Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 anusandhAna-50 ajJAtakartRkA bhaktAmarastava-sukhabodhikA vRttiH saM. vijayazIlacandrasUri bhaktAmarastava paranI A TIkAnI 9 pAnAMnI, azuddhipracura prati nijI saMgrahamAM maLI. kartA ke lekhakanuM nAma nathI. anumAnataH 18mA zatakamAM lakhAyelI lAge che. A vRtti Ama to paramparAgata vAcanAnusArI ja che. parantu AmAM paNa keTalAMka sthaLoe mahattvanA pAThabhedo jovA to maLe ja che. jemake padya 6mAM 'mukharIkurute' prayoga cci-pratyayAnta hovAnuM jANItuM che, A vRttimAM paNa te pramANe artha karelo ja che. chatAM ahIM accyanta prayogarUpe paNa te darzAvela che : 'mukharI-vAcAlaH kurute' A rItano padaccheda ane artha manorama paNa lAge che. padya 23mAM 'tamasaH purastAt' pATha maLe che. prasiddha ane yogya pATha joke 'parastAt' che. TIkAmAM paNa 'andhakArasya agre arthAt madhyAndha(madhye'ndha) kArasya' evo artha thayo che. padya 26mAM pracalita pATha che 'jina ! bhavodadhizoSaNAya', ane ahIM jovA maLato pATha 'janabhavodadhizoSaNAya'. alabatta, pahelAM 'jina !' evo pATha vivarIne pachI ja 'jana' evo pATha darzAvAyo che. teno artha 'janAnAM bhavodadhiH janabhavodadhistaM zoSayatIti' ema karyo che. eja rIte, padya 27mAM 'vividhAzrayajAtagarvaiH' evo pATha to svIkAryo ja che, parantu tyAM vikalpamAM 'vibudhAzrayajAtagarvaiH' ema pATha paNa darzAvyo che, ane tenI vRttimAM 'vibudhAnAM anyadevAnAM AzrayaH' ema artha karavAmAM Avyo che. mukhya pATha tarIke 'vibudhAzrayaH' ane vaikalpika pATha 'vividhAzraya0' levAyo che. bhaktAmara paranI vividha TIkAo che, jemAMthI ghaNI aprakAzita haze. te A rIte prakAzamAM Ave to rasaprada bane tema che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara 2009 25 I bhaktAmarapraNi(Na) tamaulimaNiprabhANAmiti / yaH samiti / asya vyAkhyA-kiletyavyayaM padaM satyAgamanamaGgalArthavAci / ahamapi prathamaM jinendraM stoSye / kiM kRtvA ? jinapAdayugaM samyak praNamya / jinasya prathamatIrthakRtaH pAdau - caraNau, tayoryugaM-yugmaM jinapAdayugam / samyak trikA (ka) raNazuddhyA, natvA / kathambhUtaM jinapAdayugaM ?, bhaktAmarapraNatamaulimaNiprabhANAM udyotakam / bhaktAzca te'marAzca bhaktAmarAH, teSAM praNatA ye maulaya:, teSu ye maNaya:, [teSAM yA: prabhAH tA:] bhaktAmarapraNatamaulimaNiprabhAH, tAsAM bhaktAmarapraNatamaulimaNiprabhANAm / udyotayatIti udyotakam / tatprakAzakamityarthaH / punaH kathambhUtaM jinapAdayugaM ?, dalitapApatamovitAnam / dalitaM - dUrIkRtaM pApatamaso vitAnaM yena tat dalitapApatamovitAnam / tatpunaH kimbhUtaM jinapAdayugaM ?, bhavajale patatAM janAnAM yugAdau Alambanam / bhava eva jalaM bhavajalam / tasmin bhavajalesaMsArasamudre, patantIti patantaH, teSAM patatAm / yugasya AdiH yugAdiH, tasmin yugAdau / taM iti kam ? / yaH suralokanAthaH (thaiH) stotraiH saMstutaH / suSThu rAjante iti surA:, teSAM loko-jagat svargaH, tasya nAthaiH prabhRtibhi: (? bhUpatibhi: ? ) suralokanAthaiH / saMstutaH-samyak stutaH / kathambhUtaM (taiH) suralokanAthaiH ?, sakalavAGmayatattvabodhAt udbhUtabuddhipaTubhiH / 'vAci vikAro vADmayaM sakalaM ca tat vAGmayaM ca sakalavADmayaM tasya tattvaM sakalavADmayatattvaM, tasya bodhaH sakala vAGmayatattvabodhaH, tasmAt / udbhUtazcAsau buddhizca udbhUtabuddhiH, tayA paTavaH udbhUtabuddhipaTavaH, taiH / kathambhUtaiH stotraiH ?, jagattritayacittaharaiH / jagatAM tritayaM jagattritayaM, jagattritayasya cittaM jagattritayacittaM, tasya harANi jagattritaya-cittaharANi taiH / punaH kiM0 stautraiH ?, udAraiH - pradhAnaiH // 1-2 // yugmam // buddhyeti / he vibudhArcitapAdapITha ! ahaM vigatatrapaH asmi / vibudhaidairvaiH arcitaM pAdapIThaM yasya sa vibudhArcitapAdapIThaH / vi-vizeSeNa gatA trapA yasmAt sa vigatatrapa: / nirlajja ityarthaH / kathambhUto'ham ?, buddhyA vinA'pi stotuM-stavanAM kartuM samudyatamatiH / uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati - bAlaM vihAya jalasaMsthitaM indubimbaM - candramaNDalaM anyajanaH sahasA grahItuM ka icchati ? // 3 //
