Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અા .eી. ન્યૂ પ્રકાશનો
eseguersusurrounvya પુસ્તક ૯ મું. વિક્રમ સંવત્ ૧૯૬૮. પિષ. અંક ૬ -
પ્રભુ સ્તુતે.
સુધરા. જેના ઘરેથી અતિ ભય ધરતા કહસ્તી વિનાશે, કંપી નાશે ભયેથી સહુ અઘરમુગલ નાદ કેરા વિલાસે; ત્રાસેથી દર ભાગે વિપદ કર બધા વિદન બૂક વાજે, વંદે તે ભાવથી આ જગત વન વિષે કેશરી વીર ગાજે. ૧
( ઈર્ષા-પચ્ચીશી). (કામ છે દુષ્ટ વિકારી, જગત માહે–એ રાગ) ઇષ ડાકણુ ભારી; જગત માંહે, ઈર્ષા ડાકણ ભારી. વિજ્ઞસંતષેિ ઘરે નિત વસતી, ઉર માંહે અસી ધારી. | જ | ૧ શોક તણા હૃદયે પણ જેહની, હાજરી આવતી સારી છે જ. # ૨ શેઠ ગૃહિણું વધ્યા મુળા, હૃદયે ખાર અપારી પટકતિ પંજા માંહે તસ, ચંદન રાજ્ય કુમારી. છે જ. i ૪
છે
જ, T. ૩
૧ ગર્જનાના શબ્દથી, ૨ કર્મરૂપી હસ્તી. ૩ પાપરૂપી મૃગલાઓ. ૪ વિપત્તિને કરનારા ૫ વિન–અંતરાય પી શીયાળ ૬ વગે. છ શ્રી વીર પ્રભુરૂપી કેશરીસિંહ.
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૪
આત્માનંદ પ્રકાશ,
wજ...
પૃથ્વિ તો પાવન કરતા તવ, પૂર્ણ અભિગ્રહ ધારી છે જ. ૫ અડદ તણું બાકુળ લઈ વિરજીન, શાશ્વત સુખ દઈ તારી. જ. ૬ મુહૂત લઈ કરતા શુભ દશરથ, રામની રાજ્ય તયારી. છે જ. ૭ કૈકેયી ઉરવસી કેલ શહિલ, દશરથ પ્રાણ ધૂતારી. | જ, એ ૮ મેઘતણ વૃષ્ટિએ ધરામાં, વનસ્પતિ સર્વ વધારી. છે જ. !! ૯ દેખી જવા જાય સુકાઈ, મળતાં નીર્મળ વારી. છે જ. છે ૧૦ ચોમાસે જોબન મદમાતિ, જોઈ સરિતા સારી | જ. ૧૧ સાયર દુબળ થાય તે મળતા, લહેરે નાખે ઉતારી. | જ. છે ૧૨ સારૂં દેખી સહન નહીં થાય, ઉરમાં તાપ અપારી. છે જ. ૧૩ પુર્વ તણી પુન્યાયે પામતાં, વિભવ સુખ અપારી. જ. છે ૧૪ દેખી હદય પ્રગટે હુતાશન, જે ફરતા મન ધારી. જ. ૧૫ નાત જાત વ્યવહારે ઘરેઘર, પિસવા હિમ્મત ધારી. છે જ. ૧૦ માન અને અપમાનની વાતો, કાન ધરે બહુ ધારી. | જ. ૧૭
જ્યાં ત્યાં ભટકે લાગ સાધતી, પિસવા ગોતતી બારી. છે જ. ૧૮ લાગ મળે પસી પટકાવે, આત્મીક ધન હરનારી. છે જ. એ ૧૯કયાં સુધી આ પંચમકાળે, પહોંચી તેની પથારી. છે જ. || ૨૦ ધામક ખાતાઓ નિદ્રાવશ, દિધા કૈક ઉતારી. છે જ. / ૨૧ દેખી હૃદય દ્રવે સજજનનું, હાય હવે તે પિકારી. છે જ. ૨૨ સમજ્યા ત્યાંથી પ્રહર ગણીને, ટાળી શે હદ પારી. છે જ. ૨૩ સંપ તણા સાધનથી છટકે, હિંમ્મત જાતિ હારી. છે જ. ૨૪ વિરતનું “દુર્લભ” નરભવ પામી, વિરતા બતાવે ભારી. જ. એ ર૫
દુલભજી ગુલાબચંદ વળા.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીમદ્ ચિદાનંદજી કૃત પદ. ૧૫૫ શ્રીમદ્દ ચિદાનંદજી મહારાજકુત પઠ.
