Atmanand Prakash Pustak 030 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531347/1

Page #1

காயம்
DG Mall
Moth by prer's back cove
પુ૦ ૩૦ મું. ભાદ્રપદ. અંક ૨ જો.
ne
આત્માનંદ ભવન
મૂલ્ય રૂા. ૧)
પ્રકાશક,
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
ભાવનગર.
Aroun ૯૮7/2/
કા
૫૫૦ ૪ આની.
વીર સં.૨૪૫૮ આત્મ સ. ૩૭ વિ.સં.૧૯૮૮
\_/\3)
G

Page #2

વિષય-પરિચય. ૧ માફી.
...સં. વેલચંદ ધનજી. ... ૨૫ ૨ અર્થ શુન્ય ક્ષમાપના.
...મુનિ દર્શનવિજયજી મહારાજ. ૨૭ ૩ એ મૂખનો સરદાર.
...શા. બાબુલાલ પાનાચંદ ૦ ૨૯ ૪ શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર,
...મુનિ દશ નવિજયજી મહારાજ ૩૦ ૫ આવાહન..
...વિનયકાંત કાંતિલાલ મહેતા. ૩૪ ૬ ઉન્નતિને પંથે
...સ૬૦ શ્રી કપૂરવિજયજી મ. ૩૫ ૭ પૂજનની સફળતા...
...રા. ચાકશી. . . ... ૩૭ ૮ અમારી પૂવદેશની યાત્રા....
...મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી મહારાજ, ૩૯ કે મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ, ... ...વિઠ્ઠલદાસ મૂલચંદ શાહ, ... ૧ ૧૦ વિવિધ વચનામૃત ...
..સ્વ. શ્રી વિજયકેશરસૂરિ. મ૦ ૪૫ ૧૧ સ્વીકાર અને સમાલોચના. ....
••• .. ૪૭
-૭-૭
અમારૂં સાહિત્ય પ્રકાશન ખાતુ. મૂળ પ્રાકૃત-
સંક્ત. ૧ શ્રી વસુદેવહિડિ બીજો ભાગ.
૩-૮-૦ ૨ શ્રી બૃહતક૯૫ પ્રથમ ભાગ.
તૈયાર થવા આવેલ છે. ૩ પાંચ કર્મગ્રંથ સ્વપજ્ઞ ટીકા સહિત: .
ગુજરાતી ભાષાના પ્રથા ૩ શ્રીપ્રભાવકચરિત્ર. (જેન ઐતિહાસિક સ્રય )
૨-૮૦ ૪ શ્રી પેથડકુમાર ચરિત્ર. ( , ). ૫ શ્રી ધર્મ પરીક્ષા.
-૭-૭ ૬ શ્રી સુરસુંદરી ચરિત્ર.
છપાય છે. ૭ શ્રી મહાવીરચરિત્ર,
કલકત્તાવાળાના વિવિધ રંગાથી મનહર ફોટાઓ. નામ
કસિત. નામ.
કીંમત. શ્રી નેમનાથ સ્વામીના લગ્નના વરધોડ. ૦-૧૨-૦ થી જીનદત્તસૂરિજી (દાદા સાહેબ ) ૦-૬-૦ શ્રી મહાવીરસ્વામીનું સમવસરણ તથા
છ લેસ્યા.
૦-૬-૭ - શ્રેણિક રાજાની સવારી. ૦-૧૨-૦ મધુબિંદુ.
૦-૬-૭ શ્રી કેસરિયાજી મહારાજ.
૦-૮-૦ શ્રી પાવાપુરીનું જલમંદિર. શ્રી ચંદ્રગુપ્તના સાળ સ્વન. ૦-૮-૦ ચિત્રશાળા ગેસ પુનાવાળાના ફોટાઓ. શ્રી ત્રિશલા માતાના ચૌદ સ્વM. ૦૮-૦ શ્રી મહાવીરસ્વામી.
૦-૮ના શ્રી ગૌતમસ્વામી.
૮-૮-૦ શ્રી ગૌતમસ્વામી મહારાજ. ૦-૮-૭ શ્રી સમેતશિખરજી સિદ્ધક્ષેત્ર. ૦-૮-૦ સમેતશિખર તીથ ચિત્રાવળી શ્રી રાજગિરિ સિદ્ધક્ષેત્ર.
૦-૬-૦ સેનેરી બાઈન્ડીંગ સાથે ૨-૮-૭ શ્રી પાવાપુરીજી સિદ્ધક્ષેત્ર. ૦-૬-૦ જ'મુઠીપના નકશા રંગીન.
૦-૬- શ્રી ગિરનારજી સિદ્ધ ક્ષેત્ર.
૦-૬-૦ નવતત્વના ૧૫૫ ભેદનાનકડ્યા. રંગીન ૦–૨-૭ મળવાનું સ્થળ, શ્રી જૈન આમાનદ સભા—ભાવનગર ભાવનગર –આનંદ પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાં શેઠ દેવચંદ દામજીએ છાપ્યું.

Page #3

/ 20 સ્ત્રી ઉપયોગી વાંચનમાળાની યોજના.
અમારૂં' સીરીઝ ગ્રંથમાળા ખાતું. એક હજાર કે તેથી વિશેષ રકમ આપનાર જૈન બંધુઓ કે બહેનના નામે ઉત્તરત્તર અનેક ગ્રંથો પ્રકટ કરી જ્ઞાનોદ્વાર યાને જ્ઞાનભક્તિનું કાર્ય, સભા, ( સાથે તે રકમ આપનાર પણ અનેક બંધુએ તેનો લાભ લઈ ) કરી રહેલ છે. સાથે અનેક સાહિત્ય ગ્રંથા પણ સભા પ્રગટ કરી રહેલ છે. આ સભાના લાઈફ મેમ્બરોને પણ વિશેષ વિશેષ અનેક સુંદર મહાટી ગ્રંથના ( કંઈપણ બદલો લીધા વગર ) લાભ મળી રહેલ છે, તે રીતે કોઈપણ સંસ્થા કરી શકેલ નથી જે સાહિત્યરસિક સર્વ બંધુએ જાણે છે, gar
અત્યાર સુધી અનેક જૈન બંધુઓએ તેવી રકમ સભાને સુપ્રત કરી પોતાના નામથી ગ્રંથમાલા પ્રકટ કરાવી જ્ઞાનભક્તિ કરી રહેલ છે, તેનું શુભ અનુકરણ કરી હાલમાં શ્રીમતી કરતુર હેને પણ એક રકમ તે માટે ( સ્ત્રી ઉપયોગી સીરીઝ પ્રગટ કરવા ) આ સભાને સુપ્રત કરેલ છે; તેમાંથી ઉત્તરોત્તર સ્ત્રી ઉપયોગી સતી ચરિત્રા, સ્ત્રી ઉપયોગી વિષચેતના ) ગ્રંથો પ્રકટ કરવાનું આ સભાએ શરૂ કરેલ છે. તેઓ હેનની પ્રથમ ગ્રંથ સીરીઝ તરીકે “ સતી સુરસુંદરી ચરિત્ર ) ( જે કે પ્રસિદ્ધ લેખક સુશીલ પાસે લખાવી તૈયાર કરેલ) છપાવવા શરૂ કરેલ છે. ચરિત્ર ઘણું જ રસિક અને બેધદાયક છે. તેવી રીતે અન્ય બહેનોએ પણ જ્ઞાનની ભક્તિ અને ઉદ્ધાર કરી લાભ લેવાના છે. સીરીઝના ધારા ધોરણ આ નીચે તથા આ અંકના પાછળના ભાગમાં સૂચિપત્ર સાથે છેલ્લે પાને છે. આ લાભ દરેક જૈન બંધુઓ અને બહેનોએ લેવા જેવા છે..
a સ્વર્ગવાસી આપ્તજનોના સ્મરણાર્થે ને ભક્તિ સાથે જ્ઞાનની સેવા કરવાનું ને સ્મરણ સાચવવાનું પણ આ અમૂલ્ય સાધન છે. અમરનામ કરવાનું પણ સાધન છે.
કાઈ પણ સ્થળે પુરતી ખાત્રી કર્યા સિવાય લખાણ કે બીજાથી લલચાઈને રકમ આપતાં પહેલાં અવશ્ય વિચારવાનું છે.
શું તમારું નામ અમર કરવું છે ?
ગ્રંથમાળાની યોજના. આ જગતમાં જન્મ ને મરણ પ્રત્યેક પ્રાણીને માટે સજાયેલ છે. જ્યારે મનુષ્યને પરમાત્માએ જ્ઞાન અને બુદ્ધિ આપેલ હોવાથી તે પોતાના માટે અનેરા માર્ગ શોધી કાઢે છે. જેથી તમારે આ જીવનમાં તમારું નામ અમર રાખવું હોય, જ્ઞાનભક્તિ કરવી લ્હાય, જૈન સાહિત્ય સેવા કરી જ્ઞાન ઉપાર્જન કરવું હોય તો નીચેની યોજના વાંચી, વિચારી આજે જ આપ નિર્ણય કરી અને આપના નામની ગ્રંથમાલા પ્રસિદ્ધ કરાવી તે અમૂલ્ય લાભ મેળવો.
જે ગૃહસ્થ ઓછામાં ઓછી રૂા ૧૦૦૦) એક હજાર આ સભાને આપે તેમના નામથી - ગ્રંથમાળા ( સીરીઝ ) ( 2 થી ) આ સભાએ દરેક વખતે નીચેની શરતે પ્રકટ કરવા..
૨ સીરીઝને પ્રથમ ગ્રંથ છપાવવાને માટે વધારેમાં વધારે રૂા. ૧૦૦૦) સુધી સભાએ ખરચવા. _
૪ જાહેર લાઇબ્રેરી કે ભંડાર તેમજ સાધુ સાધવી મહારાજ વગેરેને આ સીરીઝના

Page #4

('
અમુક સંખ્યાનો પ્રથા સભાના નિયમ મુજબ જે જે ભેટ અપાય તે તે ' સીરીઝવાલાની વતી સભા મારફત ભેટ' એવી ચીકી છપાવી પુસ્તક ઉપર ચડી ભેટ મોકલવામાં આવશે.
છે તે સીરીઝની છપાતી દરેક બુકની પચીશ કાપી (વારંવાર) જે ગૃહસ્થના તરફથી આ ગ્રંથ માળા સીરીઝ છપાય ( સીરીઝ માટે રકમ આપનારને ) ભેટ આપવામાં આવશે.
૮ તે સીરીઝના પ્રથમ અડધા ગ્રંથા ખપી ગયા હોય તે સમયે ઉપજેલી તે રકમના પ્રમાણમાં તે ગૃહસ્થના નામથી બીજો ગ્રંથ ( સીરીઝન ) સભાએ છપાવવા શરૂ કરવા; એજ ક્રમ સાચવી સીરીઝના બીજા ગ્રથા સભાએ નિરંતર છપાવવા.
૧૦ ગ્રંથમાળાના પ્રથમના એક જ ગ્રંથમાં સીરીઝવાળા ગૃહસ્થનું ટુંકુ જીવનચરિત્ર, ફોટોગ્રાફ અને અર્પણપત્રિકા તેમની ઇરછાનુસાર ( એક જવાર ) આપવામાં આવશે. ને નીચે પ્રમાણેના મહાશયના ( તરફથી તે રકમ આવી ગયેલ હોવાથી તેમના ) નામથી ગ્રંથમાળાએ પ્રકટ થઈ ચૂકી છે અને થશે. ૧ શેઠ આણંદજી પુરષોત્તમદાસ.
૨ વારા હઠીસંગ ઝવેરચંદ. ૩ શ્રીમાન સુખસાગરજી મહારાજ,
૪ શ્રીમાન આચાર્ય શ્રી બુદ્ધિસાગરજી મહારાજ, ૫ વકીલ હરીચંદ નથુભાઈ
૬ શ્રી આત્મવલ્લભ ગ્રંથમાળા. ૭ શેઠ નાગરદાસભાઈ પુરૂષોત્તમદાસ, રાણપુર. ૮ શેઠ ઝવેરભાઇ ભાઇચંદ. ૯ શાહ મગનલાલ ઓધવજી.
- ૧૦ શેઠ અમરચંદ હરજીવનદાસ. ૧૧ શેઠ દીપચંદ ગાંડાભાઈ.
૧૨ શ્રીમતી કસ્તુર બ્લેન. ૧૩ સાત જગજીવન્દાસ ફૂલચંદ.
ઉપરના મહાશયાએ પોતાની લમીન સ વ્યય કર્યો છે. આપ પણ વિચારીને તે નાનભક્તિના કાર્ય માટે પ્રયત્નશીલ થઈ સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં આપનું નામ અમર કરશે તેમ ઈચ્છીએ છીએ.
લખેઃ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર,
લાઇફ મઅર કોઈપણ વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક જૈન આ સભામાં સભાસદ તરીકે દાખલ થઈ શકે છે. એક સાથે રૂા ૫૦૦) આપનાર ગૃહસ્થ આ સભાના પેટ્રન (માનવંતા મુરબ્બી) થઈ શકશે. એક સાથે રૂા ૧૦૦) આપનાર પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર થઈ શકશે. એક સાથે ફી ૫૦) આપનાર બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર થઈ શકશે.
જૈન લાઇબ્રેરી, શાળા કે સંસ્થા મેમ્બર તરીકે ર૦ સ્ટડ થવા માગે તો રૂા ૫૦) ભરવાથી બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરાના હકકો ભોગવી શકશે.
- પહેલા વર્ગના લાઈક મેઅરને સભા તરફથી પ્રગટ થતા પુસ્તકની એક એક નકલ તથા આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક તેમની જીંદગી સુધી ભેટ આપવામાં આવશે.
બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરોને સભા તરફથી પ્રકાશિત થતા બે રૂપીઆની કિંમત સુધીના દરેક ગ્રંથની એક એક નકલ ભેટ આપવામાં આવશે, તેમજ આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક પણ તેમની જીંદગી સુધી ભેટ મળશે.
| ગુજરાતી ભાષાના ( સીરીઝ સિવાયના ) પ્રકટ થતા કાઈ પણ ગ્રંથ મુદ્દલ કિંમતે ( સાહિત્ય પ્રચારના શુભ હેતુથી ) વેચાણ આપવામાં આવે છે.