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 anusandhAna-50 vaktumiti / he guNasamudra ! te guNAn buddhyA suragurupratimaH kaH kSama:-kaH samarthaH ? / guNAnAM samudraH guNasamudraH, tatsambodhanaM kriyate -he guNasamudra ! suraguruNA pratimIyate iti suragurupratimaH - bRhaspatitulyo'pi / kathambhUtAn ?, zazAGkakAntAn, zazAGkavat kAntAH zazAGkakAntA:, tAn zazAGkakAntAn / uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati- ambunidhi - samudraM bhujAbhyAM tarItuM kaH alaM-kaH samartha: ? na ko'pItyarthaH / kathambhUtaM ambunidhim ?, kalpAntakAlapavanoddha-tanakracakraM kalpAntakAlasya pavanaH, tena uddhatA-UrdhvaM gatA nakracakrA yasmin sa kalpAntakAlapavanoddhatanakracakrastam // 4 // so'hamiti / sa ahaM tathApi bhaktivazAt tava stavaM kartuM pravRttaH asmi sAvadhAno jAto'smi / kathambhUtaH aham ?, vigatazaktiH api, vivizeSeNa gatA zaktiryasya sa vigatazaktiH / adhunA / uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati-mRgaH nijazizoH paripAlanArthaM - svaputrarakSArthaM kiM na abhyeti - kiM na sanmukhaM yAti ? api tu abhyetyeva / kiM kRtvA ? prItyA - svasnehena AtmavIryaMsvaparAkramaM avicArya na vicArya ityarthaH // 5 // alpazrutamiti / he munIza ! tvadbhaktiH eva balAt mAM mukharIvAcAlaH kurute / amukharaM mukharaM kurute iti mukharIkurute / kathambhUtaM mAM ?, alpazrutaM alpaM- stokaM zrutaM yasya sa: [taM] alpazrutam / punaH kathambhUtaM mAM ?, zrutavatAM parihAsamA (dhAma) / zrutaM vidyate yeSAM te zrutavantaH teSAM parihAsasya dhAma- parihAsadhAma / uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati - kila iti nizcayena / yat kokilaH madhau madhuraM virauti tat cArucUtakalikAnikaraikahetuH / cAravazca tAH cUtakalikAzca cArucUtakalikAH / tAsAM nikaraH - samUhaH, sa evaiko -' dvitIyo hetuH cAruH ||6|| he svAmin ! zarIraM bhajatI (ntI ) ti zarIrabhAja:, teSAM puruSANAM azeSaM pApaM tvatsaMstavena kSaNAt kSayaM upaiti - prApnotItyarthaH / kathambhUtaM pApaM ?, bhavasantatisannibaddham / bhavAnAM santatirbhavasantatiH / bhavasantatyA saM- samyak prakAreNa nibaddhaM dRSTaM baddhaM bhavasantatisannibaddham / punaH kathambhUtaM pApaM ?, AkrAntalokam / punaH kiMviziSTaM pApaM ?, utprekSate - pApaM kamiva ? sUryAMzubhinnaM zArvaraM-sUryasya aMzavaH-[kiraNAH ] taiH sUryAMzubhirbhinnaM-spheTitaM sUryAMzubhinnaM,
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara-2009 27 zarvaryAM bhavaM zArvaraM andhakAramiva / kathambhUtaM andhakAraM ?, AkrAntalokam / punaH kathambhUtaM andhakAraM ?, alinIlam - bhramaravat nIlamityarthaH // 7 // matveti / he nAtha ! tava saMstavanaM Arabhyate-kriyate / kiM kRtvA ?, iti matvA-jJAtvA / itIti kim ?, tava prabhAvAt / satAM-sajjanAnAM cetaH hariSyati / kathambhUtena mayA ?, tanudhiyA'pi - tanuH-svalpA dhIryasya sa tanudhIH, tena / uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati-nanu iti nizcayena / nalinIdaleSu udabinduH muktAphaladyutiM upaiti-prApnoti / nalinyA dalAni nalinIdalAni, teSu nalinIdaleSu-kamalanIpatreSu / udasya binduH udabinduH / muktAphalasya dyutiH muktAphaladyutistam // 8 // AstAmiti / he jina ! tava stavanaM