Book Title: Deshya Shabdakosh
Author(s): Bharatram Bhanusukhram Mehta
Publisher: Gujarat Vidyapith
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034801/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdakoza | zrI yazovijayajI 3 jaina graMthamALA A dAdAsAheba, bhAvanagara, Pethe4e-2eo : IPche. 5%25A004 saMpAdaka bharatarAma bhAnusukharAma mahetA gUjarAta vidyApITha amadAvAda-14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gUjarAta vidyApITha graMthAvali pu0 14 dezya zabdakoza saMpAdaka bharatarAma bhAnusukharAma mahetA ja hana na gUjarAta vidyApITha amadAvAdana4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka rAmalAla DAhyAbhAI parIkha gUjarAta vidyApITha, amadAvAda-14 mudraka jIvaNajI DAhyAbhAI desAI navajIvana mudraNAlaya, amadAvAda-14 (c) gUjarAta vidyApITha, amadAvAda-14 AvRtti 1, prata 500 na " phebruArI, 1965 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanuM nivedana zrI bharatarAma bhAnasukharAma mahetA eka vAra "dezya zabdakoSa"nI hasta prata laIne vidyApIThamAM AvyA. emanI pAse hAthakAgaLa udyogane lagatI paNa eka hastaprata tyAre hatI. A baMne hastaprato taiyAra karyA ghaNo samaya vItI gayo hato. vacagALAmAM vidyAkIya kSetre saMzodhana pravRttioe ghaNo vega pakaDayA, bhASAzAstranA pradezamAM paNa vyApaka ane UMDANavALAM saMzodhano khUba thayAM che. A badhAMne lAbha A "dezya zabdakoza'ne maLyo hota to sAruM evI lAgaNI thaI. paraMtu bIjo vicAra ema AvyuM ke zrI mahetAe kaSTa veThIne je kAMI taiyAra * karyuM che te pragaTa thAya to sArI vAta che. e pate te have A kesanuM punarIkSaNa karI zake tevuM svAthya paNa dharAvatA nathI. kezamAM ane bhASAmAM jemane rasa haze temane mATe A sAmagrI ThIka ThIka upayogI thaze evI AzAthI kezane "vidyApITha" dvamAsikamAM hapate hapate chApavAnuM vicAryuM. te pachI Aje A nAnakaDI pustikAnA svarUpamAM vAcako pAse te mUkIe chIe. ahIMyAM je che te zrI mahetAne ja puruSArtha che. AzA che ke A pustikA upayogI nIvaDaze. 8 1-65 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Amukha $. 21. 1623 Hi The Modern Gujarati-English dictionary mArA pitA sva. bhAnusukharAma mahetA ane huM bhegA maLIne taiyAra karatA hatA. te vakhate mane be muddAo sUjhayA hatA. eka to akhila bhAratanI najare ApaNA mULAkSarane vikAsa darzAvavAne. te kAma 1929 sudhImAM thayuM teTaluM meM karyuM. pachI 1929mAM gaMDaLanA te vakhatanA mahArAjA bhagavatasiMhajIe mane bolAvyo, te vakhate mArI e bAbatanI hastalikhita prata meM temane batAvI. teo e joI khuza thayA ane bhagavadgomaMDaLa zabdoSa mATe temAMnA mULAkSaro ApavA temaNe mane kahyuM. paNa vyAvahArika rIte e bane ema nahatuM, eTale meM nA pADI. hAla e hastalikhita prata mArI pAse majUda che. ane ghaNuM niSNAtoe e joI mane abhinaMdana ApyAM che. bIjuM, dezya zabdo bhegA karavAno vicAra meM karyo. vyutpattinI najare mane A samasyA khUMcatI hatI. khAsa karIne saurASTramAM keTalAka zabda AgavA ane viziSTa hoya che. rAMDhavuM, reDha, vALu, seMTala, mAMDa, AMbavuM, vALaMda, mevALa, mIMdaDI vagere zabdonI vyutpatti saMskRtamAMthI batAvI zakAya ema nathI; chatAM keTalAka mahAzaye tevI vyutpatti batAvavAno Agraha rAkhe che. vaLI gUjarAtamAM paNa saMkhyAbaMdha dezya athavA taLapadA zabdo pracAramAM che. Ama jeTalA bane teTalA zabdone koSa meM taiyAra karavA mAMDyo. bhASAnA vikAsanI najare sva. kezava harSada dhruve cIMdhelA traNa tabakkA noMdhapAtra che: (1) IsunI agiyAramI sadIthI caudamI sadI sudhIne pahelo tabakko. ene apabhraMzane ke nAnI gujarAtIne yuga kahI zakAya; (2) IsunI paMdaramIthI sattaramI sadIne bIjo tabakko. ene maLe. gujarAtIne yuga kahI zakAya; (3) IsunI sattaramI sadIthI AgaLa sudhIne trIjo tabako. ene Adhunika ke navI gujarAtIne yuga kahI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeo saMrakRtamAMthI dezya zabda vyutpanna thatA hevAnI himAyata kare che temane sva. kRNalAla mehanalAla jhaverInuM maMtavya yAda karAvavAnI jarUra rahe che. teo kahI gayA che ke "nIcenA zabda dezI athavA dezya zabda che. eTale ke teo saMskRtamAMthI UtarI AvelA nathI, paNa dezamAM pracalita hatA. AvA zabdanI lAMbI yAdI hemacaMdra pitAnA "dezInAmamALA" nAmanA pustakamAM ApelI che. evA deya zabdo bolDa, reDuM, jhAMkharuM, dAtharI, khoLiyuM, khAbaDuM, Deba, bAcako vagere che. vaLI tevA mahAzaye saMskRtamAMthI dezya zabda vyutpanna thayelA mAnatA hoya to temaNe vacagALAnA prAkRta, apabhraMza, madhya gujarAtI tathA Adhunika gujarAtI jevAM sapAna batAvavAM joIe. dA. ta. (1) dadhipadrama, dahiuda, dahiuda, dahakada, dAhoda (2) aDakama, aDa, asuM, IDaG, IMDuM, (3) vANijaka, vANiIo, vANiyauM, vANiyala, vANi (4) zvasurakA, sasurao, sasurauM, sasarA, sasarA, sAsaro (5) parIkSA, pariko, parikhu, parIkha, athavA pArekha. upara pramANe meM mane sUjhayuM tema lakhyuM che; meM 1541 dezya zabdo ApyA che. te paikI keTalAka zabdo zabdArthabhedanI najare ene e hevAnuM mArA vAcakavargane mAluma paDe to navAI nahi. paraMtu meM kyA kyA AdhAre mArA zabda bhegA karyA che te huM na jaNAvuM te ThIka na gaNAya. pAlI para gAigara vihelma kata Pali Literature Language prAkRta mATe zeDo. haragoviMdadAsa trikamadAsa kRta pAsa-maha_vo; apabhraMza mATe hemacaMdra kRta dezI nAmamALA tathA apabhraMza vyAkaraNa sI. DI. dalAla kRta prAcIna gurjara kAvya saMgraha sAthe gujarAtI joDaNIkoza vagere graMthane upayoga karI meM mAre zabdoSa taiyAra karyo che. mArA zabdakoSane apanAvI aMgata rasa laI tene "vidyApITha" dvamAsikamAM sthAna ApI aMte tene pustakAkAre prasiddha karyA badala taMtrI zrI mohanabhAI paTelane 'AbhAra na mAne to huM naguNe gaNAuM, AzA che ke gurjara janatA mArA prayatnane apanAvI ane sAphalyane lAbha Apaze. tayAtuM ! 71 mo janmadina, ra3--1994) bharatarAma bhAnusukharAma mahetA AnaMdapurA, vaDodarA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTTa: akhUTa agnala: AgaLa (=have pachI) agrahaNiyA: agharaNI aghADaga: aghADo adheva, adheDI acchoDia: achoDo aDavANa: aDavaDavuM (= lathaDavuM) a: aTakavuM aDu: aDakAvavuM (=vAsavuM). arU: aDavuM ( ADuM AvavuM) apha: ADa ( ADakathAmAM) aNakha: aNakha (= IrSA) aNakha: aNachiyuM (chaNako) atya: athAka(= thAke nahIM evuM) atyagha: athAga (=agAdha) Apa: Apo(=pitAvRddha mANasa, vaDIla) ayAlI: helI alagna: ALa (= tahomata) alamala: alAyo; mAtelo, harAyo (sAMDha) alio: alI (=sakhI) aliA : alI ! (strIvAcaka saMbodhana) siMbodhana) aya: alyA! (puruSavAcaka avaaccha: ucchaNa (oDhaNuM) avaDama: oDuM ( khetarano cADiyo) avaDama: oDuM (pUtaLuM; ramakaDuM) avA: oDa =bocI). avAba: avALu - e. aMkijha: aMka (=bAtha, AliMgana, aMjaNima: AMjaNiyuM (eka jhADa), aMgoli: dhoLa aMbiliyA: AMbalI (=AmalI) A AuTTi: UThuM (sADAtraNa gaNuM) Arogya: ArogavuM AmoDa: aMboDo AlaMba: alaMbo =bilADIno Topa). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Asaya: Asa ('AsapAsa'mAM) AsaMghA: AsaMga (= heDo; Asakti) AhaDa: AharaDavuM (=saDakA sAthe khAvuM (pravAhI ke ardhapravAhI)] Isa: Isa uaTTI: oTI ucha: che uarI: orI (roga) uchuccha: uchAMchaLuM ujharaDI: ukaraDI (eka malina ujajagira: ujAgara devatA) ujajaDa: ujADa (kapAyamAlI) ukTI : ukaraDI (nAno ukaraDa) ujajhamaNa: ujAvuM (=doDI javuM) ukaraDI: ukaraDI (=vivAhanA samaya uDida: aDada mAM kacarApUMjo nAkhavA mATenI uDa: oDa (jAti) jaMgA) uDAsa: udAsa ukellAviya: ukelavuM urAvala: utAvaLa ukellAviya: UkalavuM uririviDi: utaraDa ukkoDA: kaDo (=varasuMda, varSAsana) utkalia: Uthala (=asthira) ukkola: ukALa ( kaDhApo; saMtApa) utthalapatthallA: UthalapAthala ukakhaNa: okhAvuM =bAMTavuM) utthallA: Uthala ughAsa: dhI ( gaMjI) uddehI: udheI ugyA: ogho (goTo) uddhi: UMdha uDyA: ogho ( jamaNa jama- udhuMdhaliya: dUdha =jhAMkha) nArAono moTo samUha) uppaNa: UkaNavuM (phUlavuM; vadhavuM) uccADa: ucATa (=phikara, adhIrAI) unbADiya: ubADiyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullI: Ula ( jIbha uparanI chArI) uDa: UMDuM ullI: olo (nAno cUla) kaMDala: uDhANuM (=uNuM) uvA: oDa (bocI) Dila: UMDaLa (=bAtha) Usae: uzIkuM O you okki: oka (=UlaTI) ojha: ojhaTa[aDaphaTa (bhUta- pretanI)] ojha: ojhaTa (=jhapaTa) ojajha: ojho (kuMbhAra) ojajharI: hojarI oDyA: oDhaNuM othama: oThuM ( jhAMkhuM). Oa: oThuM (kaThuM) orisTa: othAra ( bhayaMkara svapna). opa: opa ( caLakATa) ora: ora (=nirALuM; vicitra) olagrA: oLaga (=AziSa) olagrA: oLaga (=sevAcAkarI karavI te) lagnA: oLaga (AMTApherA mAravA te). olagA: oLaga (devane saMtothavA tenA sthAnake jaI AvavuM olI: oLa (varga) olI: oLa (zerI) olI: oLa (bAra) ollI: Ula (jIbha uparanI chArI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ osa: osa (=jhAkaLa) sariyA: osarI oha oTa (=paDatI) oha oTa (=vaLatuM; parata) oherisa: orasiyo kaiklabaila: svachaMdacArI bela kaDA: kaDI ( kaDI) kaIviyA: pikadAnI kaDhi: karI kauDa: kakuda kaNAAsa: kanocA (kAnanI bUTo) ula: chANa kattA: kUko kae: kAje, vAste, nimitte kampariaDa kApavuM kakkaba: kAkaba (goLanI ke mahuDAMnI kamiha: gAmI (=mALI) rasI). karakaTI: karakaTI (=kAkaDI) kakkiDa: kAkIDo karaTa: kAroDo =kATTI; kAyaTiyo) kaccarA: kAcalI (zAkanI sukavaNI) karaDha: kAraTuM (=maranAranA agikacchaTTI: kAchaDI yAramA divase karAtI kriyA ke kaccha: kacaruM ( kAdava). apAtuM jamaNa) kacchara: kacaruM (=caNataranI mATI) kallavi: kAlavavuM kara: kacaruM (=dezano utAra; kallAla: kalAla ( dukAnadAra) kharAbamAM kharAba mANasa) kahoDI: kaDI (=nAnI gAya; koTI: kachaTI (=laMgoTI) vAchaDI) kajajava: kAjo (=Ejo) kavaDuiA: koDI (=20nI saMjJA) kaTAra: kaTAra; kaTArI kavaDuiA: koDI ( zaMkhalI) kaTTaraga: kaTorI (=vADakI) kavaDuiA: koDI (=halakuM calaNa) kaDaie: kaDiyo kavalli: kAila ziraDIno rasa kaDachu: kaDachI kADhavA mATenI moTI kaDhAI) 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMkasI: kAMgasI kadhAra: grIvAno pAchalo bhAga kaMkasI: kAMsakI kaMDa: pathika; musAphara kaMgANI: vallI-vizeSa kAri: kAramuM (adbhuta) kaMci, kaMcI: kaTimekhalA kArillI: kArelI (kArelAMno velo) kaMchallI: kaMThAbharaNa; hAra kArelvaya: kAreluM kaMTAlI: kaMTALI (hAthiyo thora) kAvaDui: kAvaDiyo ( kAvaDa cakanAro) kiMTiyA: vanaspati-vizeSa kAvalio: kAvaruM (bAvaruM) kaMTI: parvata pAsenI bhUmi; kaMDikA kAhala: kAvaDuM (jhagAruM) kaMTola: kaMToluM (kaMkoDuM). kAhala: kAvaluM nAjuka ane zobhInuM kaMTha: aMcala chatAM takalAdI) kaMTha: kAMTho (kinAro) kAhallI: kaleDI kaMTha: samIpa kAhAra: kahAra (bhoI) kaMTha: sImA, maryAdA kAhAra: kAhara ( kAvaDiyo) kaTha: suvara kIra: kIra (=popaTa) kaMThamalla: ThAThaDI; vAhana kukkasa: zikA kaMDa: durbaLa, vipanna kutta: kutto (=kUtaro-kUtarI) kaMDa: phaNa kuttA: kUtaruM kaMDUra: bagalo kubaDa: kUbaDuM (kadarUpuM) kaMtu: kAmadeva kurucilla: karacalo kaMda: AcchAdana, staraNa kurU: karaDuM (AkaruM) kaMda: da4; majabUta kuraDa: karaDuM (nirdaya) kaMda: matta; unmatta kulla: phUlo (guru) kaMdala: kapAla kullaDa: kUlaDI (caDavo) kaMdI: mULo (khAvAnuM zAka) kullarI: kulera (khAvAnI cIja) kaMdoTTa: nIlakamala kuharI: kUNI (=koNI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuMkaNa: phUMkaNI (=koMkaNanuM) koDi: koDiyuM kuMkaNa: TUMkaNo (surata taraphanI eka koDa: koDa (=manobhAva) rAnIparajano mANasa) kothala: kothaLI (=1,000nI saMjJA) kera: keruM (=nuM ke taNuM - chaThThI konthala: kothaLI (=aMDakoSa) vibhakitane pratyaya) konthala: kothaLI (=velI) koilA: koyalI (=aMgAro) koli: karoLiyo koilA: koyalo ( kolaso) kolia: koLI (=kALo athavA koTTa: koTa (=killAnI dIvAla) dayAhIna AdamI) koTTa: koTa (=vaMDo) kolia. koLI (jAta) koTTa: koTa (=zatru bhedI na zake kolDa: kolaso evI bhUharacanA) kolDa: kolu (zerI pIlavA koTTA: koTa (=gaLuM; Doka) mATeno saMco) koDi: koDI (kUDavALuM; pApI) kolahua: koluM (=ziyALa) khaphakharaya: khAkharo (khAvAnI cIja) khaDa: khaDa (=ghAsa; kaDaba) khaTTa: khaTa (=khATuM) ("khaTamadhuruMmAM) khaDa khaDa ( nIMdAmaNa) khaTTa: khATuM ( nArAja) khaDakI: khaDakI (=DelI) khaTTa: khATuM (=khaTAzavALuM) khaDakkI: khaDakI (=galI, zerI) khaTTa: khaTavavuM (HkhaTAza caDe tema khaDi: khaDiyo karavuM) khaDu: khaDa (=moTuM) ("khacaMpo'mAM) khaTTa: khaTAvavuM (HkhATe tema karavuM) khaDa khaDa (=moTuM) ('khaDavevAImAM) khaTTa: khaTAI (=khATApaNuM) (khaDavevANamAM) khaTTa: khaTAI (kakhATI vastu) khaDu: khaDa (=moTuM) ['khaDazigI khaTTa: khaTAza (HkhaTAI) (jhADImAM) - 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDu:khaDaLa=moTuM) ("khaDamosALamAM) khapura: khoTI (=retInI jAta) kharu:khaduM (khaDabuM; pravAhI khappara: khapATI ( bhIMgaDuM) padArthanuM jAmeluM cosaluM) khapura: kapoTI (=popaDI) kharu: khaDa (=moTuM) ('khaDamAMkaDImAM) khabhaliya: khaLabhaLa (=ghoMghATa) khaDu:khaDu (=vayovRddha) khabhaliya: khaLabhaLa ( gabharATa) khaDu: khaDu (=apaMga) khabhaliya: khaLabhaLavuM (=akhaLavuM) kha: khaDu (=anubhavI) kharaDia:kharaDiyuM(sUkavaNuM; dukALa khaDu: khaDuM =hoziyAra) jevuM varSa) khaDu: khADo kharaDi: kharavaDa (=jhADanI khAla khAzusA: khaNasa =zaMkA) uparano sukAyelo bhAga) khArUsA: khaNasa (=aMTasa) kharaDi: kharavaDa ( bhAta, dUdha khaNusA: khAsa ( Adata) vageremAM nIce dAjhIne vaLatuM khaNusA: khaNasa (=verajhera) khabaDuM; khareTo) khaNusA: khaNasa ( hoMsa) khaNusA: khaNasa ( kudaratI hAjata) khalla: khAlI ( garIba, nirdhana) khatta: khAtara khalla: khAlI (ThAluM) khaddha: khAdhuM khallaya: khalo (joDo) khaddha: khadhyA (=bhUkha) khallA: khAla ( cAmaDI) khaddha: khadhyA (=vAraMvAra khAvAnI khallA: khAla (chAla) vRtti) [paDavuM) khavaya: khabho khapusA: khapUsavuM ( khaMtathI pAchaLa khalijha: avaLavuM khapusA: khapUsavuM (jhUDavuM, mAravuM) khasa: khasavuM (=sarakavuM) khappara: kaparuM ( kaDaka svabhAvanuM) khasa: khasavuM (=lapasavuM) khappara: kaparuM (agharuM) khasa: khasavuM ( pharI besavuM; khasI khapara: khAparuM ( bhAre pahoMceluM) javuM) 13. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khasu: khasa (roga) khaTTa: khUTavuM (=khUTala thavuM) khaMkhara: khAkharI (=roTalI) khutta: khaMtavuM ( kAdavamAM UtarI khaMkhara: khAkharI (=nAno khAkharo) javuM) khaMkhara: khAkhara ( tuveranI sUkI : khaMtavuM (=aMdara jaI roTI pAMdaDI) javuM) khaMkhara: khAkhara ( jhADa) khulla: kholI ( oraDI) , khaMkhara: khAkharI (=tamAkunAM sukAI khullAsaya: khalAsI gayelAM pAtarAM, sUko) khuMTa: khUTI (=khIMTI) khaMkhara: khAkhara (3khAkharo) khuMTa: khUTI (lAkaDAnI mekha) khajaNa: khAMjaNa(=bhAThAnI jamIna) khuMTa: khUTI (=aMgarakhAnI kaLI) khaMjaNa: khAjaNa khADI) pRpA: jhUMpaDo (=khUMpaDI; mahuDAnAM khaMDI: gAMDa (gudA) pAMdaDAMnI chatrI) khaMDI: gAMDa (bUvuM; besaNI) kheha: kheha (=raja; dhULa) khaMDIo: khAMDI (vajana) khoDa: khoDa (ekhoDaluM, jhADanuM jUnuM khaMpaNaya: khAMpaNa (kaphana) thaDiyuM) khArika: khAreka khoDa: khoDa (=moTuM lAkaDuM) khAla: khALa (khALavALI cokaDI) khoDa: khoDavuM (=dATavuM; ropavuM) khAla: khALa (tranIka) khoDa: khoDavuM ( bhAMgavuM) khicca: khIca ( khIcaDI) khoDa: khoDavuM (=khoDuM karavuM) khijija: khIja ( gusso, cIDa) khoDa: khoTuM =lAkaDAno bhAre kakaDo) khija: khIja (ekhIjavavA khoDa: khoduM (bevakUpha, Dha, mUDha) mATenuM nAma) khola: khoyala (=mocInuM eka khilla: khIla ojAra) khuTTa: khUTavuM (=ghaTavuM) khola: khoLa ( zodha; tapAsa) buTTa: khUTavuM ( pUruM thavuM) khola: khola (=sApanI kAMcaLI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khola: kholI (=vastunA rakSaNa mATe khola: khoLavuM (TUMDhavuM; zodhavuM) cheDA upara goThaveluM DhAMkaNa) khola: kholako ( gadheDo) khola: khola (gAdI, takiyA vagere khola: kholakI (=gadheDI) uparanuM paDa khoLiyuM) khola: kholakuM (gadheDAnuM baccuM) khola: khoLa (tela kADhI lIdhA bAda khola: khola (jIrNa cAmaDI) raheto telI bIno kUco) khola: khola (polANa) ga gammarI: gAgara garolI: garoLI gaththara: ghAgharo (=caNiyo) gavatta: gonuM (=Dhorane mATe bApheluM gajajara: gAjara khANa) gaDa: gaDa (FgoDa; gUmaDuM). gavA: gotuM ( game tema rAMdheluM ke gaDa: gaDa [FgaDI (lUgaDAnI)] TADhuM ne besvAda anna) gaDadAlijha: gaDado ( dhabako, ThoMso) gahaNa: ghareNe gAyaDa: gaDagaDavuM ( gAjavuM) gahaNaya: ghareNuM gaDavaDa: gaDabaDa (ghoMghATa) gaMllia: galI (="galIpacI'mAM) gaDavaDa: gaDabaDa ( goTALo) gaMjuo: gAMjo (=vALaMda) gaya: gADuM gaMjuo: gAMjo (=TacAka mANasa) gariyA: gaDeriyo ( bharavADa) gaMDIrI: gaMDerI (FcholelI zeraDInA garI: gADara (gheTuM) TukaDA) garI: gidaraDuM (gheTAnuM baccuM) gaMdhi: gaMdhAvuM (=gaMdha mAravI) gaDiyA: goTalI (goTalAmAMnuM bIja) gaMdhi: gaMdhAvuM (trakovAvuM) gaDDiyA: goTalI (nAno goTalo) gipho: gaTTa-gaTTa (=rIMgaNuM) gI: gADI giphogaTTI-gaTTa (=baTakuM ane jADuM) gaDha: godaDuM guDadAlima: gaDado gaDha: gaDha (kaparvata uparano koTa) gulunya: gulAMTa (goTImaDuM) 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guvAnya: gulAMTa (=UlaTuM pharI javuM te) golI:goLI (=nAnI goLa cIja) guhira: gahira (gheTuM) golI: goLI(=baMdUkamAM ke pistolaguhira: gahira (=UMDuM) mAM vAparavAnI sIsAnI goLI) guMda: gUMdaDo ( eka jAtanuM ghAsa) golI: goLI (pANI bharavA guMdavaDyA: gUMdavaDuM ( gulAbajAMbu) mATenI mATalI) geDI: geDI golI: goLI (=davAnI guTikA) goDa: gUDo =hajA, baLa, zakita) govara: gobara (trachANa) goDa: gUDo ( paganI naLo) govara: gobara (gora, chANAno bhUko) go: gaNuM (geNiyuM eTale ThIMgaNo goha: gohila paNa jhaDape cAlato baLada) goha: khoho (laThIMgo mANasa) gophaNa: gophaNa goha: khoDo ( laTha paNa ALasu golI:goLI (=dahIM valovavA mATenuM mANasa). gaLa vAsaNa) goMDa: gAMDa (madhyapradezanI eka golI: goLI (=aMDakoSa) rAnIparajanI jAtano mANasa, dhaTTa: ghATa (=vAra) baMgha: ghaMgholiyuM ( dhodho; mAthemoDhe ghaNa: ghANI (telI bI pIlavA goTapoTa oDhavuM te) mATenuM yaMtra) paMciya: ghAMcI [ mATenuM yaMtra) gharaTTa: gharaDa (cIla) ghANa: ghANI (telI bI pIlavA gharaTTa: gharaDa (cAlu rUDhi ke praNAlI) ghANa: ghANa (=eka phere taLAya ke gharolI: garoLI raMdhAya ke khaMDAya ke kacarAya eTalo ghAMgha: dhaMdhotiyuM (=vinAza; dhULadhANI) jaththo) igha: dhaMdholiyuM (=nakAmuM ne kharAba ghANa: ghANa (AkhA jaththAno eka bhAga) ghara) 16 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghANa: ghANa (saMhAra ke kharAbI) buTTaga: ghUMTavuM abhyAsathI ke ghAriyA: ghArI (eka jAtanI punarAvartanathI pAkuM karavuM) mIThAI) ghuOi: gotavuM ( zodhavuM; TUMDhavuM) ghAriyA: ghArI (=aDadanI ke maganI dhuruka: pUrakavuM dALanuM vaDuM) ghusuNie: ghUsavuM ghAriyA: ghArI (coTalInI cAre dhuMTa: ghoTa (=ghUMTaDo) bAjue rAkhelA vALanuM cakaraDuM) ghuMTa: ghUMTa (=ghAMTo) ghAriyA: ghArI (=pANImAM thatuM cakaraDuM) ghuMTa: ghUMTa (jIvanuM gUMgaLAvuM) buTTaga: ghUMTavuM [(=vAsane) gharanuM ghevara: ghebara (eka jAtanuM pakvAna) buTTaga: ghUMTavuM ( lasoTavuM) cariya: coro (moTo oTalo) gaLacavo (eTale puruSanuM cariya: coro (gAmamAM saunA gaLAnuM ghareNuM)]. besavA mATenI jagA) causara: cosara (sogaThAM vaDe ramAtI cariya: coro ( polIsamathaka, geITa) eka bAja) caharI: corI (=mAhyaru) cakkala: cAkaLo ( kosanI moTI usara: cosara(=cAra baLadanI joDa) garagaDI). cauisara: cosara (cosaruM; cAra cakka: cAkaLo (=khAsa karIne cAmaseravALuM) DAnI corasa ke goLa nAnI gAdI) vasira: cosara =cAra seranuM bharata- cakSa: cakaluM -mahollA AgagUMthaNa) LanI chUTI jagA) usara: cosara [cAra dorIvALo cakka: cAkaLo = khAkhaLiyo) 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakkala: cakaluM ( cAra rastA maLatA caNAThI: caNoThI (ratI) hoya tevuM nAkuM) cA: cAtarI (=reTiyAnI trAka) caThThalaM: cAkI (cAkaTa, be mAM callaNaga: caNiyo (=ghAgharo) AMdhaLo sApa) callanaga: coraNo (=moTI coraNI) caTTa: caTaNI calanaga: coraNo (sAthaLa AgaLa caTTa: caTako (=khAvAno casako) khUlato hoya tevA leMgho) caTTa : cATa (=kUtarAMne khAvAnuM callanaga: corANI (sthAgI; leMghI) nAkhavA mATenuM kAma) cavala: cAvala (cokhA) ca: caTAko (=svAda; lahejata) cavalaya: coLA (kaThoLanI jAta) ca: caTako (tIvra lAgaNI) caNa: cavAvuM (=vagovAvuM) caTTa: cATavuM cahutiyA: cUMTI (=cImaTI) caTTa: cATavo =halesuM) cahuniyA : caTiyo ca : cATa (=lAkaDAnA kaDachA) caMga: cAMgI =uttama prakAranuM caDapaDa: caDabhaDavuM =laDI paDavuM) (ghoDA mATe). capaDa: caDabhaDa ( gussa; khIja) aMgerI: raMgoDI (TopalI) caDapaDa caDabhaDavuM ( gusse thavuM; caMdaNI: cAMdanI khijAvuM) caMpa: cAMpavuM (=dabAvavuM) caDAriyA: caDaUtara saMpa: cAMpavuM (dajhADavuM) caDu: cADuM (3mAM DAcuM) caMpa: cAMpavuM (=lAMca ApavI) ca: cADuM (kakhAmaNuM) caMpa: cAMpavuM (ThAMsavuM) caDu: cADuM (=khADAvALuM dIvo mUkavA aMpia: caMpI mATenuM cokaThuM) cAula: cAvala (cokhA) caDu: cADuM (gophaNanI cADI) cADa: cADI (=ekanI vAta bIjAne caNoThI: caNoThI (eka jAtanuM phaLa) kahI devI te) caNoThI: caNoThI (eka jAtano velo) cAra: cADa ( kALajI; cIvaTa) 18 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra: cADa (=spardhA, caDasa) ahaTTa: coTavuM (aDDo jamAvavo cAsa: cAsa ( jamIna kheDavAthI ahaTTa: coTavuM (cIkAzane lIdhe paDato lAMbo AMko) vaLagavuM) cAsa: cAsavuM (cAsa pADavA) ahaTTaH coTavuM [=besavuM (tiracikka:cIkI(goLa-khAMDanI cAsaNIthI skAramAM)] karAtI mIThAI) mUDa: cUDa (nAno cUDo) cikhalla: cikhala ( kAdava) cUDa: cUDa (sApanI pakaDa ke AMTI) cipa: cIpavuM ( gaMjIphAnAM pattAMne cUDa: cUDI ( grAmophonanI jUnI chUTAM pADavA uparataLe karavAM) DhabanI rekarDa) cippa: cIpavuM (=vAtane coLIne cUDa: cUDo (strInA kAMDA mATenuM lAMbI karavI) ghareNuM) cipa: cIpavuM (saphAIthI ThIka cUrima: curamuM (chUTo lADu) karIne goThavavuM) celaya: celiyuM (trAjavAnuM palluM) cippa: capaTI ( cImaTI) cella: celakI [FchokarI (vahAlamAM)] cippa: cIjuM cella: chelo (=Oyo) cipa: cIpavuM (=dAbI kheMcIne cella: celo =ziSya) cIpa banAvavI) cokha: cokhkhuM (bheLa vinAnuM) cippa: cUMTI cokakha: cokhuM (=prAmANika cillA: caLuM (cakaluM) sAcuM) cillA: cIla (=samaDI) cokha: cokhuM (ekhulluM; spaSTa) cillaya: cIlo gADAvATa) cokha: cokha (kacakhAI) cihaya: cIlo ( rUDhi, rivAja) cokha: cokhuM (svaccha) rihADI: cIsa cokha: cokha =nikAlu) gulla: calUka (=mullaka; mAla (cokhavaTamAM) vagaranuM; halakuM) cokkhali: cokhaliyuM( cokhaliyAta) 19 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cokhali: cokhaliyuM (nItino ke coTTI: coTalI (=zikhA) risA) zuddhino khUba Agraha rAkhanAra) coTTI: coTalI (nALiyeranA uparanA karavA) chaG: choDa (=sukAyeluM choDuM) chellI: chalI (cAmaDIno eka roga) chachuMdara: chachuMdara (eka jAtanuM challI: chIlaTuM ( choDuM) dArUkhAnuM) challI: chAla (=jhADanI tvacA) chachuMdara chachuMdara (uMdara jevuM nAnuM challI: chAlAM (8chotarAM) prANI) challI: chalaiyuM (chalU sAva chaThThuMdara: chachuMdara (tophAnI; ghasAI gayeluM) aDapalAM khora) chavaDI: choDa (=sukAI gayeluM choDuM) chaji: chajuM ( jharUkho) chavaDI: choDa (=sukAI gayelo garbha) chaDiya: kaDavuM ( khAMDIne choDAM judAM chavaDI: choDa ( nAkamAM bAjhatuM laTa vagerenuM sUkuM paDI chaDiya: kaDavuM =ThokavuM; mAravuM) chabrija: chAvuM (=DhAMkavuM) chappatti: chApaTa (=choLa) kavi:chAvuM (chAja vaDe DhAMkavuM) chappatti: chApaTa (=thApaTa; kaviH chavAvuM ( phelAvuM) lapaDAka). TiopalI) chavijha: chavAvuM (=DhaMkAvuM; gherAvuM) chabba: chAba (=vAMsanI chAcharI chaMTa: chAMTa (thoDA jhINA jhINA chaba: chIbuM (tapelInuM DhAMkaNuM; chAMTA, pharaphara) tAsaka) chaMTa: chaMTakAva challI: chalaiyuM (trachAlanI ke lAka- chaMTa: chAMTo (=buMda; TIpuM). DAnI cUDI) chaMTa chAMTI (=nAno chAMTo; TIpuM) challI: chAla =cAmaDI uparanAM chaMTa: chAMTI (=varasAdanI jhINI bhigaDAM) pharaphara). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaMTa: chAMTo ( khAvApIvAnI ke chAra: chArAM (corI karatA halakI * sparzAsparzano saMbaMdha) jAtanA rakhaDatA eka varganA loko) chaMTa: chAMTo (=thoDuMka capaTIka) chAsI: chAza, chAsa chaMTa: chAMTavuM =vikherAIne paDe tema chikkA: chIMka nAkhavuM) chipNA: chInakI (=chinALa) chaMTa: chaMTavuM lAMca ApavI) chila: chinALa (=chinALavuM) chaMTa: chAMTa (=rAkhuM) chiNAlI: chinALa ( kulaTA; chaMTa: chAMTa (baDAI) vyabhicAriNI) chaMTa: chAMTa (=uparauparathI kApatAM chitta: cheTa (AbhaDacheTamAM) paDelA kakaDA) chipira: chappara (trachAparuM) chaMTa: chAMTavuM (=rApa mAravI) chiyADI: dhULa ( kheha) chaMTa: chAMTavuM (=baDAI hAMkavI) chillI: chelluM chaMTa: chAMTo (=rAgho; laMka) chidaMDa: zikhaMDa chAilDa: chAyala (eka jAtano chicholI: chIcharuM chApelo sADalo) chipaya : chIpo (FchApagara) chANa: zaNa =kapaDuM ('zaNavaTamAM)] chIMDI: chIMDI (=nAnuM chIMDuM) chANa: chaNavuM (bArIka kapaDAthI chuTTa: choTuM ( nAnuM) cALavuM ke gALavuM) chutti: chUtaachUta (=aspRzyatAnI chANa: chaNavuM (khaNavuM nakhathI mAnyatA) valUravuM) challucchala: chalochala chANa: chaNavuM -dabAI gayelI chatti: chota (=chocha cokhkhAInI vAtane pharI cheDavI ke ukheLavI) ke AcAranI caTa athavA tIvra chANA: chANavuM ke chaNavuM (bArIka lAgaNI) tapAsa karavI) piDAva) che: eha ( tyAga) chAyANI: chAvaNI (=lazkarI mathaka ke che: cheka (=aMta) 21 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che: oha (=vizvAsaghAta; dago) choA: choTuM (=paMgaDAno cAmaDAno che: chevAvuM = chelluM paDavuM) paTo) che(sTa): chevaTa choIe: choI (trachAla, sAMThA che: cheDo (=sImA) uparanI pAtaLI cIpa) che: cheDo (pAlava) choIA: choI ( patarAvaLa che: cheDo (=madada; Azaro) mATenI saLI) che : cheDo (=aMta) choIe: choI (=cho; cUnAno che: cheka (=sAva; taddana) chega: cheka =hada, aMta) gilI) chokarI chokarI (=strI jAtinuM chokaruM) chaDI: chIMDI (=naveLiyuM, sAMkaDI chorI: chokarI ( dIkarI) choa: chotaruM (=paDa) chokarI:chokarI [ nAmarda (vyaMgamAM)]. cho: chotaruM (FchoDuM) choDaya: choDa (FchoDavA ropA) cho: chotaruM (photaruM) choDi: choDI (FchokarI) choA: choTuM ( choDiyuM) choDi: khoyaNI (=vaghAra) cho : choTuM (=bhIMDInuM phevuM; choyara: chokara ("chokaramata mAM) resAdAra evI laTa) choyara: choro (8chokaro) jadara: jAdara (eka jAtanuM dhoLuM paDato paru jevo cIkaNo padArtha) rezamI kapaDuM) javavAraya: javArA jannattA:jAnotarajAna(=lagnanI) aMgA: jagabI (=bIDa, ghAsa jannA: jAna ( lagnamAM vara ugADavA mATenI jamIna) sAthe janAro samUha) jaraDa: gharaDuM (moTI uMmaranuM) jalavaNI: jALavaNI (=sAcavaNI; jaraDa: gharaDuM (=purANuM) saMbhALa) jalsaga: jaLasa (=jhADA vATe jimaNaya: jamaNuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Diha: jIMDavuM (choDano goTalA- jANa: jUnuM (=rIThuM; nAmIcuM; vALo bIjakoSa) anubhavI) jiha: jIMDavuM ( joDakuM) jemaNaya: jamaNuM juaArI: jAvAra (=jAra; eka jovArI:juvAra =jAra; eka dhAnya) dhAnya) johAra:juhAra (=salAma kenamaskAra, juTha: jUTha ( juThANuM) e bhAva darzAvato zabda) jhagaDa: jhaghaDavuM amala: jhAmara (AMkha-mAthAno roga) jhagaDa: jhaghaDo amala: amaro ( jhAmarI) jhaDappa: sTapaTa Amala: jhAmaro (cAmaDIno eka roga) jhaDapa: jhaDapa ( jhaDapavAnI kriyA) jhiriDa: graMDiyuM ( khUba UMDuM, pahoLuM jhaDa5: jhaDapa (=vega; tvarA) ane bihAmaNuM - kUvA mATe) jhaDa5: jhaDapavuM (ekadama jhUMTava) jhilia: jhIlavuM jhaDapa: jhaDapavuM (GociMtuM jhUMTavuM) jhillI: jhIla (trachAlaka choLa) jhaDa5: jhaDapavuM (jhUMTavuM) jhiNi: jhIMjhI (eka jAtanuM jhADa jhaDI: jhA (laganI lahe) ke jenAM pAMdaDAM bIDI vALavAmAM ami: jhImI (=kALI sADa) vaparAya che) jhallojhalli jhakoLavuM (=relachela jhaNa: jINa ( kerImAM goTalI uparanuM karavI) - rUMvATIvALuM sakhata paDo khara: jhAMkharuM(kAMTAvALuM khaLuM) ajhajha: jhUjhavuM jhaMTI: aMkuM (traguhya bhAgano vALa) gulakka: jhaLaka (opa; caLakATa) jhaMTI: cUMTuM (nakAmI tuccha vastu) jhaluka: jhaLakavuM ( caLakavuM) gAma: jhAmarI (=paganA taLiyAmAM jhuluka: jhaLakavuM (=pota prakAzavuM) . ke hathelImAM paDato phoDalo) gullaNa: jhUlaNA chaMdano prakAra). ama: jhAmuM ('lIlaamuM mAM) jhuMpaDA: jhUMpaDI 23 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaNaga: jhUmavuM ( AturatAthI TAMpI jhoDa: jhUDavuM (bUdha ke dhokA vaDe rahevuM) ThokavuM) jhuMbaNaga: jhUmavuM (laTakavuM; TiMgAvuM) jhoDa: jhoDa (=vaLagaNa; jhUDa) jhuMbaNaga: jhUmavuM ( jhUmavuM, jholiA: jhoLI (=skUlatI jhalAtI jhoTiMga: jhoTiMga (arAjaka dazA) thelI) jhoTiMga: jhoTiMga (musalamAnanuM eka jholiA: jhoLI (=bALakanI khoI) bhUta) [mANasa) jhosa:jhAMsavuM ( abhAvathI nAkhavuM jhoTiMga: jhoTiMga (=rakhaDatuM ke rameluM ke AvavuM ke paTakavuM ke mUkavuM) jhoTTI: jhoTa (=joTI, yuvAna bheMsa) jhosa: jhAMsavuM (ThAMsIne gaLacavuM jhoDa: jhUDavuM (=jhApaTavuM; khaMkheravuM) ke khAvuM) 23yA: Tahuko ( morano ke koyalano Takkara: TokarI (=AMTaDI) bolavAno avAja) Takka: Thokara (koTa) 23yA: Tahuko ( huMkArocAlatI Takka: Thokara (bhUla) vAtamAM hAjiyo bharavo te) Taccaka: Tacako (=vA) TaUyA : TovuM ( khetara sAcavavA bUma Taccaka: Tacako (=vAno avAja) pADI pakSIo uDADavAM) TaTyuA: TaTTI(vAMsanI kekAmaThAMnI Taksa: Takoro (kokano raNako) cIpono paDado) Takka: Takoro (=raNake ema vAgato TaTTaiA: TaTTI (=varaNano banAvelo Thoka) caka) Takka: TAkara (=ujajaDa verAna; TaTTaiA:TATuM ( kAmaThAMnI cIpothI gUMthela sAdaDI ke caMpo ke bhIMta) Takka:TAkara(TakorI, halako AghAta) Talavala: TaLavaLavuM (=valakhAM ke Takka: Thokara (esa) taraphaDiyAM mAravAM) 24 sApha) 24 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Telavala: TaLavaLavuM (AturatAthI TippI: TIpakI (sonerI ke rUperI jhaMkhavuM) TapakI) ralijha: TaLavuM AighA javuM; Tiba: biruM (jhADanI jAta) maravuM (tiraskAramAM)] TuMka: TUMTaLuM (kUMThuMhAthanI khoDavALuM) ralia: TaLavuM =maTavuM; sAjuM thavuM) TuMTa: TUMTiyuM (eka prakArano roga; Talia; TaLavuM (=uThavuM; dUra thavuM; iluenjha). khasavuM) TuMTa: TUMTiyuM (trakokaDuM vaLIne sUvuM te) TaMka: TAMkI TaeNTa: TU (pUMThuM; TUTaluM) TaMka: TAMkuM Tuvaya: TuMbo (roNo; maheNuM) TAra: TArI (2Thu; mAla vagaranI Tekna: TekarI nAnI ghoDI) TaeNTA: TeTuM (aphINiyo; daridrI) Tikka: sikko (DiMgo; vama) TeTA: TeTuM (TaeN thaI gayeluM) Tikka: sikko (moTuM TIluM) TeTA: TeTu rijapUta (tiraskAramAM)] Tikka: TIkI (=TIlaDI) Topio: Topa (=bilADIno Topa) Tikka: TIkI (=najara) Topio: Topa (-moTuM tapeluM) Tikka: TIkI (=sonerI ke rUperI Topio: Topa (moTI chatrI) TapakI) Topio: Topa(loDhAnI lazkarI digdara: DagaruM (GDosaluM; gharaDuM) . TopI) TiThThiyAva: TiTiyANa (kaMkAsa Topio: Topa (=varasAda vakhate kakalANa; kakaLATa) oDhavA mATenI banAtanI TopI) TiNI: TapakuM (=vAnuM goLa biMdu Topio: TopI athavA cina) Topara: Topa TippI: TAMpa (=virAmacihana) Tola: ToLuM 25 