Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
The Atmanand Prakash RECHTSTARTD No. B. 431
श्रीमजियानन्दसू रिसगुरुज्यो नमः SEGORIEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE
श्री
BESE
*
आत्मानन्द प्रकाश.
ASEResperm
।
CHECECE099999999000000000029990SE0902390851 ॐ संध्यः सदा सदरु कल्पवृक्षः
नैमेल्यं मानसं च स्वपरहिकृत जायतेसत्पत्तिः । शुद्धं सम्यक्त्वरत्तं गुणगणकिरणैासितं प्राप्यते यत् । शुद्ध ज्ञानानुरागो गुरुचरणरतिलभ्यते चापि पूर्णा आत्मानंद प्रकाशे प्रसरति हृदये दुर्लभ किं जनानाम् ॥शा
RaeasRANSaag - पु.१५. वीर सं. २४४४-पोष आत्म सं. २२. अंक ६हो.।
-2560209050966555555 प्रकाशक-श्री जैन आत्मानन्द सभा-भावनगर
8
વિષયાનુક્રમણિકા નંબર, થિયય પૃષ્ઠ નમ્બર.' વિષય પૃષ્ઠ
प्रभु स्वति, ३ ति... १२७४ वतमान सभागार...१४८ यांना शिक्षण ...... १२८प अथावसान... ...१४४ा ૩ કલકત્તા શહેરમાં મળેલી અગીયા
શ્રી શ્રી જૈન શ્વેતાંબર કાનફરન્સ, ૧૩૪.
વાર્ષિક મૂલ્ય રૂા. ૧) ઢાલ ખચ" આના ઢ. -
| આનંદ પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં શાહ ગુલાબચંદ લલ્લુભાઇએ છાપ્યું -ભાવનગર,
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
આ સભાનું જ્ઞાનોદ્વારખાતું.
છપાઇને અહાર પડેલ ગ્રંથા.
૩ મહાવીર ચરિત્ર પ્રાકૃત.
૧ કુમારપાળ પ્રભુ ધ પદ્ય. - ૨ સામાચારી પ્રકરણ, ૪ મુઠ્ઠી મિત્રાનંદ નાટક ૫ પ્રશુદ્ધ રોહિણેય નાટક. ૬ સુકૃત સકીન મહાકાવ્ય. ૭ પ્રાચીન જૈન લેખસંગ્રહુ ભાગ 1 લે.
થોડી મુદ્દતમાં છપાઇ બહાર પડશે,
૧ ૫ નિગ્રંથી તથા પ્રજ્ઞાપના તૃતીય પદ સ ંગ્ર ડ઼ણી. ૨ રત્નશેખરી કથા. ૬ દાનપ્રદીપ, ૪ ઉત્તરાધ્યયન. ભાવિજયગણિ કૃત ટીકા ચુકત.
૧ સુમુખાદિમિત્ર ચતુષ્ક કથા. ૨ ધર્મ પરીક્ષા. ૩ સત્તાયફાણુ.
૪ ૫સગ્રહું.
૫ પડે દર નસમુચ્ચય. ૬ શ્રાદ્ધવિધિ.
www.kobatirth.org
હાલમાં છપાતા ગ્રંથા
૭ મૃત્યુસંગ્રહણી.
૯ જે ઐતિહાસિક રાસ સગ્રહ.
૧ સિદ્ધપ્રાભૂત સટીક. ૩ ચૈત્યવ જૈન મહાભાષ્ય. ૫ શ્રાવક ધર્મ વિધિ પ્રકરણ સટીક, ૭ અર્ધોદય સત્તા પ્રકરણ. ૯ વિજ્ઞપ્તિ સંગ્રહ. ૧૧. જૈન ગ્રંથ પ્રાસ્તિ સગ્રહું. ૧૩ લિ ગાનુશાસન સ્વાષજ્ઞ ટીકા સાથે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નવા ગ્રંથા તથા આગમા
૧૧ ધર્માલ્યુય નાટક તથા સૂક્તમુક્તાવલી ૧૨ જૈન મેઘદૂત સટીક.
છપાવવાના ગ્રંથા.
૧ શ્રી અ ંતગઢ દશાંગ સૂત્ર સટીક ૩ શ્રી ઉપાસક દાંગ.
સરલ ગુજરાતી ભાષાંતર
શા ઉત્તમચંદ્ર હી જી પ્રભાસપાટણવાળા તરફથી. ખાઇ મણી જામનગરવાળા તરફથી,
શાહ ચુનીલાલ ખુબચંદ પાટણવાળા તરફથી. શેઠ રતનજી વીરજી તરફથી.
શેઠ જીવણભાઇ જેચંદ તરફથી.
૮ પ્રાચીન જૈન લેખસ ગ્રહ દ્વિતીય ભાગ. ૧૦ દ્રોપદી સ્વયંવર નાટક.
૨ ષસ્થાનક સટીક. ૪ સસ્તારક પ્રકીર્ણ ક સટીક ૬ ભ હેતુય ત્રિભ’ગી. ૮ શ્રી વિજયચંદ્ર કેવળી ચિત્ર. ૧૦ વિજયદેવ માહાત્મ્ય. ૧૨ પ્રાચીન પાચમા કર્મ ગ્રંથ. ૧૪ ધ તુષારાયણ,
છપાવવાની થયેલી યાજના, ૨ શ્રી અનુત્તો-વાઈ સટીક. ૪ શ્રી નંદીસૂત્ર સટીક. શ્રી હરિભદ્રસૂરિ કૃત, છપાઈ અહાર પડયા છે.
ભગવતી સૂત્ર પ્રથમ ગુચ્છકે,
કીંમત રૂપીયા અઢી ટપાલ ખર્ચ જુદ. મળવાનું ઠેકાણુ—પુરૂષાતમ ગીગાભાઈ શાહ-ભાવનગર.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૯૯હહહ9999999
# ನಿಣಣರನ್ನ$ಲೇಜಿನಲ್ಲಿ
ટ, A. ક , , e& Dી કાશી
મઝાકઝદહા 55ી કે
श्हहि रागषमोहाद्य निजूतेन संसारिजन्तुना शारीरमानसानेकातिकटुकःखोपनिपातજનિન તત્પનનાર યોજાશ-0 , पदार्थ परिज्ञानेयत्नो विधयेः॥
vહલ્લ શes૩ ૧, અ૩૦ કલહાર૯હહહારાજ
દશા
હ૬૯૯૬૪==
તે
એ લાલલાવાર;અહS
પુત# ૨૬ ] વીર સંવત ૨૪૪૪, વોરા, ગારમ સંવત ૨૨, [ અંજ ૬ તો..
-
I. થ-છ4િ-Eછ4િ-)
વિલિ -ડિ- વ-વિવિખw ૩. છે.
ગમુસ્તુતિ.
શાર્દૂલવિક્રીડિત, સબેધામૃત વારિધિ ભવિજન પ્રેમ પ્રભાવે ભર્યો, જે નિત્યે ભવિમાનસે રસધરી હંસસ્વરૂપે ઠર્યા; જે આનંદ મહોદધિ મુનિજને આનંદ માટે ધર્યા, તે પામે જય વીતરાગ જગમાં મુક્તિ વધુને વર્યો.
गुरुस्तुति.
માલિની, વિજય કરી વિશેષ વીર ધર્મ પ્રકાશ્યા, તિમિર સકળ ટાળો વિશ્વમાં જે વિકાશ્યા; પ્રગટ કરી પ્રભાવ ધર્મના જેવિરાજ્યા, વિજયસૂરિ અમારા ભારતે પૂર્ણ ગાજ્યા. ૨
e વસંતતિલકા - જે વીરતા મન ધરી અતિ વીર ધર્મ, ચારિત્રથી ચળકતા નિજ શુદ્ધ કમે; સંવેગની વિશદકીર્તિ કરી અપારા, તે પામો વિજય મુક્તિ ગણી અમારા. 8
- ૧ શ્રીમાન મુળચંદજી મહારાજ, - -- -- - -
G
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
१२८
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વાંચનદ્વારા શિક્ષણ,
| (લે.—વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ બી. એ.-ભાવનગર) " Books are the windows through which the scul books out"
વિદ્યાર્થી અવસ્થામાં એક મહાન અગત્યનો લાભ મળે છે તે એ છે કે જ્ઞાનના ભિન્ન ભિન્ન પ્રદેશના પુસ્તકોને પરિચય થાય છે. જીવનમાં શું વધારે ઉપયોગી અને સહાયભૂત થઈ પડશે તે શોધી કાઢવું એ બહુજ કિંમતી છે; માનસિક વિકાસ અને સામાજીક સેવા માટેના જરૂરી સાધને પસંદ કરવો સરખું છે. વ્યવહારિક જીવનના પ્રત્યેક વિભાગના માણસે એ મત ધરાવે છે કે શાળાઓ અને વિદ્યાલયમાંથી એવા વિદ્યાથીઓ નીકળવા જોઇએ કે જેઓ કુશળતાથી પુસ્તક પસંદ કરવાને શક્તિમાન હોય. જે ગૃહમાં ઉત્તમ પુસ્તકવાળું પુસ્તકાલય હોય છે ત્યાંથી આ પ્રકારના જ્ઞાનની શરૂઆત શીખી શકાય છે.
પુસ્તકાલયે જરૂરની વસ્તુ છે. પુસ્તકે, સમાચારપત્રો અને માસિક વગરનું ગૃહ બારીબારણા વગરના ઘર જેવું છે. પુસ્તકના મધ્યમાં મુકવાથી જ બાળકે વાંચતા શીખે છે. પુસ્તક હાથમાં લેવા માત્રથી જ તેઓ અજાણપણે જ્ઞાન ગ્રહણ કરે છે, આધુનિક સમયમાં કોઈ પણ કુટુંબ સારા પુસ્તકો વિનાનું ન હોવું જોઈએ. જે બાળકોને ઇતિહાસનાં પુસ્તકે, શબ્દકોષનાં પુસ્તકો અને એવાં અનેક ઉપયોગી પુસ્તકો પુરા પાડવામાં આવે છે તેઓ અજાણપણે અને વિના ખચે કેળવણી-જ્ઞાન સંપાદન કરી શકે છે, તેમજ તદ્દન વ્યર્થ જાય એવા સમયમાં પોતાની ઈચ્છાથી ઘણી ઉપયોગી બાબતોનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે. આ સર્વ જે શાળાઓમાં શીખવવામાં ન આવે તો તે પુસ્તકાના ખર્ચ કરતાં દશગણુ ખર્ચ થવા સંભવ છે. ઉપરાંત ઉત્તમ પુસ્તકોથી ગૃહોની સુંદરતામાં વધારો થાય છે અને વધારે આકર્ષક બને છે. આવા આનંદપ્રદ શાંત વાતાવરણમાં રહેવું બાલકાને વધારે ગમે છે. બાળકોને મળતી આ ગૃહકું કેળવણી પરત્વે જે દુર્લક્ષ કરવામાં આવે છે તે તેઓ ઘરમાંથી નાશી જઈ અનેક જાળમાં ફસાઈ જાય છે અને ભયના ભંગ થઈ પડે છે.
ન્હાનાં બાળકોને પુસ્તકના વાતાવરણમાંજ ઉછેરવા એ ઘણું શોભાસ્પદ છે. એક કુશાગ્રબુદ્ધિ, બાલક સારાં પુસ્તકેમાંથી કેટલું બધું શીક્ષણ મેળવે છે એ જોઈ આશ્ચર્ય થશે. - ઘણા માણસો પોતે વાંચતા હોય તે પુસ્તકમાં કંઈ નિશાની કરતા નથી, કઈ સારા ફ્રેકરા નીચે લીંટી દોરતા નથી. ખરીદતી વેળાએ તેઓના પુસ્તકો જેવા
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાંચન દ્વારા શિક્ષણ.
૧૨૯
હશે તેવાજ શેખા હોય છે અને તેઓની મનસપાટી ઉપર કઈ પણ પ્રકારના જ્ઞાનને પટ લાગેલો જણાતો નથી. કેવળ જ્ઞાનશૂન્યજ હોય છે. તમારા પુસ્તકમાં નિશાની કરવાને લેશ પણ ભય ન રાખે. એમ ન ધારે છે તેમ કરવાથી તેની કિંમત ઘટી જશે પણ ઉલટું તેની કીંમતમાં વધારો થશે. જે પિતાના પુસ્તકોને ઉપ
ગ કરવાનું છંદગીના આરંભ કાળથી શીખે છે, તેઓ ભવિષ્યમાં વધારે અસરકારક અને ઉપયોગી બનવાને સમર્થ બને છે.
જે જરૂર પડે તો જીર્ણકપડાં અને પગરખાં પહેરે, તેમાં કરકસર કરે પરંતુ પુસ્તકોની બાબતમાં લેશ પણ કરકસર કરવાની ટેવ ન રાખો. તમારા બાળકને શાળાની કેળવણી આપવા તમારી સ્થિતિ ન હોય તો પણ તેની આસપાસ ડાં સારાં પુસ્તકો મુકે કે જે વડે તેઓ જે સંજોગોમાં મુકાયા છે તે કરતાં વધારે સારા સંજોગોમાં મુકાય. જીવનની મુખ્ય કેળવણ પ્રાપ્ત કરવાનું યંગ્ય સ્થળ આપણું ગ્રહ જ છે. અહિંઆજ આપણા આખા જીવનને ઘડનારી અને જીવન પર્યત આપણને વળગી રહેનારી ટેવો ઘડાય છે. અહિં આજ નિયમિત માનસિક કેળવણીથી પછીનું જીવન નિયત થાય છે.