dUre AstAm / tvatsaMkathApi jagatAM duritAni-kaSTAni hanti / sahasrakiraNaH - sUryaH dUre AstAm / sahasra(sra)kiraNaM yasya sa sahasrakiraNaH / sahasrakiraNasya prabhA eva padmAkareSu jalajAni vikAzibhAJji kurute / padmAnAM AkarAH padmAkarAH, teSu padmAkareSu-taDAgeSu, jalAjjAtAni jalajAni-kamalAni vikAzaM bhAjantIti vikAzabhAJji // 9 // nAnyeti / he bhuvanabhUSaNa ! he bhUtanAtha ! bhUtairguNairbhavantaM 'bhiSTuvantaH puruSAH bhuvi-pRthivyAM bhavataH tulyA bhavanti iti na adbhutaM na Azcaryam / uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati-nanu iti nizcayena / vA-athavA tena svAminA kim ? yaH svAmI bhUtyA''zritaM-sevakaM iha vizve AtmasamaM na karoti / bhuvanasya bhUSaNaM bhuvanabhUSaNaM, tatsambodhanaM kriyate / he bhuvanabhUSaNa !! athavA bhuvanasya bhUSaNabhUtaH bhuvanabhUSaNabhUtaH, tatsambodhanaM krI(kri)yate- he bhuvanabhUSaNa ! / athavA bhUtAnAM nAtha bhUtanAtha, tatsambodhanam // 10 // dRSTaveti / he svAmin ! janasya-lokasya cakSuH / bhavantaM dRSTvA anyatrA'nyasmin deve toSaM-santoSaM na upayAti-na prApnoti / kathambhUtaM bhavantaM? animeSavilokanIyam / animeSaM yathA syAttathA vilokanIyaH 'na(ni)meSavilokanIyastam / uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati-dugdhasindho:-kSIrasamudrasya payaH pItvA, jalanidheH-samudrasya, kSAraM jalaM asitum - pAtum kaH icchet ? - kaH vAJchet ? kathambhUtaM dugdhasindhoH payaH ?, zazikaradyuti0, zazinaH karA: zazikarAH, tadvat dyutiryasya sa, tat zazikaradyuti // 11 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 anusandhAna-50 tvaM racitaH he tribhuvanaikalalAmabhUta ! yaiH paramANubhiH nirmApita: asi / khalu-nizcayena, te'NavaH 'pi - te paramANu (Na) va: api, pRthivyAM tAvanta eva hi iti nizcayena / yat - yasmAt kAraNAt, te tava samAnaM aparaM rUpaM nAsti / tribhuvanasya ekaM ca tat lalAma ca tribhuvanaikalalAmatribhuvanaikalalAmabhUta ! / kathambhUtaiH paramANubhiH ? zAntarAgarucibhiH, zAntarAgasyazAntarasasya ruciryeSAM te zAntarucayastaiH, 'thavA zAntA-dUrIbhUtAH rAgasya ruciryebhyaste zAntarAgarucayastaiH // 12 // 1 vaktramiti / he svAmin ! te tava vaktraM kva ? ca- punaH tat nizAkarasya-candrasya bimbaM kva ? | yat nizAkarasya bimbaM vAsare pANDupalAsakalpaM bhavati / pANDu ca tat palAzaM pANDupalAzaM, pANDupalAzena kalpaM pANDu- palAzakalpaM, kathambhUtaM vaktraM ? suranaroraganetrahAri / surAzca narAzca uragAzca suranaroragA:, teSAM netrAni (Ni) harantIti evaM zIlaM suranaroraganetrahAri / punaH kathambhUtaM vaktram ? nizzeSanijjita - jagattritayopamAnam / nizzeSeNa nijjitaM jagattraye upamAnaM yena tat nizzeSanijjitajagattritayopamAnam / kathambhUtaM bimbaM ? kalaGkamalinam ? kalaGkena malinaM kalaGkamalinam // 12 // sampUrNeti // he trijagadIzvara ! tava guNAH tribhuvanaM laGghayanti'tikrAmanti / trINi ca tAni jaganti ca trijaganti trijagatAM IzvaraH trijagadIzvaraH tatsambodhanaM he trijagadIzvara ! / kathambhUtA guNA: ? sampUrNamaNDalazazAGkakalAkalApazubhrAH / sampUrNaM maNDalaM yasya saH sampUrNamaNDalazcAsau zazAGkazca sampUrNamaNDalazazAGkastasya kalAkalApaH sampUrNamaNDalazazAGkakalAkalApa:, tadvat zubhrAH / ye manuSyA ekanAthaM saMzritAn ( saMzritAstAn) yatheSTaM saJcarataH kaH nivArayati ? // 14 // citramiti // he jina ! yadi tridazAGganAbhi: te-tava manaH manAk api-stokamapi vikAramArgaM na nItaM, atra kiM citram ? / uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati-kalpAntakAlamarutA kiM mandarAdrizikharaM kadAcit calitam ? kathambhUtena kalpAntamarutA ? calitA acalA yasmAt sa calitAcalastena calitAcalena // 15 // nirdhUmavarttIti // he nAtha ! tvaM aparadIpaH 'si / kathambhUtaH tvaM