અનુવાદક. (શ્રીમન્મનિમહારાજ શ્રી કરવિજયજી મહારાજ) સુઅપ્પા આપ વિચારરે, પરખ નેહ નિવાર, સુઅષા
એ આંકણું. પર પરણીત પુદ્દગલ દિસારે, તામે નિજ અભિમાન, ધારત જીવ એહી કો પ્યારે, બંધ હેતુ ભગવાન–સુટ ૧ કનક ઉપલમે નિત્ય રહેશે, દૂધ માંહે પુની ઘીવ, તિલ સંગ તેલ સુવાસ કુસમ સંગ, દેહ સંગ તેમ જીવ–સુટ ૨ રહત હુતાશન કાઝમેર,પ્રગટે કારણ પાય; લહી કારણ કારજતા પ્યારે, સહેજે સિદ્ધિ થાય–સુરા ખીર નીરકી ભિન્નતારે, જર્સે કરત મરાલ, તમેં ભેદ જ્ઞાની લાહ્યા થા, કટે કર્મકી જાલ–સુ અજ કુલવાસી કેસરી, લેખે જિમ નિજ રૂપ; ચિદાનંદ તિમ તુમહૂ યાર, અનુભવ શુદ્ધ સ્વરૂપ-સુહ
વ્યાખ્યા–સદ્દગુરૂ સુશિષ્યને અથવા શુદ્ધ ચેતના અંતર આત્માને સમજાવે છે કે હે ચકેર આત્મા! તું તેિજ વિવેકથી વિચાર કરી પર પુગલિક વસ્તુમાં તમે જે પ્રેમ બંધાયો છે તે તજી દે.
પર વરતુમાં જે રાગ દ્વેષ રૂપે પરિણામવું, જડ વસ્તુ ઉપર મહ ધાર, ઈષ્ટ અનિષ્ટ વસ્તુ માની એક ઉપર રાગ અને અન્ય ઉપર દ્વેષ કરે એવી રીતે જડ વસ્તુમાં કત્વ અભિમાન–અહંકાર અને મમકાર કરનાર જીવજ વિવિધ જ્ઞાનાવરણ પ્રમુખ કર્મોથી બંધાય છે. મતલબ કે દેહાદિક પુદગલ અથવા લક્ષ્મી કુટુંબ પરિ. વાર પ્રમુખ પરવસ્તુઓમાં “હું અને મારાપણાની બુદ્ધિ વડેજ જીવ કર્મવડે બંધાય છે જે વિવેથી વિચાર કરે તે સમજી શકાય ફે પિતે જે દેહને નિત્ય ધારી રહ્યો છે તે પણ જોત જોતામાં વિણસી
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
L
૧પ૬
આત્માનંદ પ્રકાશ. જાય છે તે લક્ષ્મી કુટુંબ પરિવારાદિકનું તો કહેવું જ શું? ગમે તેટલાં વલખાં મારવામાં આવે તે પણ જે વસ્તુ કદાપિ કેઈની થઈ નથી : થતી નથી અને થવાની પણ નથી તેવી પર વસ્તુમાં ખોટી મમતા. કરવાથી શું વળવાનું ? કશુંએ નહિ. તે પછી તેવી અનિત્ય અસાર - પર વસ્તુ ઉપર રાગ દ્વેષ કે મેહ કર યુક્ત નથી કેવળ તેમાં સાક્ષી ભાવેજ વર્તવું ઉચિત છે. ૧
જેમ પાષાણમાં સુવર્ણ સદાય રહે છે. દૂધમાં ઘી સદાય રહે છે તેમજ તલમાં તેલ અને પુષ્પમાં સુવાસ સદાય રહે છે તેમ દેહમાં જીવ–આત્મા અસંખ્ય પ્રદેશ વ્યાપી રહેલે છે. મતલબ કે જેમ પૂર્વોક્ત વસ્તુઓમાં રહેલા ભાવનો કે વિદ્વાન ઈનકાર કરે નહિ પણ સ્વીકાર કરે તેમ શરીરમાં વ્યાપી રહેલા આત્મ તત્વને પણ કેઈથી ઈનકાર કરી શકાય તેમ નથી. ૨