Page #5

卐
卐
पुस्तक ३०
9 શ્રી $ આત્માનન્દ પ્રકાશ.
|| વર્તે વીરમ્ II
बाह्यविषयव्या मोहमपहाय रत्नत्रय सर्वस्वभूते आत्मज्ञाने प्रयतितव्यम्, यदाहुर्बाह्या अपि " आत्मा रे श्रोतव्यो मन्तव्यो निदिध्यासितव्य " इति | आत्मज्ञानं च नात्मनः कर्मभूतस्य पृथक् किचित्, अपि त्वात्मनश्चिद्रूपस्य स्वसंवेदनमेव मृग्यते, नातोऽन्यदात्मज्ञानं नाम, एवं दर्शनचारित्रे अपि नात्मनो भिन्ने । एवं च चिद्रूपोऽयं ज्ञानाद्याख्याभिरभिधीयते । ननु विषयान्तरव्युदासेन किमित्यात्मज्ञानમેવ મુખ્યતે ? વિષયાન્તરજ્ઞાનમેયાજ્ઞાનરુવં ૩:વું હિન્ચાત્ । નૈવમ્, सर्वविषयेभ्य आत्मन एव प्रधानत्वात् तस्यैव कर्मनिबन्धनशरीरपरिग्रहे दुःखितत्वात् कर्मक्षये च सिद्धस्वरूपत्वात् ॥
1
योगशास्त्र स्वोपज्ञविवरण- श्री हेमचन्द्रसूरि.
KIRA
[3] I>
હું વીર્ સં. ૨૪૧૬. માત્રવટ્. પ્રાસ્ત્ર સં. ૨૦.
સાકી.
૧
ઉન્નતિ કારણે, સદૅશપણે;
અષ્ટાહ્નિકા પયૂષણાની, આત્મ વિભુ વીરના ફરમાનને, આરાધીએ વિધ વિધ રૂપે સવ કરણી, કરવી એ ચિત્ત ગણા, છે શ્રેષ્ઠ માફી તેહમાં, સાદર થતા જય આપણા.
મારી મ્રુદુલ મધુર વીતરાગ પથની
ઝગડો લેશ ન મારૂં સાચું ના
વેર ઝેર વરસે સીટાડવા
મૈત્રી
૨
અને, તુટી સાંધે તે; પ્રથા, જોડ ન જગમાં જેહ.
૩
સંભવે, જિન આજ્ઞા અનુસાર; કહા, સાચુ શુદ્ધ પ્રચાર.
૪
જિહાં, કપે સુણતાં કાય; કા, જૈની એહ જણાય.
E
卐
अंक २ जो

Page #6

૨૬
શ્રી આત્માનંદે પ્રકાશ.
૫
તુટ ફુટ વિગ્રહ વળી, શાન્તિ નહીં લવલેશ; જૈનીને છાજે નહીં, તેહવા છે।ડા વેશ.
પ્રભુ આજ્ઞા હૃદયે ધરી, મમત્વ છેાડી આજ; હાથા હાથ મીલાવીએ, પર્વાંરાધન કાજ.
७
માફીના ઉંડાણમાં, વાત વિવિધ સમાય; અવલેાકન કરતાં થકાં, મા સરલ સમજાય.
ચાપાસ;
જૈન ખાળકા જ્ઞાન વિષ્ણુ, રવડે છે દયા ધર્મના નાયકા, સુન્ન મનાવા ખાસ.
રે
ફાટ પડી તે સાંધવા, કરવા ઉદ્યમ આજ; તેાડ જોડના નિયમથી, સાંધા જૈન સમાજ,
માફીના અધેતિ
૧૦
ગૌતમ—વીર સમાગમે, કામલ વાણી વિલાસ; પ્રતિપાદક શૈલી થકી, શંકા કીધી વિનાશ.
ડંખ દશ દૂરે
દુઃખ સર્વ
ક્રૂ
૧૧
ગૌતમ સહુ સાથી સહુ, એકાદશ ગણધાર; આવી મળ્યા આનંદથી, કરતા તત્ત્વવિચાર.
૧૨
કરે, પ્રેમ પ્રસારણુ કાજ; થશે, મળશે મિત્ર સમાજ.
૧૩
પ્રસ્તાવમાં, લગતી કીધી વાત; અટકાવીને, રક્ષણ અર્પી ભ્રાત.
૧૪
ભૂલેા સહુ ગઇ ગુજરી, રહી તેના કર ખ્યાલ; જીવન સફૂલ બનાવવા, કર સાચી સંભાલ.
૧૫
મન દુ:ખ કે વિધથી થયું, કરવા તેહ વિનાશ; અહની, આત્માનંદ
ક્ષમા
યાચના
પ્રકાશ.
વેલચંદ ધનજી .

Page #7

અર્થશૂન્ય ક્ષમાપના અને ભાવમિથ્યાત્વ.
અર્થશન્ય ક્ષમાપના અને ભાવમિથ્યાત્વ.
હમેશાં સવારે અને સાંજે, એક જ સૂર નીકળે છે કે –“વરત સમ ” ભદંત ચતુર્વિધ સંઘને પ્રકૃતિભાવે, સા ને સાચી ધર્મ પરિણતિથી ખમાવું
છું—ખમાવું છું. હું પણ તેઓ પ્રત્યે ક્ષમું છું-ખમું છું. આ જ રીતે વાર્ષિક પર્વમાં પણ
ખમતખામણ થાય છે. આ ક્ષમા-પાઠમાં જીવમાત્ર સાથે મૈત્રી ભાવનો એકરાર છે. આ પ્રતિજ્ઞાને પાળવી કે તોડવી એ આપણી પ્રવૃત્તિ ઉપર નિર્ભર છે.
કારણ? લેશે છે ત્યાં જૈનત્વ નથી.
કલેશનું મૂળ દૂષણ–રોધક દષ્ટિ છે. જેટલી દષણ-દષ્ટિ દૂર, તેટલું જ તે પ્રતિજ્ઞા પાલન સુકર !
તેણે ત્યારે શું કર્યું હતું?” એને સમાલોચક બનવાને જેન ન જ છે. એવા ટીકાકાર બનવામાં કોઈનું
ભૂષણ નથી. એ ફત ચુંથવામાં આપણી ભલમનસાઈ નથી. એ જકાતી પજવણી કરવાની
આપણને સત્તા નથી. એ નિગોદમાં ભાગ્યે હતોઃ કૂર બન્યો હતોઃ જમાલી નીવ હતઃ બટાટુ
થયે હતોઃ બેક્ટ રહ્યું હતુંબાતલ ગયા હતઃ કે ભૂતકાળના અંધાર પર્દામાં કયા નાટકનો રાજા થઈ આવ્યો હતો એ ઈતિહાસ ઉકેલવાને આપણને પરવાને નથી, માટે એ કારમી ગઈગુજરીને
ભૂલી જાઓ તે અત્યારે કયાં ઉભે છે તે જોતાં શિખો ! દરેક જી મિથ્યાત્વગુણઠાણેથી અગી ગુણઠાણે જાય છે. “ ભૂતકાળ કોને સારો છે ” એ ચુંથણ ગૂંથવામાં ભલમનસાઈ શી?
એ યથાર્થ તપાસવાની શકિત પણ કયાં છે ? તે, આજનો જ વિચાર કરો કે, દૂષણ-ગ્રાહક દષ્ટિ લય પામશે. કેઈ મોટી ભૂલ કરે તો ? તમે તેની ભૂલને પચાવો ! સાચા જૈન બને !
તેને ક્ષમા આછે ! શ્રમણ ભગવાન્ મહાવીરસ્વામીનું ફરમાન છે ભગવાન ભદ્રબાહુવામી
જગત સમુખ રજુ કરે છે કે –

Page #8

w
૨૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. खमियव्वं, खमावियव्वं । उवसमियव्वं, उवसामियव्वं । सुमइसंपुछणा बहुलेणं होयव्वं ।। जो उवसमइ तस्स अस्थि राहणा, जो न उवसमइ तस्स नत्थि पाराहणा । तम्हा अप्पणाचेव उवसमियव्वं ॥ “દરેક જી પ્રત્યે સાંવત્સરિ પ્રતિકમણમાં સાચા દીલના ખમત–ખામણું
કરે તે સાચે જૈન, આટલે સ્પષ્ટ પ્રકાશ હોવા છતાં દુઃખદ ધરતીકંપ જે આંચકો લાગે છે કે –
વીતરાગના સંતાનો લડે છે.
આ ધડાકો શાને ? વર્ષોવર્ષનાં સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણે ! શું તેમાં કઈ કીટ, પશુ, ઈન્સાન કે
સાધુ માટે છુટ રહે છે ? દીવાળી ચાલી જાય, અને ચેપડા ચેકબા ન થાય. સંવત્સરી જાય અને
વૈર-વિરોધ ન શમે ! એ જ દીવાળું—એ જ ભાવમિથ્યાત્વ !!! વ્યાપારી જેન આ દીવાળું ચલાવી શકે છે? આપણે બધાને ખમાવીએ. માત્ર બાતલ કરીએ ? વીરના જ ઉપાસકને !
સાધમકને ! સંઘના જ અંશને !
એ હીસાબ કેમ ચેક થાય? છતાં પિતાને જૈન મનાવ એ કે માયા--મૃષાવાદ? આ અનન્તાનુબંધીની
| માયાને વિપાક છે? વિવેકી મનથી જરા વિચારો ! દંભી મટી સાચા જૈન બને ! ભૂલ એ અનાદિકાળની છાસ્થિક હીણપત છે. પારકાની ભૂલો જોવામાં
નાશી છે. બીજાની ભૂલને દૂર થતી જોવા ઇછે–પ્રેરે તે જૈન !
વિચારક હૃદયે આજની ઉલટી પ્રવૃત્તિથી કમકમે છે. કુમળા જેનો કંપે છે કે અમારા વડિલોએ આ શે જંગ માંડ્યું છે ? જગત્ હસે છે કે-જૈનોની નૈકા કયાં ગોથા ખાઈ રહી છે? શું સુકાનીઓ ઉંઘ ખેંચે છે? જેને ! ચેતે ! એ કલંક કાલિમાને ભૂસી નાખો ! ઉંઘશે તો હાથ
ઘસતા રહી જશે ! ઉઠે ! કટિબદ્ધ થાઓ ! ખમતખામણુને અર્થ ઉકેલ કરો !
વૈર-વિધની ક્ષમા -ક્ષમા છે ! કલેશ છે ત્યાં અધમ છે, ક્ષમા છે ત્યાં ધમ છેઃ એ વીર-સૂત્રને પિતામાં
ઉતારી વિશ્વવ્યાપી બનાવો ! એ વીરપુત્રો ! વીરપુત્ર બનવાની લાયકાત ન મેળવે છે તે ખરેખર શરમની વાત છે!

Page #9

ક
એ મૂર્ખને સરદાર એ કમજોરીને દફનાવે ! એ જુઠી શાણશાહીને ફેંકી દ્યો ! એ નાલાયકીના
દંભી ફતવાને ચીરી નાખો ! સાધમિકને દેખી આનંદનાં અમી ખાળે ! ભાઈ ભાઈને પ્રેમથી બાથ ભીડે !
શ્રી સંઘમાં એકદીલી બહેલાવે ! અને એક જ સાથે, ઘોર અવાજે વીર વચનને અનુપમ ઘેષણ-નાદ કરે કે –
खाममि सव्वजीवे, सव्वे जीवा खमंतु मे ।
मित्ती मे सव्वभूएसु, वेरं मझ न केणइ ।। જગત્ એ નગ્ન–સત્યને પડઘો પાડશે–અપનાવશે ! એમાં જ આપણું
પરમાર્થ જૈનત્વ છે. રોશનમહેલા,
લે.
ક્ષમાપ્રાથી આગરા,
મુનિ દશનવિજય.
{
એ મૂર્ખનો સરદાર.
સ્વ સ્ત્રીએ પ્રેમ નહિ, અન્ય સ્ત્રી સેવનાર; પ્રેમ ચીજ સમજે નહિ, એ મૂર્ખને સરદાર. છે ૧ / પૈસા તણે કારણે, નકરી જે કરનાર; ખાય તેનું ખેદે, એ મૂર્ખને સરદાર. છે ૨ ભણું ભણુ પંડિત થયે, ભણે શાસ્ત્ર અપાર; દયા ધરમ જા નહિ, એ મૂર્ખને સરદાર. છે ૩ છે હાંસ કેરે કારણે, વઢવાડમાં ભાગ લેનાર; પોત પોતાનું સંભાળે નહિ, એ મૂર્ખને સરદાર. . ૪ છે બી.એ. થયા એમ. એ. થયા, થયા સર્વ શાસ્ત્ર જાણનાર; પત વડાઈ પોતે જે કરે, એ મૂખને સરદાર. ૫ છે સ્વારથ કેરે કારણે, જે ધર્મ ન જાણનાર; સત્ય વાત સમજે નહિ, એ મૂર્ખને સરદાર. છે ૬ અગ્ય કમ જે કરી, પાછળ શેક કરનાર; સારૂં નરસું સમજે નહિ, એ મૂર્ખને સરદાર. ૭ પૈસા કેરે કારણે, મુસાફરી જે કરનાર; ઝાડ તળે રાત વાસ કરે, એ મૂખને સરદાર. | ૮ ||
શા બાબુલાલ પાનાચંદ ( નડેદ).