આપણામાં એવા ઘણાં કુટુંબો હોય છે કે જ્યાં છોકરાઓ અને છોકરીઓ આત્મસુધારણ કરવા ઈચ્છતા હોય છે. પણ ઘરની અંદર પ્રવર્તમાન હાનિકારક ટેવને લઈને તેઓ તેમ કરવા અશક્ત બને છે. બીજી બાજુએ એવા ઘણાં કુટુંબ હેય છે કે જ્યાં પ્રત્યેક વ્યક્તિ પોતાને નિવૃત્તિને સમય નકામી વાતો કરવામાં, ઠઠ્ઠા મશ્કરી કરવામાં, આત્મસુધારણા માટે કોઈ પણ જાતના પ્રયત્ન વગર, હલકી સસ્તી પડીઓ વાંચવામાં વ્યતીત કરે છે. આવા કુટુંબના માણસ આત્મસુધારણા માટે કોઈ પણ ઈચ્છા રાખનાર અને પ્રયત્ન કરનાર તરફ હસી કાઢે છે ને પરિણામે તેઓ નિરાશ થઈ યત્ન તજી દે છે. જે ઉછરતી વયમાં કંઇક વાંચવાને અથવા અ
ભ્યાસ કરવાને બાલકો ઈચ્છતા નથી તે ભવિષ્યમાં તેમ કરવા ઈચ્છનાર સર્વને વિજ્ઞરૂપ થઈ પડશે. વળી તેઓ કેવળ સ્વાર્થપરાયણ હોય છે, અને જ્યારે તેઓ બીજાને પિતાની સાથે રમતગમતમાં જોડવા ઈચ્છે છે ત્યારે શું કારણથી બીજા લોકો વાંચવામાં અથવા અભ્યાસ કરવામાં ગુંથાય છે તે તેઓની સમજશક્તિમાં આવી શકતું નથી. આત્મસુધારણાની ટેવને જે ગૃહમાં પ્રચાર થઈ જાય છે તે પછી તે આલ્હાદક થઈ પડે છે. અને યુવક વર્ગ જેટલી આતુરતા રમતના વખતની રાહ જોવામાં બતાવે છે તેટલી જ આતુરતા અભ્યાસના વખતને માટે બતાવશે.
એક કુટુંબ એવું છે કે જેમાં કુટુંબના બધા માણસો આબાલ વૃદ્ધ પરસ્પર અનુમતિથી અભ્યાસ અને આમિક વિકાસને માટે સાયંકાળને અમુક વખત મુક
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
રર કરી રાખે છે. ભેજન પછી તરતજ તેઓ એકાદ કલાક સુધી સંપૂર્ણ વિશ્રાંતિ લે છે. અને પછી જ્યારે અભ્યાસને માટે મુકરર થયેલવખત આવે છે. ત્યારે આખા ગ્રહમાં એટલી બધી શાંતિ પ્રસરી રહે છે કે એક ટાંકણીના પડવાનો અવાજ સંભળાય. પ્રત્યેક માણસ પોતાને નિયત સ્થળે વાંચવામાં, લખવામાં, અભ્યાસ કરવામાં વા કેઈપણ પ્રકારના માનસિક કાર્યમાં પ્રવૃત્તિશીલ બનેલા હોય છે. કોઈ પણ બેલી શકે નહીં અથવા અન્યને અંતરાયભૂત થઈ શકે નહિં. કદાચ કુટુંબનાં કઈ માણસની પ્રકૃતિ અસ્વસ્થ હોય અથવા કોઈપણ કારણવશાત્ વાંચવું લખવું ન ગમે એવું હોય તે શાંતિ જાળવી રાખી બીજાના કાર્યમાં વિઘ્નરૂપ થવું જોઈએ નહીં. અભ્યાસને માટે આ અનુકરણીય પદ્ધતિ છે. વિચારોના એજ્યને અને માનસિક એકાગ્રતાનો ભંગ કરે એવી બધી બાબતોથી સંભાળ. રાખવી જોઈએ. ચિત્તની વિહળતાથી અને અસ્થિરતાથી બે ત્રણ કલાક શીખાય છે તેના કરતાં પૂર્ણ એકાગ્રચિત્તથી એક કલાક માત્રના.વાંચનથી અતિશય લાભ થાય છે.
જે લોકો પોતાને અમૂલ્ય સમય નકામે ગુમાવે છે. તેવા લોકોને આવા ગ્રહ-સરસ્વતી મંદીરમાં જે એકાદ કલાક ગાળવાનું બની આવે તો ખરેખર તે એક પ્રોત્સાહન તરીકે કામ કરશે. આત્મસુધારણાની પ્રાપ્તિ માટે ય નશીલ ગૃહનું એવું સરસ અને પ્રકાશમય વાતાવરણ હોય છે કે જેઓ તેમાં પ્રવેશે છે તેઓ ઉત્સાહિત અને ઉત્તેજીત બની સદૃવસ્તુઓની પ્રાપ્તિને માટે પ્રેરાય છે.
કેટલીક વખત એક મજબૂત મનવાળા યુવકની સત્તાથી આખા ગૃહની ટેવામાં રીવાજોમાં અને રીતભાતમાં મહાન પરિવર્તન થઈ જાય છે. જે યુવક નિશ્ચય પૂર્વક જણાવે છે કે તે હતાશ થવા ઈચછત નથી તેની અને કંઈ પણ ગ્ય કાર્ય કરવા અશક્ત યુવકોની વચ્ચે મહાન અંતર દ્રષ્ટિગોચર થશે.
તમે દરેક પ્રકારે સુધરવા યત્નશીલ છે, તમે આત્મસુધારણાના માર્ગ તરફ પ્રયાણ કરવા તત્પર છે એ વાત પ્રસિદ્ધિમાં આવવાથી તમને જાણનારા દરેકનું ધ્યાન તમારા પ્રતિ ખેંચાશે. અને જેઓ ઉચગામી થવાને જરાપણ યત્ન કરતા નથી તેઓને જે વસ્તુ અપ્રાપ્ય છે તે તમને સહેજે પ્રાપ્ય થશે. ઉદ્યોગ માણસના જીવનને પણ ઘણે ભાગ નિરર્થક જાય છે જેને બરોબર ઉપયોગ કરવામાં આવે તે લાભકર્તા થવા સંભવ છે.
ઘણી ગૃહિણીઓ સવારથી રાત્રિ સુધી ગૃહકાર્યમાં એટલી બધી પ્રવૃત્ત હોય છે કે તેઓ એમ માને છે કે તેઓને પુસ્તકો, માસિક અથવા સમાચારપત્ર વાંચવાને જરાપણ અવકાશ મળતો નથી, પરંતુ જો તેઓ પોતાનું કાર્ય પદ્ધતિસર બનાવે છે તેઓ કેટલો બધો સમય બચાવી શકે છે તે જોઈ વિસ્મય થશે. પદ્ધતિ
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાંચન દ્વારા શિક્ષણ,
૧૩૧ એજ વખતને બચાવનાર છે. અને ખરેખર આપણા જીવનને ક્રમ એ રચે જોઈએ કે જેથી કરીને આત્મસુધારણા અને આત્મોત્કર્ષ માટે આપણને પુરતો વખત લભ્ય થઈ શકે. યાપિ આમ ખરી બીના છે. તથાપિ ઘણું લોકે એમ ધારતા જણાય છે કે દરેક કાર્ય પુરૂં થયા પછી અવશેષ રહેલે વખત એજ આત્મસુધારણને માટે યોગ્ય સમય છે. અન્ય કાર્ય કરવા માટે જે વખતની જરૂર નથી હેતી એ વખત એને જ્યાં સુધી મળતું નથી, ત્યાં સુધી જે તે અગત્યની બાબતે પર ધ્યાન ચુંટાડે નહિ તો એક ધંધાદારી માણસ કંઈ પણ કરી શકે નહિ એ નિ:સંદેહ છે. કુશલ ધંધાદારી માણસ સવારમાં ઓફીસમાં જઈ દિવસના અગત્યના કામમાં સત્વર મગ્ન થઈ જાય છે. તે સારી રીતે સમજે છે કે જે તે બધી બહારની ઝીણી ઝીણી બાબતેપર ધ્યાન આપશે, જે કઈ મળવા આવે તેને મળશે અને જે જે અને તેને પૂછવામાં આવે તેના જવાબ આપવામાં રોકાશે તો તેનું મુખ્ય કામ હાથમાં લેતા પહેલાં એણસ બંધ કરવાનો સમય થઈ જશે. આપણામાંના ઘણા ખરા જે બાબતે પોતાને પ્રિય હોય તેને માટે અવકાશ મેળવવાને યત્ન કરતા હોય છે. કોઈને જ્ઞાન પ્રાપ્તિની ઈચ્છા હોય છે, તે કઈ આત્મસુધારણા માટે તિવ્રતાથી ઉત્કંઠા ધરાવે છે તો કેઈને વાંચનને શેખ હોય છે. આ પ્રમાણે સહુ પોતપોતાની પ્રિય બાબતને માટે અવકાશ મેળવવાને યત્નશીલ રહેશે; કારણ કે જ્યાં ઈચ્છા હોય, ઉત્કંઠા હેય, શોખ હોય ત્યાં સમય સ્વાભાવતઃ હોય છે.
ઉપયોગી બાબતની ખાતર નિરૂપયેગી બાબતેને આદર અને ત્યાગ કરવાના નિશ્ચય માત્રની જ અપેક્ષા છે. જે વસ્તુઓ પ્રાતે આપણને વિશેષ અનુકૂળ અને લાભપ્રદ થઈ પડે એમ હોય તેના ખાતર વર્તમાન અનુકૂળ વસ્તુઓને તિલાંજલી આપવાના નિશ્ચય માત્રની જ અપેક્ષા છે. વર્તમાન આનંદ અને એશઆરામની ખાતર ભવિષ્યના હિતનો ભેગ આપવાની હમેશા લાલચ હોય છે. કોઈ સાનુકૂળ વખતને માટે વાંચવાનું કાર્ય મુલતવી રાખી નકામી વાતોમાં વખત ગુમાવવાની અથવા નિરર્થક મજા મેળવવાની સામાન્ય ઈચ્છા સ્વાભાવિક રીતે દરેકને હોય છે.
જેઓ પિરાનાં કાર્યો પદ્ધતિસર બનાવી શક્યા છે અને જેઓએ પિતાને કાર્યક્રમ નિયમસર રચે છે તેએજ મહાન કાર્યો કરવાને સમર્થ નીવડયા છે. જેઓ સમયની કિંમત બરાબર સમજ્યા છે તેઓએ જ જગના ઇતિહાસમાં નામના મેળવી છે અને તેઓ જ ચિરસ્મરણીય બન્યા છે.
જે તમારે આનંદી સ્વભાવ કેળવવો હોય, નવીન મજા, નૂતન ભાવના, નવલ ઉત્સાહ, કદાપિ. પૂર્વે નહિ અનુભવેલું નવું ચૈતન્ય પ્રાપ્ત કરવા પૃડા હોય તે
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
સારાં માસિકા, સારાં પુસ્તકા હંમેશાં નિયમિત રીતે વાંચવાના પ્રારંભ કરી. પ્રારભમાં અત્યંત વાંચવાના યત્ન કરવાથી તમારે કંટાળી જવું નહિ, એફી વખતે માત્ર ઘેાડું જ વાંચવાની ટેવ રાખા પણ હમેશા થાડું તે! વાંચવું. એવી નિશ્ચયાત્મક ટેવ ઘડા. કેટલું થેાડુ વંચાય છે તેને માટે બિનદરકાર રહે. જો તમે ખરા દિલથી તે પ્રવૃત્તિના આરભ કર્યો હશે તે તમારા વાંચન પ્રતિના પ્રેમ દિવસાનુદિવસ વધતા જશે; અને ચેાગ્ય વખત જતાં તેનાથી તમે અપ્રતિમ અનનુશ્રુત આનંદ અને સ ંતાષના ભેાક્તા ખનશેા. તેનાથી તમારામાં અજમ ચૈતન્ય, વિલક્ષણ ઉદ્ઘાસ જાગૃત થશે.
કસરતશાલા તરફ દ્રષ્ટિ કરતાં કેટલાક એવા માત્સાહી લેાકેા જોવામાં આવે છે કે જેઓ પોતાના શરીરના સ્નાયુને મજબૂત બનાવે એવી નિયમિત પદ્ધતિસર અમુક કસરત કરવાને મલે એક વસ્તુપરથી ખીજી વસ્તુપર હેતુ વગર કુદે છે. એકાદ બે મિનિટ સુધી ફ્રેંડ પીલવાની કસરત કરે છે, તેા વળી થોડા વખત ડો. સની કસરત કરે છે. વળી તેને ફેંકી દઇ હીંચકાની કસરત ખેલે છે. આ પ્રમાણે પતિ વગરનુ કરવાથી સમય અને શક્તિના દુર્વ્યય થાય છે. આવા લેકે કસરતશાળામાંથી દૂર રહે એજ ઇષ્ટ છે; કેમકે હેતુ અને ઐકયની ખામીને લીધે તેને લાભ કરતાં હાનિ વિશેષ થાય છે. કસરતથી અલિષ્ટ થવાની ઈચ્છા રાખનારે હેતુપુર:સર અને પદ્ધતિપુર:સર કસરત કરવાનું લક્ષમાં રાખવુ જોઇએ.
શારીરિક અને માનસિક કસરતમાં સ્હેજ ભેદ છે. જોકે પદ્ધતિની અગત્ય અનેમાં સરખીજ છે. જેએ. એક પછી એક પુસ્તક હાથમાં લઈ પડતુ' મુકે છે, જેએ માત્ર સ્વાદ ચાખનારા જ હોય છે, ઘડીભર એક પુસ્તક તા ઘડીભર ખીજું પુસ્તક જેએ લે છે, અને જેઆ પુસ્તકના પાનાં આમથી તેમ નિર્હુતુક આવત ફેરવી જાય છે તેએ વાંચનથી માનસિક વિકાસ કરી શકે એ અસંભવિત છે, વાંચનથી વિશેષ લાભ સંપાદન કરવા માટે તમારે હેતુપુર:સર વાંચવુ જોઇએ. માત્ર ફુરસદના સમય વ્યતીત કરવા ખાતર એકાદ પુસ્તક નિહેતુક હાથમાં લેવુ એ અપક સૂચક છે. તે આના જેવું છે કે કેાઇ શેઠ એક માણસને નાકર તરીકે રાખી તેને કહે કે જ્યારે મારી મરજીમાં આવશે ત્યારે તને આવશે ત્યારે વિસામાની છુટ આપીશ અને મને મુક્ત કરીશ.