જેમ કાણમાં અગ્નિ ગુપ્તપણે રહેલો હોય છે તે નિશ્ચિત્ત પામીને પ્રગટ થાય છે તેમ દેહમાં રહેલું આન્મ તવ પણ તદનુકૂલ કારશુ–સામગ્રી પામીને પ્રગટ થઈ શકે તેમ છે. મતલબ કે કઈ પણ કાર્ય સિદ્ધિ કરવા ઈચછનારે તેને અનુકૂળ કારણ કલાપની ગવેષણ પણ અવશ્ય કરવી જોઈએ એવે વ્યવહાર પ્રસિદ્ધ છે. ૩
જેમ રાજ હંસ પંખી પોતાની ચંચુ વતી દૂધ અને પાણીને ભિન્ન ભિન્ન કરી નાખે છે તેમ ભેદ જ્ઞાન (વિવેક–વિજ્ઞાન) વડે કર્મની જાળ તેડી શકાય છે. મતલબ કે જે કર્મ જાળ ચોગે આત્મતત્ત્વ પ્રગટ અનુભવી શકાતું નથી તેમજ ભેદ જ્ઞાનવડે ભેદી શકાય છે. સ્વારને જડ-ચેતનને જેના વડે સારી રીતે આપણે એખી શકિયે તે ભેદ જ્ઞાન કહેવાય છે. તેવા ભેદાનની પ્રાપ્તિ થવાથી નિર્મળ શ્રદ્ધાપ્રગટે છે અને તે જ્ઞાન અને શ્રદ્ધા વેગે ચારિત્ર પ્રાપ્ત થાય છે. એવી રીતે નિ મળ રત્નત્રયી પ્રાપ્ત કરી તેનું યથાર્થ આરાધના કરવાથી સમત કમઆવરણ ક્ષય પામી જાય છે. એટલે તીવ્ર તાપગે સમસ્ત મળને ક્ષય થઈ જવાથી જેમ શુદ્ધ કાંચન પ્રગટે છે તેમ સમસ્ત કર્મ બળને ભેદ જ્ઞાન શુદ્ધ કરણ કરવાથી સર્વ ક્ષય થતાં
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીમદ્ ચિદાનંદ્રજી કૃતપદ
૧૫૭
શુદ્ધ આત્મ તત્ત્વ સાક્ષાત પ્રગટે છે—સ્વાનુભવ ગોચર થાય છે. તેથી જે શુદ્ધ આત્મ તત્ત્વ પ્રગટ કરવાના ખરેખરા અથી છે તે શુદ્ધ રત્નત્રયીને પુર્વોક્ત રીતે પ્રાપ્ત કરી જડ-પર વસ્તુ ઉપરની મમતા માત્રને તજી દુર મનને પણ વશ કરી દુષ્કર તપશ્ચર્યા વડે સમસ્ત ક મળને સર્વોથા ક્ષય કરી નિજ આત્મ તત્ત્વને પ્રગટ કરી શકે છે. મતલખ કે સત્ય પુરૂષાથીજ સ્વકાર્ય સદ્ધ થાય છે. ખાલી ખકવાદ કરવાથી કશું વળતું નથી તેમજ અજ્ઞાન આચરણ માત્રથી પણ હિત સંભવતું નથી. જે મહાશયે સમ્યગ્ જ્ઞાન સહિત સમ્યગ્ કરણી કરે છે તેજ નિજ આત્મતત્ત્વ પ્રગટ કરી શકે છે. ૪
અકરાના