Page #10

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
અગિઆર અંગમાં નિરૂપણ કરેલ
શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર,
શ્રી જ્ઞાતાસૂત્ર ( વર્ષ ૨૯ માના બારમા અંકના પૃષ્ટ ૨૮૯ થી શરૂ ) અ૦ ૮ સૂત્ર ૬૪ થી ૭૮ શ્રી મલ્લિનાથ ચરિત્ર,
હે ભગવાન્ યદિ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે સાતમા જ્ઞાત અધ્યયનને એ અર્થ કહ્યો છે તેમ હે ભગવાન્ ! આઠમા અધ્યયનનો શું અર્થ પ્રરૂપ્યો છે? હે જંબૂ ! આ પ્રમાણે—( શ્રી સુધર્મા ગણધર શ્રી જંબુસ્વામીને કહે છે.)
તે કાલે અને તે સમયે આ જંબુદ્વીપ-દ્વીપના મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં મેરૂપર્વતની પશ્ચિમે નિષધ પર્વતની ઉત્તરે મહાનદી શિતદાની દક્ષિણે સુખાવહ - વખાર પર્વતની પશ્ચિમે અને પશ્ચિમ લવણસમુદ્રની પૂર્વે આ સ્થાને સલિલાવતી નામની વિજય છે. તે સલિલાવતી વિજયમાં વિતશેકા નામની નગરી છે, જે નવ જન પહોળી છે. યાવતુ....દેવલેક સમાન છે. તે વિશેકા રાજધાનીમાં ઈશાનકેણે દ્રિકંસ નામે ઉદ્યાન છે. તે વિતશોકા રાજધાનીમાં બલ નામનો રાજા હતા, જેના અંતઃપુરમાં ધારિણી વિગેરે હજાર દેવીઓ (રાણીઓ) હતી. ત્યારે તે ધારિણી દેવી અન્યદા કઇ દિન રવપ્નમાં સિંહને જોઈને જાગી. ચાવતું મહાબલ નામને પુત્ર થયે, જે બાલભાવ છે, યાવત્..ભેગસમર્થ થયે.
ત્યારે માતાપિતા તે મહાબલને એક દિવસે જ સમાન વયવાળી કમલશ્રી વિગેરે ૫૦૦ રાજશ્રેષ્ઠ કન્યાઓ સાથે પાણિગ્રહણ કરાવે છે. પાંચ પ્રાસાદ અને પાંચસો દાત, યાવતું...વિચરે છે (રહે છે).
સ્થવિર પધાર્યા, ઇંદ્રિકુંભ ઉધાનમાં સમેસર્યા, નાગરિકો આવ્યા, બલરાજા પણ આવ્યું. ધર્મ સાંભળી અવધારી, જેમ... વિશેષમાં મહાબલકુમારને રાજ્ય પર સ્થાપે છે (દીક્ષા સ્વીકારે છે ). યાવત્ ...અગીયાર અંગોને જાણ ઘણું વર્ષો શ્રમણ-પર્યાયને પાળીને જ્યાં ચારૂપર્વત છે ત્યાં માસભક્તથી સિદ્ધ થશે.
ત્યારે તે કમલશ્રી અન્ય દિને સ્વપ્નમાં સિંહને જુએ છે યાવત્ ... બલભદ્ર કુમાર થયે, જે યુવરાજ બન્ય.
તે મહાબલ રાજાને આ છ બાલમિત્ર રાજાઓ હતા. તેના નામ અચલ, ધરણ, પૂરણ, વસુ, વૈશ્રમણ અને અભિચંદ્ર. જેઓ સાથે જન્મ્યા હતા, યાવત્.... સમ્યફ હિત માટે સહચારી ભાવે અન્ય અન્યના કથનને સાંભળે છે ( સ્વીકારે છે).

Page #11

શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર.
37
?
તે કાળે તે સમયે ઇંદ્રકુંભ ઉદ્યાનમાં સ્થવિર સમેાસર્યાં, પદા આવી. મહાખલ ધમ સાંભળીને જેમ વિશેષમાં છ બામિત્રાને પૂછી બલભદ્રકુમારને રાજ્યપર સ્થાપુ, યાવત્....છએ બાલમિત્રાને પૂછે છે ત્યારે તે છએ મહાબલ રાજાને આ પ્રમાણે કહ્યું- હું દેવાનુપ્રિય ! દિ તમે દીક્ષા લ્યે છે. તે પછી અમેાને બીજો આધાર કોણ ?' યાવત....દીક્ષા લઇશુ. ત્યારે તે મહાખલ રાજાએ છએ મિત્રાને કહ્યું જો તમે મારી સાથે, ચાવત્....દીક્ષા લ્યા, તે જાએ મેટા પુત્રને પેાતાતાના રાજ પર બેસાડા.
હજારા મનુષ્યા ઉપાડી શકે એવી શિબિકામાં બેસી યાવત્....પાછા આવે છે ત્યારે તે મહાબલ રાજા છએ બાલમિત્રાને તૈયાર થઈને પાછા આવેલા જુએ છે. જોઇને `િત॰ કૌટુંબિક પુરૂષોને ખલભદ્રના રાજ્યાભિષેક પૂછે છે.
ત્યારે તે મહાલે, ચાવતા....મહાનુ ઋદ્ધિથી દીક્ષા સ્વીકારી અગીયાર અંગાને ભણી ઘણાં ચૌથભ તા, યાવત્....ભાવતા વિચરે છે.
ત્યારે તે મહાખલ પ્રમુખ સાતે મુનિએ એકઠા થયા ત્યાં તેમને પરસ્પર આ પ્રમાણે કથાલાપ થયેા—“ હે દેવાનુપ્રિય ! જ્યારે આપણે ( આપણામાંથી એક ) એક તપકમ સ્વીકારી વિચરે ત્યારે આપણે સર્વેએ તે તપક સ્વીકારી વિચરવું ” એ પ્રમાણે કહી પરસ્પરના એ વચન સભળાવે છે–સાંભળે છે. સાંભળીને ઘણાં ચૌથભક્તા યાવત્...વિચરે છે.
ત્યારે તે મહાખલ કુમારે આ કારણેાથી સ્રીનામગાત્રકમ ખાંધ્યું. મહાબલ સિવાયના છ મુનિએ જ્યારે એક ઉપવાસથી વિચરે છે ત્યારે તે મહાખલ મુનિ એ ઉપવાસ કરી વિચરે છે. જ્યારે મહાબલ સિવાયના મુનિએ છઠ્ઠું કરે છે ત્યારે મહાખલ મુનિ અઠ્ઠમ કરે છે. એ જ રીતે તે અઠ્ઠમ તે આ દશમ્, તે દશમ્ તા આ દ્વાદશમ.
વળી મહાબલ અણુગારે ૨૦ કારાને સાધી, અનેક રીતે આરાધી તીર્થંકરનામ ગોત્રક ઉપાયું, તે આ પ્રમાણે
૧ અરિહંત, ૨ સિદ્ધ, ૩ પ્રવચન, ૪ ગુરૂ, ૫ સ્થવીર, ૬ મહુશ્રુત અને ૭ તપસ્વીની ભકિત, ૮ તીવ્ર જ્ઞાનાપયેાગ, (૧). ૯ દર્શન, ૧૦ વિનય, ૧૧ આવશ્યક, ૧૨ નિરતિચાર શિલત, ૧૩ ક્ષણ ક્ષણ વૃદ્ધિવાળેા સવેગ, ૧૪ તપ, ૧૫ ત્યાગ, ૧૬ વૈયાવૃત્ય, ૧૭ સમાધિ, (૨) ૧૮ અપૂર્વ જ્ઞાનગ્રહણ, ૧૯ શ્રુતભકિત અને ૨૦ પ્રવચન પ્રભાવના. જીવ આ વીશ કારણેાથી તીર્થકરપણ મેળવે છે. (૩)
ત્યારે તે મહાબલ વિગેરે સાત મુનિએ માસિક ભિક્ષુ પ્રતિમાને સ્વીકારી વિચરે છે, યાવત્....એક રાત્રિકી ( ખારમી ભિક્ષુ પ્રતિમા) ને સ્વીકારી વિચરે છે.

Page #12

૩ર.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ત્યાર બાદ તે મહાબલપ્રમુખ સાતે અણગારે લઘુ સિંહનિષ્કિડિત તપ સ્વીકારી વિચારે છે. તે આ પ્રમાણે–ચેથભક્ત કરે છે, સર્વ કામગુણિત આહારથી પારણું કરે છે, પછી અનુક્રમે છઠું, ચઉત્થ, અઠ્ઠમ, છઠ્ઠ, દશમ, અઠ્ઠમ, દુવાલસ, દશમ, ચઉદ્દેશમ, દુવાલસ, સલસમ, ચઉદ્દેશમ, અઠ્ઠારસમ, ચઉદશમ, વીસઈમ, અઠ્ઠારસ, વીસઈમ, સાલસમ, અઠ્ઠારસમ, ચઉંદશમ, સોલસમ, દુવાલસમ, ચઉદશમ દસમ, દુવાલસમ, અઠ્ઠમ, દશમ, છઠ્ઠ, અઠ્ઠમ, ચઉથ, છઠ્ઠ અને ચઉલ્થ કરે છે. દરેકમાં સર્વ કામગુણક આહારથી પારણું કરે છે. એ પ્રમાણે આ લધુ સિંહનિષ્કિડિત તપની પ્રથમ પરિપાટી છ મહિના અને સાત અહોરાત્રિએ સૂત્રાનુસારે આરાધિત થાય છે, ત્યારબાદ પરિપાટીમાં ચઉત્ન કરે છે પરંતુ વિગઈ રહિત આહારથી પારણું કરે છે.
એ રીતે ત્રીજી પરિપાટીમાં અપકારિ-આહારથી પારણું કરે છે. એ રીતે જ થી પરિપાટી, જેમાં આયંબિલથી પારણું કરે છે. ત્યારે તે મહાબલ વિગેરે સાતે મુનિઓ લધુ સિંહનિષ્ક્રિડિત તપને બે વર્ષ અને અઠ્ઠાવીશ અહોરાત્રીએ આગમ પ્રમાણે, આજ્ઞા પ્રમાણે આરાધીને જ્યાં સ્થવિર ભગવતે છે ત્યાં આવે છે. આવીને સ્થવિર ભગવંતને વાંદે છે–નમે છે, નમીને આ પ્રમાણે કહે છે.
હે ભગવન! અમે મહાસિંહનિષ્કિડિત તપને ઈરછીએ છીએ. તેજ રીતે જેમ લઘુસિંહનિષ્ક્રિડિત તપ હતો, વિશેષમાં (ચેથભક્તથી પ્રારંભીને) ચેત્રીશઈમ સુધી ઉપવાસ કરવાથી પ્રથમ પરિપાટીમાં એક વર્ષ છ માસ અને અડ્રીવીશ અહોરાત્રી કાળ ચાલ્યા જાય. સંપૂર્ણ સિંહનિક્રિડિત તપ (ચાર પરિપાટીએ) છ વર્ષ બે મહિના અને બાર અહોરાત્રીએ પૂરો થાય છે. ત્યારે તે મહાબલ વિગેરે સાતે મુનિઓ મહાસિંહનિષ્ક્રિડિત તપને યથાઆગમ યાવત .........આરાધીને જ્યાં સ્થવિર ભગવતે છે ત્યાં આવે છે. આવીને સ્થવિર ભગવંતોને વાંદે છે-નમે છે, નમીને ઘણાં ચઉત્થભક્તો, યાવત...વિચરે છે.
ત્યારબાદ તે મહાબલપ્રમુખ સાતે મુનિઓ તે ઉદાર તપવડે શુષ્ક ભૂખ્યા જેમ &દક (ભગવતીસૂત્ર શતક ૨ ). વિશેષમાં વિરને પૂછીને ચારૂપવત પર ચડે છે. ચડીને બે માસની સંલેખણાએ એકસો વીશ ભક્તને છેદ કરી રાશી લાખ વર્ષને શ્રમણ-પર્યાય પાળીને રાશી લાખ પૂર્વનું સર્વ આયુષ્ય પાળીને જયંતવિમાનમાં દેવપણે ઉત્પન્ન થયા. (સૂત્ર ૬૪).
ત્યાં (જયંતવિમાનમાં) કેટલાએક દેવેની બત્રીશ સાગરોપમ સ્થિતિ હોય છે. ત્યાં મહાબલ સિવાયના છ દેને કંઈક ન્યૂન બત્રીશ સાગરોપમની સ્થિતિ હતી, જ્યારે મહાબલદેવને પરિપૂર્ણ બત્રીશ સાગરોપમની સ્થિતિ હતી.
ત્યારે મહાબલ સિવાયના છ દે તે દેવકથી આયુ-સ્થિતિ અને ભવને ક્ષય થવાથી ચ્યવીને આ જંબૂદ્વીપમાં ભરતક્ષેત્રમાં વિશુદ્ધ માતા-પિતા