કામ સોંપીશ અને મરજીમાં કંટાળા આપશે ત્યારે તને
જે પુસ્તક તમે કંઈ પણુ:હેતુ પુર:સર વાંચવા ઈચ્છતા હ। તે પુસ્તક તમારે શ્રમિત અને અવ્યવસ્થિત ચિત્તથી વાંચવાનુ કદાપિ શરૂ કરશેા તેા તેનાથી તમને કશા લાભ થશે નહિ એ ખાતરી ઉલ્લાસ પૂર્વક અને પૂર્ણ ઉત્સાહ પૂર્વક વાંચવાની ટેવ
કરવું નહિ. જો તમે તેમ પુર્વક માનજો. હમેશાં રાખેા. મનની વ્યગ્રતા કે
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાંચન દ્વારા શિક્ષણ.
૧૩૩ જેનાથી ઘણને દુઃખ થાય છે અને વર્તમાન જમાનામાં વાંચનના સાધને પ્રાપ્ત કરવાની સગવડતા વધી જવાથી જે વ્યગ્રતાને ઉત્તેજન મળે છે તેને દૂર કરવાને આ ટેવ અસરકારક અને અનુપમ ઓષધિ છે. સહેતુક વાંચનથી તમને જે સંતોષ અને આનંદ થશે અને તેના પરિણામરૂપે તમે જે માનસિક વિકાસ અને વિશાળતા અનુભવશે. તે બીજા કશાથી થવું અશકય છે. અને તે વખતે આપણને ખ્યાલ આવે છે કે આપણે અજ્ઞાન, અને બીજા માનસિક આવરને તેમજ આપણા ઉત્કર્ષના પ્રતિબાધકને આપણે છિન્નભિન્ન કરી નાખીએ છીએ. જ્યારે મનની સંપૂર્ણ એકાગ્રતા પૂર્વક વાંચવામાં આવે છે, ત્યારે જ માનસિક બળમાં વધારે થાય છે. અને તેથી જે પુસ્તક વાંચવાનું શરૂ કરવું તે અંતઃકરણ પૂર્વક અને સંપૂર્ણ એકાગ્રતા યુકત પ્રસન્ન ચિત્તથીજ વાંચવું.
નિષ્ટ વાંચનની અસર અવ્યવસ્થિત વાંચનની અસર કરતાં વધારે નુકશાનકારક નીવડે છે. જેમ કસરતશાળામાં બેસવાથી શરીર મજબૂત થઈ જાય એ આશા વ્યર્થ છે તેમ આવા પ્રકારના વાંચનથી મગજના તંતુઓ બળવાન બને એ આશા પણ આકાશપુખ્યવત્ છે. કેમકે આવા પ્રકારના વાંચનમાં મન નિશ્ચષ્ટ અને અસ્થિર હોય છે, કેઈ પણ સ્થળે એકાગ્ર થયા વગર અત્રતત્ર ભટકતું હોય છે. આવું વાંચન માનસિક શકિતને તેમજ બુદ્ધિને નિર્બળ બનાવે છે, અને મગજને કઠિન વિષયમાં પડવાની શકિતથી રહિત કરી મુકે છે.
જે મગજ અંત:કરણથી રાતું નથી, જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાની તિવ્ર અભિલાષા, વિશાળ વિકાસ માટેની ઉગ્ર ઉત્કંઠા અને મનોરાજ્યને ઉચ્ચતમ આદર્શો અને ભાવનાઓથી વિભૂષિત કરવાની પ્રબળ આકાંક્ષા–એ સઘળા વાંચનના હેતુ નથી હતા તે તમને કઈ પણ પુસ્તકને વાંચનથી ઉત્તમ લાભ થશે નહિ. પરંતુ જેવી રીતે તપ્ત ભૂપ્રદેશ વરસાદના પાણીને ચૂસી લે છે તેવી રીતે તમારે જ્ઞાનપિપાસુ આત્મા લેખકના વિચારેનું પાન કરી લે તોજ તમારી ગુપ્ત અપ્રકટ શક્તિઓ ભૂમિમાંના બીજની માફક નવીન જીવન અને ચૈતન્ય પ્રાપ્ત કરી શકશે.
જ્યારે વાંચે ત્યારે વિદ્વાન નરરત્નોએ વાંચ્યું તેમ વાંચે મેકલેએ વાંચ્યું તેમ વાંચે. કાર્લાઈને વાંચમું તેમ વાંચે. અને જે મહાપુરૂષને વાંચનથી લાભ થયે છે તે દરેકની માફક વાંચવાને અભ્યાસ રાખે. તેવી ટેવ કેળવે. અને જે લાભ તેઓને થયે તે તમને પણ થશે. એ નિર્વિવાદ છે. એટલે તમે જે વાંચે તેમાં તમારા આત્માને મગ્ન કરી વાંચે અને એવા એકાગ્ર ચિત્તથી વચે કે તમારા પુસ્તક બહારની દરેક વસ્તુના અસ્તિત્વને વિસરી જાઓ.
એક સુવિખ્યાત આંગ્લ વિદ્વાનના શબ્દોમાં કહીએ તે “Reading furnishes us
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
only with the materials of knwoledge, but it is thinking that makes what we read ours ” ( વાંચનથી માત્ર જ્ઞાનપ્રાપ્તિના સાધનના આપગુને લાભ થાય છે, પરંતુ જે આપણે વાંચીએ તે આપણુ કરવા માટે વિચાર કરવાની ટેવની આવશ્યકતા છે. )
પુસ્તકામાંથી અધિક લાભ મેળવવા માટે વાચકે વિચારક થવાની જરૂર છે. માત્ર વાત જાણવાથી માનસિક બળમાં અને વિકાસમાં વૃદ્ધિ થતી નથી. જેનાથી લાભ થઇ શકે નિહ એવા વિષયાથી મનને ભર્યા કરવું તે આપણા ઘરમાં હાલીચાલી શકાય નહિ તેવી રીતે ફનીચર ખડકયા કરવા સમાન છે. જ્યાંસુધી ખારાકનું ખરાખર પાચન થઇ રસ થતા નથી, ત્યાંસુધી શારીરિક મળ જામતુ નથી તેમ જ્યાં સુધી જ્ઞાન બરાબર પચતું નથી, મનના એક મુખ્ય ભાગ અનતુ નથી ત્યાંસુધી મનમાં ભરેલા જ્ઞાનથી વાસ્તવિક રીતે માનસિક બળ જામતુ નથી.
જો તમારે માનસિક મળ સ ંપાદન કરવાની ઈચ્છા હોયના એકાગ્ર ચિત્તથી વાંચી રહ્યા પછી આ ટેવ પાડી. “ વારંવાર તમારૂ પુસ્તક અધ કરેા, થાડીવાર બેસે અને મનન કરે; અથવા ઉભા રહેા, ચાલે અને ચિ ંતન કરી. વાંચન,વિચાર, મનન અને નિદિધ્યાસન કરેા. જે કંઈ તમે વાંચ્યું હોય તેનુ વારંવાર તમારા મનમાં ચિંતન અને મનન કર્યા કરે. મનનવડે જ્યાંસુધી તમે તેને પચાવ્યું નથી, તમારા જીવનમાં ઉતાર્યું`` નથી, ત્યાંસુધી તે તમારૂં નથી. જ્યારે તમે પહેલવહેલુ વાંચા છે ત્યારે તે લેખકનું હાય છે, અને જ્યારે મનનવડે તમે તેને તમારા અભિન્ન ભાગ અનાવા છે ત્યારે જ તે તમારૂ થાય છે. અપૂર્ણ
કલકત્તા શહેરમાં મળેલી અગીચામાં શ્રી જૈન શ્વેતામ્બર કોન્ફરન્સ.
*
સંવત્ ૧૯૭૪ ના માગશર વદ ૨-૩-૪ રવી-સામ-મંગળવાર, તા.૩૦-૩૧ ડિસેમ્બર:અને તા. ૧ જાનેવારી સને ૧૯૧૭-૧૮. પ્રથમ દિવસ.
હીદના પાયતખ્ત શહેર કલકત્તા ખાતે મળેલી જૈન કોન્ફરન્સ વિજયવતી થઈ છે. મંગભૂમિ પર પડતાં આ વખતના અનેક સ ંમેલનાના પડઘાના પ્રભાવ તેની અંદર દેખાઈ આવ્યેા છે. જૈન સમાજના જીવન વિકાશની મહાશક્તિનું સ્વ રૂપ તે સ્થાને કેટલેક અંશે પ્રગટ થઈ આવ્યુ છે, એમ કહી શકાશે.
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કલકતામાં મળેલી અગીઆરમી શ્રી જેન વેતાંબર કેન્ફરન્સ.
૧૩૫
આ દિવસોમાં આપણી કોન્ફરન્સની બેઠક બાબુસાહેબ બદ્રીદાસજીના ભવ્ય બગીચામાં ઉભા કરેલા મંડપમાં બપોરના બારવાળે મળી હતી. જેમાં ચતુર્વિધ સંઘની હાજરી હતી. કોન્ફરન્સનું કાર્ય શરૂ કરતાં મંગળાચરણ કર્યા બાદ રીસેપશન કમીટીના સેક્રેટરી બાબુસાહેબ રાયકુમારસિંહજીએ આમંત્રણ પત્રિકા વાંચબતાવી હતી. ત્યારબાદ આવકાર દેનાર કમીટીના પ્રમુખ શેઠ રામચંદ જેઠાભાઈએ સને આવકાર આપતાં પિતાનું ભાષણ વાંચી બતાવ્યું હતું. પ્રમુખનું આ ભાષણ ઘણું જ સાદું મુદ્દાસરનું હતું જે ખરેખર મનન કરવા જેવું છે, તે ઘણા વર્તમાન પેપરોમાં આવી ગયેલ છે. ત્યારબાદ બાબુ ચુનીલાલજી વ્હારે પ્રમખ શેઠ ખેતશીભાઈ ખીઅશી જે. પી. ને પ્રમુખ નીમવાની દરખાસ્ત અને શેઠ લક્ષ્મીચંદજી ઘીયા અને ઝવેરી મોહનલાલ હેમચંદ અને બાબુ દોલતસિંહજીના ટેકાથી શેઠ ખેતશીભાઈએ પ્રમુખસ્થાન લીધું હતું. ત્યારબાદ તેઓશ્રીનું ભાષણ વાંચવામાં આવ્યું હતું. જો કે આ ભાષણ વિસ્તારયુક્ત, દરેક વિષયને સ્કુટ કરનારૂં અને ઘણું જ અસરકારક હતું. આગલી દરેક કોન્ફરન્સના પ્રમુખના ભાષણે જો કે મુદ્દાસર અને ચગ્ય હતા, પરંતુ આ વખતના પ્રમુખનું ભાષણ એટલું બધું અસરકારક, ઉપયોગી અને મનન કરવા જેવું હતું કે તે પ્રમાણે જે અમલ કરવામાં આવે અને દરેક જૈન વ્યક્તિ તે પોતાની જવાબદારી સમજે તે અમે ખાત્રીપૂર્વક કહીયે છીયે કે એક દશકામાં જૈન સમાજની ઉન્નતિ કઈ ઉંચા પ્રકારની થાય. પ્રમુખ સાહેબનું આ ભાષણ અંત:કરણની ઉટી લાગણી, પિતાનો અનુભવ અને જમાનાની જરૂરીયાતો બતાવનારૂં અને ઉદાર આશાથી ભરપૂર હોઈ વિચારવંત મનુબે એક અવાજે પ્રશંસા કરે તેવું છે. કલકત્તા જેવું જાહોજલાલીવાળું પાયતખ્ત શહેર, ખરેખર એક બાહોશ અને ઉદાર નરરત્ન પ્રમુખ અને તેના આ ભાષણમાં નીકળેલા ઉરચ પ્રકારના ઉગારે એ ત્રીપુટીએ આ વખતની કોન્ફરન્સને આનંદનક અને વ્યવહારૂ બનાવી છે. સાથે કેળવણી જેવા કાર્ય માટે એક લાખ રૂપિયા જેટલી રકમનું ફંડ થયું તે તે કાર્યને સંગીન બનાવનારૂં છે. અમે આપણું ઉદાર કચ્છી જૈન બંધુઓ માટે પ્રથમથી જ કહેતા આવ્યા છીએ કે તેઓ ધાર્મિક કાર્યો માટે ઉદારતા કરનારા ખરેખરા નરરત્નો છે જેમાં આ આપણા માનવંતા પ્રસુખ શેઠ ખેતશી ભાઈએ ગયા માસમાં પણ મુંબઈમાં સારી સખાવત કરી હતી ( જે અમારા ગયા અંકમાં સામાન્ય નૈધ આપવામાં આવી છે ) અને કોન્ફરન્સ વખતે પણ કેળવ. ણીના કાર્યમાં અને ઉક્ત શહેરમાં ધર્મશાળા ઉપાશ્રય જેવા કાર્ય માટે પણ એક સારી રકમની ઉદારતા બતાવી છે; જેથી ખરેખર પ્રસંગને અનુસરતી કરેલી તે સખાવત માટે બંધુ શેઠ ખેતશીભાઈ ધન્યવાદને પાત્ર છે.
સાંપ્રતકાલે મુંબઈની જૈન કેમમાં ઉદારતાના મહા શિખર ઉપર ચડેલા
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૩૬
શ્રી આત્માનદ પ્રકાશ.