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara-2009 dIpa: ? nirdhUmavarttiH / dhUmazca varttizca dhUmavarttI / nirgatau dhUmavarttI yasmAt sa nirdhUmavarttiH, dhUmakAluSyaM varttiH - kAmadaza (zA) - tAbhyAM rahitaH ityarthaH / punaH kathambhUtaH tvaM dIpaH ? apavajjitatailapUraH / apavajjitaM tailapUraM yasmAt sa apavajjitatailapUraH / kathambhUtaH tvaM dIpa: ? kRtsnaM-samastaM jagattrayaM praga (ka) TIkaroSi ? punaH kathambhUtaH tvaM dIpaH ? jagatprakAzaH / jagati prakAzo yasya sa jagatprakAzaH // 16 // 29 nAstamiti // he munIndra ! munInAM indraH munIndraH, tatsambodhanaM kriyate he munIndra ! / loke tvaM sUryAtizAyimahimA'si / sUryAt atizAyI mahimA mahAtma(tmyaM) yasya sa sUryAtizAyimahimA, tadeva darzayati / tvaM kadAcit astaM na upayAsi na prApnoSi / punaH tvaM rAhugamyaH na 'si / he svAmin ! punaH tvaM sahasA - zIghraM yugapat - samakAlaM jaganti vizvAni spaSTIkaroSi prakaTIkaroSItyarthaH / punaH tvaM ambhodharodaraniruddhamahAprabhAvaH na / ambhodharANAM udaraM ambhodharodaram, ambhodharodareNa niruddho mahAprabhAvo yasya sa ambhodharodaraniruddhamahAprabhAvaH / meghamadhyAvRtamahAtejA na varttAso (vartase) // 17 // nityo0 iti / he svAmin ! tava mukhAbjaM - mukhakamalaM apUrvazazAGkabimbam / vibhrAjate- zobhate, mukhaM abjaM mukhAbjaM, apUrvaM ca tat zazAGkabimbaM mukhAbjaM, kiM kurvan ?, jagadvidyotayat - prakAzayat / kathambhUtaM mukhAbjaM ?, nityodayaM-nityaM-sarvadA udayo yasya tat nityodayam / puna- kathambhUtaM mukhAbjaM ? dalitamohamahAndhakAraM-dalitaM - dUrIkRtaM mohamahAndhakAraM / athavA mohasya mahAndhakAraM mohamahAndhakAraM dalitaM / punaH kathambhUtaM mukhAbjaM ? rAhuvadanasya gamyo na, rAhorvadanaM rAhuvadanaM tasya / punaH kathambhUtaM mukhAbjaM ? vAridAnAM - meghAnAM na gamyam / punaH kiMviziSTaM ? analpakAnti na alpA analpA kAntiryasya tat // 18 // kimiti // he nAtha ! tamassu - andhakAreSu / yuSmanmukhendudaliteSu satsu, zarvarISu zazinA kiM ? vA - 'thavA, 'hni divase vivasvatA - sUryeNa kim ? | yuSmAkaM mukhaM yuSmanmukhaM yuSmanmukhaM eva induH yuSmanmukhenduH / tena dalitAni yuSmanmukhendudalitAni teSu / uktamarthaM marthAntaranyAsena draDhayati jIvaloke vizve niSpannazAlivanazAlini sati jaladharaiH - meghaiH kiyat kAryaM ? / niSpannAni -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 anusandhAna-50 ca tAni tAni zAlivanAni ca niSpannazAlivanAni taiH zAlate - zobhate ityevaM zIlaM niSpannazAlivanazAli tasmin / kathambhUtaiH meghaiH ? jalabhAranamaiH / jalasya bhAreNa namrAH taiH jalabhAranamraiH // 19 // jJAnamiti // he svAmin ! tvayi yathA jJAnaM vibhAti tathA-evaM hariharAdiSu nAyakeSu na vibhAti / kathambhUtaM jJAnaM ? kRtAvakAzaM / kRtaH avakAzo yena tat kRtAvakAzastam / uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati - sphuran maNiSu teja:-prabhA yathA mahattvaM - gauravaM yAti prApnoti, tu-punaH evaM kAcazakale na yAti / sphuranto ye maNayaH sphuranmaNaya:, teSu, bhAsvadvaiDUrya-puSparAgendranIlAdiratneSu / kAcazakale kathambhUte'pi ? kiraNAkule api / kiraNaiH AkulaM kiraNAkulaM tasmin kiraNAkule api // 20 // manyeti // he svAmin ! hariharAdaya eva dRSTA - vilokitA varaM pradhAnaM, ahaM evaM manye / yeSu sureSu dRSTeSu, hRdayaM - cittaM tvayi - bhavadviSaye, toSaM - pramodaM eti - prApnotItyarthaH / he nAtha ! bhavatA vIkSya (kSi) tenAvalokitena kim ? yena bhavatA vIkSya ( kSi) tena bhuvi - pRthivyAM 'nyaH kazcinmanaH bhavAntare'pi