અદ્યાપિ પર્યંત આપણે આત્મ તત્ત્વ એળખ્યું નહીં, પરમાત્મ સ્વરૂપ જાણ્યું નહીં તે ખેર ! હવે જ્યારથી સ્વપરની ઓળખાણુ થઇ, આત્માની સત્તાગત અન ત શકિતનું ભાન થયું. તે શકિતને દબાવી દેનાર કર્મ શકિત-રાગ દ્વેષ મહાર્દિકને તેમજ તે કર્મ શકિત ને તોડી નાંખનાર આત્મજ્ઞાન (ભેદજ્ઞાન), આત્મ શ્રદ્ધા અને આત્મ રમણુ રૂપ રત્ન ત્રયીને તેમજ કર્મના મદને ગાળનાર તપને જ્યારથી આપણે માળખી શકયા ત્યારથી શ્રદ્ધા ßિ ંમત રાખી સ્વપુરૂષાર્થના આશ્રય લઇ પાતાની જે અન ત શકિત ઢખાઇ રહી છે. તેને પ્રગટ કરવા લગારે પ્રમાદ કરવા ઘટતા નથી. જેમ બાળપણાથી ટેાળામાં ઉછરેલુ’ કેસરીસિંહનુ. અમ્પ્યુ. કવાંચતુ તેવુંજ નિમિત્ત પામીને પેતાની જાાતના કેસને તેના સહુનાદ પ્રમુખથી આળખી ઇ પેાતે તે અકરાના ટોળાને ત્યાગ કરી સિંહનુ જ સાથી થઇ જાય તેમ અનાદિ વિભાલ પરિણતિ કુમતિના સંગથી સ્વસ્વરૂપ ભુલી પર વસ્તુમાં મેહં સમત્વ ખાંધી પે.તે જે પ્રમાદશ અન’તકાળ વીતાવ્યા છે તેજ ભુલ કેઇ સદગુરુએ આપેલી સુમતિના ચેગે ભાગવાથી અદ્દભુત રત્નીને સ્વપુરૂષાર્થથી મેળવી, તેનેયથાવિધ આરાધી દુષ્કર તથી સમસ્ત કર્મ મળને સર્વથા ક્ષય કરી આપણે આપશુ' શુદ્ધ આત્મ તત્ત્વજ પ્રગટ કરી લેવાનું છે.
ઇતિશમૂ.
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૧૫
www.kobatirth.org
આત્માનંદ પ્રકાશ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મજ્ઞાનનો સરલ-શુધ્ધમાર્ગ.
ગતાંકપૃષ્ટ ૧૩૭ થી શરૂ.
હવે સમ્યકત્વના સડસઠ પ્રકાર નુ વર્ણન કરીએ છીએ.
હવે વિસ્તારરૂચિ જીવેાના ઉપકારને માટે સમ્યકત્વના સડસઠ સમ્યકત્ત્વના ભેદો કહે છે. ચાર પ્રકારની શ્રદ્ધા, ત્રણ લિંગ, દશ બીજા સડસડૅ વિનય, ત્રણ શુદ્ધિ, પાંચ દૂષણ રહિત, આઠપ્રભાવક, ભેદો. પાંચ ભૂષણ, પાંચ લક્ષણુ, છ જયણા, છ માગાર, છ ભાવના અને છ સ્થાનક, એવી રીતે સમ્યકત્વના સડસઠે ભેદ્દે થાય છે. એ સડસઠ ભેદ્દેએ જે યુક્ત હોય તેને નિશ્ચયથી વિશુદ્ધ સમ્યકત્ર પ્રાપ્ત થાય છે.
૧ પરમાર્થની સ્તવના, ૨ પરમાર્થ જાણનારની સેવા એટલેતેની ચાર શ્રધ્ધા. ગુરૂપણે માન્યતા, ૩ જેમણે સમ્યકત્ત્વ વસેલુ' હોય તેવા વ્યાપન્ન દનીએ નુ' વવું, ૪ તથા અન્ય દાનીએના ત્યાગ કરવા, આ ચાર પ્રકારની શ્રદ્ધા કહેવાય છે. જેને આ ચાર શ્રદ્ધા હાય તેને અવશ્ય સમ્યકત્ત્વ હાય છે.
જેનામાં સમ્યકત્ત્વ હાય, તેને ઓળખવાના જે ચિન્હા તે લિંગ ત્રણ લિંગ કહેવાય છે. ૧ શુશ્રુષા, ૨ ધ રાગ અને ૩ વૈયાવૃત્ય એ ત્રણ લિંગ જાણવા.