સ્વકામવત્સલ શેઠ ખેતથી ખીઅશી.જે. પી. એ પ્રમુખના આસન ઉપરથી પ્રગટ કરેલા ઉદ્ગારા આ કારન્સના કબ્ય માર્ગને પૂર્ણ રીતે દર્શાવનારા અને આખી જૈન સમાજના નિયામક રૂપે ઘણાં ઉપયાગી દેખાયા છે. જૈન સમાજની સ્વસ્થતા અને ઉન્નતિ માટે તેમજ સુખ સપત્તિના વિકાશની ખાતર આવશ્યકરૂપે પ્રમુખનુ ભાષણ સર્વ જૈન સમાજે મનન કરવા જેવુ છે. ઉક્ત પ્રમુખસાહેબનું ભાષણ ઘણા પેપરમાં આવી ગયેલ હાવાથી અત્રે તેના ઉપરથી ઉપજતા વિચારાનું માત્ર દિગ્દર્શન કરીયે છીયે. મહાશય પ્રમુખે પોતાના ભાષણના આરંભમાં કાન્હેંરન્સે આજસુધીની બેઠકેામાં શુ કરી અતાવ્યું છે, તે વિષે ઇસારા કરી જણાવ્યુ છે, કે, જૈન સમાજની આંતરસ્થિતિ તંદુરસ્ત અને બળવાન કરવા તરફ પૂરતુ લક્ષ્ય અપાયું નથી. આ તે મહાશય પ્રમુખનું કથન અક્ષરશ: સત્ય છે. વિવિધ પ્રકારના મતભેદો અને કલહાને લઈને સ ંઘશક્તિના અધા અવયવે છિન્નભિન્ન થઇ જવાથી એક કાર્ય સાધક પરસ્પર ઉચ્ચ સઘટના થઇ શકી નથી તેમજ જૈન સમાજના આચાર વિચાર અને બંધારણના નિયમેનુ વિશેાધન તથા સશેાધન ઉત્તમ રીતે થઇ શકયુ નથી. તેના મુખ્ય કારણ રૂપે જ્ઞાતિઓ, સધા અને સાધુમુનિરાજે તરફથી થયેલી અનેક ઘટનાએ અને ચર્ચાઓ છે. તેવી ચર્ચાએ થઇ કેન્ફરન્સનું બંધારણ શીથીલ ન થવા પામે તેને માટે મહાશય પ્રમુખ પેાતાના ભાષણમાં ખાસ ચેતવણી આપેલી છે, કોન્ફરન્સના આજસુધીના કર્ત્તવ્યના ઇતિહાસ જોઇ પ્રમુખ મહાશયે જે જે ખામીએ દર્શાવી છે, તે તે ખામી દૂર કર્યા વગર આપણી જૈન સમાજ ભારતમાં ઉચ્ચ શિખર પર ચડી પ્રકાશમાન થઇ શકશે નહીં, એમ અમે માનીએ છીએ. ઉન્નતિના શિખર ઉપર આરૂઢ થવાને માટે જે સુંદર સેાપાનની સીડી જોઇએ, તે સીડીની ઉચ્ચ રચના હન્તુ કાન્ફરન્સ તરફથી કરવામાં આવી નથી. લક્ષ્મી અને વિદ્યાના સયાગ કરવાના વ્યવહારિક સિદ્ધાંત હૃષ્ટિ સમક્ષ ખડા રાખવા, તાત્કાલિક જરૂરના કાર્યોમાં સામાજિક સઘળી શક્તિના વ્યય કરવા અને વિદ્યા, કલા અને ઉદ્યાગની વૃદ્ધિના જેવાં સર્વોપરિ આવશ્યક કાર્ય માટે સંગીન ચેાજના કરવી એ ત્રણ સેાપાનની સીડીથી જ ઉન્નતિના શિખર ઉપર ચડી શકાય છે, તેવી સીડીની રચના જૈન કારન્સ હજી સુધી કરી શકી નથી, એ વાત મહાશય પ્રમુખે સૂચનાપે કહી બતાવી છે, અમે પણ તે ખાસી કેટલેક અંશે જોઇ શકીએ છીએ. મહાશય પ્રમુખે પેાતાના ભાષણમાં પ્રગતિના મૂળમંત્ર રૂપ જીવતીશ્રદ્ધા વિષે જે વિવેચન કર્યુ છે, તે તરફ જૈન સમાજે પૂર્ણ લક્ષ્ય આપવાનુ છે. જ્યાં તં મહાન શ્રદ્ધાને સ્થાન મળે છે, ત્યાં સર્વ પ્રકારની શક્તિઓને વિકાસ થાય છે. આપણી પર ંપરાગત કલા વ્યાપારની છે તે વ્યાપારતંત્રની વૃત્તિને વમાન સમયમાં પુષ્કળ અવકાશ છે, માત્ર એ વૃત્તિથી જે પરિસ્થિતિ બદલાઇ છે, તે પરિસ્થિતિ વેદેશિક હોવાથી આપણે સમજવી
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કલકતામાં મળેલી અગીઆરસી શ્રી જૈન શ્વેતાંબર કેન્ફરન્સ,
૧૩૭
જોઈએ અને તેને અનુકૂળ થવાની તાલીમ મેળવવી જોઇએ. આપણી ઉછરતી પ્રજાને જો એ તાલીમ આપવામાં આવશે તે તે પ્રજા અંતરમાંથી અને સ્વમળથી આપણા સમાજની ઉન્નતિ સાધી શકશે. આ બધું મહાશય પ્રમુખના કહેવા પ્રમાણે જીવતી શ્રદ્ધાનું મળ છે. તે જીવતી શ્રદ્ધાના બળથી જૈન સમાજ ભૂતકાળની મેટાઇનું સ્મરણ કરી ભવિષ્યકાળની ઉન્નતિની રચના કરી શકશે, અને તેથી કરીને તે જૈન સમાજ અર્વાચીન સમયે કદિ ન હતા તેવા યશસ્વી અને મહાન મનાવી શકાશે. ભારતની સમગ્ર પ્રજામાં હજૈન પ્રજાના પ્રભાવ દેખાય છે અને અન્ય પ્રજાના મેટા ભાગને કહેવુ પડે છે કે, જૈન ધર્મની ભાવનામાં જે સધશક્તિ રહેલી છે, અને તે શક્તિથી ઉભય લેાકના કલ્યાણને માટે જે સામાજિક ભાવના ઘડાએલી છે, તે ભાવના જેવી ઉચ્ચ ભાવના બીજી એકે પ્રામાં નથી. આ ભાવનાની પુષ્ટિને માટે જીવતી શ્રદ્ધા રાખવા જેવા ગીતે ઉપાય નથી એમ અમે માનીએ છીએ.
મહાશય પ્રમુખે કામની શરૂઆત કર્યાંથી થવી જોઇએ, તે વિષે લમાણથી વિવેચન કરી જૈન સમાજને આપેલા ઉપદેશ મનન કરવા જેવા છે. આપણા જૈન સમાજમાં હાનિકારક રીવાજ્જૈની જે મલિન છાયા પડી ગઈ ગઇ છે, તે તદ્દન નાબુદ કરવાની નિર્મળતા અદ્યાપિ દૂર થઇ શકતી નથી, તે પછી પ્રગતિ કરવાનુ સામર્થ્ય આપણામાં શી રીતે આવી શકશે ? આજસુધી ભરાએલા અધિવેશનામાં એ વિષયના પિષ્ટપેષણા થયા કરે છે અને તેના નિયમ ઘડાય છે, અને પ્રસાર પણુ થાય છે, તથાપિ તે રીવાજોનું સર્વથા ખંડન થઇ શકતુ નથી, તેનુ કારણ આપણામાં કેળવણીને અભાવ છે, એ મહાન કાર્ય કેળવણીની વૃદ્ધિ વિના સાધ્ય થવાનું નથી. મહાશય પ્રમુખે આપેલા શિક્ષિત વર્ગના આંકડા ઉપરથી આપણે જાણવુ જોઇએ કે, આપણા વર્ગ માં એક હજાર મનુષ્યે માત્ર ચારસેાને પચાસ માણસા લખી વાંચી જાણે છે, અને એક હુારે માત્ર વીશ માણુસાજ ઈંગ્રેજી જાણે છે. આ આંકડાઓ ઉપરથી આપણામાં કેળવણી કેટલી આછી છે, તે દેખાઈ આવે છે. સાંપ્રતકાળે આપણે શિક્ષણનું બળ વધારવું જોઇએ. શિક્ષણુના ઉચ્ચ ખળ વગર આપણામાં ઉચ્ચ સંસ્કૃતિ વશપર પરાથી ઉતરી આવેલી છે, તેથી આપણુ બુદ્ધિબળ કાંઇ ઓછું નથી. આપણા સમાજને માટે જો શ્રીમંતા તરફથી શિક્ષણની મેટી મેાટી સંસ્થાએ ઉભી કરવામાં આવશે તે આપણી ઉછરતી પ્રજાને આગળ પ્રગતિ કરવાની નવી પાંખા આવ્યા વગર રહેશે નહીં. આપણી જૈન પ્રજાના દિવ્ય જીવનના અશ પ્રગટ કરવાને માટે ઉચ્ચ ધાર્મિક અને વ્યવહારિક શિક્ષણના જેવુ શ્રીજી એકે સાધન નથી.
મહાશય પ્રમુખે કેળવણીની વૃદ્ધિ માટે વિદ્યાથીગૃહા અથવા એડી ગહાઉસા સ્થાપન કરવાની આવશ્યકતા દર્શાવી છે, તે તરફ જૈન સમાજે પૂર્ણ લક્ષ આપવુ જોઇએ. સાંપ્રત કાળે ધાર્મિક ઉત્સવે વગેરે કાર્યોને માટે જેવા ધનવ્યય પ્રધાનપણે
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
થાય છે, તેમ તેનાથી અધિક ધનવ્યય પણ તે માગે થવા જોઈએ. લાખા રૂપીઆના ખર્ચે જો વિદ્યાથી ગૃહાની યેાજના કરવામાં આવે તે જૈન પ્રામાંથી અનેક યુવકા વિદ્વાન અને વ્યાપારી થઇ શકશે. અને તેથી આગળ વધી તેઓ શ્રીમતાની સંખ્યામાં વધારા કરી શકશે.
મહાશય પ્રમુખે કહ્યું છે કે, હવે દેશ ફાલ બદલાયા છે અને નવે રસ્તે કામ કરવાની જરૂર છે. તે મહાશયનું આ વાકય આપણા જૈન સમાજની પ્રગતિના મંત્રનું સ્વરૂપ છે. આપણે એ સ્વરૂપ સારી રીતે સમજવુ જોઈએ. સમાજની ઉન્નતિ અને જાતિ માટે નવા રસ્તા ગ્રહણ કર્યા વગર છુટકા નથી. હવે આપણી જીણુ અને પુરાણી:ભાવના તરફ આપણે અતિ આગ્રહ રાખવા ન જોઇએ. કેટલાએક વિદ્વાનાએ અનુભવથી સિદ્ધાંત કર્યો છે કે, “ ધર્મનું તત્વ જનસમાજને ધારણ કરવા-ટકાવવા એજ છે, જે આચાર વિચાર એથી વિપરીત નીવડે તે ધ હાઈ શકે જ નહીં. અને તેથી આપણે આપણાં જનસમાજનાં આચાર વિચાર અને અંધારણનુ દેશકાલાનુસાર શેાધન કરવુ એઇએ એનુ નામજ ખરા સુધારા છે.
મહાશય પ્રમુખે કેળવણી અને કેન્ફ્રન્સની ફત્તેહુને માટે કેળવાએલાએની સામેલીઅતની જે આવશ્યકતા દર્શાવી છે, તે તરફ અમે સંપૂર્ણ અનુમેાદન આપીએ છીએ. કેળવણીની તાલીમ લઇ આગળ પડેલા યુકેની મેટી સેના એકડી થશે તે આમણાં સમાજના વિજય વાવટા અવશ્ય ફોજ. નવા સુધારામાંથી ઉન્નતિના દ્વિશ્ય અંશે! સપાદન કરવામાં અને સમાજની સેવાના તત્વાન પાષામાં જે કાંઈ સામર્થ્ય રહેલુ છે, તે આપણા કેળવાએલે વર્ગ સારો રીતે પ્રકાશમાન કરી શકશે.
સાથે નવા યુગધના જે પ્રભાવ પ્રશંસાપા ગણાય છે, તે પ્રભાવનું સ્વરૂપ પાડવામાં તે વજ ઉપયોગી થઇ પડશે. સાંપ્રતકાળે આપણાં દેશમાં વેપારી રાજ્ય ચાલે છે અને તેથી વિદેશી વ્યાપારની નવી નવી ચેાજનાએ દેખવામાં આવે છે. તે આપણે વ્યાપાર લક્ષ્મીના પરમ ઉપાસક છીએ, તેથી આપણાં યુકાનુ ખરૂ વૈશ્ય જીવન જેનાથી જાગ્રત થાય, તેવી યાજનાએ આપણે અવસ્યઘડવી જોઇએ. વ્યાપાર કળાની ઉંચી તાલીમ મેળવીને આપણા યુવકેા વ્હેપાર ધંધામાં પણ પેાતાના તેજસ્વી કિરણા પ્રગટાવી શકશે, એમ ખાત્રીથી માનવું.
મહાશય પ્રમુખે આપણી સખ્યામાં થતા જતા ભયંકર ઘટાડા વિષે શાક વદને જણાવ્યું છે, તે તરફ પણ આપણે પૂર્ણ ધ્યાન આપવાનુ છે. તે મહાશયે આપેલા જૈન વસ્તીના ઘટાડાના આંકડાઓ ખરેખરા ચોંકાવનારા છે. હવે તે વિષે શા ઉપાયે લેવા, તે આપણે વિચારવાનુ છે. તે મહાશયે આપેલા તેના કારણામાં મુખ્ય ગરીમાઇ અને શારીરિક નિર્યુંળતા છે. આપણા સમાજ વત્તું માન અને વ્યવહુારિક સ્વરૂપ જોઇ શકતા નથી, તેથીજ એ
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કલક્તામાં મળેલી અગીઆરમી શી જેન વેતાંબર કેન્ફરન્સ,
૧૩૮
મહાન હાનિ થઈ છે. આરોગ્ય સાચવવાના નિયમ તરફ આપણું ઘણીજ ઉપેક્ષા છે. બાલકની તંદુરસ્તી કેવી રીતે સાચવવી જોઈએ અને બ્રહ્મચર્યના રક્ષણ માટે કેવા ઉપાયે જવા જોઈએ ? એ સંબંધી વિચારોની અજ્ઞાનતા આપણાં સમાજમાં ઘણી છે, તે આપણે વિચારવાનું છે. મુંબઈમાં ગીચ વસ્તીવાળા ભાગમાં વરસનારા જેનોની દશાને માટે ઘણાં વખતથી પોકાર થયા કરે છે અને તેના ઉદ્ધારને માટે કેટલાએક સખી ગૃહસ્થો તરફથી યેજના કરવાની હીલચાલ થઈ છે, પણ તે વિષે મુંબઈ આપણો શ્રીમંત સમાજ કાંઈ પણ કરી શક્યા નથી તેને માટે સારા સારા વિચારકોએ વિચાર આપ્યા છે પણ તે આખરે અરણ્ય રૂદન જેવાં થયા છે.