na harati // 21 // strINAmiti // he svAmin ! strINAM zatAni zatazaH putrAn janayanti / tvadupamaM sutaM anyA jananI na prasUtA / uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati-sarvA dizaH bhAni-nakSatrANi dadhati - dhArayanti / sahasrarazmi sUryaM prAcI eva dig-pUrvA eva dig janayati / sahasra (srA ) razmayo yasya sa sahasrarazmistam / kim ? sahasrarazmi sphuradaMzujAlaM sphurat-dedIpyamAnaM aMzUnAM - kiraNAnAM jAlaM yasya sa sphuradaMzujAlastaM // 22 // tvamiti // he svAmin ! munaya:- jJAninaH tvAM paramaM pumAMsaM-puruSaM Amananti-kathayanti / he svAmin ! tamasaH purastAt - andhakArasyAgre arthAt madhyAndhakArasya amalaM nirmalaM AdityavarNaM -sUryarUpaM Amananti / he munIndra ! yoginaH tvAM eva samyak upalabhya - samyak prApya mRtyuM jayanti - kAlaM nivArayanti / he munIndra ! zivapadasya mokSasya tvattaH - anyaH zivaH panthA na nirupadravo mArgo na // 23 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara-2009 31 tvAmavyayamiti // he svAmin ! santaH-sajjJAnAH tvAM avyayaM-na vidyate vyayo yasya sa avyayastaM avyayam, avasinaM pravadanti, kathayanti / punaH tvAM vibhuM-samarthaM pravadanti / punaH tvAM acintyaM pravadanti / punaH tvAM asaMkhyaM-saMkhyArahitaM pravadanti / punaH tvAM brahmANaM pravadanti / punaH tvAM IzvaraMsvAminaM pravadanti / punaH tvAM anantaM-na vidyate anto yasya sa anantastaM pravadanti / anekakaMdarpeSu keturiva ketuH anaGgaketustam kaMdarpadAhaM ca / punaH tvAM yogIzvaraM pravadanti / punaH tvAM anekaM pravadanti / punaH tvAM ekaM pravadanti / punaH tvAM amalaM jJAnasvarUpaM pravadanti / jJAnaM svarUpaM yasya sa jJAnasvarUpastam // 24 // buddha iti // he svAmin ! buddhadarzaninAM devaH tvaM eva asi / kasmAt ? vibudhArcitabuddhibodhAt / vibudhaiH-paNDitaiH-devairvA arcitaH jJAnasya prakAzo yasya sa vibudhAcitabuddhibodhaH, tasmAt / zaGkaraH tvamasi / bhuvanatrayazaGkaratvAt, bhuvanatraye zaM-sukhaM karotIti bhuvanatrayazaGkaraH tasya bhAvaH bhuvanatrayazaGkaratvaM, tasmAt / he dhIra ! dhAtA tvamasi / kasmAt ? zivamArgavidhe:mokSamArgasya vidheH vidhAnAt karaNAt / he bhagavan ! vyaktaM-prakaTaM puruSottamaH tvaM eva asi / puruSeSu uttamaH puruSottamaH // 25 / / tubhyamiti // he nAtha ! tubhyaM namaH / kathambhUtAya tubhyaM ? tribhuvnaatihraay| trINi ca tAni bhuvanAni ca tribhuvanAni, teSAM artti haratIti tribhuvanAtiharastasmai / punaH he nAtha ! tubhyaM namaH / kathambhUtAya tubhyam ? kSititalasya amalaM ca tad bhUSaNaM ca kSititalAmalabhUSaNam, tasmai kSititalAmalabhUSaNAya / punaH he nAtha ! tubhyaM [namaH / kathambhUtAya tubhyam ?]; trijagataH paramezvarAya / trayANAM jagatAM samAhArastrijagat tasya trijagataH / parazcAsau Izvarazca paramezvarastasmai paramezvarAya / punaH he jina ! tubhyaM namaH / kathambhUtAya tubhyaM ? bhavodadhizoSaNAya / bhava eva udadhiH, taM zoSayantI- (tI)ti bhavodadhizoSaNastasmai / athavA janAnAM bhavodadhiH janabhavodadhistaM zoSayantI(tI)ti janabhavodadhizoSaNastasmai // 26 // ko vismayeti // he munIza ! munInAM - IzaH munIzaH tatsambodhanaM kriyate-he munIza! / nAma iti prasiddhau / he svAmin ! yadi azeSaiH -
