamAnamAM amuka loko tadana beThADu ja che, ane te beThADuo bIjA manuSyonA jIvatoDa parizramane baLe potAnI moja mANI rahyA che ane samAjamAM viSamatAne vadhArI rahyA che. zloka AThamAmAM niSphaLa vANIne yathApi varSa purUM vaLavaMta gAMdharva kahIne rUpakaDA paNa gaMdha vagaranA phUla sAthe sarakhAvI che. ane saphaLa vANIne vAvaMta sajadhajaM eTale rUpakaDA paNa sarasa gaMdhayukta phUla sAthe sarakhAvI che. niSkaLa vANI eTale AcAra vagaranI kevaLa vANI ane saphaLa vANI eTale AcaraNa sahitanI sArthaka vANI. kuzaLanA rAzine phUlanI mALA sAthe dasamA zlokamAM sarakhAvI che. vaLI agiyAramA, bAramA ane teramA zlokamAM jaNAvela che ke caMdananI, tagaranI ke mallikAnI sugaMdha UlaTI dizAmAM jaI zakatI nathI, tyAre saMta puruSonI sugaMdha to tamAma dizAone sugaMdhita kare che, tathA kamaLa, caMdana ane tagara vagere sugaMdhavALA tamAma padArthonI sugaMdha karatAM sadAcAranI gaMdhane uttamottama kahela che. tagara, caMdana vagerenI gaMdha to ghaNI ja thoDI hoya che, tyAre zIlavaMta-sadAcAravaMta mAnavanI sugaMdha to pAra vagaranI hoya che. ema kahIne zIla ane phUlonI gaMdha vaccenI samAnatA batAvela che. paMdaramAM zlokamAM ema kahevuM che ke jema sugaMdhayukta suMdara padma cokamAM AvelA ukaraDAmAM Uge che, tema A aMdhakAramaya saMsAranA ukaraDAmAMthI ja buddhanA zrAvako potAnI sthira prajJA vaDe jhaLahaLI UThe che : yathA saMdhAkSmi ujjhitasmi mahApathe / padumaM tattha jAyetha sucigaMdhaM manoramaM / / pAMcamA bAlavargamAM prathama zlokamAM kahela che ke jema jAgatAne rAta lAMbI lAge che, thAkelAne gAu lAMbA lAge tema ajJAnI mANasone saMsAra lAMbo lAge che. pAMcamA zlokamAM dravyo sUpa yathA eTale dALanA pATiyAmAM rahelI kaDachI jema dALano svAda mANI zakatI nathI, tema ajJAnI mANasa potAnI vAsanAone choDyA vinA jIvatA sudhI saMtapuruSanI upAsanA karyA kare to paNa saMtanA guNonA rasano anubhava karI zakato nathI. lokomAM kahevata che ke "murabbAno svAda na jANe baraNI.' AthI UlaTuM potAnI vAsanAone choDIne saMtanI AjJAne zirodhArya karIne saMtanI eka ghaDI paNa saMgata-sobata karanAro temanA guNono svAda cAkhI zake cheH jiddI sUparAM yathA . jema jIbha dALano svAda tatkALa jANI le che. zloka dasamAmAM 'pApa karatI vakhate to te madha jevuM gaLyuM lAge che (Hdhu vA macchato) paNa jayAre te
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 * saMgIti pApa phaLe che tyAre bhAre bhayaMkara nIvaDe che. ema kaheluM che. bAramA zlokamAM kaheluM che ke tAjuM dUdha jema tatkALa dahIM banatuM nathI tema tAjuM kareluM pApa tatkALe to duHkhakara jaNAtuM nathI, paraMtu te rAkhathI bhArI rAkhelA agninI peThe jayAre tenA upara paga mUko tyAre bALyA ja kare che. arthAt pApano dAha niraMtarano hoya che, paNa te bhArelA agni jevo che ne maeN sajjaravIra va muccati / bhasmacchanno va pAvako | - chaThThA paMDitavargamAM je mANasa ApaNA doSone dekhADI te tarapha ApaNuM dhyAna kheMce che te mANasa tarapha dhanano moTo gupta bhaMDAra batAvanAra koI ApaNo hitaiSI hoya tema vartavAnuM jaNAvela che : nidhI va pavAra ve pakSe vajJakSii (zloka 1). pAMcamA zlokamAM je jJAnI puruSo saMyamanI sAdhanA