- ગરીબાઈને માટે તો ઉદ્યોગ હારની જનાનો ઉપાય સર્વોત્તમ છે, પણ હજુ તે કાર્ય સંગીન રીતે થઈ શકતું નથી. જ્યારે મીલ વગેરે ઉદ્યોગના વિશાળ રાધનોવાળા અને વ્યાપારની મહાન પેઢીઓને પ્રસારનારા જેન શ્રીમંતે પોતાના દયાળુ હૃદય પર જેની ગરીબાઈને અંત લાવવાની પ્રબળ ઈચ્છા ધારણ કરશે ત્યારેજ એ કાર્ય પાર પડશે. અને જેને પ્રજાની સંખ્યામાં થતો જતો ભયંકર ઘટાડે દૂર થઈ જશે.
મહાશય છે જેને સીની સ્થિતિ વિશે જે દિગદર્શન કરાવ્યું છે, તે જાણતાં દરેક જૈનના હૃદયમાં કંપારી છુટયા વગર રહેશે નહીં. ઈ. સ. ૧૯૧૧ માં વસ્તીની સંખ્યા પત્રક ઉપરથી માલમ પડયું છે કે, છ લાખ જેને સ્ત્રીઓમાં દેઢ લાખ વિધાત. એટલે પચીશ ટકા જેટલું વિધવાનું પ્રમાણું હતું. ભારતવર્ષની તમામ કોમેના કરતાં ન કેમમાં વિધવાનું પ્રમાણ વિશેષ છે. તેમાં ૨૦ થી ૪૦ વર્ષ વયની બે લાખ સ્ત્રીઓમાં લગભગ અડધો લાખ સ્ત્રીઓ વિધવા હતી. જેમાં ડીએની આ દયા ઉપજાવનારી સ્થિતિ આપણાં સમાજને કેટલી બધી શરમ ઉપજાવનારી છે? દયાધમીન દો ઘરનારી જેન પ્રજામાં આ કેવું નિદય કાર્ય દેખાય છે ? આવા કાર્યથી આપણને ખાત્રી થાય છે કે, આપણા સમાજમાં ચાલતા બાળલગ્ન, વૃદ્ધવિવાહ અને સંકુચિત પેટા જ્ઞાતિના રીવાજોનું આ ભયંકર પરિણામ છે.
મહાશય પ્રમુખે એક ધર્મ પાળનારાઓને જ્યાં રોટી વ્યવહાર ત્યાં બેટી વ્યવહાર હોવો જોઈએ તેના સંબંધમાં જણાવેલા વિચારે તે અસ્થાને નથી. આવી એક ધર્મ પાળનારી નાની નાની જ્ઞાતિઓની સાથે સમગ્ર દીકરી લેવા દેવાનો મોટી નાતાને સંબંધ ન હોવાથી કેટલીક વખત તેવા દીકરી લેવા દેવાના વ્યવહારના કાર્ય માટે ધર્મ છોડી દેવો પડે છે કે છેડાવો પડે છે અથવા તેવી નાની નાની નાતે કેટલેક વખત પછી તદન નષ્ટ થઈ જાય છેબીજા અન્ય ધર્મમાં સામેલ થઈ ય છે. આવા ઘણા દાખલાઓ અને છે
એક ધર્મ પાળોર એક સાથે બેસી જમારી વચ્ચે આવા વ્યવહાર
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ન થાય તે ધર્મની ઉદાર ભાવના અને શુદ્ધ વ્યવહારની દ્રષ્ટીએ અનુચિત છે. વળી એક ધર્મ પાળનાર જુદી જ્ઞાતિના છતાં એક બીજાને ત્યાં ખાનગી ભોજન વ્યવહાર કરે અને સ્વામી વાત્સલ્ય જેવા ધાર્મિક જમણમાં તેઓની સાથે વ્યવહાર ન થાય તે પણ ધાર્મિક અને શુદ્ધ વ્યવહારની દ્રષ્ટિએ અનુચિત છે તેથી તે બાબે મહાનુભાવ પ્રમુખે જે જણાવેલ છે, તે વિચારવા જેવું અને એગ્ય છે.
મહાશય પ્રમુખે ઐયના વ્યવહારિક માર્ગોને ઉદેશીને દર્શાવેલા ઉદ્ગાર ખરેખર મનન કરવા જેવાં છે. તેમાં ગ૭મતના ભેદને લઈને આપણા સમાજમાં જે કલા ઉત્પન્ન થયાં છે, થાય છે તેમને દબાવી દેવા સત્વર ઉપાય જવામાં નહી આવે, ત્યાં સુધી આપણા સમાજની એકતાની શંખલા કદિ પણ મજબુત રહેવાની નથી. એક સમર્થ વિદ્વાને લખ્યું છે કે, “સર્વ સમાજ અથવા જ્ઞાતિ વસ્તુતઃ મનુષ્ય–આત્મા જ છે. એ સમજણ ખરી અને તાત્વિક છે. પણ જે એ સમાજ અથવા જ્ઞાતિને અવિચ્છિન્ન રાખવી હોય તો તેના સર્વ ભેદને રાષ્ટ્રભાવનાની અગર એક ધર્મની દષ્ટિએ એક કરવા કે જેથી કદી પણ એકતાનો વિચછેદ થઈ શકશે
નહીં. ”
સાંપ્રતકાલે જેનોએ પિતાના જીર્ણ ભાવનાના દેહમાં નવું જીવન પૂરવું જોઈએ કે જેથી ઘણી ઉમદા અને ઉન્નત અને કીમતી જનસંસ્કૃતિ સ્વત: પ્રગટ થઈ આવે. એકંદર મહાશય પ્રમુખના ભાષણની વાણી જૈન સમાજની પ્રગતિની સૂત્રવાણી બની છે, એમ કહેવું જોઈએ. એ વાણીનો પ્રવાહ ચાલ્યા પછી કોન્ફરન્સનો કાર્યક્રમ ઉત્સાહ ભરેલ પ્રવત્યો છે. હીંદુ વિશ્વવિદ્યાલયમાં જૈન સાહિત્યને સ્થાન અપાવવાને સંબંધે થયેલા ભંડળમાં લક્ષ્મીની રેલલ થઈ છે જે ઉપરથી આ કોન્ફરન્સની બેઠકની સાર્થકતા પૂર્ણ અંશે થયેલી દેખાઈ છે. અને તે ઉપરથી કાર્યવાહક મંડળે આપેલું નવું ચેતન જાજવલ્યમાન દેખાયું છે.
વિશુદ્ધ અને બલિષ્ટ સામાજીક બળ કર્તવ્ય ભાવના ઉપર કેવી અસર કરે છે. એ વાત આ કોન્ફરન્સે સિદ્ધ કરી બતાવી છે, એમ અમારે કહેવું જોઈએ. વિશેષ આનંદની વાત એ છે કે, આ વિજયવતી કોન્ફરન્સમાં મહાત્મા તિલક અને ગાંધી અને મી. માલવીયા જેવા લોક નાયકોએ ઉત્સાહથી ભાગ લીધો હતો. જે સમયે આ દેશની પ્રજામાં સ્વતંત્રતાના મંત્ર જપાય છે અને તેની ઊષણાને સર્વત્ર ચાલી રહી છે, તેને સમયે દેશ સેવાની મહા વિદ્યાના આચાર્ય રૂ૫ તે લોક નાયકોની હાજરીથી જૈન કોન્ફરન્સમાં એક નવું ઉત્સાહમય દિવ્ય ચેતન્ય પ્રગટ થાય તેમાં આશ્ચર્ય નથી.
અમારે સંતોષ પૂર્વક જણાવવું જોઈએ કે, બંગ દેશની રાજધાનીમાં ભરાએલી આ કોન્ફર સર્વ પ્રકારે વિજ્યવતી બની છે ત્યાંના સ્વાગત મંડળની સેવા લાક્તિ ઉચ્ચ પ્રકારની ગઈ છે અને તેના માનવંતા સેક્રેટરી શ્રીયુત બાબુ સાહેબ રાગ કુમારસિંહજી સાહેબે શ્રી સંઘની કરેલ ભક્તિ માટે તેઓ ધન્યવાદને પાત્ર છે.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કલક્તામાં મળેલી અગીઆરમી શ્રી જૈન શ્વેતાંબર કોનફરન્સ. ૧૪૧ ઘણું ટુંકા વખતમાં કાર્યક્રમ શરૂ કરેલ હોવા છતાં કલકત્તાની રીશેપસન અને અન્ય કમીટીએએ ભગીરથ પ્રયત્ન વડે કાર્ય પાર પાડયું છે. જેથી તેઓને માટે ધન્યવાદ સાથે અમારે આનંદ જાહેર કરીએ છીએ. અને કોન્ફરન્સ દેવીના વિશાળ મંડપમાં આદિથી તે અંત સુધી જે કાર્યો થયા, તે સર્વ ઉત્સાહ પૂર્વક થયા છે તેની અંદર ચર્ચાએલા વિષયે જૈન સમાજના ખરેખરા કલ્યાણપષક બન્યા છે. આ સમયે વિવિધ વિષચેના મંથનમાંથી જૈન સમાજે અમૃતમય નવનીત મેળવ્યું છે. અને તેમાંથી ઉચ્ચ શિક્ષાઓના પ્રતિશ્વની પ્રગટ કર્યો છે. અમને ખાત્રી થાય છે કે, નવા ચૈતન્યને પ્રાપ્ત કરનારી આ કોન્ફરન્સના ઉત્સાહનું અનુકરણ કરી હવેની કોન્ફરન્સને જે ભરવામાં આવશે તો આપણે જેને સમાજને નિત્યના વ્યવહારમાં અને ચાલતા જીવનકમમાં મનની ખરી ઉન્નતિ ઉછેરવાનાં બીજ પ્રાપ્ત થશે, ઉત્તમ જાતના ભવિષ્ય ઉપર શ્રદ્ધા કરતા શીખવશે, અને સમાજનું તે ઉજવળ ભવિષ્ય મેળવવાનું સામશ્ય પ્રાપ્ત કરાવશે. ત્યારબાદ રેલેસન પસાર કરવા સબજેટ કમિટી નીમવામાં આવી હતી.
દ્વિતીય દિવસ.
તા. ૩૧-૧૨-૧૯૧૭ રવિવાર. આગલા દિવસ મુજબ આ દિવસે ઉક્ત મંડપમાં બીજા દિવસની બેઠક મળી હતી. જેમાં લેકમાન્ય તિલક, શ્રીયુત્ ગાંધી મેહનલાલ કરમચંદ, સર કૈલાસચંદ બોઝ, રા. વિભાકર બેરિસ્ટર વિગેરે કેટલાક દેશહિતેચ્છુએ હાજરી આપવાથી ઔર આનંદ થયે હતે.
મંગળાચરણ કર્યા બાદ નીચે મુજબના ઠરાવ પસાર કરવામાં આવ્યા હતા.
ઠરાવ પહેલે–રાજભક્તિ, ઠરાવ બીજે–હિંદી પ્રધાનનું સ્વાગત. ઠરાવ ત્રીજે—મરણ શોક.
ઉપરોક્ત ત્રણ ઠરાવે પ્રમુખ તરફથી રજુ કરવામાં આવ્યા હતા અને તે સર્વાનુમતે પસાર થવા પછી યોગ્ય સ્થળે તે ખબર તારદ્વારા મોકલવાને પ્રમુખને સત્તા આપવામાં આવી હતી.
થે કરાવ– હીંદુ યુનિવર્સિટી અને જેને કામ આ ઠરાવ મી. મકનજી જુઠાભાઈ બેરીસ્ટર એટલી એ રજુ કરતાં તેની પુષ્ટિમાં હીંદુ યુનિવર્સિટીના બંધારણ સંબંધે વિસ્તારથી વિવેચન કર્યું હતું અને તેની પુષ્ટિમાં બાબુ રાજકુમારસિંહજીએ જેન તત્વના શિક્ષણને દાખલ કરવા તેમજ જૈન વિદ્યાર્થીઓ માટે ખાસ અલાએદી રહેવા, ખાવા અને સેવા-પૂજાની સગવડ કરવા
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
યુનિવર્સિટીએ કરેલ ઠરાવ અને તે માટે ફંડની જરૂરીયાત સમજાવી અસરકારક - માં વિવેચન કર્યું હતું.
યુનિવર્સિટી માટે મદદને વરસાદ. બાબુ રાજકુમારસિંહજીની દલીલથી યુનિવર્સિટીમાં જેને શિક્ષણ અને જેના રેસ્ટરા કરાવવાને શેઠ હીરજી ખેતશીએ ઉભા થઈ પિતાના પિતાશ્રી (પ્રમુખશ્રી) તરફથી રૂા. દશહજારની મદદ આપવાને જાહેર કર્યું હતું અને તુર્ત નીચે મુજબ રકમે તે કામ માટે જુદા જુદા ગૃહસ્થા તરફથી બક્ષીસ કરવામાં આવી હતી.
૧૦૦૦૦ શેઠ ખેતશી ખીઅશી જે. પી. પ્રમુખ, ૫૦૦૧ રાજા વિજયસિંહજી બહાદુર, ૪૦૦૧ બાબુ કુમારસિંહજી સાહેબ, ૨૫૦૧ શેઠ રામચંદ જેઠાભાઈ સ્વાગત કo પ્રમુખ, ૨૫૦૧ સૌ. બાઈ વીરબાઈ તે શેઠ ખેતશી ખીઅશીનાં ધર્મપત્નિ, ૩૧૦૦ સુખરાજરાય, ૧૦૦૧ શેઠ આણંદજી પરશોતમ, ૧૦૦૧ શેઠ જમનાદાસ મોરારજી, ૧૦૦૧ શેઠ મોતીલાલ મુળજી, ૧૦૦૧ શેઠ સુમેરમલજી સુરાણા, ૧૦૦૧ શેઠ માણેકજી જેઠાભાઈ, ૧૦૦૧ શેઠ સુગનચંદજી રૂપચંદજી, ૧૦૦૧ શેઠ નાગજી ગણપત, ૧૦૦૧ શેઠ વેલજી-શીવજી, ૧૦૦૧ શેઠ દેવકરણું મુળજી, ૧૦૦૧ શેઠ પ્રેમચંદ રતનજી, ૧૦૦૧ શેઠ રતનજી જીવણચંદ.