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kagiya: Thaga (eka jAtano mANasa) ThuMTha: hUNakuM (lAkaDAnI bhAre gAMTha) Thagiya: Thaga ( ThaganAruM) ThuMTha: sUMThavAvuM (= javuM; TADhathI Dhagaya: Thaga (=lUMTArAnI eka jAtanuM) akaDAI javuM) karaDa: TharaDATa (=vAMkApaNuM; vakratA) kaMTha: TUMThuM ( AMgaLAM vinAnuM ke Thaliya: ThalavavuM (3khAlI karavuM) thoDAghaNA kapAI gayelA hAthavALuM) Thalla: dAluM (=khAlI; nahIM bhareluM) ThuMTha: dUThuM =bIDI pivAI rahyA pachI Thalla: ThAluM (RkhulluM nahIM vAseluM) rahelo bhAga) Thalla: ThAluM (=dhaMdhA vagaranuM nakAmuM) ThuMTha: sUMThuM ( DALAM vagaranuM jhADanuM : ThAluM ( phogaTa; nAhaka) thaDiyuM ke evuM nAnuM jhADa) Thikkario: ThIkaruM (mATInA ThuMTha: sUMThuM =mULanuM apaMga rUpAMtara) vAsaNano bhAMgelo kakaDo) ThuMTha: ThoThiyuM ( kullAnuM phaDAziyuM) ThikkariA: ThIkaruM (=mATInuM vAsaNa) ThuMTha: koDiyuM (HkhakhaDI gayeluM) huMTha: hUNakuM (DhImacuM) huM : ThoThiyuM (kAThA jevuM vAhana) Dagamaga Dagumagu (=asthira) Dalla: daDiyA (=paDiyo) Dagamaga: Dagamaga (DagaDagavuM te) Dalla: DAlI (TopalI) Dagamaga: DagamagavuM (GDagaDagavuM) Dalla: dallo ( pUMja, thApaNa) Dagala: Dagaza ( moTo paththara) DaMka: DaMkha (caTako) Dagala: DagaLuM (= phaLanuM phADiyuM) kaMka: DaMkha (7jherI kAMTo ke AMkaDo Dapna: DaphaNuM (nAno, jADo daMDUko) ke jherI aNI) Dalsa: gaLuM (=DALI) [TopalI) DaMka: DaMkha (=dhAnyano dANo saDavAthI Dalsa: DAlI (=bheTanAM phaLaphaLAdinI paDatuM chidra) Dalsa: gaLuM ( DagaLI) DaMka: DaMkha (vera; kIno) 26 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaMka: DaMkhavuM (joDAnuM) pujaya: DUco (=moTo koLiyo) haMgA: DaMgoruM (Gdhoko) DuMgara: DAMga(jhADIvALo DuMgarI pradeza, DiMgA: DAMga ( lAMbI majabUta lAkaDI) jema ke DAMga'nuM jaMgala) daMDa: DAMDa (lUgaDAno phATelo bhAga DuMgara: DuMgara (nAno parvata) vaccethI kADhI nAMkhI be cheDA DuMgara: DuMgara (moTo Dhagalo) sAMdhI paheravA lAyaka kareluM kapaDuM) dho: pravo (Upaselo hADakAvALo paMDaya: DaMDo ( mahollo) kaThaNa bhAga) DaDaya: DaMDo (zerI) DuMdho: DUgho =moTI kaDachI) DiMDaya: vaMDo (=rasto) hiMduw: hUMDI -dAMDI, jAherAta mATenI DiMDaya: daMDI ('pagadaMDI'mAM) nAnI nagArI ke thALI) DiMDa: DUDI (=dAMDI, jAherAta karavA Dojha: Doyo ( jemAM hUkAnA mera vagADavAnI thALI ke nagArI) bharAya che te nALiyeranuM khokhuM) DAla: DALa DALuM) Do: Doyo ( Do) DAlI: DALI ( nAnI DALa) Dojha: Doyo (2nALiyerane kotarIne DAva: DAbuM kareluM vAsaNa) Dipura: deDakuM DokarI: DokarI (DosI) pujaya: praco (=rAmo) Dola: DoLa (GoLI; mahuDAnuM bI) : DUco (coLAI karIne Dola: DoLo =AMkhano kAca-goLo) game tema goTo thayeluM kapaDuM) Dola: veLo (AMkha) tujanya: DUco (nakAmA kAgaLano Dola: DoLo ( dhyAna; najara) ke kApaDano piDo) Dola: DoLo(moranAM pIMchAMno cAMdalo) tujanya: DUco (nakAmA kApaDano DolA: Dolo =pAlakhI; mAno) ke kAgaLano dATo) DolA: DoLI ( jhUlatI jhoLI) 27 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA hA 65 , , hakka: DhAMkavuM (trakathA vaDe vastune DhAla: DhALa (=varobo; saMbaMdha) AvaravI) DhAla: DhALa (Dhaba DhaMga; rIta) Takka: DhAMkavuM (=saMtADavuM gupta rAkhavuM) DhAla: DhALa (=DhoLAva; utAra) DhagUDhaggA: Dhacakacaka (pANI pItAM hAla: DhALavuM (koLI vagerenAM bairAM thato avAja) sADalA upara je lUgaDuM bAMdhe che te) Dha: DhaDhDhA (jaDa ke ThoTha mANasa) DhAla: DhALavuM [ TIpAMrUpe pADavuM DhaDha: Dha ( pataMga vaccenI UbhI (jema ke AMsu)] jADI akkaDa cIpaTa ke saLI) DhAla: DhALavuM nimAvavuM ke nIce DhaDha: DhADhI (=zaraNAI vagADanAro) nAkhavuM (jema ke AMkha)] kaTTara: DhacarI (kacarI; DosI) DhAla: DhALavuM ( nIce nAkhavuM) DhaDhara: Dhaccara ( bahu gharaDuM) DhAla: DhALavuM =(paMkho) nAMkhavo] Dhala: DhaLavuM (=amuka valaNa tarapha hAla: DhALavuM(=pAkanI kApaNI karavI) vaLavuM) DhAla:DhALavuM( pAkano aMdAja kADhavo) Dhala: DhaLavuM ( eka bAju namavuM; DhAla: DhALavuM =pAtharavuM (jema ke ADuM thavuM) khATalo)] Dhala: DhaLavuM (bIbAmAM reDAI te DhAla: DhALavuM (=bIbAmAM reDavuM; ghATanuM thavuM) gALIne DhALakI pADavI) Dhala: DhaLavuM (=pravAhI padArthanuM Dhala: DhALavuM(besaNI vagaranuM vAsaNa) bahAra nIkaLI javuM) DhAla: DhoLavuM (cAmara ke pavana) hala: DhoLavuM (FgabaDAvavuM) Dhilla: DhIla (=bedarakArI) Dhala: DhoLavuM (=reDavuM) Dhilla: DhIla (=vilaMba) DhaMDha: DhaMDha[sAva poluM ('poluMDhaMDhamAM) killa: DhIla (trazithila hovuM te) Dhala: DhALa ( khetaranA pAkano aMdAja) Dhilla: DhIluM (kamajora) DhAla: DhALa (=gAvAnI Dhaba) Dhilla: DhIluM (pocuM) 28 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ killa: DhIluM (zithila) killa: DhIluM (susta) Dhilla: DhIluM (hamata vinAnuM huMTulla: DhaMDhoLavuM hRdulla: TUMDhavuM DhozivaliyA: Tela (-moranI mAdA) DhaMkA: DhIMkavo Dholla: Dholo (GjADo, edI, mUrkha mANasa) kolla: Dholo (=vara; dhaNI) hakka: nAka (AbarU) hatyA: natha (vesara; nAkanI vALI) zaka: nAka ( koI paNa varganI hatyA: nAtha (=jamInanuM dhovANa mukhya vastu) rokavA baMdhAtI pALa) ka: nAka (nAsika) hatyA:nAtha (baLada vagerenA nAkamAM hakka: nAkuM ( kANuM) naMkhAtI dorI) hakka: nAkuM (gAmamAM pesavA badala gavara: nakaruM (navuM; sAva) levAto kara) NasA: nasa (rasavAhinI) hakka: nAkuM ( je sthaLe ghaNA rastA sA: nasa (=raso) bhegA thatA hoya te sthaLa) haraNI: nareNI (nakha kApavA zakka: nAkuM (= jakAta levA mATenuM mATenuM ojAra) thANuM). saMgara: laMgara (=saMgAra; lAMbI hAra) zaka: nAkuM (trastAno cheDo ke gaMgara: laMgara (=sadAvrata) rastAnuM pravezadvAra) saMgara: laMgara (laMgIsa; eka cheDe zakkarirA: nasakorI vajana bAMdhyuM hoya tevI dorI) : nAno (Ajo mAno bApa) saMgara: laMgara (strInuM paganuM ghareNuM) vaNa: nAthavuM(aMkuzamAM ANavuM) raMgara: laMgara (vahANa thobhAvavA NaNa: nAthavuM (nAtha ghAlavI) mATenuM vAMkA aMkoDAvAnuM sAdhana) pANa: nAthavuM (paloTavuM) sAulla: nAvaliyo (=pati) 29 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANaka: nANuM (calaNI sikko) piriaDa yUyU (bhUMkavAno avAja) khANaka: nANuM (paiso ke dhana) zipa nIpaTa (taddana) mAraTTa: nANuM (gUmaDuM pAkIne paDelo kissANa: nizAna zAra; gUmaDAnuM moTuM) sidiNI: nIMdaNa (tranIMdI nAkheluM ziala: navala (eka ghareNuM) nakAmuM ghAsa) ziala: nevala (DI) zIraNa: nIraNa (ghAsa nIreluM te) Nika: nIluM (sAcuM, pasaMda paDe tevuM) sIsaNI: nisaraNI (eka ramata) phikanIkuM (=svaccha) NIsaNI: nisaraNI (=sIDI) vikala: nakkara rIsA: nizA (=nisAra, nizAtarAthI Nira: nagharoLa (tranaThora, bephikaruM) jenA upara vATavAmAM Ave te phiccaDa: nicoDa (=nicovIne kADhelo paththara) rasa) NIsAra: nizALa (zALA) riNamyuDa: nicoDa (=tAtparya, sAra) gema: nema (Azaya; hetu) Niccaya: nicovavuM (=dabAvIne zema: nema (=niyama; nIma) pravAhI bahAra kADhavuM) rema: nema (FnizAna) Niccaya: nicovavuM (rasa na rahe satthI: nestI (modI) tema karavuM) zokha:nokha(noka, suMdara,anokhuM) Nijaja: nIvuM (=sUvuM) zokha: nokhuM (juduM) taTTI: TaTTI (=ATI; nAnI caTAI taDaphaDa: taDaphaDavuM ( phAMphAM mAravAM ke nAno paDado) taDaphaDa: taraphaDavuM (taraphaDiyAM mAravAM) taTTI: TANuM (trakAmaThAMnI cIpothI taDaphaDa: taraphaDavuM (=hAMphavuM) gUMthela bhIMta ke jhAMpo) taNaya: taNuM (chaThThI vibhakitano pracaya) taTTI: TATuM (TATAnuM banAveluM jhUMpaDuM) tatti: tathA (tamA; spRhA) 30 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUlo) tatti: tathA ( laMbANa, vistAra) teDa: teDavuM notaravuM) tamaNa: tameNa bhaya khodIne karelo tokhAra: tokhAra (ghoDo) toDara: ToDara ( maro) tara: tara (nAnI khADI) toDara: ToDara (-toro; kalagI) tara: tara (malAI) toDara: toDo (kAcuM toDeluM