Page #13

શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર,
૩૩ વાળા વંશમાં રાજકુળમાં અલગ અલગ કુમારપણે જમ્યા. તે રાજકુમારના નામે આ પ્રમાણે છે–પ્રતિબુદ્ધ ઈક્વાકુ (કોશલ ) દેશને રાજકુમાર, ચંદ્રછાય અંગને રાજકુમાર, શંખ કાશીને રાજકુમાર, રૂપી કુણાલને રાજકુમાર, અદીનશત્રુ કુરૂને રાજકુમાર અને જિતશત્રુ પંચાલને રાજકુમાર (અર્થાત છે દેવે તે રાજકુમારરૂપે જમ્યા.)
- ત્યારબાદ તે મહાબેલ દેવ ત્રણ જ્ઞાનયુક્તપણે ગ્રડો ઉચ્ચ સ્થાનમાં હતા, દિશાએ શાંત હતી-અંધકાર રહિત હતી. વિશુદ્ધ હતી, જયવંત શકુને હતા. પવન પ્રદક્ષિણ-અનુકૂળ હતું, ભૂમિમાં શાંત ગતિ કરતું હતું, પૃથ્વી હરીયાળી હતી અને મનુષ્યો આનંદકીડામાં તત્પર હતા એમ શુભ વખત હતા ત્યારે અર્ધી રાતના સમયે અશ્વિની નક્ષત્રનો યોગ થતાં જે હેમંતઋતુના ચેાથે મહિને આઠમે પક્ષે ફાગણ શુદિ ચોથને દિને બત્રીશ સાગરોપમની સ્થિતિવાળા ( જયંત) વિમાનથી અણુતરપણે ચ્યવન કરીને આ જંબુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં મિથિલા રાજધાનીમાં કુંભરાજાની રાણું પ્રભાવતીદેવીની કુક્ષીમાં આહાર, શરીર અને ભવનો ત્યાગ કરી ગર્ભપણે આવ્યો
તે રાત્રીએ ચદ મહાસ્વપ્ન વર્ણન. સ્વામીને કથન તથા સ્વપ્ન પાઠકને પ્રશ્ન યાવતું.....વિચરે છે.
ત્યારબાદ તે પ્રભાવતીદેવીને ત્રણ માસ બહુ જવા પછી આ પ્રમાણે દેહદ ઉત્પન્ન થયા. તે માતાઓને ધન્ય છે કે જેઓ જળસ્થળની શોભાયમાન ઘણી પંચરંગી માળાઓ વડે આચ્છાદિત તથા ઢાંકેલી શય્યામાં સુખે બેસે છે, સુખે સુવે છે અને રહે છે. તથા પાડલ, મલ્લિકા, ચંપક, અશેક, પુન્નાગ, નાગ, મર, દમણુક, અણેજ તથા શતપત્રથી બનેલ અતિ સુંદર સ્પ તથા રંગવાળા તીવ્ર ગંધ સમૂહવાળા મહાન શ્રી રામગંડને સુંઘતી–મૂકતી પોતાની ઈચ્છાઓને તૃપ્ત કરે છે. ત્યારે તે પ્રભાવતી રાણીને આ દેહદ ઉત્પન્ન થયો છે એમ જાણીને નજીકના વાણુવ્યંતર દેવો કુંભરાજાના મહેલમાં જળસ્થળની થાવત્ ....પંચરંગી કુભ પ્રમાણે ભારપ્રમાણ માળાઓ એકઠી કરે છે અને એક શ્રી દામચંડને યાવતુ....તીવ્ર ગંધ સમૂહવાળાને મેળવે છે, ત્યારે તે પ્રભાવતીદેવી જળસ્થળના યાવત .....માળાઓથી દેહદને પૂરો કરે છે. એ રીતે તે પ્રભાવતીદેવી પ્રશસ્ત હદવાળી યાવતું.....રહે છે.
ત્યારબાદ તે પ્રભાવતીદેવીએ નવ મહિના અને સાડાસાત દિવસ જતાં હેમંતઋતુના પ્રથમ મહિનામાં બીજા પક્ષમાં માગશર શુદિ અગીયારસ તીથિએ મધ્યરાત્રી સમયે અશ્વિની નક્ષત્રને યોગ આવતાં ઉચ્ચ સ્થાનમાં ગ્રહે, થાવત્........મનુષ્ય હર્ષ કીડામાં તત્પર હતા ત્યારે નિરોગભાવે આરોગ્યવાન ઓગણીસમા તીર્થકરને જન્મ આપ્યો. (સૂત્ર ૬૫)
(ચાલુ).

Page #14

३४
શ્રી આત્માન, પ્રકાશ
આવાહન.
શુદ્ધ
ભકિત કરે વીર વાણી યારે
વીર વિના થૈને સત્યાધાર કયાંથી પળ વિપળે ધ્યાને આચાર સા शुद्ध ૬, દ્વેષ, દગા જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર ક્રોધ, માન, માયા, લેાભ રહેા સત્ય માર્ગે ચિત્ત સત્ય, સમતા, સત્સંગ સેવા ૨, મિથ્યાત્વ, મમત્વ ઢાડી દેવા રે. સુગુણગ્રાહી વીરગુણ ગાવે રે, વીર ભકત સા આવે આવા રે.
છેડી રે, જોડી રે.
ભાવે રે,
ભાવે રે.
વીરવાણી સદા કહે છે સા સંત
ઉદ્ધરશેા રે,
ધરશેા રે ?
ધરજો રે,
કરજો રે.
ત્યાગે રે,
માગે રે.
સુખકારી રે,
હિતકારી રે,
અભિલાષ ઉરે
આ
સાવા રે,
એક
સૈા સાથે મળી વીર ધ્યાવે રે. અપે તેજ આતપનિલ રે, ગ્રહે વારિના કુમુદ કમલ રે, તેજ દ્વેષી કરમાય રે. બીજો વિમળ ભાવે મલકાય રે. વીર વાણીએ ક કર્મો દીકૃત આત્મા પ્રમાદે વીસરતાં ભરમાય રે, અનુચરતાં જ્ઞાને મુકિત થાય રે.
કચડાય રે, એપાય રે.
આ ભવીભદ્ર ભવ પારા રે, યાવા “ વિનયે ” વીર ધ્યાવે રે.
દ
ત
...
ૉ
દ
ઝી
લી
કા
ઢા
ની
મી
* !
વિનયકાંત કાંતિલાલ મહેતા.--અમદાવાદ,
લી

Page #15

ઉન્નતિને પંથે.
૩૫
#FFFFFFFFFFFFFFFFFFFF = * ઉન્નતિને પંથે (ચાર ગણુની પ્રાપ્તિ.)
EFFFFFFFFFFFFFFFFF #F ભાવથી ગ્રહીધમ જેને પ્રાપ્ત થાય છે તેનામાં ચાર ગુણ અવશ્ય પ્રગટે છે –
૧ પ્રથમ આત્મશાનિત-આત્મા આત્માકારે પરિણમે ત્યારે અદભુત આનંદ પ્રગટે છે.
૨ મનનો સંતોષ-આસકિત વિનાનું મન થાય છે અથવા વિષયાદિકમાં આસક્તિ ઓછી થતાં મન દોડાદોડી કરવાનું કામ બહુ જ ઓછું કરતું હોવાથી મનની શાંતિ ટકી રહે છે; અથવા કર્મના સિદ્ધાન્ત જાણતો હોવાથી જે થાય છે તે યોગ્ય થાય છે એમ સમજી, બહુ ઉત્પાત કે હાયવેય ન કરતાં તેમાં સાક્ષીભાવે રહે છે તેથી શાંતિ મળે છે.
૩ ત્રીજે ગુણ–તેને કમની આવક ઓછી થાય છે. કમની મોટી લાંબી સ્થિતિને તે બાંધો ન હોવાથી, કમને બે હલકે થવાને લીધે મન સ્કુતિવાળું સાત્વિક બને છે.
૪ ચેાથે ગુણ-સંસાર પરિભ્રમણને ભય ઓછો થાય છે. પિતાનાં તાવિક જ્ઞાન અને વર્તનથી તેને સંતોષ થાય છે તેનું મન કબુલ કરે છે કે હવે મારે વધારે ભવભ્રમણ કરવું પડશે નહીં.
“આત્માર્થી ભાઈ બહેનોએ અવશ્ય આદરવા યોગ્ય
શ્રાવકનાં બાર ત્રત [ સંક્ષેપમાં ]. પહેલું અહિંસા વતઃ–હાલે ચાલે તેવા મોટા ત્રસ જીવો જે નિરપરાધી હોય તેમને જાણી જોઈને ઈરાદાપૂર્વક મારવાની બુદ્ધિથી મારીશ નહીં. (આરંભાદિ કારણે જયણ.) ૧
બીજું સત્ય વ્રત કોઈને પ્રાણહાનિ જેવું નુકશાન થાય તેવું અસત્ય હું બેલીશ નહીં રે
ત્રીજું અચર્ય વ્રતઃ—જૂલમ, અન્યાય કે વિશ્વાસઘાત કરીને કેઈનું ધનાદિ ગ્રહણ નહીં કરૂં ૩
ચોથું સ્વસી–પતિ સતેષ વ્રત –વિવાહિત સ્વસ્ત્રી કે પતિ સિવાય અન્ય સાથે વિષયભેગને ત્યાગ. ૪

Page #16

૩૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પાંચમું પરિગ્રહ પરિમાણ વ્રત-ધન ધાન્યાદિકનું અમુક પરિમાણુ રાખી બાકીનાને ત્યાગ. ૫
છઠ્ઠ દિગવિરમણ વ્રત --ચાર દિશા, ચાર વિદિશા અને ઉંચે નીચે જવા આવવાનું અમુક પ્રમાણું રાખીને સ્વધર્મ-કર્મને નાશ થાય તેવા દેશાદિકમાં પરિભ્રમણ કરવાને ત્યાગ. ૬
સાતમું પગવિરમણ વ્રત --માંસ, મદિરાદિક અભક્ષ્ય ખાનપાનને સર્વથા ત્યાગ તથા મહાઆરંભ-સમારંભવાળા પંદર કર્માદાનના પાપ વ્યાપારને સર્વથા બનતાં સુધી ત્યાગ. ૭
( આઠમું અનર્થદંડવિરમણ વ્રત–નિપ્રયોજન પાપ લાગે તેવાં નાટક પ્રિક્ષણાદિકનો, અસતી પિષણદિકને, કેઈને બેટી સલાહ કે પાપપદેશ દેવા વિગેરેને વિવેકથી ત્યાગ. ૮
નવમું સામાયક વ્રત –સમભાવમાં, આત્મભાવમાં, આત્માકાર વૃત્તિ કરીને નિત્યે બે ઘધ સુધી ધ્યાન-ચિન્તવન કરવું અથવા પંચવિધ સ્વાધ્યાયનું સેવન કરવું. ૯
દશમું દેશાવગાસિક વ્રત–પૂર્વોક્ત છઠ્ઠા વ્રતને સંક્ષેપ કરે. ચાદ નિયમે દિવસ રાત્રી કે પક્ષ માસાદિકની મર્યાદાથી ધારવા. દશ અથવા એકથી વધારે સામાયિક સુધી શાન્તિમાં એક સ્થળે રહેવું. ૧૦
અગીયારમું પિષધ વ્રત-આઠમ, પાખીપ્રમુખ પર્વ દિવસે મહિના કે વર્ષમાં ચાર પહોર કે આઠ પ્રહર સુધી આત્મભાવમાં રહેવાનો નિશ્ચય (નિયમ) કરી પિષધશાળાદિકમાં રહેવું. ૧૧
બારમું અતિથિસંવિભાગ વતઃ–સંયમધારી અતિથિ એવા સાધુ સાધ્વીઓ વિગેરેને ઉદાર દીલથી દાન-નિર્દોષ પ્રાશુક આહાર, પાણી, વસ્ત્ર, પાત્ર, રસ્થાન, આષધાદિક આપવું. ૧૨
સૂચના–ઉક્ત વતનો પ્રથમ અભ્યાસ પાડી, પિતાની શકિત વિચારી, સઘળાં કે બને તેટલાં વ્રતનું દ્રવ્યભાવથી સ્વરૂપ ગુરૂગમ્ય સમજીને આદરવાથી તે અધિક હિતદાયક થાય છે. ઇતિશમૂ.
લે સદ્ગણનુરાગી, મુનિશ્રી કરવિજયજી મહારાજ.