આ ઉપરાંત રૂા. ૭૫૧ રૂા. ૫૦૧ રૂા. ૨પ૧ તથા રૂા. ૧૦૦ અને તેથી ઓછી છુટક મદદ મળી તે જ વખતે રૂા. ૬૧૦૦૦ હજારનું ફંડ ભરાઈ ગયું હતું અને વખત બચાવવા ખાત૨ વધારે રકમે નોંધવાને મુલતવી રાખવા પછી કામ આગળ ચાલુ રાખવામાં આવ્યું હતું.
મોહનલાલ કે. ગાંધીનું ભાષણ. ત્યારબાદ શ્રીયુત્ મેહનલાલ કરમચંદ ગાંધીએ પિતાનું ભાષણ કરતાં જણાવ્યું કે જેન ભાઈઓ અહીંસા તત્ત્વમાં આગેવાન છે તેમ દાવો કરે છે અને તે દલીલને હું પણ સ્વીકારું છું. પરંતુ તે વાતમાં મારે કહેવું જોઈએ કે માંહોમાંહેને મતભેદ તે પણ હીંસા છે. આપ *વેતાંબર અને દીગંબર બે મુખ્ય કોમ છે તેઓ માંહોમાંહે મતભેદથી લડે તે તમે હીંસા કરે છે તેમ મારે કહેવું જોઈએ. તમારા માટે દુશ્મન તરફ પક્ષમાં રાખવાને મહાન ફરમાન જગન્વંદનિય છે. તો પછી તમે ભાઈઓ માંહોમાંહે ક્ષમા ન દાખવી શકો તે ઉચિત નથી. કહેવાની એક વાત અને કરવાની બીજી વાત રાખવી તે ઠીક નથી, માટે તમારા દયાના સિદ્ધાંતમાં આગેવાની પૂરવાર કરવાને બંનેએ પ્રતિજ્ઞા કરવી જોઈએ કે અમારા વચ્ચે આજથી વેર-વિરોધ જોઈતું નથી.
ઠરાવ પાંચમો-ધાર્મિક શિક્ષણ ઉપર ઠરાવ શેઠ અમરચંદ ઘેલાભાઈએ રજુ કર્યો હતો અને તેની પુષ્ટિમાં પંડીત હંસરાજજી તથા રા. રા. હિરાચંદ લીધાધર ઝવેરીએ વિવેચન કર્યું હતું.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લકતામાં મળેલી અગીઆરમી શ્રી જૈન શ્વેતાંબર કેન્ફરન્સ.
ઠરાવ છા—પ્રાકૃત ભાષાના ઉદ્ધાર.
ઉપરના ઠરાવ પડીત હરગાવનદાસે ૨જી કર્યા હતેા અને તેની પુષ્ટિમાં તેમના ઉપરાંત રા. મનસુખલાલ રવજીભાઇ તથા પંડીત વૃજલાલજીએ વિવેચન કર્યું હતું. ઠરાવ સાતમા જૈન સાહિત્યના પ્રચાર.
ઉપરના ઠરાવ શેઠ કુવરજી આણુ દજીએ રન્તુ કર્યાં હતા, જ્યારે તેની પુષ્ટીમાં તેમના ઉપરાંત શેઠ લખમીચંદ્રજી ઘીયા, માથ્થુ અલસીંહજી તથા શેઠે વીરજી ગંગાજરે વીવેચન કર્યું હતું.
ઠરાવ આઠમા--- શીલાલેખના ઉદ્ગાર.
૧૪૩
નીચેના ગૃહસ્થાની એક કમીટી નીમી હતી.
रा० रा० दोलतचन्द पुरुषोत्तम बरोडीया, बी० ए० । “ સ॰ ટી તથાજી, ૫૦ ૬૦ | ”
૩
रा० रा० केशवलाल प्रेमचन्द मोदी. बी० ए० एल० एल० बी० रा०रा० मोहनलाल दलीचन्द देसाई. बी० ए० एल एल० बी० वकील | बाबू उमरावसिंह टांक बी० ए० एल० एल० बी० वकील चीफ कोर्ट । शेठ डाह्याभाइ प्रेमचन्द मोदी |
बाबू साहब पूरणचन्दजी नाहर, एम० ए० बी० एल० ।
इस कार्य में प्रत्येक जैनियों की सहायता देनी चाहिये जहां जहां भण्डार और शिलालेख हों उनकी बादी दिलानी चाहिये, नोंध लेनेवाले पुरुषकी रुकापट नहीं करनेके लिये यह कान्फरन्स आग्रह करती है ।
આ ઠરાવ પ્રમુખ તરફથી રજુ કરી સર્વાનુમતે પસાર કરવામાં આવ્યે હતા. ઠરાવ નવમા—સ્ત્રી શિક્ષણ,
ઉપરના ઠરાવ રાજા વિસંહુજી મહાદુરે રજી કર્યા હતા, અને તેની પુષ્ટીમાં માસ્તર વિરજી રાજપાળે વિવેચન કરવા પછી સર્વાનુમતે પસાર કરવામાં આવ્યેા હતેા.
For Private And Personal Use Only
લે માન્ય માં તીલકનું ભાષણ.
સ્ત્રી કેળવણીની પુષ્ટીમાં લોકમાન્ય મી. તીલકે ભાષણ કરતાં જૈનીઝમ અને દેશની સાથેના સબંધ બહુ અગત્યને દર્શાવ્યા હતા,
ઠરાવ દશમા સહધર્મીઓને સ્પાય, ઠરાવ અગિયારમે ઐકય.
ઉપરના અને ઠરાવે! પ્રમુખ તરફથી રજી કરવા પછી તે સર્વાનુમતે પસાર થયા હતા. ત્યારમાદ બાકીનું કામ ત્રીજા દિવસ ઉપર મુલ્તવી રાખી સભા બરખાસ્ત થઇ હતી.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૧૪૪
www.kobatirth.org
શ્રી:આત્માનંદ પ્રકાશ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ત્રીજો દિવસ.
તા. ૧-૧-૧૯૧૮.
પડીત માન્યવર મદનમેાહન માલવીયાનું ભાષણ.
આજે પણ અપેારના વખતસર પ્રમુખ ધારતાં કેન્ફરન્સનું કામ શરૂ થયું હતુ. આ પ્રસગે અગાઉ જેટલાજ ઉત્સાહથી જૈન ભાઈએ ઉપરાંત માન્યવર મદનમૈાહન માલવીયા પ્રેાફ઼ેસર ભીમચદ્ર ચેટરજી વીગેરે ગૃહસ્થાએ હાજરી આપી હતી. પ્રથમ વાજીંત્ર સાથે સંગીતમાં મંગળાચરણ થવા પછી કાન્ફરન્સનું કામ શરૂ થયું હતું.
આજે કેન્ફરન્સે જે ઠરાવેા પસાર કર્યો તે આ નીચે આપવામાં આવ્યા છે. પંડીત મદનમાહન માળવીયાએ વ્યાપાર ઉદ્યાગની કેળવણીની પુષ્ટીમાં મહુ વિસ્તારથી વિવેચન કર્યું હતું.
ઠરાવ બારમા
જૈન પ.
महावीर जयंति ( चैत्र शुक्ल १ ) और भाद्र शुक्ल चतुथीं और पञ्चमी जिसको अपने सम्बत्सरी कहते है उसका सारे हिंदमें पब्लिक गेझेटेड हॉलिडे नियत करना चाहिये | इसकी नकल स्थानिक गवर्णमेण्ट और इण्डियाको भेजी जाय ।
આ ઠરાવ પ્રમુખ તરફથી રજુ કરવામાં આવ્યેા હતા. અને તે પસાર થતાં ચેાગ્ય સ્થળે માગણી કરવા પ્રમુખને સત્તા આપવામાં આવી હતી.
ઠરાવ તેરમા—શ્રી જૈનશ્વેતામ્બર એજ્યુકેશન ખેડ,
આ ઠરાવ સી. મેાહનલાલ દલીચંદ દેશાઇએ.૨જી કર્યાં હતા અને તેની પુષ્ટિમાં માત્રુ મહારાજ સિંહ બહાદુર તથા અમૃતલાલ માવજી ખેલવા પછી તે પસાર થયા હતા. ઠરાવ ચાદમા—જૈનાની સખ્યામાં વૃદ્ધિ કરવાની જરૂરીઆત.
આ ઠરાવ શેફ લલ્લુભાઇ કરમચન્દ્ર તરફથી રજુ કરવામાં આવ્યેા હતેા અને તેની પુષ્ટીમાં મી. નાગજીભાઈ ગણપત તથા નાનચંદ પુનમચંદ નાણાવટીએ વીવેચન કરવા પછી તે પસાર થયા હતા.
ઢાલ પરમા—સામાન્ય અને વ્યાપારી શીક્ષણ.
આ ઠરાવ રા. રા. હીરાચ'દ લીલાધર ઝવેરીએ રજુ કરવા પછી માત્રુ યાલચંદ્રજી નેહરી તથા રા. જીવરાજ દેવજી મેતાએ વધુ વિવેચન કરવા પછી ઠરાવ પસાર થયા હતા.
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કલકતામાં મળેલી અગીઆરમી શ્રી જૈન ભવેતાંબર કેન્ફરન્સ. ૧૪પ
५ सेगमा-श्री सुस्त २५७. यह कान्फ्रेन्स दृढता और आग्रहके साथ अपील करती है कि प्रत्येक वर्ष हरएक श्रावक और श्राविकाओं को कमसे कम चार आने श्री सुकृत भण्डारमें देना चाहिये क्योंकि इस फंडके ऊपर कोन्फरन्सके आरम्भ किये हुए कार्य निर्भर है.
આ ઠરાવ શેઠ લાલભાઈ કલ્યાણભાઈ વડેદરાવાળાએ રજુ કરવા પછી રા. રા, મૂલચન્દ આશારામ વેરાટીએ અનુમોદન આપવા પછી ઠરાવ પસાર કર્યો હતે.
१ सतर:-७वहया. “अहिंसा परमोधर्मः यतोधर्म स्ततो जयः" अपने लोगोंका यही सर्वोपयोगी प्रथम सिद्धांत है, इसलिये यह कान्फ्रेन्स आजके इस अधिवेशनमें समस्त समुपस्थित दयालु सज्जनोसे इसी सिद्धान्तको अधिक मजबूतीसे यथेष्टरुपमें फैलानेकी आन्तरिक प्रार्थना करती है.
__इस कार्यके सम्बन्धमें बम्बइका श्री जीवदया ज्ञानप्रसारक फंड, धुलियाकी श्री प्राणी रक्षक संस्था और अन्य मंडलो जो कार्य कर रहा है उसको यह कान्फरन्स धन्यवाद देती है ।
इस प्रस्तावकी नकलें जूदे जूदे शहरोंकी म्युनिसिपालीटीका चेयरमेन और बंगालका श्रीमान गवर्नर साहेव और दुसरे प्रांतोंका उपरी अधिकारियोंको भेज दी जाय।
આ ઠરાવ રા. ર હાથીભાઈ કલ્યાણજીએ રજુ કરતાં મનુષ્ય દયા અને હૃદય ઐક્યની દયા તરફ વધારે ભાર મુક્યો હતો, ત્યારબાદ મી. બી. એન. ઐશરીએ તથા મી. શામજી લાડણે વધુ વિવેચન કરવા પછી ઠરાવ પસાર કરતાં તેમાં શ્રી મુંબઈનું જીવદયા જ્ઞાનપ્રસારક મંડળ જીવદયા માટે જે શ્રમ લે છે, તે માટે ધન્યવાદ આપવાનું જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું.
४२११ १८ भी, हानिकारक रिवाज. अपनी जातिमें आजकल हानिकारक रिवाजें जैसे कन्याविक्रय वालविवाह, वृद्धविवाह, वेश्यानाच, मृत्यु पीछे अधिक शोक करना, मिथ्यापर्वोका मानना, एक स्त्रीकी मौजूदगीमें दुसरी शादी करना, आतशबाजी छोडना आदि जो कुरीतियां प्रचलित है उन शबको सर्वथा छाडनेके लिये यह कोन्फरन्स उपदेश करती है।
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
उस सम्बन्धीका रिपोर्ट कान्फरन्स आफिस को भेजा जाय एसी उनलोगोंसे निवेदन करती है।
ઠરાવ ૧૯ શ્રી ધાર્મિક હિસાબ તપાસણી ખાતું. हरएक धार्मिक खातोंका हिसाब साफ और अच्छी व्यवस्था में रहनेसे आमदनीकी वृद्धि हो जाती है इस लिये हिसाव तैयार करना और उसकी रिपोर्ट प्रति वर्ष प्रगट करने को यह कान्फेन्स आवश्यकता समज्ञती है । और कान्फ्रेन्सकी तरफसे नियत हुए हिसाव परीक्षकांको बतलानेके लिये कार्यवाहकोंसे खास आग्रह करती है। इस काममें मदद पहुंचाने के लिए हरएक साधर्मी भाइयोंका ध्यान खींचती है। जिस तरह हो यह ठहराव सर्वत्र अमल में आये और धर्मादा द्रव्यकी रक्षा और इस उद्देश्यकी सफलता होने के वास्ते जहां श्री संघक नामसे जो धार्मिक संख्या है उन सबोंका हिसाव प्रकाश करनेके लिये यह कान्फेन्स वो संघके कार्यवाहकोंसे हिसाय प्रकट करनेका आग्रह करती है । जिस धार्मिक खातोंके कार्यवाहकोने इस तरह हिसाव बतलाया है और प्रकट किया है उनको यह कान्फेन्स धन्यवाद देती है ।
२५ २० मी. नान्होद्वार. पूना कान्फ्रेन्समें तीर्थरक्षक कमीटीके मुकरर करनेके लिये ठहराव कीया था जिसका यह कोन्फरन्स स्वीकार करती है और कार्य शीघ्रतासे करनेके लीये आग्रह करती है.
આ ઠરાવને અમલ થવા મુખ્ય શહેરના આગેવાનોની કમિટિ નીમવામાં गावी इती.
१ . 1 --३२न्स मधारण. दसवीं कोन्फरन्समें जो बंधारणका ठहराव हुआ था वही कायम रक्खा जाय और जो दुसरा कालम" कार्य विस्तार" का है उनमें निम्न लिखित द्वारा वढा दिया जाये । जातिके सङ्गके महाजनों के और पश्चके तकरारी और विवादग्रस्त प्रश्नोंमें यह कोन्फरन्स कोइ हाथ नहीं धरेगी।
स्टेण्डींग कमीटीके मेम्बरोंको सुकृतभंडार फंड अवश्य देना चाहिए. ઉપરના છઠ્ઠા ચાર ઠરાવો પ્રમુખ તરફથી રજુ કરી પસાર થયા હતા.