vaDe potAnA manane ane iMdriyone nigrahamAM rAkhavA tatpara rahe che ane ema karIne manane sa-vRttio tarapha vALatA rahe che, te jJAnI puruSone khetaramAM judA judA kyArAmAM pANIne vALatA koziyA sAthe sarakhAvyA che, TharaDAI gayelA bANane sIdhuM karanAra bANa banAvanAra sAthe sarakhAvyA che ane lAkaDAne cholIne sIdhuM karanAra suthAra sAthe sarakhAvyA cheH 3 di nakti nattikA | suI namana tenAM sAruM namata che ! attA mata paMDitA ! zloka chaThThAmAM je jJAnI puruSa potAnI niMdA sAMbhaLIne vA potAnI prazaMsA sAMbhaLIne leza paNa kaMpa anubhavato nathI tene leto pavano yathA | pavanathI nahIM kaMpatA nakkara parvata jevo ema kahIne varNavela che. zloka sAtamAmAM jJAnI paMDita puruSonA suprasanna manobhAvane pANInA UMDA ane nirmaLa tathA vizeSa prasanna dharA sAthe sarakhAvela che : yathA pi rahado gaMbhIro vippasanno anAvilo. sAtamA arahaMta-vargamAM bIjA zlokamAM vItarAga arahaMto vize kaheluM che ke e vItarAga puruSo jagatanA prapaMcamAM ruci dharAvatA nathI, jema haMso khAbociyAmAM raci dharAvatA nathI. haMsA va pakTatuM ! trIjA zlokamAM jeo aparigrahI che-jemanI pAse koI paNa cIjano saMgraha nathI ane jeo nirvANano anubhava karI rahelA che temanI gati-dazA-avasthA bhAre durgama che. UDatA pakSInAM pagalAM jema AkAzamAM jaNAtAM nathI, tema evA vitarAgo dekhAya che to mANasa jevA mANasa paNa tenI dazAno khyAla ApaNane AvI zakato nathI : mAse va saMtAna jata tenaM kurayA zloka
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammapadanI upamAo - 151 pAMcamAmAM zAMta thayelI eTale saMyamanI sAdhanA vaDe keLavAyelI iMdriyone kocamene paloTelA ghoDAonI sAthe sarakhAvelI che. sA yathA sArathinA sudrattA AvA paloTAyelA ghoDA jema UMdhe raste jatA nathI tema AvI zAMta iMdriyo pApanA mArge jatI nathI ema kahevAnuM tAtparya che. pachI chaThThA zlokamAM vItarAga arahaMtane pRthvInI jevo sarvasaha koInI sAthe virodha nahIM karanAra, paNa tamAma prasaMgone sahana karanAra kahela che ane iMdrakala jevo aDaga varNavelo che tathA kAdava vagaranA nirmaLa pANIvALA dharA jevo prasanna kahelo che. pIvIsamo rUdrANIsUpamAM raheto va Apeto ! - AThamA sahasravargamAM kahevuM che ke hajAro nirarthaka vAkyo bolavA karatAM upazama karAvanAruM eka ja sArthaka vAkya bolavuM uttama che. e ja rIte hajAro gAthA nirarthaka rIte gaNagaNavA karatAM zAMti pamADanArI eka ja gAthA basa che, tathA saMgrAmamAM lAkho mANasone jItavA karatAM eka potAnA AtmAne jItavo e uttamottama che. Ama potAnA AtmAne ja jItanArAne kharo bahAdura yoddho gaNavo e ja sarvottama che. je manuSya mahine ne mahine moTo kharca karIne yajJo karyA kare, je seMkaDo varasa sudhI homahavana karyA kare vA agninI pUjA karyA kare te karatAM paNa ghaDIbhara saMtano samAgama karavo uttama che. - so varasa duHzIla rahIne eTale anAcArI rahIne, so varasa durbuddhiyukta rahIne tathA so varasa puruSArthahInapaNe vartIne jIvavA karatAM sadAcArI, sadgaddhisahita ane puruSArthasahita eka ja divasa jIvavuM zreyaskara che. A rIte A vargamAM Ama durjIvana ane sujIvananI sarakhAmaNI karI batAvelI che. - navamA pApavargamAM jaNAveluM che ke koI mANasa