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna-50 samastairgaNaiH, tvaM niravakAzatayA-nairantaryeNa saMzritaH, doSaiH svapnAntarepi kadAcit 'pi na IkSitaH-vilokitaH 'si, atra ko vismayaH?-kimAzcaryam ? / kathambhUtaiH doSaiH ? upAttavibudhAzrayajAtagarvaiH / upAttaH-aGgIkRto yo vibudhAnAM anyadevAnAM AzrayaH upAttavibudhAzrayastena jAtagarvo yeSAM te upAttavibudhAzraya-jAtagastaiiH / athavA upAtto yo vividhAzrayo nAnAprakAra Azraya upAttavividhAzraya stena jAtaH garvo yeSAM te upAttavividhAzrayajAtagastei / ko'rthaH ? yadA hi tvaM sampUrNairguNaiH kRtvA nirantaratvena AzritaH tadA doSANAM racyataM vazIre (tava zarIre) sthAnAbhAvAt doSaivicAritaM - "atra cedasmAkaM sthAnaM nAsti, tadasmAkaM aparadevAnAM zarIraM vartate' iti vicArya doSA aparadeveSu sthitvA garvaM cakrurityarthaH // 27 // uccairiti // he svAmin ! uccaiH azokatarusaMzritam / unnatAzokavRkSa samIpAzritaM bhavato rUpaM nitAntaM-atyantaM vibhAti / kathambhUtaM rUpaM ? unmayUkham / - udgatakiraNam / utprekSate-bhavato rUpaM kimiva ? payodharapArzvavartti-meghasamIpasthitaM raveH-sUryasya bimbamiva / kathambhUtaM bimbaM ? ravebimbasya spaSTollasatkiraNaM - spaSTA:-prakaTAH, ullasantaH kiraNA yasya tat / punaH kathambhUtaM ? astatamovitAnam / astaM tamovitAnaM yena tat astatamovitAnam // 28 // siMheti // he svAmin ! tava vapuH siMhAsane vibhrAjate-zobhate ityarthaH / kathambhUte siMhAsaNi(ne)maNimayUkhazikhAvicitre / maNikiraNasUcIbhiH ramaNIye / kiMviziSTaM vapuH ? kanakAvadAtam / svarNavad gauraM / iva iti utprekSyate, kasmin, kaM iva ? tuGgodayAdrizirasi sahasrarazmeH / sUryasya bimbaM iva / tuGgaM ca tat udayAdreH zirazca tuGgodayAdrizirastasmin / kathambhUtaM ? sahasrarazmeH viyati-AkAze vilasat-aMzulatAvitAnaM yasya tat // 29 // kundAvadeti // tava vapuH vibhrAjate-zobhate / kathambhUtaM vapuH ? kundAvadAtacalacAmaracAruzobhaM, kundavat avadAte - cale cAmare, tAbhyAM cAru pradhAnA zobhA yasya tat / kathambhUtaM vapuH ? kaladhautakAntaM / kaladhautavat kAntaM kaladhautakAntam vapuH / kamiva ? suragireH uccastaTamiva / kathambhUtaM taTam ? zAtakaumbhaM / punaH kathambhUtaM taTaM ? udyacchazAGkazucinirjharavAridhAraM / udyat cAsau zazAGkazca udyacchazAGka: tadvat zucayo nirmalA vAridhArA yasya tat // 30 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara-2009 chatreti // uccaiHsthitaM tava chatratrayaM vibhAti-zobhate / kathambhUtaM chatraM ? zazAGkakAntaM-zazAGkavat manoharamityarthaH / punaH kathambhUtaM chatram ? sthagita bhAnukarapratApaM, sthagitaH AcchAditaH-bhAnukarANAM pratApo yena tat / punaH kathambhUtaM chatram ? muktAphalaprakarajAlavivRddhazobham / muktAphalAnAM prakarAH muktAphalaprakarAH teSAM jAlena vivRddhA zobhA yasya tat / utprekSate-chatratrayaM kiM kurvat iva ? trijagataH paramezva[ra]tvaM prakhyApayat iva // 31 // unnidreti // he jinendra ! tava pAdau yatra bhUmau padAni gamanasthAnarUpANi dhattodhArayataH,vibudhA devAstatra dharApIThe padmAni racayanti / kiMviziSTau pAdau ? unnidrahemanavapaGkajapuJjakAntiH / unnidrAni vikazvarANi hemnaH navAni nUtanAni navasaMkhyakAni vA paGkajAni unnidrahemanavapaGkajAni teSAM puJja unnidrahemanavapaGkajapuJjastasya kAntiH unnidrahemanavapaGkajapuJjakAntiH tayA paryullasantI nakhamayUkhAnAM zikhA unnidrahemanavapaGkajapuJjakAntiparyullasannakhamayUkhazikhA tayA abhirAmau // 32 // itthamiti // he jinendra ! dharmopadezanavidhau yathA tava vibhUtiH itthaM abhUt tathA aparasya na / atha uktamarthamarthAntaranyAsena draDhayati - yAk dinakRtaH-sUryasya prabhA bhavati tAdRk grahagaNasya kutaH ? kathambhUtA dinakRtaH? prahatAndhakArA, prakarSeNa hataM andhakAraM yayA sA prahatAndhakArA / grahagaNasya kathambhUtasyApi ? vikAzina:-api / vikAso vidyate yasya sa vikAzI, tasya vikAzinaH // 33 // / zcyotanmadeti // he svAmin ! bhavat-AzritAnAM-bhavat-sevakAnAM, ibhaM-hastinaM ApatantaM dRSTvA bhayaM na bhavati / kathambhUtaM ibhaM ? uddhatam / utkaTamityarthaH / punaH kathambhUtaM