મી. માલવીયાનું ભાષણ. પંડીત મદનમોહન માલવીયાએ વ્યાપાર ઉદ્યોગની કેળવણીના ઠરાવ પ્રસંગે
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કલક્તામાં મળેલી અગીઆર્મી શ્રી જૈન શ્વેતાંબર કોન્ફરન્સ
૧૪૭
આજના દરેક વિષય ઉપર વિસ્તારથી સ્પષ્ટીકરણ કરી શ્વેતાના હૃદયને આકષી લીધાં હતાં અને તેની અસરથી બનારસ યુનિવર્સિટી માટે જે લેાકલાગણી ગઈ કાલે ફેલાયેલ હતી, તેમાં ઉમેરો થતાં તે ફંડ વધીને એક લાખ રૂપિયાનું થઈ ગયું હતુ અને તેની વ્યવસ્થાં માટે કાન્સના ચાર જનરલ સેક્રેટરી ઉપરાંત અનારસ અને કલકત્તા તથા ખીજા આગેવાન વગવાળા શ્રીમાનાની એક કમીટી મુકરર કરવામાં આવી હતી.
આ વધેલા ફંડમાં એટી રકમે નીચેની પણ જાહેર થઈ હતી. ૧૦૦૦૦ હુઠીસંગજી ન્યાલચંદજી મહાદુર.
૫૦૦ શેઠ ખેતશી ખીઅશી પ્રથમના રૂા. ૧૨૫૦૦ ઉપરાંત.
ત્યારાદ ચાલુ કામ નિયમીત કરવા માટે સ્ટેન્ડીંગ કમીટી નીમવામાં આવી હતી જેમાં મુબઈ માટે શેડ હીરજી ખેતશી, ગુજરાત માટે લાલભાઇ કલ્યાણભાઈ, મગાળા માટે મહારાજા !હાદુરસીંહજી સીધી નવા નામે ચુટાયાં હતાં.
ત્યાર બાદ પ્રમુખ તરફથી બાલટીયર સ્ટાફને ઇનામપદક વહેંચવા પછી કલકત્તાનેા સઘ-સ્વાગત કિમિટ-વોલટીઅડેલીગેસ્ટ, રીટાયર થયેલા શેઠ કલ્યાણચંદભાઈ વગેરે અધિકારીના તથા રીપોર્ટ માટે રેકાએલ વત્તું માન પત્રા વગેરેના પરસ્પર ઉપકાર માનવામાં આવ્યા હતા અને છેવટે રાજા વિજયસિંહજી બહાદુર દુધેરીયાએ પ્રમુખ સાહેબના ઉપકાર માનતાં તેમની લાગણી માટે ધન્યવાદ આપી જીંદગીભર સમાજસેવા માટે જોડાવા વિનંતી કરી હતી.
છેવટે પ્રમુખ સાહેબે સર્વના ઉપકાર માનતાં પેાતાના હૃદયના સંપ માટેના માટેના ઉદ્દગારો કાઢ્યા હતા અને છેવટે સર્વના ઉપકાર માનીફૂલહાર લઇ સ ંમેલન વિસર્જન થયુ હતુ. નમ્ર સૂચના,
આપણી કાન્ફ્રન્સે આ વખતે એક દર એકવીશ ઠરાવેા પ્રસાર કર્યો છે અને તે પ્રસાર કરવાનું કાર્ય જેવુ ઉત્સાહ પૂર્વક કરવામાં આવ્યું છે, તેવુ તેમનુ પાલન પણ હવે ઉત્સાહ પૂર્વક કરવાનું છે. આપણે જેવી રીતે વામળ ધારણ કરીએ છીએ, તેવી રીતે હવે ઉત્સાહથી ક્રિયઃ બળ પણ ધારણ કરવું' નેઈએ. ક્રિયામળ વગર કેવળ વાખળ નિષ્ફળ ગણાય છે. આપણી કાન્ફરન્સદેવીના ઉદરમાંથી એકવીશ ઠરાવરૂપી મહાન તેજસ્વી અને પરાક્રમી દેવકુમારા પ્રગટ થયા છે, તે મહાદેવીએ પ્રગટ કરી અપલા તે દેવકુમારને પાળીપોષીને સારી રીતે ઉછેરવા એ આપણી સમાજનું ખરૂં કર્ત્તવ્ય છે. તે ખધા દેવકુમારોમાં ધાર્મિક એજ્યુકેશન અને સામાન્ય અને વ્યાપારી શિક્ષણ એ એ દેવકુમારા વિશેષ રક્ષણીય છે, કારણ કે ઉભયની ઉત્સાહ પૂર્વક સભાળ લેવાથી અન્ય બધા દેવકુમારાનુ સ્વતઃ સંરક્ષણ થઇ શકશે; એમ અમે માનીએ છીએ.
આપણે જાણવુ જોઇએ કે જે સમાજ કે જ્ઞાતિમાં આપણે જન્મ્યા છીએ, તે
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનદ પ્રકાશ.
સમાજનું ભલું કરવામાં સ્વાર્થને ભેગ આપ એજ આપણે ધર્મ છે. આપણાં સમાજ ઉપર પણ આપણે શ્રદ્ધા રાખવી જોઈએ. આપણે સમાજ ઘણું સૂક્ષ્મ, હિતકર અને સર્વદેશી ધોરણે ઉપર રચાએલે છે. માત્ર તેની અંદર દેશકાલાનુસાર સુધારણ કરવાની આવશ્યકતા છે એ સુધારણાની પવિત્ર ક્રિયા કરવાને માટેજ આ કોન્ફરન્સ દેવીના મનહર મંડપ નંખાવા લાગ્યા છે, એ આપણું ઉજવળ ભવિષ્ય સૂચવે છે.
હવે આપણે એકતાની ઝંખળાને મજબૂત કરી દઢ બંધનમાં આવવું જોઈએ અને ધર્મથી, જાતિથી કે સંસારની અમુક પદ્ધતીઓથી એકમતતા થવું જોઈએ. આપણા સમાજના સર્વ અગ્રણી શ્રીમંત અને વિદ્વાનેનું ઐકયામત્ય કરી આ વિજયવતી કોન્ફરન્સની પ્રતિષ્ઠા ભારત વર્ષમાં વૃદ્ધિ પામે અને હવે પછી ફાટફુટ થવાને કઈ પણ પ્રસંગ ન આવે એ વાત લક્ષ્યમાં રાખી આપણું અધિવેશનને અગ્નિરથ વેગથી આગળ ચલાવવાને માટે આપણે તન, મન અને ધનથી ઉત્સાહ પૂર્વક પ્રવર્તાવું જોઈએ. અમે અંત:કરણ પૂર્વક ઈચ્છીએ છીએ કે, આપણું કોન્ફરન્સ આગામી અધિવેશનમાં આથી પણ વિશેષ ફતેહમંદ થાય અને શ્રી વીરશાસનના પ્રભાવિક દેવતાઓ તેને વિશેષ ઉત્સાહિત, અંતરાય રહિત અને તીવ્ર તેજોમયી બનાવે.
તથાસ્તુ”
વર્તમાન સમાચાર,
શ્રીમાનું મૂળચંદ્રજી મહારાજના શિષ્ય આચાર્ય શ્રી વિજયકમળસૂરિજીનું ભાવનગરમાં આવાગમન અને શ્રીમાન
મૂળચંદ્રજી મહારાજની જયંતિ.
ગયા માગશર માસની વદી ૭ ને સોમવારના રોજ અનેક સ્થળે વિહાર કરી ધર્મોપદેશ આપી આ શહેરમાં આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયકમળસૂરિ (શ્રી મુળચંદજી મહારાજના શિષ્ય) પધાર્યા છે, તે દિવસે શ્રી સંઘ તરફથી સામૈયું કરવામાં આવ્યું હતું. ચતુર્વિધ સંઘ સારી સં
ખ્યામાં હાજર હતા. દાદાસાહેબથી શહેરના મોટા રસ્તામાં ફરી મોટા દેરાસર પાસે થઈ શ્રી સંધના મારવાડીના વંડાના નામથી ઓળખાતા ઉપાશ્રયમાં સામૈયું આવ્યું હતું. જ્યાં ઉક્ત મહાત્મા પિતાના શિષ્યો સહિત બીરાજમાન થયા હતા અને મંગળક સંભળાવ્યા બાદ સર્વ વિસર્જન થયા હતા.
જયંતિ મહોત્સવ. –માગશર વદ ૬ના રોજ પરમ ઉપકારી મહાત્મા શ્રીમાન મુકિતવિજયજી ગણ(મુળચંદજી મહારાજ)ની સ્વર્ગવાસ તિથિ હોવાથી જયંતિ ઉજવવા નિમિત્તે એક મેળાવડો અત્રે મારવાડીના વંડામાં નવ વાગે શ્રી સંઘના ઉપાશ્રયના મકાનમાં આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયકમળસૂરિના
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગ્રંથાવલોકન.
૧૪૯
પ્રમુખપણા નીચે કરવામાં આવ્યો હતો. પ્રથમ આમંત્રણ પત્રિકા વંચાયા બાદ પ્રમુખ સાહેબે મંગળાચરણ સાથે ટુંક જીવનચરિત્ર કહ્યું હતું. ત્યારબાદ તેઓશ્રીના શિષ્ય પન્યાસ શ્રીલાલવિજયજી મહારાજે તે સંબંધમાં કેટલીક હકીકત વિસ્તારથી કહી હતી, ત્યારબાદ ગાંધી વલ્લભદાસ ત્રિભુવનદાસે જયંતિ એટલે શું? તે શા માટે કરવી જોઈએ, પ્રાચીન–અર્વાચીન તે ચાલતો આવતો ક્રમ, દરેક ધર્મના મહાત્માની ઉજવાતી જુદા જુદા પ્રકારે જયંતિ એ વિષે વિસ્તારથી જણાવ્યા બાદ શ્રીમાન મુલચંદજી મહારાજના જીવનચરિત્રમાંથી અમુક હકીકત લઈ તેમની ચારિત્રની દૃઢતા, જ્ઞાનબળ, યોગબળ, ક્રિપાત્રતા સંઘના નાયક તરીકે ઉક્ત મહાત્માની શક્તિ વિગેરેનું વર્ણન ઘણું અસરકારક રીતે કર્યું હતું. છેવટે ઉક્ત મહાત્મા શ્રીમાન વૃદ્ધિચંદ્રજી મહારાજ અને શ્રીમદ્ વિજયાનંદસૂરિ (આત્મારામજી મહારાજ) ના આ દેશની જૈન પ્રજા ઉપરના અનેક ઉપકારોનું વર્ણન કરી તે ત્રણે મહાત્માની જયંતિ આ શહેરમાં દરેક વર્ષે ઉજવવા માટેની નમ્ર વિનંતિ શ્રી સંધને કરી બેસી જવાની રજા લીધી હતી. ત્યારબાદ શ્રીમાન ગુલાબવિજયજી મહારાજે મંગળિક સંભળાવ્યું ત્યારબાદ મેળાવડો વિસર્જન થયું હતું, ત્યારબાદ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ભાવનગર તરફથી બપોરના બે વાગે શ્રી વલ વિજયજી મહારાજ કૃત શ્રી પંચપરમેછીની પૂજા દાદાસાહેબના દેવાલયમાં ભણાવવામાં આવી હતી, સાથે દરેક દેરાસરમાં આંગી અને સાંઝના પાંચ વાગે સ્વામીવાત્સલ્ય પણ થયું હતું.
મુનિ વિહારથી થતા લાભે. ––ડાંગરવા પાસે આવેલા નાનચંદ રાયચંદના જીનમાં મુનિ મહારાજ શ્રી માનવિજ્યજી, શ્રી વિવેકવિજયજી, શ્રી કીતિવિજયજી, શ્રી લલિતવિજયજી, શ્રી સંતોષવિજયજી, શ્રી નાયકવિજયજી, શ્રી કીર્તિવિજયજી, શ્રી પ્રભાવવિજય આદિ ઠાણ ૧૦) બીરાજે છે. તેમના બીરાજવાથી ત્યાં રહેલા અમદાવાદના સદ્દગૃહસ્થો ધર્મ કરણીમાં સારો લાભ લે છે તેમજ એક સદગૃહસ્થ મહાવીર જૈન વિદ્યાલય તરફથી છપાતા જેન પ્રકરણું ગ્રંથો પૈકી એક ગ્રંથ છપાવવા વાસ્તે રૂા. ૫૦૦) ની મદદ આપવા કબુલ કર્યું છે, બીજાં ધર્મ ખાતાઓમાં પણ મદદ સારી મળી છે. ત્યાંથી વિહાર કરી ઉક્ત મુનિરાજે ઇટાદરામાં પધાર્યા હતા. ત્યાં પણ ધર્મ કાર્યો સારા થયા હતા. એક ગૃહસ્થ તરફથી શ્રી મહાવીર વિદ્યાલયને રૂા. ૫૦૦) ની મદદ ઉક્ત મુનિરાજોના ઉપદેશ વડે મળેલી છે અને તે સાથે ઘણા વખતથી આ ગામમાં કુસંપ ચાલતો હતો તે દૂર થતાં ત્યાંના સંઘમાં અંકયતા થઈ છે.
ગ્રંથાવલોકન
નીચેના મુદ્દે અમને ભેટ મળેલા છે જે ઉપકાર સાથે સ્વીકારવામાં આવે છે. ૧ પરિક્ષા પરિણામ. (સ્થાનકવાસી જૈન મુનિના આઠ પ્રશ્નોને ઉત્તર (ગાંધી અભેચંદ
ભગવાનદાસ તરફથી. ૨ શ્રી નારાજ ચરિત્ર ( ભાષાંતર) આ ગ્રંથના મૂળ કત્તા શ્રીમાન મેહતુંગાચાર્ય છે. દેવ દ્રવ્ય વિનાશ કરવાથી કેવા ઘોર દુઃખો ભોગવવા પડે છે તેનું વર્ણન આ ચરિત્રમાં છે તેમજ સાથે ન્યાય સંપન્ન વૈભવ, કર્મની સિદ્ધિ, જીવ હિંસાથી ઉપજતા કઠોર પરિણામો અને સત્સંગતિથી થતા લાભ વગેરે હકીકત પણ આ ગ્રંથમાં છુટી છુટી આપવામાં આવતા તે ઉપયોગી થયેલ છે પ્રકાશક પુરુશોતમદાસ જયમલદાસ મહેતા સુરત-નાણુ વટ પડાળીપાળ કીંમત પાંચ આના.