ema samaje ke huM thoDuM thoDuM ja pApa karuM to tethI zI harakata che, to tevA mANasane samajAvatAM jaNAvela che ke TIpe TIpe sarovara bharAya che, e rIte thoDuM thoDuM pApa karatAM paNa eka vakhata evo Ave che ke pApanuM moTuM taLAva bharAI jAya che ane tenAM kaDavAmAM kaDavAM phaLa Ave che. mATe koIe thoDuM thoDuM paNa pApa kadI na karavuM. pApa eTale asavRtti. e ja rIte koI ema kalpanA kare ke huM to thoDuM thoDuM ja puNya karI zakuM chuM to tethI paNa mane zo phAyado thavAno che? vadhAre puNya karI zakato houM to jarUra phAyado thAya, paNa thoDA thoDA puNyathI zI rIte phAyado thAya ? evA thoDuM thoDuM puNya karanArane buddha bhagavAna bhalAmaNa kare che, ke bhAI ! bhale roja thoDuM thoDuM paNa puNya kara, kAraNa ke e
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra * saMgIti thoDuM thoDuM puNya paNa bheguM thaIne saravALe eka moTuM puNyasarovara thaI javAnuM ane tethI tane ghaNo ja lAbha thavAno; mATe roja thoDuM thoDuM paNa puNya karanAre jarA paNa nirAza thavAnI jarUra nathI. puNya eTale savRtti. 3vinipAtenA 36mofpa pUrati ! (zloka 6-7) jenI sAthe barAbara saMgAtha nathI ane potAnI pAse ghaNuM dhana che evo pravAsI koI vANiyo jema bhayAvaha rastAne choDIne bIje sAre raste cAle che tema A bhayayukta saMsAramAM pApano mAraga choDI daIne puNyane mArge ja pravAsa karavo uttama che : vALano va mari (zloka 8). jenA hAthamAM ghA na paDyo hoya te mANasa potAnA ghA vagaranA hAthamAM game te jherI padArthane paNa rAkhI zake che, tema jenA manamAM duvRtti nathI, te potAnA nirmaLa mana dvArA game te yogya, ucita ane hitakara pravRtti kare to tene pApa lAgatuM nathI; arthAt manamAM pApa na hoya to bahAranI pravRttithI pApa lAgatuM nathI : pASThi vo nAsa docca nA viraM (zloka 9). dasamA daMDavargamAM khAsa bhAra daIne kahevAmAM AvyuM che ke nAnAM-moTAM tamAma prANIo daMDathI Dare che ane mRtyuthI bIe che. mATe jevuM vartana potAnI jAta sAthe mANasa rAkhe che, tevuM vartana teNe tamAma prANIo sAthe rAkhavuM ghaTe : aAnaM 35i RtvA (zloka 1). zloka 6mAM kaheluM che ke phUTeluM kAMsAnuM vAsaNa jema avAja karatuM nathI, tema koI paNa mANase kaThora avAja na karavo joIe eTale kaThora vacana na bolavAM joIe to 35hato kathA | zloka sAtamAmAM ema jaNAvela che ke jema govALa lAkaDI sAthe rAkhIne potAnI gAyone gocaramAM pahoMcADe che, tema ghaDapaNa ane mRtyu e banne mANasane tenA AyuSyane cheDe pahoMcADe che : vathA ivena gopAto evo pati navara ! agiyAramo jarA varga H zarIra pakSInA mALAnI peThe rogano mALo che : roniDuM (zloka 3). pheMkI dIdhelAM lIlAM tuMbaDAM paNa zaradaRtumAM karamAI karamAIne bhUrAM thaI jAya che, kAM paDI jAya che, tema A badhAM hADakAM kAM thaI jAya che, DhIlAM paDI jAya cheH anApUneva sAre chApotAni mIni ! vaLI kaheluM che ke juo to kharA-zarIra hADakAnuM nagara che. te hADakAMnI AsapAsa mAMsa ane lohInA tharanI gAra karela che ane temAM ghaDapaNa, mRtyu ane abhimAna potAnI amaladArI calAve che : mane nA taM maMlohitane na