ibhaM ? airAvatAbhaM airAvata iva AbhAkAntiryasyeti airAvatAbhastaM airAvatAbhaM / punaH kathambhUtaM ibham ?, zcyotanmadA-vilavilolakapolamUlaM, mattabhramabhramaranAdavivRddhakopam / zcyotaMzcAsau madaH zcyotanmadaH, tena AvilaM ca tat vilolakapolamUlaM zcyotanmadAvilavilolaka-polamUlaM / mattAzca te bhramanto bhramarAzca zcyotanmadAvilavilolakapola-mUlamattabhramabhramarAH / teSAM nAdena vivRddhaH kopo yasya sa zcyotanmadAvila-vilolakapolamUlamattabhramadbhramaranAdavivRddhakopastam // 34 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 anusandhAna-50 bhinneti // hariNAdhipaH - siMhaH, api te-tava kramayugAcalasaMzritaM nAkrAmati / kramayoryugaM-kramayugaM tadeva acalaH [taM saMzritaH] kramayugAcalasaMzritaH, taM kramayugAcalasaMzritam / kathambhUtaH hariNAdhipaH ? baddhaphAlaH / kathambhUtaM sevakaM? kramagataM-samIpaprAptam / punaH kathambhUtaH hariNAdhipaH ? bhinnebhakumbhagaladujvalazoNitAkta-muktAphalaprakarabhUSitabhUmibhAgaH / bhinnAzca te ibhakumbhAzca bhinne bhakumbhAste bhyo galat kSaracca tat ujjvalaM zoNitaM ca bhinnebhakumbhagaladujjUla-zoNitaM, tena akto-milito muktAphalAnAM prakaraH bhinnebhakumbhagaladujvalazoNitAkta-muktAphalaprakarastena bhUSito bhUmibhAgo yena saH // 35 // __ kalpAnteti // he svAmin ! tvannAmakIrtanajalaM zeSaM samastaM dAvAnalaM zamayati / tava nAma tvannAma tvannAmnaH kIrtanajalaM-tvannAmakIrtanajalam / kathambhUtaM dAvAnalaM ? kalpAntakAlapavanoddhatavahnikalpam / kalpAntakAlasya pavanena uddhatazcAsau vahnizca tena kalpaH kalpAntakAlapavanoddhatavahnikalpastam / punaH kathambhUtaM dAvAnalaM ? jvalitaM-dedIpyamAnamityarthaH / kathambhUtaM dAvAnalam ? ujjvalam, nirdhUmamityarthaH / punaH kathambhUtaM dAvAnalam ? utsphuliGgaM / utUrdhvA sphuliGgA yasya sa utsphuliGgastam / punaH kathambhUtaM / sanmukhaM ApatantaMAgacchantaM dAvAnalam / kiM kartumicchantaM iva ? / vizvaM jighatsuM iva, attumicchu: jighatsuH taM jighatsum // 36 / / raktekSaNamiti // he jina ! yasya puMsaH hRdi tvannAmanAgadamanI 'sti sa puruSaH nirastazaGkaH san-niHzaGkaH san kramayugena-caraNayugena phaNinaM ApatantaMAgacchantaM AkrAmati-nivArayati / tava nAma - tvannAma tvannAmanAgadamanI jaTikA / kathambhUtaM phaNinaM ? utphaNinaM (utphaNaM) / ut-UrdhvaM phaNo yasya sa utphaNastam / punaH kathambhUtaM phaNinam ? raktekSaNaM; rakte IkSaNe yasya sa raktekSaNastam / punaH kathambhUtaM phaNinam ? samadakokilakaNThanIlaM / samadazcAsau kokilazca samadakokilastasya kaNThavannIlaH samadakokilakaNThanIlastam / punaH kathambhUtaM phaNinaM ? krodhoddhataM krodhena uddhataH utkaTaH krodhoddhatastam // 37 // valgeti // he jina ! tvatkIrtanAda, balavatAmapi bhUpatInAM-rAjAnAM (rAjJAM) balaM-kaTakaM, Ajau-raNe Azu-zIghraM bhidAM-bhedaM upaiti-prApnoti /
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara-2009 kathambhUtaM balam ? valgatturaGgagajagarjitabhImanAdaM / valgatturaGgAzca gajAnAM garjitAni valgatturaGgagajagajitAni taiH bhImo nAdo yasmin tat / dhAvamAnaazvagajagAravabhISaNa-avyaktazabde / utprekSate-balaM kamiva ? udyadivAkaramayUkhazikhApaviddhaM / tama iva-andhakAraM iva / udyaMzcAsau divAkarazca udyadivAkarastasya mayUkhA:kiraNAsteSAM zikhAbhiH apaviddhaM-sphuTitaM udyaddivAkaramayUkhazikhApaviddhaM, tvatpAdapaGkajavanAyiNaH yuddhe jayaM labhante / tava pAdapaGkaje-tvatpAdapaGkaje, te eva vanaM tvatpAdapaGkajavanaM, tasya AzrayaH-zaraNaM yeSAM te tvatpAdapaGkajavanAzrayiNaH / kathambhUte yuddhe ? kuntAgrabhinnagajazoNitavArivAha-vegAvatArataraNAturayodhabhIme / kuntAnAM