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫e
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
૩ પર્યુષણ પર્વ નિર્ણય શેઠ લક્ષ્મીરાંદ અમીચંદજી પરવાડ બેંગલોર,
૪ શ્રી શ્રાવકનું કર્તવ્ય તથા વિવિધ સ્તવનાદિ સમુચ્ચય ગ્રંથ. પ્રકાશક શ્રાવક ભિમસિંહ માણેક મુંબઈ. જુનામાં જુનાં જૈન પુસ્તકે પ્રસિદ્ધ કરનાર, જૈન સત્ય બહાર પાડવાની પહેલ કરનાર શ્રાવક ભિમસિંહ માણેકનું નામ જૈન સમાજમાં મશહુર છે. તેઓના તરફથી અનેક ગ્રંથો, ઉપયોગી ગ્રંથ અત્યાર સુધીમાં ઘણે ભાગે શુદ્ધ અને સરલ પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યા છે જેમાં આ ગ્રંથે એક વધુ ગ્રંથની વૃદ્ધિ કરી છે. આ ગ્રંથમાં પ્રથમ ખંડમાં પ્રાતઃ સ્મરણીય છેદો સ્તવને, બીજામાં દેરાસરે જવાનો વિધિ તથા ચૈત્ય વંદન વિધિ, ત્રિકામાં ચિય વંદન, રતવનો. થો, ચોથામાં વીશી સ્તવન તથા મૈત્યવંદન પાંચમાંમાં પ્રતિ વગેરેના હવન, છઠ્ઠામાં ઉપદેશી પદે, સાતમાંમાં સજઝા એ.ઠમામાં લાવણી વગેરે પ્રભુસ્તવન નાટકના રાગના અને દસમામાં નવસ્મરણાદિ વગેરે વિષયો આપવામાં આવ્યા છે, આ દશ પ્રકરણમાં જે જે આપવામાં આવેલ છે, તે પ્રચલિત તેમજ કેટલાક નવા પરા (મામ પુત્વચા કૃત (ઈને દરેકને નિત્ય ક્રિયા માટે ખાસ ઉપયોગી છે; વળી ઘણામાંથી ચુંટણી કરવી હો રાથી એક ધરૂપે કરેલ પ્રસિદ્ધિ આવકારદાયક છે. પ્રસ્તાવનામાં દેવ દર્શન મહિમા, તેમજ પ્રતિમા પ્રજનું નિરૂપણ અને ચૈત્ય વંદન વિધિ આપી તેની સુંદરતામાં વધારો કરે છે. સુંદર શાસ્ત્રી ટાઈપમાં સારા કાગળ ઉપર છપાવી સુંદર બાંદડીંગ અલંકૃત કરેલ છે જેવી કે જેને માટે અવશ્ય ખરીદવા લાયક છે. અને ઉપયોગી છે. અમે પ્રકાશકને આવા પંથે સિદ્ધ કરી માટે ધપવાદ આપીએ છીયે. કિંમત જણાવેલ નથી. મુંબઈ માંડવી શાક ગલી પ્રકાશ પાસેથી મળશે
૫પિતાને પુત્ર પ્રાંત ઉપદેશ. પિતા પિતાના પુત્રને લખેલા સંપૂર્ણ સાર પૂર્ણ પુત્રોને સંગ્રહું.)
ન ધર્મના અનેક ગ્રંથો પ્રસિદ્ધ કરેલર શ્રાવક ભીમસાહ માણેકની રફથી આ સામાજીક જનસમાજને ઉપયોગી) એક સ ગ્રંથ પ્રગટ થતો જાણી ખુશ થઈયે છીયે. જેના ધર્મના ગ્રંથે સાથે થોડા વખતથી આવા સામાજીક ઉપયોગી નાના ગ્રંથો બહાર પાડવાને થતા આ પ્રયત્ન માટે પ્રકાશકને ધન્યવાદ ઘટે છે. આ ગ્રંથમાં ખ્યાલયની સ્થાપક સભાના મંત્રી મૌલવી મહમદ કરીમ ડેપ્યુટી કલેકટરે પોતાના પુત્ર જે વખતે વિદ્યાભ્યાસ કરતા હતા તે અવસ્થામાં તેના ઉપર જે જે પત્ર લખ્યા છે જે કે ભાપ માં હતો અને તેનાં થયેલ હિંદિ ભાષાંતરને અનુસાર આ ગુજરાતી ભાષામાં પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવેલ છે. આ પુસ્તકમાં રસપૂર્ણ જે પત્રો આપવામાં આવેલા છે, તે વિદ્યાર્થી જીવન માટે ( ભાસીઓ માટે ) ખાસ ઉપયોગી છે. જેમાં નીતિ અને વ્યવહારનો માગ સંક્ષિપ્તમાં બતાવેલ છે ને દરેક વિદ્યાર્થીઓને અવશ્ય વાંચવા લાયક છે. પિતાના પત્રો જે પુત્ર ઉપર લખવામાં આવેલ તે પત્રાએ તે પુત્રને કેળવણી લેવામાં બહુજ ફતેહમંદ બનાવેલ છે. જે આ પા જ હાપણ અને અનુભવથી સુશિક્ષિત મનુષ્યના હસ્તે લખાયેલ હોવાથી તેમ બને તે ગોગ્ય છે. દરેક વિદ્યાર્થીને વાંચવાની ભલામણ કરીયે છીયે. આવા ગ્રંથે જેમ વિશેષ પ્રસિદ્ધમાં અાવે તે ઈચછવા યોગ્ય છે. ઉપરના સ્થળેથી મળી શકશે. ૬ ચંદપ્રભા માસીક વર્ષ ૧લું એક ૧ લા હીન્દી ) વાપક વાજમ રૂ. રા.
સંપાદક–ગણેશચંદ્ર શમી--સાવદ ( નીમાર ) હું જૈન ગદ્ય-પદ્ય સમુચ્ચય ભાગ લે છે. પ્રકાશક પુરૂતમ જયમલદાસ મહેતા સુરત નાણાવટ પંડોળી પળ.
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હાલમાં પ્રસિદ્ધ થયેલા સંસ્કૃત અપૂર્વ ગ્રંથા. હાલમાં નીચેના ગ્રંથો પ્રસિદ્ધ થયા હૈ. જેમાં નંબર ૧-૨ જેમાં કે પુરતી દ્રવ્યની સહાય અલ હોવાથી મુનિમહારાજાએ તથા જ્ઞાનભંડારાને ભેટ આપવાના છે. તેમજ નબર ૩-૪-૫-૬ આ ગ્રંથામાં દ્રવ્યની અર્ધ સહાય મળવાથી મુનિમહારાજો તથા જ્ઞાનભંડારને માટે મંગાવનારને અદલ કિંમતથી અડધી કિંમતે આપવામાં આવશે. અને ન. છ આ ઈતિહાસિક ગ્રંથ હોવાથી અગાઉ માસિકમાં જણાવ્યા પ્રમાણે કિં"મતેથી આપવામાં આવશે, પાસ્ટેજ જુદુ. મુનિમહારાજાના એને નમ્ર વિનંતિ કે તેઓશ્રીના સમદા યના વડિલ કે ગુરુદ્વારા કાઇપણ શ્રાવકના નામે મંગાવવા કૃપા કરવી, જેથી ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે પટેજના પૈસાના વી. પી. થી મોકલવામાં આવશે. જ્ઞાનભંડારના કાર્ય વાહકાએ પ્રથમ મુજબ મંગાવવા તરદી લેવી. મુનિમહારાજાએ તથા જ્ઞાનભંડારૈાને ભેટ આપવાના ગ્રી થા પૈકી વધારા રહેશે તો તે 2 થી આ શાનખાતું હોવાથી નીચેની કિંમતે વેચાણ આપવામાં આવશે.. - અમારા માનવતા લાઈફ મેમ્બરા માટે હવે પછી ભેટ આપવાની જાહેરખબર-સુચના પ્રગટ કરીશુ જેથી તે પછી તેઓ સાહેબે ગ્રંથો મંગાવવા કૃપા કરવી અથવા અમોને લખી જણાવવું.
હાલમાં યુરોપમાં ચાલતી લડાઇને લીધે છાપવાના કાગળાની અતી મોંધવારી અને છપાવવાના પણ દર વધી ગયેલ છતાં પુસ્તકાની કિંમતમાં બી લકુલ વધારો કરેલ નથી, પરંતુ સાહિત્યનો ફેલાવો વધારે કેમ થાય તે ઉદ્દેશ ધ્યાનમાં રાખી કીંમત ઘણીજ એ છો (મુલ) રાખવા માં આવેલ છે, જે પ્ર’ થી જવાથી માલુમ પડશે.
ગ્રંથાનાં નામ, ૧ શ્રી મહાવીર ચરિત્ર ૦–૧૩-૦, ૨ કુમારપાળ ચરિત્ર મહાકાવ્ય ૦-૮- ૩ સામાચારી પ્રકરણ -૮ ૦, ૪ સુકૃત સંકીર્તન મહાકાવ્ય ૦-૬-૦ ૫ કામુદી મિત્રાનંદ નાટક ૦-૬-૦ ૬ પ્રબુદ્ધ રોહિણેય નાટય ૦-૫-૦ ૭ પ્રાચીન લેખ સંગહ (ઇતિહાસિક ગ્રંથ) ૦–૮–૦ પ્રાચીન નન જેવું સંગ્રહું. (Tયન માની),
जैन ऐतिहासिक साहित्य ग्रंथ. (योजक मुनिराजश्री जिनविजयजी महाराज.) आ अपूर्व ग्रंथ जैन ऐतिहासिक होइने जैनधर्मनी प्राचीनता उपर पुरेपुरो प्रकाश पाडे छे. आ भारत वर्षमा उडीसा प्रान्तमां कटक पासे भुवनेश्वर नामर्नु एक प्रसिद्ध स्थान छ, के ज्यांथी चार पांच माइलथी दूर खंडगिरि-उदयगिरि नामना बे पहाडी छ जना शिखरो उपर नानी मोटी गुफा छे, जेमां हाथीगुफानो प्रसिद्ध शिलालेख तेमज त्रण नाना लेख अन टी काओ तथा टीप्पणी सहित आ पुस्तकमा प्रसिद्ध करवामां आवेल छ, आ
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir हाथीगुकाना लेवे जैन धर्मना इतिहास पर अपूर्व अजवालं पाडेलुं छे, इ. स. 200 वर्ष पहेलां कलिंग देशनो मेघवाहन-खारवेल नामनो बहु प्रतापी। राजा थइ गयो छे, जेना वखतयां ते मान्तमां जैन धर्म प्रधान धर्म हतो. अने आ राजा पण जैनधर्मी हतो. आ पर्वत उपर आ राजानी रागीए जैन साधुओने रहेवा माटे गुफाओ बन.वी हती. आ लेख प्राकृत भापामा छ। अने तेनी लिपि अशोकना समयनी लिपि साथे मलती छे. आ लेखनी पर टीका-टीपणी प्रथम पंडित भगवानजी इंद्रनीए करेली जनो अनुवाद अने। साथे साक्षरवर्य पं. केशवलाल ध्रुवना लेख पण आ ग्रंथमा साथ आपी योजक महात्माए तेनी सुदरतामां-स्वरुपमा टाद्ध करी छ, उंचा कागळ, सारा टाइप अने सुंदर बाइडीगथी अलंकृत करवामां आवेल छ. किमत आठ आना 0-80 પ ટેન જુદું ( ગમારે ત્યાંથી મwો. ) સુખડની નવકારવાળી. નિત્ય સ્મરણીય નવકાર મંત્ર ગ ગુવાની ઉંચી સુખડની નવકારવાળાએ અમારે ત્યાંથી મળશે, નેવે તેમણે મંગાવવી કિંમત બે આના પોસ્ટેજ જુદુ'. મુનિમહારાજાએાના ફોટોગ્રાફસ, પ્રાતઃમરણીય ધર્મગુરૂના સવારમાં દર્શન કરવા માટે મુનિમહારાજાઓના ફટાગ્રાફસ ( ૭મીએ) હાલમાં અમારે ત્યાં આવેલા છે. કેબીનેટ સાઈઝ ની કિંમત રૂ. 08-0 yલ સાઈઝ ( મેસટી સાઈઝ) ના રૂ. ૧-=પે.સ્ટેજ જુદુ'. જૈન ધર્મનાં પુસ્તકો, જુદી જુદી જૈન સંસ્થા અને પુસ્તકો પ્રકટ કરનારાઓના તરફથી પ્રસિદ્ધ થયેલા જૈનધર્મનાં તમામ પ્રથા અમારે ત્યાંથી વ્યાજબી ભાવે મળશે, નફા જ્ઞાનખાતામાં જાય છે, જોકે તેમણે મગાવવાં. - 9 ખા-શ્રી જૈન આત્માનદ સભા-ભાવનગર, આ માસમાં નવા દાખલ થયેલા માનવતા સભાસદા, 1 શેઠ ચંદુલાલ રતનચંદ 20 ભરૂચ. પેલા 10 લાઇફ મેમ્બર. 2 શેઠ સુમેરુમલજી સુરાના 20 કલકત્તા. 8 મારતર રવચંદ માવજી રે૦ જામનગર (હાલ માડાગાસ્કર ) બીજા 50 લાઈફ મેમ્બર. 4 શેઠ ચુનીલાલ રાયચંદ રે ભરૂચ. પ શેડાણી ગંગાબાઇ (તે શેઠદલપતભાઈ ભગુભાઈની વીધવા) જેન કન્યાશાળા. અમદાવાદ 6 સંધવી મણીલાલ પોપટલાઈ 20 ભાવનગર, પેલા 10 વાર્ષિક મેમ્બર. For Private And Personal Use Only