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammapadanI upamAo 0 153 (zloka 4). A mUDha ane tRSNAtura mAnava baLadanI peThe vadhye jAya che, temAM naryuM mAMsa vadhe che paraMtu tenI satprajJA to jarAya vadhatI nathI : vAvo va nIti (zloka 7). buddha bhagavAna potAno svAnubhava TAMkatA hoya tema jANe ApaNane kahe che, ke he bhAIo ! huM atyAra sudhI deharUpa ghara banAvanAranIA prapaMcanA banAvanAranI--zodhamAM doDato hato, paNa have to teno patto mane lAgI gayo che. tethI meM enI tamAma pAMsaLIonA eTale deharUpa gharanI pATaDIonA cUrecUrA karI nAkhyA che ane gharano mobha paNa toDI nAkhyo che, cittane tRSNA vagaranuM banAvI dIdhela che. eTale have mArI pAse gharane banAvanArI-janmajanmamAM dhakkA khavarAvanArI-e tRSNAnuM kazuM ja cAlavAnuM nathI : gaddAra ! TTio tti puna beThuM na hrApti savvA te jAsujA mA nahITa visaMvata // (zloka 9) zloka 10 tathA 11 : jeoe juvAnImAM saMyama rAkhyo nathI ane (juvAnImAM) dhananuM upArjana paNa karyuM nathI teo ghaDapaNa AvatAM bhAre pastAvAmAM paDIne ribAyA kare che, jema mAchalAM vagaranA khAbociyAmAM rahelAM gharaDAM bagalAMo bicArA TagaraTagara joyAM kare che, paNa kazuM ja meLavI zakatAM nathI tema. tathA saDI gayeluM dhanuSya kazuM ja kAma ApI zakatuM nathI; paDyuM ja rahe che, tema te gharaDA loko mAtra pastAvAmAM saDyA kare che : jiNNakoccA va jhAyanti khINamaccheva va pallale / senti cApA'tikhINA va / bAramA AtmavargamAM nirUpaNa karela che ke mAluvA nAmano moTo vizALa velo jema zAlanA jhADa upara cAre bAju phelAI zAlanA jhADano mULamAMthI nAza kare che, tema jyAre mAnavanI durAcAritAno ghaDo bharAI jAya che, tyAre teno nAza ja thaI jAya che : yasya atyaMta tussInyaM mAtuvA sAtamivosthitaM / (zloka 6) zloka 8 : jema vAMsaDAnuM phaLa teno (vAMsano) potAno ja nAza sarje che, tema dharmanI niMdA karanAro paNa pote jAte potAno vinAza sarje che : phalAni kaTukasseva attaghaJJAya phallati. teramo lokavarga : saMsAranA A tamAma prapaMcane parapoTA jevo jANo tathA jhAMjhavAnAM jaLa jevo samajo. jeo ema samaje che temanI sAme mRtyurAja joI zakato nathI : yathA vuzruta / yathA marIcitraM / manturAnA na pati (zloka 4).
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 saMgIti vaLI A saMsAra, rAjAnA rathanI jevo citravicitra raMgano che; ekaraMgI nathI. saMsAramAM aneka jAtanA anaMta raMgo che : to vitta ! ranarayUpaHI (zloka 5). je mANasa pahelAM ajJAnane lIdhe pramAda kare che, paNa pachI sAvadhAna thaIne sadAcArI saMyamI banI jAya che te, vAdaLAMmAMthI bahAra nIkaLelA caMdranI peThe prakAzamAna thaIne A saMsArane paNa prakAzita karato dekhAya che : so meM norva pAti game mutto va vaMtima 1 (zloka 6). A saMsAramAM AMdhaLAo ja vadhAre che, dekhatA loko ghaNA thoDA che. jeo dekhatA che teo ja jALamAMthI mukta thayelA pakSInI peThe svataMtra banI zake cheH santo khAtamutto (zloka 8). - tathA evA prajJAvaMta vivekavaMta dekhatA paramahaMsa loko ja mArane, tRSNAne jItIne AkAzamAM jema haMso mokaLAzathI vicare che, tema jagatamAM svataMtrabhAve vicare che : haMsADaDaviDyapaNe cA vA. (zloka 9). A lakhANamAM dhammapadanA kula chavvIsa vargomAMthI; tera vargomAM je je upamAo ApelI che, te lagabhaga badhI vivecana karIne samajAvelI che. - akhaMDa AnaMda, nave. - 1956