agrANi kuntAgrANi taibhinnAzca te gajAzca kuntAgrabhinnagajAsteSAM, zoNito vArivAho-rudhirameghastena yo vegAvatAro nadIpravAhaH kuntAgrabhinnagajazoNitavArivAhavegAvatArastasya taraNe-AturAzcapalAzca te yodhAzca kuntAgrabhinnagajazoNitavArivAhavegAvatArataraNAturayodhAH, tairbhImaM kuntAgrabhinnagajazoNitavArivAhavegAvatArataraNAturayodhabhIme / kathambhUtAH ? tvatpAda0 ? vijitadurjayajeyapakSAH, vizeSeNa jitaH durjayo jeyapakSo yaiste vijitadurjayajeyapakSAH // 39 // __ambhonidhau iti // he svAmin ! bhavataH smaraNAd ambhonidhau raGgattaraGgazikharasthitayAnapAtrAH trAsaM vihAya pAraM vrajanti / raGgantazca te taraGgAsteSAM zikhareSu sthitAni yAnapAtrANi yeSAM te raGgattaraGgazikharasthitayAnapAtrAH / kathambhUte ambhonidhau ? kSubhitabhISaNanakracakrapAThInapIThabhayadolbaNavADavAgnau, kSubhitAHkSobhaM prAptA ye bhISaNAH nakracakrapAThInapIThA:-kSubhitabhISaNanakracakrapAThInapIThA yatra sa kSubhitabhISaNanakracakrapAThInapIThaH / tathA bhayadolbaNaH prakaTo vADavAgniryatra sa bhayadolbaNavADavAgniH, kSubhitabhISaNanakracakrapAThInapIThabhayadolbaNavADavAgniH tasmin // 40 // udbhUteti // he jina ! martyA tvatpAdapaGkajarajomRtadigdhadehAH / pUrvaM IdRzA api makaradhvajatulyarUpAH kandarpasadRzarUpAH bhavanti tava pAdapaGkajaM tvatpAdapaGkajaM tasya rajaH tvatpAdapaGkajarajaH tadeva amRtaM tvatpAdapaGkajarajomRtaM tena digdhaH-siktaH deho yeSAM te tvat / makaradhvajatulyaM rUpaM yeSAM te makara0 / kathambhUtA mAH ? udbhUtabhISaNajalodarabhArastena bhugnAH vakrA udbhUtabhISaNajalodarabhArabhugnAH / kathambhUtA mAH ? zocyAM dazAM upagatAH-prAptAH / punaH
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 anusandhAna-50 kathambhUtA mAH ? cyutajIvitAzAH, cyutA gatA jIvitasya AzA yebhyaste cyutajIvitAzAH // 41 // ApAdakaNThamiti // he svAmin ! tvannAmamantraM anizaM-nirantaraM smarantaH manujAH sadyaH svayaM vigatabandhabhayA bhavanti / vigataM bandhabhayaM yeSAM te vigatabandhabhayAH / kathambhUtA manujAH ? ApAdakaNThamuruzRGkhalAni tairveSTitAni aGgAni yeSAM te uruzRGkhalave0 / punaH kathambhUtAH manujAH ? gADhaM bRhannigaDakoTinighRSTajaGghAH / gADhaM dRDhaM bRhanti ca tAni nigaDAni ca bRhannigaDAni teSAM koTibhiragrabhAge nighRSTA jaGghA yeSAM te bRhannigaDakoTinighRSTajaGghAH / vizAla aSTIlApraccaritajaGghAH // 42 // mattadvipendra iti // he svAmin ! yaH matimAn-paNDitaH imaM tAvakaM stavaM adhIte, tasya manuSyasya bhiyA prayAti / kathambhUtaM bhayam ? mattadvipendramRgarAjadavAnalAhisaGgrAmavAridhimahodarabandhanotthaM / mattadvipendrazca mRgarAjazca davAnalazca ahizca saGgrAmazca vAridhizca maho darazca bandhanaM ca mattadvipendramRgarAjadavAnalAhi-saGgrAmavAridhimahodarabandhanAni tebhyaH utthaM-prakaTitaM mattadvipendramRgarAjadavAnalAhi-saGgrAmavAridhi-mahodarabandhanottham // 43 // stotrasrajamiti // he jinendra ! jinAnAM sAmAnyakevalinAM indraH = jinendraH tatsambodhanaM kriyate he jinendra ! / yaH manuSyaH iha tava stotrasrajaM = stotramAlAM kaNThagatAM satI asrajaM(ajA)-nirantaraM dhatte / taM mAnavaM lakSmIH samupaiti-samAgacchati / kathambhUtaM taM ? mAnatujhaM mAnena tujhaM mAnatuGgam / kathambhUtA lakSmIH ? avazA-nizcalA / kathambhUtAM stotrasrajaM ? guNaiH mayA bhaktyA nibaddhAM-racitAmityarthaH / punaH kathambhUtAM stotrasrajaM ? ruciravarNavicitrapuSpAM rucirAzca te varNAzca ruciravarNAste eva vicitrANi puSpANi yasyAM sA ruciravarNavicitrapuSpA tAM ruciravarNavicitrapuSpAM, manoharAkSarakusumAmityarthaH // 44 / / iti zrI bhaktAmarakAvyasya sukhabodhikA vRttiH samAptAH // -X