Page #17

પૂજનની સફળતા
૩૭
પૂજનની સફળતા.
ચિત્ત પ્રસન્ન રે પૂજન ફળ કહ્યું. શ્રીમદ્દ આનંદઘનજી મહારાજના ઉપલા વચનમાં સારાયે પૂજનનું રહસ્ય સમાયેલું છે એમ કહેવામાં જરા પણ અતિશયોકિત જેવું નથી. જેને પ્રભુ પૂજા ને આંગી રચના માટે અઢળક દ્રવ્ય વ્યય કરનાર તરિકે સુવિખ્યાત છે; છતાં દિલગીરી સાથે કહેવું પડશે કે અન્ય ધર્મીએ ના, ખાસ કરીને ક્રિશ્ચિયન કે શીખના દેવમંદિરો કરતાં આપણા આ દેવાલયોમાં અને રચનામાં શાંતિ ને કળા જવલ્લે જ દષ્ટિગોચર થાય છે.
એનું કારણ શોધવામાં આપણી વણિકબુદ્ધિ કામે લગાડવી જ જોઈએ. અવશ્ય દેવપૂજા એ ભકિતનું પ્રાથમિક સાધન છે છતાં સાધન જે સાધ્યને ભૂલાવી દેતું હોય તે, અથવા સાધન પોતે સાધ્ય પર આવરણરૂપ બનતું હોય તે, અગર તો સાધ્યના સાચા શિક્ષાસૂત્રને સાધનમાં અ૫લાપ થતો હોય તે ઘભર એ સ્થિતિ ચલાવી ન જ શકાય. સાચે જૈન એમાં યથાશકિત સુધારણ અર્થે યત્ન આદરે જ. આ વિષયમાં ઉંડા ઉતરતાં પૂર્વ પૂર્વાચાર્યોએ સાત પ્રકારની શુદ્ધિ સાચવવા માટે આપણું લક્ષ્ય ખેંચ્યું છે તે વાત યાદ કરી જઈએ.
એમાં વસ્ત્રશુદ્ધિ તરફ જઈશું તો આપણને જણાશે કે સમાજને માટે ભાગ પૂજાના વસ્ત્ર પોતીકા સ્વતંત્ર રાખવાનું હજી શીખ્યા જ નથી ! આ શું ઓછું શોચનીય છે ! દેરાસરે ૨ખાતા વસ્ત્ર કેટલા સ્વચ્છ હોય છે તે આપણું જાણ બહાર નથી જ. કદાચ યાત્રાળુ કે પરદેશથી આવનાર વર્ગ એને લાભ લે તો એ સમજી શકાય તેવું છે, પણ જેઓને જ પૂજા કરવી છે અને જેઓ સાંસારિક યા તેવા અન્ય પ્રસંગે ખર્ચ કરતાં જરા પણ મુંઝાતા નથી તેઓ શા સારૂ પૂજન માટે એક ધેતર ને ઉત્તરાસન ન વસાવી શકે ? દેરાસરમાં કિવા ઘરના એક ભાગમાં એકાદી ખીંટી પર અલગ રાખતાં તેમને કેણું પ્રતિબંધ કરે તેમ છે ? કદાચ કહેવામાં આવે કે પ્રમાદથી જ એમ બનતું નથી તે એ બચાવ પળવાર પણ ટકી શકે તેમ નથી; કારણકે પરમાત્મા મહાવીરદેવનું ગણધર શ્રીગૌતમસ્વામી જેવાને “ક્ષણમાત્ર પ્રમાદ ન કરીશ” એવું શિક્ષાસૂત્ર હતું તો આપણા જેવા પામરે માટે તે એ હોય એમાં શું આશ્ચર્ય ! આ તો ભકિતથી વશીકરણ કરવાના મંત્રનો સામાન્ય

Page #18

૩૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
પાઠ માત્ર છે. વસ્ત્રશુદ્ધિ સાચવવામાં ધર્મના ફરમાન કરતાં પણ હરક્ષાનું પાલન વધુ અંશે દષ્ટિગોચર થાય છે. પરસ્પરના ભિન્નજાતિય પરસેવાથી તેમજ રેગથી બીજાઓને એને ચેપ બેસે છે એ વાત આજે નવેસરથી સમજાવવાની ન હોય. વળી સંઘના દેતી આ એટલે એની સાચવણમાં વિવેકનું નામ ન મળે ! એમાંથી કેટલેક સ્થળે તે બદબો છુટતી હોય ત્યાં લગી કોઈને બેવડા વવાની પરવા પણ નથી હોતી ! વળી ઘણાને તો પૂજા કરી આવ્યા બાદ પેટીમાં નાંખવાની કે ખીંટી પર ભરાવવાની પણ તસ્દી લેતાં ભાર પડે છે, જ્યારે કેટલાક તો ખેસ પહેરવામાં પણ ઉપયોગ કરતાં શરમાતા નથી ! ઘણી જગ્યાએ પૂજાના વસ્ત્રો એવા પ્રકારના જ હોય છે કે એમાં છેતી આ ઉત્તરાસનની લાઈન દોરી કરનાર અવશ્ય મુંઝાય.
આ તે એક દ્રષ્ટિબિન્દુથી વાત થઈ. હવે બીજું લઈએ. શ્રીમતેને ઉપરોકત સ્થિતિને અનુભવ નથી કરે પડતો. ઘણું અલગ વસ્ત્રો રાખે છે, પણ મોટા ભાગે જશે તે રેશમી વસ્ત્રો જ ! ભલે તે પીળા, લીલા કે વેત ને શેભીતા લાગે ! કદાચ તેના ચકચકાટમાં અંજાઈ પણ જવાય! છતાં એ પવિત્ર ને શુદ્ધ છે એમ કહેવાની હિંમત તે ખુદ વાપરનાર પણ નહિં કરી શકે.
આજે એ વાત છુપી તો નથી જ રહી કે રેશમની ઉત્પત્તિ એટલે લાખ કેશેટાના પ્રાણનું બલિદાન ! ઉના-ચામડીને બાળી નાખે તેવા ખળખળતા પાણીમાં લા છે અને કરેડ જીવતા કીડા સ્વાહા થઈ જાય ત્યારે માંડ મૂકી ભરાય તેટલું રેશમ હાથમાં આવે ! આ આખુંયે ચિત્ર–તે સાચું જ છે એકાદા જૈનની ચક્ષુ સામે બનતું હોય તો શું એ રેશમી વસ્ત્રો અને તે પણ પૂજા જેવા આત્મકલ્યાણકારી પ્રસંગે પહેરવાની ધૃષ્ટતા કરશે કે ? ધારો કે એ અખતરા સામે આપણું કેઈ સાધુ મહારાજને માનપૂર્વક તે જઈએ તો ત્યાં તે રેશમી વસ્ત્રોના પરિધાન માટે પૂર્વાચાર્યોના લોક ટાંકવા ઉભા રહેશે કે ત્યાંથી મુખ ફેરવી પાછા વળવાનું પસંદ કરશે ? કદાચ ઉપદેશ દેવાની તાકાત હશે તે પેલાને આવી હિંસાથી હાથ ઉઠાવવા કહેશે ?
એ વેળા પિલે એટલો જ જવાબ દે કે બાપજી ! તમારી વાત છે કે સાચી જ હશે પણ પિટને ખાતર આ ધંધે કરી રહ્યો છું, અને તેમાં પણ જ્યારે રેશમની માંગ વધુ આવે ત્યારે એની નિપજ વધારવી એમાં હું શું છે હું કરૂં છું? પરંપરાનો ને કમાણીવાળે આ ધંધે છેડી બીજે કયાં શેધવા જઉ ? વળી જ્યાં લગી એના વાપરનારા પડ્યા છે ત્યાં લગી હું નહિં કરૂં તે મારા બીજા ભાઈઓ પણ એ ધંધે તો જરૂર કરવાના ને ! અને આગળ વધી એ પિકારે કે સાહેબ, મને કહેવા કરતાં આપણું એ ભકતોને જ “રેશમી

Page #19

અમારી પૂર્વદેશની યાત્રા. CCCCCCCCCCCOOOOOOOOO કે અમારી પૂર્વદેશની યાત્રા. ૯ . (ઐતિહાસિક દષ્ટિએ.) છે 0000000000000000000
( વર્ષ ૨૯ ના અંક ૧૨ ના પૃષ્ટ ૨૯૪ થી શરૂ. ) કંડલપુર–પાવાપુરીથી વિહાર કરી ટુંકી પગદંડીને રસ્તે પશ્ચિમમાં આવેલ કુંડલપુર ગયા. પગદંડીને રસ્તે પાવાપુરીથી કુંડલપુર ૩ ગાઉ થાય છે. કુંડલપુરનું બીજું નામ વડગામ-ગુબરગામ છે. પ્રભુ મહાવીરના પ્રથમ ગણધર શ્રીઈન્દ્રભૂતિ (ગૌતમસ્વામી ), અગ્નિભૂતિ અને વાયુભૂતિ ત્રણે ગણધરની (તેઓ પરસ્પર બધુઓ હતા ) આ જન્મભૂમિનું સ્થાન છે. એક વાર બહુ સારી સ્થિતિમાં હશે તેમ તેના ખંડી) જણાય છે. હાલમાં તો નાનું ગામ છે. અહીં સત્તર જીનમંદિર હતાં; હાલમાં તે એક વિશાળ જનમંદિર છે. નજીકમાં-બહાર વિશાળ ધર્મશાળા છે. વચમાં શ્રી ગૌતમસ્વામીની પાદુકાની દેરી છે.
કુંડલપુરથી પૂર્વમાં એક માઈલ દૂર નાલંદાપાડે છે, જેમાં પ્રભુ મહાવીરનાં ચૌદ ચાતુર્માસ થયાં હતાં, તે રથાન તો અત્યારે જંગલ જેવું જ પડયું છે; પરંતુ હાલમાં ખોદકામ ચાલુ થવાથી બૌદ્ધસ્થાપત્યના અપૂર્વ નમુના નીકળ્યા છે. બૌદ્ધોનું નાલંદા વિદ્યાપીઠ આખું જમીનમાંથી નીકળ્યું છે. બૌદ્ધ ધર્મની યશપતાકા ફરકાવતું આ વિદ્યાપીઠ જેવા દૂર દૂરથી ઘણું ભારતીય અને વિદેશી વિદ્વાને આવે છે. પાશ્ચાત્ય ઇજનેરે આની બાંધણી અને રચના જોઈ દીંગ થઈ જાય છે. જમીનમાંથી નીકળેલી પુરાણી વસ્તુઓને વસે ન વાપરવા, એ બધ આપે તે ઝટ નિવેડે આવે. જ્યાં કમાણ ઘટછે કે આપોઆપ અમને બીજો ધંધો શોધવાની ગરજ પડશે.
આપણે તે લંબાણ કર્યું. મુદ્દાની વાત તે એટલી જ કહેવાની કે અહિંસા ધર્મના અનુયાયી તરીકે આપણું કર્તવ્ય શું હોઈ શકે ? દયાના નામે અતિ સૂક્ષ્મતાની વાત કરનાર આપણા ગુરૂદેવે આ બાબતમાં કેવી રીતે સુધાર કરાવી શકે? આ નજીવો સવાલ નથી. માત્ર જુના પાઠ ધરી દેવાથી નજર સામેની આ હિંસામાં આપણે નિમિત્ત ભૂત નથી થતા એમ કહેવું એ વિચારક વર્ગને ભાગ્યેજ ગળે ઉતરે તેમ છે. જે કાળે એ શ્લોક લખાયા હશે તે કાળે કેમ શુધ્ધ માગે અને જીવના ઘાત વગર રેશમની પ્રાપ્તિ નહીં થતી હાય ! એ સિવાય અન્ય અનુમાન પણ કરી શકાય, પણ એ લોકના અવલંબનથી ચાલુ કાળમાં દેશની પરિવર્તન પામતી સ્થિતિમાં એ બેટી ઘરેડિને-એ દુષિત પ્રથાને –બચાવ તે ન જ કરી શકાય. વધુ વિચાર હવે પછી.
લેટ ચેકસી.