phaLa) taravaTTa: taravADI (eka vanaspati) toDara: toDo (caNataramAM dIvAlanI tariyA: tara (kAMpa). jADAInI dizAmAM mukAtI ITa) tariyA: tara (tarato thara) toDara: toDo (Tollo) tariyA: tara (-malAI) toDara: toDo ( paganuM sAMkaLuM) tariyA: tora (malAI) toDara: toDo (=pUNIo kAMtatAM talaheTTiyAM: taLeTI paDelo phodo) talAra: talATI toDara: toDo (baMdUkanI jAmagarI) talla: taLAI (=khUba rU bhareluM toDara: toDo (RminAro kAMgaro; gAdaluM) AituratA) zikhara) tallIvilliI tAlAvelI (caTapaTI; toDara: toDo (vAvanI uparanI tipura tIDa dIvAla) 5: sUpa (5dhI) toDara: toDo =hajAra rUpiyAnI thelI) surakka: taraka (79) toravikha:toravuM(saMtoravuM; saMtApavuM) | musalamAna (tiraskAramAM)] tola: toluM (=sa zera vajana) thaka: taka (avasara) thaththa: tAga (aMta; cheDo) thakka: thakavuM (-zAkavuM; zithila thavuM) thagha: tAga (niveDe) thas: thAka thaza: thAha che) zaka: thAkavuM ( kaMTALavuM; hAravuM) : zAha (ida) 31 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thagha: tAga (=aMdAja) thagya: zAha (taLiyuM) thaTTa: % (=giradI) thaTTaH R (jamAva) thaTTa: ThaTha ( bhIDa) tha: ThATha ( zobhA; bhapako) thaTTa: thATa (saMgItano zabda) thaDa: thara ( caDatIUtaratI cUDIono jaththo) thaDa: theluM ( ToLuM) tharathara: tharathara (=dhUje ke kaMpe tema) tharathara: tharatharavuM (=dhUjavuM) tharathara: tharatharavuM ( bIvuM) tharahara: tharavuM (trAsavuM) thalliyA: thelI (=kothaLI) thavaka: thoka (Ekharakalo jhUDo) thavaka: thoka ( jaththo) thAlA: thALa (thALe paDavuM'mAM) thignala: thIgaDI ( thIMgaDuM) thignala: thIgaNa (=gAra) thaDa: thaDa thaDa: thaDI ( pI; gaMja) thaDrakia: taDUkavuM ( garjavuM; ghAMTo kADhavo) va: udhevo ( chAparAne cUvo) thola: thola (tratokha, taka, anukULa thohara: yuvera (thoriyA) daDavaDa: daDabaDI (=utAvaLI doTa) dAli: dALa (= IMDAnI jaradI) dayAvaNa: dayAmaNuM dAli: dALa (eka vAnagI) dayAvaNa: dAmaNuM (oziyALu) dAla: dALa (kaThoLanuM phADiyuM) dayAvaNa: dAmaNuM (=garIba) dAli: dALa (=gaDagUmaDa upara vaLatuM davara: dAvaDI (=dorI) choDuM) dahitthara: dahIMtharuM dAMDI: dAMDiyuM (eka jAtanuM vastra) datavaNa: dAtaNa di: dI (=dazAno graha) dAdiA: dADhI diH dI (divasa) dAmaNa: dAmaNa =gadheDa-dhoDAMnA paga duddhi: dUdhI bAMdhavA mATenuM doraDuM) duddhihI: doNI (hAMDalI) 32 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dora: dora (=jADuM doraDuM) dora: dorI ( doraDI; rasI) dora: dora ( pataMganI pAtaLI dorI) dora: dorI (=mApavA mATenuM sAdhana) dora: dorI (lagAma) dhaNiA: dhaNiyANI (=patnI) dhavya: dhavA (zakita) dhaNiA: dhaNiyANI (=mAlikaNa) dhavya: dhavA (sArI dazA) dhaNiA: dhaNI (=bhArevAI zrI) dhasakka: dhAsako (=rAba) dharagsa: dhAgo =jUnuM phATeluM lUgaDa) dhANA: dhA (=madada mATeno pokAra) dharagsa: dhAgo (=doro) dhakka: dhaDUkavuM (gAjavuM) dhakka: dhabakavuM ( dhaDakavuM) dhaDuka: dhaDUkavuM (ghAMTA kADhavA) dhavakka: dhAka (=aMkuza) dhUmarI: dhUmara ( dhummasa) dhUmasihA: dhummasa dhavakka: dhAka ( ra; bIka) dhUlihaDI: dhuLeTI dhavakka: dhAka baherApaNuM) dho: dhopuM (roDuM) dhavya: dhava ( puSTi; teja) dho: dhoLuM (DhoTha) paie: 5 (paiDuM) pausa: poha (moTuM paroDhiyuM) pauNa: phaNagI (-nAno phaNago) pora: pera (=khabara) paera: pera ( tadabIra) pora: pera (=prakAra) pora: pera (=rIta). para: pere ( peThe mAphaka) pakka: parka (=aMdhu) pakka: paE (-chetarAya nahIM tevuM) paka: parka ( pAkuM dRDha) paka: peka (hoziyAra) pagaya: paga(avarajavara) pagaya: paga(cAlavA mATeno avayava) pagaya: paga (mULa) pagaya: pAga (=paga) 33 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pagala: pAgala ( gAMDuM). pathArI: pathArI (=mAMdagI) paccala: pahoMceluM (35) patthArI: pathArI (=mukAma) pajaja: pAja (=pALa) padpAdara (=bhAgoLa pAsenuM medAna) paTTaila: paTela (=gAmano mukhI) padhara: pAdara paTTaila: paTela (=amuka jaththAno paddhara: pAdhara (=ujajaDa) ke saMghano vaDo) paddhara: pAdhara (kakhulluM) paTTaila: paTela (=paTala; jamAI) paddhara: pAdharuM paTTaila: paTela (=pATIdAra) pappIa: papaiyo ( cAtaka) paTTI: paTArI (= peTI) pahala: pamaravuM (=pImaLavuM, maghamaghavuM) payA: pATu (lAta) payA: payuM [=polANa (kUvAnuM)]. paDasuA: paNacha ( dhanuSanI dorI) paraDA: paraDakuM (=sApoliyuM) pAlI: paDALI (aDALI) pariaTTa: pariyaTa (=dhobI) paDigiasaNa: paMciyuM palakka: paLakavuM ( padhavuM) paya: pADo (=bheMsanuM nara bacyuM) palakka: paLakavuM (=moMmAM pANI paDiyA: pADI(=bheMsanuM mAdAbacyuM) chUTavuM) paNaya: paNa ( retI-dhULavALo daDo palasuH paLazI (=khuzAmata) pahae: panuM (kerI vagerenuM khaTa- pavaDha: poDhaNa (zayana) madhUruM pINuM) pasUma: pazuDuM (=bALaka) pahA: pAno (thAnelAmAM dUdhano pahilla: pahela (AgevAnI) bharAvo) pahilla: pahela (=prAraMbha) pattala: pataLavuM ( gusse thavuM) paMkhuDI: pAMkhaDI pattala: pataLavuM (=pIgaLavuM) pati: pAMthI (seMthI) pAla: pAtaLuM pADahuka: pahADa (AbhAra) pattANa: patAvavuM pADI: pADI pathArI: pathArI (=bistaro) pADosa:pADoza (=pADozaNa; pADozI) 34 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArakka: pArakuM pupua: phoTTa (=khAlI phUleluM mANasa) pArA: parAI (khAMDaNIno dasto) pupurA: phorpha (ziMganuM photaruM) pArAI: parAI (narAja) puNI: phoI (I) pArAi:pArI (=paththara phoDavA mATenI puMkhaNaga: pUMkhavuM narAja). paMkhaNaga: khaNuM(GoMkhavA mATenAM pArI: pAra (baraNI) dhUsaLa, musaLa, ravaiyo ane trAka pArI: pAvarI (=doNI) paikI dareka cIja) pAli: pAlI (anAjanA mApanuM pujya: pUMjo (vAsIduM; kacaro) vAsaNa) pUNI: pUNI pAli: pAlI (=cAra zeranuM mA5) pejamla: pejArI (=gharamAM bhaya taLiye pAchaLano chAparAvALo coka) pAvaya: pAvo (vAMsaLI) peTa: peTa pAvaya: pAvo (=sisoTI) pAsa: paziyuM ( karabaDImAM mukAtuM peTAla: peTAro (paTAro) dhAravALuM lokhaMDI phaLa) peDAla: paTArI ( peDhI) pAsa: paziyuM (=rAMpaDI) paMDAra: pIMDAro ( bharavADa ahIra) veMDhAra: pIMDhAro (=lUMTAru jAtano piulI:pela ( pIMjelA rUnI thepalI) piulI: pola (trapaluM 3) pokka: pokaLa ( khoTuM) piulI: pola (=polavuM) pokka: pokaLa (FpoluM) piulI: polacuM (RpocuM godaDuM) poca: pocuM dabAvya dabAya tevuM) pigala: pIMgaLuM (8pILacaTuM; mAMjaruM) poca: pocuM (nabaLuM ke DhIluM) pihula: pihuDo (pIsavo) poca: pocuM ( bIkaNa) pIThI: pIDha (rela) poDa: poca =dANA vagaranuM pIThI: pIDha (=vaLI) (DAMgaranuM) khokhI pIlua: pIluM (maraghInuM baccuM poccA: pocaraDuM ( bIja na thayuM pIluma: pIlo ( phaNago) hoya athavA aMdara marI gayuM 35 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya tevI ziMga). poya: pora (=paruM) poTTa: poTo ( phAnasano goLo) polya: pola (=goTALo) poTTa: popaTo (=caNAnI ziMga) polya: pola ( jUThANuM) poTTala: poTalI (=nAnI gAMsaDI) polya: pola (polANa) popaya: paMpALavuM (=papaLAvavuM) polya: poluM (khAlI) popaya: popaluM (nakAmAM phAMphAM polya: poluM luM; bhola mAratuM) ('jADuMbhola'mAM)]. popaya: popaluM (=pocuM) polya: poluM (=mithyA dekhAvavuM) pappaya: popaluM (laDAveluM) poha: podaLo (FchANano do) phagga: phagavuM (= chakavuM) kukkA: phoka (= nakAmuM, vyartha) phaguphagavuM (bolIne pharI javuM) kukkA: phoka (=rada; phogaTa) phagga: phagavuM (vAMkuM bolavuM) kungaku: phUgavuM (=Uba vaLavI) pha: phADavuM (cIravuM) phuggaku: phUgavuM ( phUlavuM) phaDa: phADyuM (phADiyuM) duggaphugga: phUgavuM (=ahevuM) phaga: phaDaca (cIrI) kuMkA: phUMka (=prANa) phaNita: phaNI (=kAMsakI) kuMkA: pheMka ( moMmAMthI pavana phUMkavo te) phiniha: phaNI (sALano kAMsakI pheraNa: phera (GgherAvo) jevo bhAga) keraNa: phera (cakkara) pharakida: pharakavuM ( khasavuM) pheraNa: phera (taphAvata) pharakkida: pharakavuM (dekhAvuM) pheraNa: phera (=sammara) pharadi : pharakavuM (=dhU javuM) pheNa: phera ( peca). phAlI: phaLI (=ziMga) pheraNa: phera (degpheravavAnI khIlI) phiNiyA: pheNInI (sUtarapheNI) pheNa: phera =lUgaDanI phaDaka) 36 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pheNa: phera (pharIthI) phelsa: phasAvuM (=khasI paDavuM) phelvasa: phasaDavuM ( phasAI javuM) phoDi: khoyaNI (=vaghAra) phA: popa [ajANyo cora (bALakane kahevAmAM)] phA: popo (kAjaLanuM TapakuM) bailDa: bela ( baLada) bahuArI: bahoravuM =jhADu kADhavuM) bauNI: vaNa (kapAsa) baheDa: baheDo (kAdava-kIcaDa) bauNI: vaNa (kapAsanuM khetara) baMdira: baMdara bauNI: vaNa (FkapAsano choDa) bAma: bA (vahAlano udgAra) bauhArI: buhAravuM (=ADu kADhavuM) bAiyA: bA (vaDIla strInA nAma bauhArI: buhArI (=sAvaraNI) pAchaLa vaparAto zabda; jema ke baDa: baDa (baraDa) 'kastUrabA') baDa: baDa (moTuM) bAiyA: bAI baDa: barDa (bhAre). bAiyA: bAyaDI ba: baDa [=moTuM (baDabhAgI'mAM)) bAiyA: bairI ba: baDagho =jADo-laThTha mANasa) bAuslima: bAvaluM (= pUtaLuM) bahuH bhaDa [=pUruM ("bhaDabhAdaramAM)] biccAI:bagAI (eka jAtanI mAkhI) bau: bApa biccAI:bagAI (kAnano eka roga) bappI: bapaiyo (cAtaka) biTTI: beTI =putrI) bapuDa: bApaDuM biTha: beThaka babbarI: bAbarAM biTha: beTheluM bara: baru nitaranI jAtanuM ghAsa) bukkA: bUko ( koLiyo) bahAdu: baLada bA: mukkI (eNso). baha5: baliyo ( baLada) bAra: bakaro (bakavAda) balijha: baLiyuM ( joradAra) bukkAra: bakAro bUma) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bukkAra: bakora [=ghoMghATa beli: belI (=dhaNI) ( zorabakora'mAM)]. beli: belI (murabbI) bukkAra:bakoranuM (barakavuM;bolAvavuM) beliH belI (sahAyaka) bakkAra: bokAso (cIsa, rADa) bokaDI: bakarI bukko: phAko ( phAkavAnI cIjano bojha: boja (bhAra) koLiyo) boTTa: boTavuM (=abhaDAvavuM) bujajaNa: bujhAruM =pANInA mATalA boTTa: boTavuM (=rokavuM) upara DhAMkavA mATenuM pAtra) boDa: bhoDuM (=mAthuM) bujaNa: bujhAvavuM (traolavavuM) boDiya: boDavuM (mUMDavuM) bujaNa: bhUMgavuM (=AvaraNa karavuM) boDa: boDuM ( khulluM) bujajaNa: beMgavuM (=vadhArepaDatuM boDa: boDuM (=mathALA vagaranuM) bolavuM) boDa: boDuM (=mAthe vALa na hoya buDira: buDiyALa ( buDathala) buNa: bIneluM bohArI: buhArI (=sAvaraNI) muMbA: muMba ( bUma) bohArI: bogharo (-moTo sAvaraNo) muMbA: boMbaka (saMgItamAM vAyu- boMTaNa:boTaNI (=DIMTaDInA AkAranI doSathI Upajato jADo kaThora svara) cUsaNI) beDA: beDo (=vahANa) boMTaNa: boTaNI (=stananI DIMTaDI) teva) bhaThThI: bhAThuM (trachIcharA pANIvALI bhalloDa: bhAloDuM (=vIra) jagA). bhalloDa: bhAloDuM (=vIranuM pAnuM) bhaThI: bhAThuM (nadIkAMThAnI retALa bhaMDa: bhaTTo (vaMgaNanI goLa jAta) jamIna). kikaDo) bhaMbhala: bhAMbharabhoLuM (sAva bhoLuM) bhaThI: bhAThuM (zeraDIno mULavALo bhaMbhAva: bhAMbhaLuM ( khAruM) 38 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaMbhala:bhAMbhaLuM (=khokharasAdavALuM) bhiDa: bhIDa (=saMgI) . bhaMbhala: bhAMbhaLuM besvAda) bhiDa: bhIDa ( bhIDo) bhaMbhA: bhaMbhalI (merI) bhiDa: bheDavavuM(zaratamAM utAravuM) bhaMbhA: bhaMbhalI (=sAMkaDA moMnI bhittara: bhItara (aMdara) badAmanA ghATanI bataka) bhittara: bhItara (=aMdarano bhAga) bhAiphaMDa: bhAMDa bhittara: bhItara (hayuM; dila) bhAu: bhojAI =bhAbhI) bhiga:bhInuM(zayAma, bhInevAnImAM) bhADa: bhaThThI bhuphakhA: bhUkha (=bhazako) bhADa: bhaDa (zabdanI AgaLa vaparAto bhUgala: bhUMgaLa (eka vAgha) zabda; jema ke "bhaDasALa" cUlAno bhaMgala: bhUMgaLa (gaja) ke sagaDIno UnI rAkhavALo bhaMgala: bhUMgaLI kipaDuM) bhUgala: bhUMgaLuM bhiTTa: bheTa (kammare tANI bAMdheluM bhaMDa: bhUMDa (FDukra) bhiTTa: bheTa ( bakSisa) bhoI bhoI ( pAlakhI UMcakavAno bhiTTa: bheTa (=meLApa) dhaMdho karanAra) bhiDa: bhIDa ( gIradI) bhola: bhoLuM bhAga) maie: maheNuM (ToNo) macaDha: macaDavuM (AmaLavuM) ma: mau (=ghaNA divasanuM bhUkhyuM) majajA: mAjana (aMkuza) mAu: mau (=bhUkhathI TaLavaLatuM) majA: mAjhA ( maryAdA) mau: mau (-mIMDuM khAvAno maja: mAga (hada) abharakho dharAvanAra). maAra:majiyANuM(GbhAgIdArI) mauma: muvADuM (nAnuM gAmaDuM) majawAra: majiyAruM sahiyAruM) makkoDa: maMkoDo ma: mahuM maDadu) 39 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ makka: maTakI (=mATalI) mAma: mAmA (cora) maDhi: maDhavuM (=AvarIne ke lapeTIne mAma: mAmA (=mAnArthe mAno bhAI) jaDI devuM) mAma: mAmA (zatru) maTiamaDhavuM (FchetaravuM) mAmaga: mAmo mattaga: mAruM [=pezAba (jaina) | mAmI: mAmI mattavAla: matavAluM (madamasta; mAla: mALa (meDo) mAteluM). mAsurI: mosara ( phUTatI mUcha) mayaNA: menA (=sArikA) miTa: maTavuM (=LavuM) mayAlI: mayALa (eka velo) miTa: maTavuM (=sAjuM thavuM) marajIviya: marajIvo (=dariyAmAMthI micaNa: macavuM motI kADhanAra) mukkala: mokaLuM (=udAra) marajIviya: marajIvo ( maraNiyo) mula: mokaLuM (khulluM) malaMpia: malapatuM (=umaMgamAM ThATha- mukkala: mokaLuM (tranikhAlasa) mAThathI dhIre cAlatuM) mukkA: mukkI malia: malakUDuM (=doNI) mugala: mogala malTa: mahAlavuM (AnaMdamAM ahIM mukjhaAra: mojhAra (-madhya) tahIM pharavuM) | muThThima: moTama ( moTapa) malTa: mahAlavuM (=moja karavI) mubha : mobha masaraka: masarako ( marmavacana) aravi:moro (=khAsa jAtanuM AbharaNa) mAra: masaLavuM (=mardana karavuM) muria:moramora (=khAdyacIja moMmAM mADi: mADha (eka rAganuM nAma) ghAlatAM chUTachUTuM thaI jAya ema) mADi: mADha (=mahollo) muria: moravaNa (=akharAmaNa) mADia: mADha (=meDIvALuM suMdara muria: moravaNa (trachANAMno gora) makAna) muria: moravAvuM ( kapAvuM) mANa: mANuM (nava zeranuM mA5) muhavikkoNo: mokANa (Aphata) YO Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUDa: mUDo (=so maNanuM vajana) melI: meLo ( meLApa ke bheTo) meDaya: meDI te mere; mALa) meharI: merI (strI) meka: meDha ( khaLAnI vacce ropelI mokla: moklavuM thAMbhalI) moca: mocI melI: meLo ( ghaNAM mANasonuM bheguM moca: mojaDI thavuM te) molma: mobha rakakhaliyA: rakhAta raMjaNa: rAMjhaNa (pagano eka roga) rakakhavAla: rakhavALa (cokIdAra) : rAMDhavuM rakakhavAla: rakhavALa (rakSaka) riddha: rITuM (du:kha veThI kaThaNa thayeluM) 23: raDa= gabaDavuM (reDabaDavuMmAM)] riddha: rITuM (nagharoLa) ra3: raDavuM riddha: rITuM (=vaparAIne majabUta 23: raDhiyAra kinadhaNiyAtuM (Dhora)] baneluM) 23: reDavavuM ( gabaDAvavuM) riMgaNI: rIMgaNI (rIMgaNAMno choDa) ra3: reDavavuM (=nibhAvI levuM, rIDha: reDhiyALa (nadhaNiyAnuM) ra3: reDavI (eka jAtanuM gADuM) rIDha: reDhiyALa (namAluM) ratti: rAMta (jAma). rIDha: reTuM (gADhuM) ra: rApha (rApha) rIDha: reTuM (rakhaDatuM) rava: ravaI (nAno ravaiyo) rUa: radhvArI: rabArI (bharavADa jevI eka reDA: reDo (=vAcho) jAtano mANasa relsi: rela ( pUra) rasi: rasI =paru jevuM pANI) resi: resavuM (=cIrI nAMkhavuM) rasikhA: rasI (roganAM jaMtuonI rojha: rojha (eka jAtanI ghoDI) banAvelI davA) rojha: rojha (prANI) 41 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roTa: loTa (=ATo). roTTaga: roTalI rola: roLa (gabharATa) rola: roLa (GjhaghaDo) rola: roLa [=poke poka mUkI raDavuM te ( raDAroLa mAM)]. rola: roLo ( ghoMdhATa) rola: roLo (=bhAMjagaDa) roMkaNa: rAMka (sAlasa; garIba) laga: lagabhaga (Azare) lAga: lAgo (keDo; pIcho) laga: lagolaga (=aDoaDa) jiAta) lAga: lAgo (=vero). lajajAluiNI: lajAmaNI (= jhADanI lAhaNa:lahANuM ( khuzAlInA prasaMge laDaha: laTako (cALo) bheTanI vaheMcaNI) laDaha: lADI (komaLa kanyA) lillira: lIluM ( kAcI kerInA raMganuM) laDaha: lADI (navI paraNelI vahuM) lillira: lIluM ( tAje). laDiya: lADa lilira: lIluM (bahu tAlevaMta) lA: latADavuM ( nukasAna karavuM) lillira: lIluM (GbhInuM) lA: lAta (=pATu) lisaya: lIsuM (lAsariyuM) la: lAdavuM lisaya: lIluM (= sarakaNuM) laHi lAda (=lIda) lisaya: lIsuM (suMvALuM) lapasiyA: lApasI liDiyA: lIMDI lallaka: lalakAravuM =paDakAravuM) libohalI:lIMboLI (=lImaDAnuM phaLa) lalli: lallo (7khuzAmata) luMbI: laeNba (lUma) ("lallopacco mAM) loDha: loDha (=pUrano ghoDo) lAga: lAgo (GhakasAI) loTa: loDhavuM ( carakhAthI pIlavuM) 42 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaiMgaNa: veMgaNa vaDI: vaDI (coLAnI dALanI eka vaNiI : vaNa (-kapAsa) banAvaTa) vaNiI: vaNa (kapAsanuM khetara) vaDu: vaTa [=mukhya; badhA mATenuM vaNI: vaNa (kapAsano choDa) ( vaTahukamamAM)] vakka: vAka (loTa baMdhAya tevI tenI vaDu vaDa(=vaDuM, jemake vaDasasaromAM) cIkAza) va: vaDavo (pUrvaja; mAno ke vakka: vAka (sattva, kasa) bApano bApa) vakakhAra: vakhAra (koThAra) 13: vaDuM (= vaDe; moTuM) vaghAma: vAgha (=madada). vaDuila: vIla ( pUjya mANasa) vaThTha: baTAvuM (=pAchuM vaLavuM) vaDuila: vaDIla (pUrvaja) vaThTha: baTAvuM (=vAsa mAravI) vaDila: vaDIla ( murabbI) vaThThaH baTeruM ( moTuM koDiyuM) vala: vAdaLa vaTTa: baTeruM (rAmapAtara) vaddhio: vAMdhara (=sArI rIte khasI vaThTha: baTero ( mATIno vADako) na thavAthI vadhI gayelA vRSaNavALo vaTTa: baTTo (ALa; tahomata) Akhalo) vaTTaH baTTo ( DAgha lAMchana) vauia: vApho (=dharu mATeno kyAro) 1TTa: : : varaie: varI (kAMga jevuM dhAnya) 1ThTha: vaTaka (vadhArAnI rakama) varaMDa: vaMDI vaThTha: vaTaka (ra) varaDiyA: varaMDa (osarI; pALI) 1: vATavuM valagaMgaNI: vaLagaNI (=vADa) va: vATI ( kAcalI) valiA: vAliyA ( trAjavuM ke vaThTha: vATI (=vADakI) pALazuM je dorInA AdhAre 1ThTha: vATuM (bogharaNAnA ghATanuM laTake che te) vAsaNa) valiA: vAliyA (=dhanuSyanI dorI) 43 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vallara: vAlarA ( je jamIna upara viara: vIraDo vAvaNI karyA agAu AgalA viAliu: vALu (=rAtanuM bhojana) pAkanAM ThUMThAM bALavAmAM Ave vikaboDa: vakhoDavuM (=vagovavuM) che te) vicca: bIca (vacce) vahiyA: vahI tri(korI ke lakhelI) vicca: vaca (=madhyasthatA) copaDI] vicca: vAMcavuM vahiyA: vaDI (tranAmAno copaDo) vicchoiya: vachIyuM (=vikhUTuM paDeluM) vahiyA: vahI (=vaMzAvaLInI copaDI) vichIM: vacho ( phATaphUTa) vahilla: vaheluM (=utAvaLuM) vicchoha: vacho (=bheda, viyoga) vahila: vaheluM =jaladI) viTTAla: vaTALa (=bhraSTatA) vahola: vaheLo (nAno pravAha) viTTAla: vaTALavuM (=vaTalAvavuM) vahola: vaheLo (=vaheNano khADo) virasa: varasa (=varSa) vahola: vaholiyuM (=vaLiyuM) vihANa: vahANuM (=prabhAta) vaMTha: vaMThavuM (=vahI javuM, viTalisTa: viTalAgI (=vazIkaraNa phATavuM) vidyA). vaMTha: vAMDhI (=varanA abhAve paraNyA viTaliA : vIMTalo (=vIMTo) vinAnI) viTiyA: vIMTalI (strIonuM nAkanuM vaMDha: baMdha ghareNuM) vaMDha: vaMTI (=vaMDI) vilI: vaLa (=bharatI) vAla: vAghela guNaNa: vaNavuM vADI : vADa vegnala: vegaLuM (alaga) vAyAra: vAyaro veltha: veliyuM (=valuMDhaMga vagaranuM) vAvaNI: vAvaluM (AMkhamAM paDeluM vellaga: vahela (=ratha; vAhana) jhINuM phUla) vellavi: pataraveliyuM (aLavInuM vAhalAra: vahAla (=prIti) pAna) ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veba: voya...voya (du:khano ke vahI: voDakI (=oTaDuM; juvAna bhayano pokAra) gAya ke bheMsa) vojha: oe (kuMbhAra) levuM) sajio: sajAyo (astro) sarI: sara(sAMkaLI, gaLAmAM paheravAsakka: sAjuM (Akha) nI sera) sokka: sAjuM (etaMdurasta) sarI: sera (ghAsanuM capaTuM pAna ke saTTaH saTTo (lAbhanuM lekhuM mAMDIne saLI) kareluM sodAnuM sAhasa) sarI: sera (mALA) saTTa: sATuM (karAra) savaDahuna: savaLuM saTTa: sATuM ( bahAnAnI rakama) saha: seM ( madada) saTTa: sATuM (=mAlane badale mAla saMkallia: saMkelavuM (ATopavuM) Apavo ke kanyAne badale kanyA saMkelli: saMkelavuM (pAchuM vALI ApavI te : sATuM (mUla TheravavuM te) saMkelzia: saMkelavuM =bheguM karavuM) satyara: sathavAro (kaDiyAnI eka saMgarigA: sAMgarI (samaDInI ziMga) jAtano AdamI) saMghADa: saMghADo ( joDI; yugala) satvara: sathavAro (kAlo) saMghADI: saMghATI bauddha (=bhikSukanuM satvara: sathavAro (sAthe) upavastra) saphara: saphara (pravAsa) saMkI: sAMDha (=UMTa) saribharI: sarabhara sAulI: sAllo sarivAya: saravaDuM rahI rahIne sAulI: sAvaliyuM paDatuM varasAdanuM jhApaTu) sAulI: sAbu sarisa: sarasuM (=pAse najIka) sAmari: sAmara [ zImaLo (jhaDa)] sarisarI: sarAsarI sArI: sAdaDI 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhaliba: sisoLiyuM sAhulI: sAhelI siitI: sIDI sikottarI: zikotarI (=zikotarI jevI bhUtaDI) sukANaya: sukAna saMkala: suMkhaLuM (=ubI uparano soya jevo raso) suMdha: suMghavuM suMcala: saMcaLa seDhI: sIDI serI: zeraDI serI: zerI serI: sera (=saLI) selsi: zelAyuM (noMjaNuM; khAsa upayoganuM doraDuM) selsi: zelI (cakamakathI devatA * pADavA mATenI doraDI) selsi: zelI (=bhasma) selsi: selI (DokamAM naMkhAtI kALA dorAnI AMTI) sovaNa: soNuM hakka: hAMkavuM ( calAvavuM) halahala: halakAhola (= ghoMghATa; hakkA: hAka kolAhala) haDahaDa: saDasaDa (UkaLavAno avAja) halAhala: hAlakaDUlaka (tophAna; haDu: hADa (Fcheka ja; ghaNuM ja) avyavasthA) ha: hADa ( bAMdho) halla: halakavuM (helArA mAravA; hapha: hADa (hADakuM). bhIDathI dhamAla macAvavI) hatvalli: haDaselo ( dhakko) halla: halaco (=ghasAro) hathava: hathevALo (hAthavALo) halla: halaco ( nukasAna) haththiyAra: hathiyAra (ojAra; zastra) halla: halavuM =hAlavuM) hariAlI: hariyALI ( lIlotarI halla: hallo ke tenI zobhA) halla: haLavuM ( hAlavuM; jhUlavuM) halabola: halamala (hAlabakAla) halla: helo (GjhapATo) 46 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ halla: helo ( dhakko) hikkima: hikarANa (rokakaLa) halla: helo ( harakata) hiMcima: hIMcavuM hallakhulla:halakula-Dalamala dhamAla) heTha: heThaheThe (nIce) kiAphalo) haMjaya: hAMjA (zarIranA sAMdhA) heDA: heDa (=vecavA mATenA baLadono haM": hAMjA (hiMmata, zakti) hera: heravuM =nihALavuM) hikkima: hirANa (bUmarANa; hoDa: hoDa (zarata) kaklANa) hola: holo (paMkhI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanaga2 Bee 9 amAre kozasAhi. zrI yaza * sArtha gujarAtI joDaNI koza A kozanI joDaNI have svIkRti pAmI ? rAdo tathA vyutpatti ane zabda prago umerIne Avye che. sudhArelI vadhArelI pAMcamI AvRtti hA - gujarAtI - hindI keza gujarAtanA vizALa vidyArthI vargane najara samakSa rAkhIne tema ja gujarAtI bhASAnA lokabhAgya sAhityane hiMdImAM utAravAnA kAryamAM madadarUpa thavAnA hetune lakSamAM rAkhIne A kozamAM lagabhaga 25,000 gujarAtI zabdonA arthe hiMdImAM ApavAmAM AvyA che. cAlu zabda prayAgonA artha paNa ApavAmAM AvyA che. hiMdI zIkhanAra gujarAtIne A kAraNe avazya upayogI thaI paDaze. kiM. rU. 8.00 TapAlaravAnagI alaga hiMdI-gujarAtI koza saMpA0 maganabhAI desAI hiMdI-gujarAtI dezanI sudhArelI vadhArelI trIjI AvRttimAM hiMdInA cAlu vaparAzanA 33,000 zabdonA gujarAtI arthe temanA vyAkaraNa sAthe ApavAmAM AvyA che. rASTrabhASAno abhyAsa have vadhatA jAya che eTale tenA abhyAsIonI eka meTI jarUriyAta A kAza pUrI pADe che. kiM. rU. 6.00 TapAlaravAnagI alaga vinIta joDaNI koza vinIta sudhInI kakSAnA vidyArthIone TuSTi samakSa rAkhIne A kozanI racanA karavAmAM AvI che. bhASAnA rAjanA vaparAzanA zabdo uparAMta gaNita, vijJAna, jIvavijJAna, vanaspatizAstra vagerenA pAribhASika zabdo paNa ApavAmAM AvyA che. kula 39,000 zabdo AmAM che. vidyArthIo uparAMta sAmAnya janatA tema ja lekhakavargane e upayogI thaI paDaze. kiM. rU. 7.50 TapAlaravAnagI alaga (pUMThA pAna 3 upara cAla ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mi Gyanbhandar-Umara, Surat Www.umaragyanbhandar.com