Page #20

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
સંગ્રહ ત્યાંના મ્યુઝીયમમાં રાખેલ છે. મ્યુઝીયમ જેવાનો ટાઈમ બહુ ડો અને કફેડો છે. માત્ર બપોરના એકથી બે સુધી એક જ કલાક ખુલ્લું રહે છે. હજી બે જ ટીંબા ખોદાયા છે, હજી ઘણું બાકી છે. કહે છે કે એમાંથી જૈન ધર્મની ગૌરવસૂચક પ્રાચીન વસ્તુઓ લભ્ય થશે. રાજા શ્રેણિકના સમયમાં અહીં બહુ જ જાહોજલાલી હતી મગધની રાજધાનીના એક વિભાગની એ જાહેરજલાલી અને વૈભવ માત્ર ગ્રંથોમાં વાંચવા મળે છે. આ વિદ્યાપીઠ નીકળવા પછી જંગલમાં મંગળ થયું છે. વડગામ (કુંડલપુર) અને ખાસ કરીને નાલંદાનો ભૂતપૂર્વ વૈભવ જૈન કવિઓએ નીચે પ્રમાણે વર્ણવ્યું છે.
( ચોપાઈ. ) નાલંદઈ સવિલોક પ્રસિદ્ધ વીરઈ ચઉદ ચઉમાતા કીધ; મુગતિ પહેાંતા સેવે ગણહાર સીધા સાધ અનેક ઉદાર. દસઈ તેહતણું અહિનાણુ પુહવઈ પ્રગટી યાત્રાપાણિ; પ્રતિમા સત્તર સત્તર પ્રાસાદ એક એકરૂં મંડઈ વાદ, પગલાં ગૌતમસ્વામીણાં પૂછ નઈ કીજઈ ભામણું; વીર જણેસર વારા તણી પૂછ પ્રતિમા ભાવઈ ઘણી
(જયવિજયજી વિરચિત સમેતશિખર તીર્થમાલા. પૃ. ૩૦) રાજગૃહીથી ઉતરે ચિત ચેતો રે, નાલંદાપાડા નામ; જીવ ચિત; ચેતો રે.
વીરજીણુંદ જહાં રહ્યા ચિ ચઉદ ચોમાસાં તામ. જી વસતા શ્રેણિક વારમાં ચિ૦ ઘર સાદી કેડિ બાર, જી. તે હવણું પરસિદ્ધ છે ચિ૦ વડગામ નામ ઉદાર. જી. ૧ એક પ્રાસાદ છે જીનતણે ચિ૦ એક શુભગામમાંહિ; જીવ અવર પ્રાસાદ છે જૂના કે ચિ૦ પ્રતિમા માંહિ નહિ. જી. પાંચ કોશ પશ્ચિમ દિશં ચિત્ર શુભકલ્યાણક સાર; જી૦ ગૌતમ કેવલ તિહાં થયા ચિત્ર યાત્રાષાણ વિચાર. છ૦ ૩ વડગામે પ્રતિમા વડી ચિત્ર બૌધમતની દય; જી તિલિયાભિરામ કહે તિહાં ચિ૦ વાસી લેક જે હોય છે. ૪
( સૌભાગ્યવિજય વિરચિત તીર્થમાલા. પૃ. ૯૧ ૯૨) વિજયસાગરજી પણ પોતાની તીર્થમાલામાં બે મંદિર અને સે પ્રતિમાજી હેવાનું જણાવે છે. જુઓ આ રહી તેમની નોંધ—
બાહરી નાલંદાપાડ, સુણ તસ પુણ્ય પાવડે; વીર ચઉદ રહ્યા ચેમાસ, હવણાં વડગામ નિવાસ. ઘર વસતાં શ્રેણિક વારઈ, સાઢી કુલ કેડ બાઇ; બિહુ દેહરે એક સે પ્રતિમા નવી લહઈ બેધની ગણિમા.
o
o
o
o
o
o

Page #21

મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ
૪૨
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ.
( વર્ષ ર૯ ના અંક ૧૨ ના પૃષ્ટ ૩૦૫ થી શરૂ )
અનુ૦—વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ જ્યારે તમે કોઈ મનુષ્ય અથવા કેઈ બીજી વસ્તુને જુઓ ત્યારે મનમાં એમ વિચાર કરો કે તે આત્મા છે. તેને નિરંતર અભ્યાસ કરવાથી નામ તથા રૂપ વિરહિત થઈ જશે અને આત્મા પ્રકાશિત થઈ ઉઠશે. સાંસારિક દષ્ટિ અંતહિત થઈ જશે પરંતુ તેને માટે અત્યંત પ્રયાસની આવશ્યકતા છે. પછી શ્વાનમાં શ્વાન-દષ્ટિ નહિ રહે, તેમાં તમે આત્માને જ જશે અને અનુભવશે. સાધનકાળમાં જુના સંસ્કાર તમને પીડા કરશે. તે તમારા ખરા શત્રુ છે. ખૂબ સાહસવડે તેની સાથે યુદ્ધ કરો. તે સમ્યફજ્ઞાનનું સાધન છે. એનાથી તમને આત્માનું સમ્યગ્રદર્શન થશે, તમે બધા વિષયોને આત્મવત્ જોશે. વિચારો
કવિ હંસસોમ સોળ જીનમંદિર હોવાનું જણાવે છે. આ ઉપરથી એમ લાગે છે કે એક વાર આ સ્થાને કરોડો શ્રાવકે અને અનેક જનમંદિરે હશે–તેથી વિભૂષિત હશે. કવિ સૌભાગ્યવિજયજીએ જણાવેલ બૌદ્ધની બન્ને પ્રતિમાઓ અદ્યાપિ પર્યત વિદ્યમાન છે. અહીંના ભૂદેવ-બ્રાહ્મણે તેમાંથી એકને બળીયાકાકા અને બીજી પ્રતિમાને રામચંદ્રજી તરીકે પૂજે છે; જ્યારે કેટલાક તેને ભૈરવજી કે કેટલાક તેને ક્ષેત્રપાલ તરીકે માને છે. તેને ચમત્કારી માની અનેક માનતા, બાધા, આખડી રાખે છે. ભૂદેવોના તો એ અન્નદાતા છે એમ કહું તો ચાલે. અત્યારે પણ વડગામમાં બ્રાહ્મણોની વસ્તી વધારે છે. કવિ સૌભાગ્યવિજયજી પોતાની તીર્થમાલામાં અહીંથી પાંચ કેશ દૂર ગૌતમસ્વામીના કેવળ કલ્યાણકના સ્થાને સ્તૂપ હોવાનું જણાવે છે; પરંતુ અત્યારે તેમાંનું કશું અહીં વિદ્યમાન નથી. શ્રી
વિજયજીએ પોતાની સમેતશિખર તીર્થમાળામાં ગૌતમ ગણધરના નિર્વાણસ્થાન તરીકે આ સ્થાનને ઓળખાવ્યું છે તે તો રાજગૃહીની અપેક્ષાએ છે. વડગામ તે વખતે રાજગૃહીની તદ્દન નજીકનું નાનું ગામ લાગે છેશ્રાવકે માટે તે બિહારથી રાજગૃહી જતી લાઇનનું નાલંદા સ્ટેશન આવે છે, ત્યાંથી વડગામ ( કુંડલપુર ) બે માઇલ અને નાલંદા દેઢ માઈલ દૂર છે. કેટલાક ભાવિક શ્રાવકે તો ગાડામાં જાય છે-પગરસ્તે જાય છે એટલે પાવાપુરીથી બિહાર થઈ કંડલપુર થઈ રાજગૃહી જાય છે. નાલંદા B. B, L. નું સ્ટેશન છે અને કુંડલપુરનું પોષ્ટનું ગામ સિલાવે છે. કુંડલપુર તીર્થની વ્યવસ્થા શ્વેતાંબર પેઢીના મેનેજર બાબુ ધનુલાલજી સૂચન્તિ કરે છે.
(ચાલુ)

Page #22

કરે
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
તેમજ અનુભવો કે સર્વ કાર્યો આત્મપૂજા જ છે. તમે સર્વત્ર આત્માને જશે એટલે તમારી લઘુતાની ભાવના તથા તુછ સેવાની ભાવના અદશ્ય થઈ જશે.
કોઈ એકાન્ત સ્થાનમાં પદ્મ, સિદ્ધ, સુખ અથવા સ્વસ્તિક આસનથી બેસો. તમારી જાતને સર્વ પ્રકારની વાસનાઓ, ભાવનાઓ તથા તૃષ્ણાઓથી મુક્ત કરે, ઇન્દ્રિયો પર વિજય પ્રાપ્ત કરો, વિષયોથી મનને ખેંચી લે, ત્યારે જ મન શાંત, એકાગ્ર, શુદ્ધ અને સૂફમ થઈ જશે. એ સુસાધન દ્વારા સુસમાહિત ચિત્ત કેવળ પ્રભુનું ચિન્તન કરે છે. બીજા કેઈ પણ વિષયનું ચિંતન ન કરે.
વર્તમાન યુગના ઘણુ મનુષ્યોને માટે હઠગ અને રાજગના સાધન અનુકૂળ નથી હોતા; કેમકે અનેક મનુષ્યના શરીર મજબૂત તથા હૃષ્ટપૃષ્ટ નથી હોતા. તેઓ દુબલ હોય છે. ભકિતયોગ સરસ અને સહજ છે. કેઈ પણ માણસ ભગવાનનું નામ જપી શકે છે. કોઈ પણ પુરૂષ તેના ગુણગાન કરી શકે છે. અનન્ય ભકિત વગર જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ નથી થતી. જ્યારે ભકિતનો પૂર્ણ પરિ પાક થાય છે ત્યારે વગર પ્રયાસે જ્ઞાનનો ઉદય થાય છે.
નિરંતર ઇશ્વર ચિંતન કરે, તમે ઘણું જ સહેલાઈથી મન વશ કરી શકશે.
પિતાની ઈચ્છાઓની પૂર્તિ માટે પ્રયાસ ન કરે. એ પણ મન વશ કરવાને એક માર્ગ છે.
મન એક વેશ્યા સમાન છે. એ એક વિષયથી બીજા વિષય પર ફૂડ્યા કરે છે. તે અનેકતા ઈચ્છે છે. વિચાર દ્વારા એને પવિત્ર રાખવું જોઈએ. તેને જરૂર તમારા સાધન-જીવનમાં પાંચ વર્ષ સુધી એક સ્થાને પડયા રહેવાની શિક્ષા કરે. તે સાધન, કર્મ, ભકિત, વૈરાગ્ય કે કેઈપણ આધ્યાત્મિક અભ્યાસનું હાય.
મનના નાશના પાંચ ઉપાય છે. બે તે યોગની રીત છે. અને બાકીની ત્રણ જ્ઞાનગની સાથે સંબંધ રાખનાર છે.
(૧) જે કઈ વિચાર ઉઠે તેને બહાર કાઢી નાખો. તમારા મનમાં બોલે છે કે એ વિચાર નહિ, મને એ વિચારની આવશ્યકતા નથી (૨) પ્રતિપક્ષભાવના, વિરોધી ભાવનાને સ્થાન આપે. શ્રેષના સ્થાને પ્રેમ, અને ભયના સ્થાને સાહસને પ્રગ કરો. (૩) બ્રહ્મભાવના ધારણ કરે, સઘળા સંકલ્પ નષ્ટ થઈ જશે. (૪) મનના સાક્ષી બનીને ઉદાસીનવૃત્તિ ધારણ કરે. (૫) નિરંતર જીજ્ઞાસા કરે. હું કોણ છું ? ? બધા વિચારે નષ્ટ થઈ જશે.
મનોનચ pવ માનવ” મન પર વિજય મેળવવું એ જ સાથી મેટો વિજય છે. “ મન જીત્યું તેણે સઘળું જીત્યું ” જેણે મન જીતી લીધું તેણે આખું જગત જીતી લીધું.

Page #23

મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ મનને પોતાની જાતમાં લય કરી દેવું એ જ મુકિત છે.
ભાવના જગતને રચે છે, ભાવનાથી જ વસ્તુની સ્થિતિ થાય છે, ભાવના તૃષ્ણાને વધારે છે અને વાસનાને ઉત્તેજીત કરે છે; તેથી તૃષ્ણ અને વાસનાને મારવાની એક વિરૂદ્ધ ભાવના પહેલાંની તૃષ્ણ પૂરી થવાની ભાવનાથી વિપરીત કામ કરશે. એટલે જ્યારે માણસ એ વિરોધી ભાવનાથી એક વખત પ્રભાવિત થાય છે ત્યારે તે વિરોધી ભાવના તેને તૃષ્ણ અને વાસનાને નાશ કરવામાં સહાયક બને છે.
જો તમે અમીરાઈથી રહેવાની ભાવનાથી પ્રભાવિત નહિ થયા છે તે ઠાઠમાઠથી રહેવાનું તમે પસંદ નહિ કરો. જ્યારે તમારા હૃદયમાં એવી ભાવના દઢ થઈ હોય છે કે અમુક વસ્તુ જરા પણ સુખકારક નથી ત્યારે તમારું મન તેને માટે કદિ ઈચ્છા નહિ જ કરે. તમે એ વસ્તુ છેડી દે છે અને અમીરી જીવન બંધ કરી દે છે તે તમારા મનમાં જરા પણ દુઃખ થતું નથી. તમે એક સુંદર યુવતી તરફ શા માટે આકર્ષાઓ છો ? કેમકે તમારી મૂર્ખાઈને લઈને તમે ફેકટ તેની દ્વારા સુખ પામવાની ચિન્તા કરો છો. હવે જે તમે વિવેકનું શરણું લે તો તે તમને તુર્ત જ બતાવી આપશે કે તેના દ્વારા તમને અત્યંત કષ્ટ થશે. ત્યારે એ વિષય-યુવતીની તરફથી મન હટી જશે.
વાણી મનનું એક પિડું છે, કેમકે વાણી દ્વારા જ મન પિતાના ઈષ્ટ વિષયની સમીપ જાય છે. એ રીતે પ્રાણ પણ એક પિડું છે, કેમકે ઘાણદ્વારા જ મન ગન્ધના વિષયોની પાસે પહોંચે છે, તેવી જ રીતે ચક્ષુ પણ એક પિડું છે, કાન પણ એક પિડું છે.
વિવેકના ઉદયથી ઈચ્છાઓ નિર્મૂળ થઈ જાય છે. ઈરછાઓ બંધ થઈ એટલે અવિવેકાણું પણ નિર્મૂળ થઈ જાય છે.
ઇચ્છા, વિચાર અને અહંકાર એક દોષચક્રનું નિર્માણ કરે છે. તેમાંથી એકને નાશ થાય તે બાકીના બે આપ આપ નષ્ટ થઈ જશે. તે ત્રણે મનમહેલના સ્તંભ છે. મનસાંકળની કડીઓ છે. કેઈ પણ એક કડીને નાશ થતાં જ આખી સાંકળ તૂટી જશે.
વાસનાને નાશ કરવામાં સાવધાન થઈ જાઓ. ઈન્દ્રિય, મન તથા બુદ્ધિ વાસનાના સ્થાન છે. શરીરમાં ઈરછા સર્વવ્યાપી હોય છે. પ્રત્યેક છિદ્ર, પ્રત્યેક અણુ, પ્રત્યેક જીવાણુ, પ્રત્યેક વિઘુદાણુ વાસનાથી ઓતપ્રેત હોય છે. વાસનારૂપી સિધુમાં નિમ્નસ્ત્રોત, અવાન્તરàત, અંતરસ્ત્રોત અને બાહ્યત હોય છે. તમારે એ સર્વનો નાશ કરવો પડશે. એને નાશ કરવામાં વિવેક, વિચાર અને ભગવદ્દભાવના તમને સહાય કરશે. એક તેનાથી

Page #24

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વિપરીત ઇચ્છા–ભગવાન્ઝાપ્તિની ઇચ્છા સાંસારિક ઈચ્છાઓને નાશ કરી નાંખશે. ધામિક ઈચ્છાઓદ્વારા પાપાત્મક ઇચ્છાઓને નાશ કરે. આગળ વધતાં એ મુમુક્ષત્વ ( ભગવાનું પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છા ) ને પણ નષ્ટ કરે. શુભવાસનાદ્વારા અશુભ વાસનાને ત્યાગ કરો અને નિદિધ્યાસનદ્વારા સ્વરૂપવાસનાને ત્યાગ કરો.
બન્ધનનું કારણ સંકલ્પ છે. બની શકે ત્યાં સુધી તમારે એને નિમૂળ કરી નાખવું જોઈએ. એ મૂળ કારણ સંકલ્પને નાશ એ જ મેક્ષ છે. એ સંક૯૫ને નાશ કરવામાં ખૂબ બુદ્ધિમત્તાથી લાગી જવું જોઈએ.
'सर्वसंकल्पसंन्यासी योगारूढस्तदोच्यते । જ્યારે સર્વ સંક૯પોને ત્યાગ કરી દે છે ત્યારે જ માણસ ગારૂઢ કહેવાય છે.
જ્યારે મનના સહયોગથી પાંચે ઈન્દ્રિય વિષયમાં એંટી જાય છે ત્યારે તેનાથી જે ઈચ્છા ઉત્પન્ન થાય છે, તે જ બન્ધન છે; પરંતુ તેના પ્રત્યે અનાસકિત એ જ મેક્ષ છે.
અભિમાન, ભ્રમ તથા તૃષ્ણા મનના બંધનની જૂદી જૂદી દેરી છે.
વિવેકયુકત મનદ્વારા જ્ઞાની પુરૂષ પોતાના નિમ્ન પ્રકૃતિસ્થ મન ઉપર પુરેપુરે અધિકાર જમાવી લે છે. “રેવારમનામાનમ્' આત્માવડે જ આત્માનો ઉધાર કરે
જેમ લેતું લોઢાને કાપી નાંખે છે તેમ વિવેકને પૂર્ણ વિકાસ કરીને એકાગ્ર મનદ્વારા જુદા જુદા વિષયે તરફ દોડનાર મનને નાશ કરો. બુદ્ધિમાન પુરૂષ ગંદી માટીથી જ ગંદા કપડાને સાફ કરી નાંખે છે. એક નાશકારક અન્યાસ્ત્રથી વિપરીત વરૂણાસ કાર કરે છે. સર્પદંશનું ઝેર તેનાથી ઉલટા ગુણવાળા ઝેરથી જ નષ્ટ થાય છે. એમજ જીવના સંબંધમાં છે.
ચિન્તનને નાશ કરે. ચિતાન્યતાનું સાધન કરો. ઇચ્છાઓને નાશ કરી શકાય છે. અનિયંત્રિત વિચાર જ બધી ખરાબીનું મૂળ છે. ઉચ્ચ વિચાર સહેજ તુચ્છ વિચારોને નાશ કરે છે. કોઈ પણ તુચ્છ વિચારને આશ્રય ન આપો.
કાલ્પનિક વાર્તાઓ ન વાંચે. વિષયવાસના સંબંધી વાત પણ ન કરે. જે મનુ વિષયવાસનામાં ડુબેલા હોય છે તેવા મનુષ્યને સંગ ન કરે. તમારા મન તથા આંખેને હમેશાં એ બાહ્ય વિષયેથી, કે જેનાથી વિષયવાસના ઉત્પન્ન થાય છે, દૂર રાખવાની ચેષ્ટા કરે. સાધુ પુરૂષને સંગ કરે. સગ્રંથ સ્વા

Page #25

વિવિધ વચનામૃત,
૫ ધ્યાય કરે. જપ તથા ધ્યાન કરે. દૂધ, ફલ વગેરે સાત્વિક ભજન કરો. તમે વાસનાઓ પર અધિકાર મેળવશે જ.
વિચારને વશ કરવાને એ ઉપાય છે. (૧) હું કોઈ પણ વિષયનું ચિન્તન નહિ કરું. (૨) જે હું કઈ પણ વિષયનું ચિન્તન નહિ કરું તે મને શાંતિ મળશે.
(૩) મારી ઈચ્છાશક્તિ બળવાન થઈ રહી છે. હું મારા વિચારેને વશ કરી શકું છું.
(૪) જ્યારે હું ચિન્તાશૂન્ય થઈ જઈશ ત્યારે મને સંપૂર્ણ શાંતિ મળશે હું ઘણી ઉત્સુકતાથી તે વિચારશૂન્ય અવસ્થાની પ્રતીક્ષા કરી રહ્યો છું.
મનના વધવા સાથે જ દુઃખ પણ વધે છે. મનના શયનની સાથે જ પરમાનન્દની પ્રાપ્તિ થાય છે. મનને વશ કરીને તમારી જાતને પ્રત્યક્ષ જગથી મુકત કરી લ્યો જેથી તમે જ્ઞાનમય બની શકો. સુખપ્રદ અને દુઃખપ્રદ વિષયે કે જે તમારી મનની સમતાવસ્થાને હરકત પહોંચાડે છે તેનાથી અચલ બની રહો અને એ સઘળા વિષયેને સમાનભાવથી ગ્રહણ કરે.
(ચાલુ) માછ >0ામ રાહત છે *વિવિધ વચનામૃત..
૧ હારા જીવનની અંદર અનેક પ્રકારની અડચણે, આફતો અને સંકટવાળા
પ્રસંગે આવે ત્યારે કાયર કે દુઃખી ન થતાં તેને સામનો કરજે અને
દરેક પ્રસંગોને શાન્તિથી પસાર કરજે કે જેથી મુક્તિમાર્ગ સરલ થાય. ૨ સંસારની અનેક પ્રકારની વિષયવાસનાઓથી ઉદાસીન રહેજે નહિંતર
મુક્તિમાર્ગમાંથી તને તરત નીચે પટકી દેશે. ૩ ગુલાબને ખપ હોય તો કાંટાથી ડરીશ નહિં. ૪ સુખી અગર દુઃખી જીવનની અંદર સમદષ્ટિ કર અને આરાધના રહિત થા. ૫ જેમ જેમ તું ઈચ્છા રહિત થઈશ તેમ તેમ મ્હારી આપત્તિઓ નાશ થશે
અને સંપદાઓ પ્રાપ્ત થશે. પ્રાપ્ત થયેલી સંપત્તિમાં મૂછિત ન થતાં વિરક્તભાવ ધારણ કરજે. * યોજક:-સદગત આચાર્યશ્રી વિજયકેશરસૂરિજી મહારાજ.

Page #26

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
૬. દુનિયાના દરેક જી તરફ પૌગલિક દષ્ટિને ત્યાગ કર અને આત્મિક
દષ્ટિથી જે. ૭ જગતના દરેક મત મતાંતરે કે ધર્મોને અભેદવૃત્તિથી જે અને સાર ગ્રહણું કર. દરેકનું લક્ષ્યબિંદુ એક જ છે.
કાજાશાન્ત તિરૂં તો યથા શનિત સારું !
सर्वदेवे नमस्कारः केशवं प्रतिगच्छति ॥ ૮ જ્યાં સુધી તારૂં લક્ષસ્થાન પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી તારે આત્મિક પ્રયાસ ચાલુ રાખજે અને દુનિયાના માયાવી સ્વનગર્ભિત પદાર્થોથી લલચાઈ
જઈશ નહિ. ૯ હારા બંધનનું અને દુ:ખના પ્રતિભાષનું તથા ખરાં મહાનું સ્વરૂપનું વિ
સ્મરણ કરાવનાર અહંવૃત્તિને ત્યાગ કરજે. ૧૦ કેઈપણ પૂર્ણ થા ન્યૂન ઇંદ્રિયજન્ય આત્મા કર્મજન્ય વ્યાપારને લઈ
આત્મપ્રકાશની અંદર અપૂર્ણ હેય તે તેને તિરસ્કાર ન કરતાં પૂર્ણ
પ્રકાશમાં લાવ તે જ શ્રેષ્ઠ છે. ૧૧ તને કેઈપણ નચમાં નીચ અધમ સ્થિતિ પ્રાપ્ત થવાથી અન્યના અવર્ણવાદ
બોલવા તે પિતાની જ અપૂર્ણતાનું ચિન્હ છે, કારણ કે અન્ય તે નિમિત્ત માત્ર છે. ૧૨ પિતાની અદશ્ય આત્મિક શક્તિની દશ્યતા માટે અન્યની પ્રાર્થના કરવી
તે પણ આત્મિક વિષયહીન છે. ૧૩ સુમ દેહધારી આત્માથી તે સ્થલ દેહધારી આત્મા પર્યત ગૌણ આત્મિક
સમાન શક્તિ લક્ષમાંથી વીસરીશ નહિં. ૧૪ જેટલા દરજજાની તારી અન્ય યા પિતાની પરત્વેની શુભ યા અશુભ નીચ
ચા ઉચ્ચ ભાવના થશે તેટલા દરજે તે ભાવનાને ભક્તા તું શુભ યા
અશુભરૂપે થઈશ. ૧૫ તારા કર્મ જન્ય વ્યાપારના અંગે આ સમગ્ર વિશ્વ ભિન્ન ભિન્નરૂપે પ્રતિભાસે
છે, પરંતુ તું પૂર્ણ થતાં આખું વિશ્વ તને એક જ રૂપે પ્રત્યક્ષ જણાશે. ૧૬ જે કાર્યની અંદર તારે આત્મા સાક્ષીરૂપ થઈ તને પ્રેરણું કરે તે કાર્ય
નિર્ભયતાથી કરજે અને જે કાર્ય કરતાં તારે આત્મા શંકિત થાય તે
કાર્યથી વિમુખ રહેજે. ૧૭ તારામાં ગુણાકર્ષણ શક્તિ હોય તે અન્યને પણ તેવું જ પ્રવર્તન કરાવજે
પણ દુર્ગણી પ્રવર્તનથી દૂર રહેજે. ૧૮ તારા ક્ષુદ્ર વિચારો અન્ય પાસે પ્રદર્શિત કરી પિતાના તથા પરના આત્માને
મલીન ન કરીશ.

Page #27

-
-
-
સ્વીકાર અને સમાલોચના. ૧૯ તારૂં કઈ બુરું બોલે, નિન્દા કરે, અપમાન કે તિરસ્કાર કરે છે તેથી તું
દિલગીર ના થઈશ, પણ તેની અપૂર્ણતા તરફ દષ્ટિ કરી, તે તારૂં નહિ પણ વ્યવહારમાં લોકોએ એક સંજ્ઞારૂપે નિર્માણ કરેલા તારા નામનું યા શબ્દનું અપમાન કરેલ છે. તું અદ્રશ્ય અવિનાશી અને છેદનદન
રહિત, જાણવાને અશકય પરમાત્મ સ્વરૂપ છે. ૨૦ માસિનક, વાચિક, અને કાયિક પ્રવર્તનની અંદર તારે આમા બંધન
યુક્ત ન થાય તેના માટે જાગ્રત રહેજે. ૨૧ દીનપણે કોઈપણ પ્રકારની યાચના કરતાં પહેલાં તારી આત્મિક શક્તિ તરફ
દષ્ટિ કરી કઈ વસ્તુ તારાથી અંધાય કે અસાધ્ય છે તેને વિચાર કરજે. ૨૨ પિતાની ગુમ થયેલ આત્મશક્તિ પ્રગટ થતાં જે આનંદ થાય છે તે ખરે.
ખર અકથનીય છે. न मृत्युर्न शंका न मे जातिभेदः पिता नैव मे नैव माता न जन्म ।
न बंधुन मित्रं गुरुनैव शिष्यः चिदानंदरूपः शिवोऽहं शिवोऽहम् ।। ૨૩ દરેક દેહધારી જીવાત્માઓ પિતાના દરજજાના, હોદ્દાના અને સ્થિતિના
પ્રમાણમાં માનસિક, વાચિક અને કાયિક પ્રવર્તન કરી તેની અંદર જ
આનંદ અને સુખ માને છે, ૨૪ સુખ અને દુઃખ એ તારી પિતાની જ પ્રવૃત્તિનું ઉપાદાન કારણ છે. ઈચ્છા
હોય તે ગ્રહણ કર. ૨૫ સગ, વિયેગ, હર્ષ, શોક, ઉત્પત્તિ, નાશ અને સુખ તથા દુઃખ આ બધા
પરસ્પર સંબંધવાળા નિયમને લક્ષમાં રાખી જે જે પ્રસંગને તું પ્રાપ્ત થા તે તે દરેક પ્રસંગોને સમપણે શાન્તિથી પસાર કરજે નહિંતર પુનઃ બંધનયુકત થઈશ.
(ચાલુ) સ્વીકાર અને સમાલોચના.
૧ શ્રી જૈન સક્ઝાયમાળા ભાગ ૨ –તચિત્ર પ્રસિદ્ધકત્ત બાલાભાઈ છગનલાલ શાહ. કીકાભટ્ટની પિળ, અમદાવાદ. કિંમત બે રૂપીયા. અનેક સઝાયોના સંગ્ર. હના ચાર ભાગ પૈકી આ બીજો ભાગ જેમાં ૧૯૪ સઝાયનો સંગ્રહ ચિત્ર સહિત આ ભાગમાં આપવામાં આવેલ છે. આ તેની નવમી આવૃતિ તેજ તેની ઉપયોગીતા બતાવે છે. આગલી આવૃતિ કરતાં કેટલાક વિશેષ સંગ્રહ કરેલ છે. આવા ઉપયોગી ગ્રંથની કિંમત ઓછી રાખવામાં આવે તો વિશેષ મનુષ્ય લાભ લઈ શકે એમ અમે માનીએ છીએ. પ્રકાશકનો આ સંગ્રહ પ્રશંસાપાત્ર છે.

Page #28

૪૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. ૨ વિજ્યધર્મસૂરિ–(સ્વર્ગવાસ પછી) સંપાદક મુનિરાજ શ્રી વિદ્યાવિજયજી. પ્રકાશક વિદ્યાભૂષણ ચુનીલાલ શિવલાલ ગાંધી. કિંમત રૂા. ૨-૮-૦ સ્વર્ગવાસી આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયધર્મસૂરિના સ્વર્ગવાસ પછી તેમના માટે જૈન સમાજને કેટલો શેક થયે, તેઓશ્રી ઉપર કેવી ભક્તિ હતી, તે બતાવવા તેમના શિષ્ય સમુદાય ઉપર આવેલ જૈન સંસ્થા, જૈન જૈનેતર ગૃહસ્થ, જૈન સંધે, જૈન, જૈનેતર વિદ્વાનો વિગેરેના લાગણીપૂર્વક તારે, કાગળોનો સંગ્રહ તથા આચાર્ય મહારાજની મંદિરની પ્રતિષ્ઠા, જયંતિએના ભાષણો વગેરે જે આ ગ્રંથમાં આપી ખરેખરી ગુરૂભક્તિ બતાવી છે. આવા ગ્રંથનો બહોળો પ્રચાર થો જોઈએ એમ અમે ઇચ્છીએ છીએ
૩ હરમીસની હરિયાળી હારમાળા લેખક હોરમસજી સોરાબજી મિસ્ત્રી, ગદ્ય પદ્યમાં નૈતિક અને સામાજિક લેખોનો સંગ્રહ લેખક મહાશયે આ ગ્રંથમાં આપે છે. ગુજરાતી ભાષામાં છતાં પારસી કોમમાં વપરાતા શબ્દો ઠેકાણે ઠેકાણે આવે છે, છતાં કેટલાક વિષયમાં લેખકના અનુભવના ઉદ્દગારો ઘણું સમજવા જેવા આ ગ્રંથમાં આપ્યા છે આવું ચુંટી કાઢેલું ઉપગી સાહિત્ય લખી પ્રકટ કરવાનો લેખકનો આ પ્રયત્ન પ્રશંસનીય છે. તે માટે અમોને ભેટ મોકલનાર શેઠ મંચેરશાહ માણેકજી પી. ભરૂચાને ઉપકાર માનીએ છીએ.
૪ વિદ્યાર્થી અને યુવકેનેડ-સંજક શાન્તિલાલ વનમાળીઃ પ્રકાશક ગૂર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય, અમદાવાદ. કિંમત ચાર આના. આજની ઉગતી પ્રજા–યુવકો અને વિદ્યાર્થીએના ઉન્નત જીવન બનાવવા માટે જેની જરૂર છે તે બ્રહ્મચર્ય વગેરેના વિષય ઉપરનો સંગ્રહ એકઠો કરી આ લધુ ગ્રંથમાં પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે. ઉગતી પ્રજા-વિદ્યાર્થી અવસ્થા માટે આવા ગ્રંથના અભ્યાસની જરૂર છે તે અમુક અંશે આ ગ્રંથે પુરી પાડી છે. આ સંગ્રહ બાળકો માટે ખાસ ઉપયોગી છે. આવા લધુ ગ્રંથોનો ખૂબ પ્રચાર થવો જોઈએ. કિંમત પણ યોગ્ય છે, વાંચવા યોગ્ય છે. પ્રકાશકે મોકલેલ અમોને ભેટ માટે ઉપકાર માનીએ છીએ.
૫ ભવિષ્ય ભાવફળ:-(ભવિષ્ય જાણવાની વિદ્યા ) રચી પ્રસિદ્ધકર્તા “તેલચંદ શિરચંદ શાહ, જૈન જ્યોતિષી રૂપાલ. તા. મહીકાંઠા. કેટલાક સંસ્કૃત તિષના ગ્રંથોનું અવલોકન કરી મૂળ લોક ભાષાંતર સહિત લેખકે આ ગ્રંથ રચ્યો છે. ત્રીશ પ્રકરણોમાં ચાર એગત્રીશ જૂદા જુદા ભાવ ફળ સરલ ગુજરાતી ભાષામાં આપેલા છે. આ એક જાણવાની વસ્તુ છે છતાં તેને માટે ખરો અભિપ્રાય તે જ્યોતિષનું જ્ઞાન ધરાવનાર મનુષ્ય વિશેષ આપી શકે; છતાં એટલું કહેવું અસ્થાને નથી કે લેખકનો જ્યોતિષ સંબંધી આ પ્રયત્ન પ્રશંસાપાત્ર છે. જ્યોતિષના અભ્યાસીઓને સહાયરૂપ છે. મળવાનું સ્થળ શ્રી મેઘ રાજ જૈન પુસ્તક ભંડાર, મુંબઈ, પાયધુની શ્રી ગાડીને માળા. એ પુસ્તક ભંડારના મેનેજરે અને સમાલોચના માટે ભેટ મોકલેલી હોવાથી સાભાર સ્વીકારીએ છીએ

Page #29

શ્રી નવપદજી આરાધનાના જીજ્ઞાસુઓને અમૂલ્ય લાભ.
શ્રી પાળ મહારાજને રાસ.
શ્રી નવપદજી મહારાજનો મહિમા અપૂર્વ છે, જે કોઈ પણ જૈન તે માટે અજાણુ નથી. ચૈત્ર માસ અને આસો માસમાં આવતા ઓળી–આયંબીલ તપ કરી શ્રી નવપદજી મહારાજની આરાધના કરાય છે. એ અઠ્ઠાઈના દિવસોમાં શ્રી નવપદજી મહારાજનું અપૂર્વ મહાસ્ય જેમાં આવેલ છે તેવા શ્રીપાળ મહારાજનું અદ્ભુત ચરિત્ર તેના રાસ જે વંચાય છે, તે મૂળ તથા તેનું સરલ ગુજરાતી ભાષાંતર સર્વ કેાઈ સમજી શકે તેવી ગુજરાતી ભાષામાં આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલ છે. પાના"૪૬ ૦ પાકું કપડ'નું બાઈડીંગ સુંદર ગુજરાતી ભાષામાં પ્રગટ થયેલ છે, આશ્વિન શુદ ૧૫ પૂર્ણીમા સુધીમાં લેનારને બે રૂપીયા (પાસ્ટેજ જુદું ) ની કિંમતે આપવામાં આવશે.
શ્રી નવપદજીની પૂજા ( અર્થ, નોટ, મંડલ, યંત્ર, વિધિ વગેરે સહિત.)
પ્રભુભક્તિમાં તલ્લીન થઈ ઈષ્ટસિદ્ધિ જલદી પ્રાપ્ત કરવા માટે, પૂર્વાચાર્ય પ્રણીત પૂજા એક વિશિષ્ટ કારણ છે. એવા હેતુથી જ શ્રીમદ્દ યશોવિજયજી મહારાજ કૃત નવપદજીની પૂજા. અમાએ તેના ભાવાર્થ, વિરોષાર્થ અને નેટ સાથે તૈયાર કરી પ્રગટ કરેલ છે. સાથે શ્રી નવપદજીનું મંડલ તે તે પદોના વણુ-રંગ અને તેની સાથે, વિવિધ રંગ અને સાચી સોનેરી શાહીની વેલ વગેરેથી તથા શ્રી નવપદજીને યંત્ર કે જે આયંબીલ-ળી કરનારને પૂજન કરવા માટે ઉપયોગી છે, તે બંને છબીઓ ઉંચા આર્ટપેપર ઉપર મોટો ખર્ચ કરી ઘણા સુંદર સુશોભિત અને મનોહર બનાવી આ ગ્રંથમાં દાખલ કરવામાં આવેલ છે. આ સાથે શ્રી સિદ્ધચક્રજી મહારાજનું આરાધન કેમ થાય, તેની સંપૂર્ણ ક્રિયાવિધિ, ચૈત્યવંદન, સ્તવને, સ્તુતિ અને સાથે શ્રીમાન્ પદ્મવિજયજી મહારાજ અને શ્રીમાન આત્મારામજી મહારાજકૃત નવપદજી પૂજામાં દાખલ કરેલ છે. ઉચા એન્ટ્રીક પેપર ઉપર ગુજરાતી સુંદર જુદા જુદા ટાઈપથી છપાવી ઉંચા કપડાના બાઈડીંગથી અલંકૃત કરેલ છે. આ ગ્રંથનું નામ જ જ્યાં પવિત્ર અને પ્રાતઃસ્મરણીય છે ત્યાં તેની ઉપયોગીતા અને આરાધના માટે તો કહેવું જ શું? શ્રી નવપદજી આરાધનના જીજ્ઞાસુ અને ખપી માટે આ એક ઉત્તમ કૃતિ છે. અને તેમાં ગુરૂમહારાજ નવપદજી મહારાજનું મંડલ અને યંત્ર આ બુકમાં દાખલ કરેલ હોઈ આ ગ્રંથ વાંચનારને તેની અપૂર્વ રચના જણાયા સિવાય રહે તેવું નથી. આ માટે વધારે લખવા કરતાં તેને ઉપયોગ કરવા નમ્ર સુચના કરીયે છીએ. કિંમત રૂા ૧-૪-૦ પાસ્ટેજ જુદું.
શ્રી જેન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર,

Page #30
Reg. No. B. 431. =SE ===== == શ્રી આ ત્માનંદ પ્રકાશ. == = =[ [E] - = = 51; દર માસની પૂર્ણિમાએ પ્રગટ થતું માસિક પત્ર. = || પૃ. 30 મું. વીર સ. ર૪પ૮. ભાદ્રપદ, આત્મ સં'. 37. અંક 2 જે. = અભુત ત્યાગનું દૃષ્ટાંત. == --ST-- = કાર 66 જબલપુરના શેઠ ગોવિંદદાસે પોતાના સ્વરાજવાદી સિદ્ધાંતને કારણે I કરોડ રૂપિયાની મિલકતને તિલાંજલી આપી પિતાને નિર્ભય કર્યો છે. આ જમાનામાં ભારતવર્ષમાં જ નહિ પણ આખા જગતમાં આવા ત્યાગનાં દૃષ્ટાંતા વિરલ છે. કરોડપતિ મટી અકિંચન દરિદ્રનારાયણની હારમાં બેસીને શેઠ. ગોવિંદદાસે વિશ્વજીતુ યજ્ઞ કર્યો છે અને પિતાને વચને સર્વસ્વ તજી પિતૃભક્ત રાજા રામચંદ્રની સ્મૃતિ તાજી કરાવી છે. અનરત થર મે વિત્ત થઇ છે નારિત -વિન એ ભવ્ય વચન ઉચ્ચારનાર રાજર્ષિ જનકની પેઠે શેઠ ગોવિંદદાસ પણ (c) - અકિંચન બની અનંત વિત્તના સ્વામી બન્યા છે. જે દેશમાં કરોડપતિને ક્ષણમાં 6 અકિંચને બનતા શરમ નથી, જે દેશમાં ગરીબાઇમાં પણ ગૈારવ મનાય છે, ને જે દેશમાં એચ્છિક ત્યાગનો મહિમા ટકાવી રાખનાર નવાનવા ત્યાગવીરા નીકળતા જાય છે તે દેશમાં ધનિક દ્વેષી રંકવાદની જરૂર કેમ પડે ? ભારતવર્ષની સનાતન ત્યાગવૃત્તિના ઉત્કર્ષ ચોમેર થતા જાય છે એ જ રાષ્ટ્રના ઉદયન || મોટામાં મોટું શુભ ચિહ્ન છે. " E !! - | [ ; શ્રી અમૃતલાલ મણીલાલ પંડયા. For Private And Personal Use Only