૧ અહિં’ત, ૨ સિદ્ધ, ૩ ચૈત્ય, ૪ શ્રુત, ૫ ધર્મ, ૬ સાધુવર્ગ, છ દશ પ્રકારના આચાર્ય ૮ ઉપાધ્યાય, હું પ્રવચન, અને ૧૦ દન એ દશને વિનય કરવા તે દશ પ્રકારને વિનય કહે વાય છે. ભકિત—મહુમાન આદ્ધિથી વિનય કરાય છે.
વિનય.
૧ જિન, ૨ જિનમત અને ૩ જિનમતને વિષે રહેલા જે સાધુ ત્રણ પ્રકાર સાધ્વી વગેરે, તેનાથી બીજાને અસારરૂપે ચિ’તવવા ની શુધ્ધિ એ ત્રણ પ્રકારની શુદ્ધિ કહેવાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મજ્ઞાનને સરલ-શુદ્ધ માર્ગો.
૧૫૯
૧ શંકા, ૨ કાંક્ષા, ૩ વિચિકિત્સા, ૪ કુદષ્ટિ પ્રશંસા અને ૫ પાંચ દૂષણ. કુદષ્ટિને પરિચય એ સમ્યકત્વના પાંચ દષણે વર્જવા છે.
૧ પ્રવચની, ૨ ધર્મકથી, 8 વાદી, ૪ નૈમિત્તિક ૫ તપસ્વી, ૬ આઠ પ્રભાવિક પ્રજ્ઞપ્તિ આદિ વિદ્યાવાન ચૂરણ અંજનાદિકવડે સિદ્ધ અને ૮ કવિ—એ આઠ પ્રભાવિક કહેવાય છે. ૧ જનમતને વિષે કુશળતા, ૨ જીન શાસનની પ્રભાવના કર
વા પણું, ૩ તીર્થસેવા, ૪ જીનમનને, વિષે સ્થરતા, પાંચ ભૂષણ. અને એ જીનમતને વિષે ભક્તિ એ પાંચ સમ્યકત્વ
ના ભૂષણ કહેવાય છે. કારણ કે, તે સમ્યકત્વને આ ભૂષણની જેમ શોભા પમાડનારા છે.
૧ શમ, ૨ સંવેગ, ૩ નિર્વેદ ૪ અનુકંપા, અને આસ્તિકપાંચ લક્ષણ
. તા–એ પાંચ સમ્યકત્વના લક્ષણ છે. તે ઉપરથી
સમ્યકવવાન્ પુરૂષ એલખી શકાય છે. પરતીથિંક આદિને ૧ વંદન, ૨ નમસ્કાર, ૩ આલાપ, ૪ સં
| લાપ, ૫ ખાનપાનનું દાન અને ૬ ગંધ પુષ્પાદિક છે યતના, અપવા–એ છ ચતના વજેવા યોગ્ય છે. ૧ રાજાના હુકમથી, ૨ સમુદાયની આજ્ઞાથી, ૩ બળવાના
હુકમથી, ૪ દેવતાની આજ્ઞાથી, ૫ દુર્લભ આજીવિકાછ આગાર, થી અને મોટા મહાન પુરૂષના આગ્રહથી કાંઈ કરવું
પડે તે આગાર કહેવાય છે, તે ઉપર પ્રમાણે છ પ્રકારના આગાર છે. ૧ આ સમ્યકત્વ ચારિત્ર ધર્મનું મૂલ છે, ૨ આ સમ્યક
ચારિત્ર ધર્મનું દ્વાર છે, ૩ આ સમ્યકત્વ ચારિત્ર છ ભાવના. ધર્મને સ્તંભ છે, ૪ આ સમ્યકત્તવ ચારિત્ર ધર્મનું
આધારભૂત છે, ૬ આ સમ્યકત્વ ચારિત્ર ધર્મનું ભાજન છે અને ૬ આ સમ્યકત્વ ચારિત્ર ધર્મનું નિધાન છે. આ પ્રમાણે શાસ્ત્રમાં કહેલ છે, તેનું ચિંતવન કરવું, તેછ ભાવના કહેવાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૦
આત્માનં પ્રકાશ.
૧ જીવ છે, ૨ તે જીવ નિત્ય છે, ૩ તે જીવ કર્મો કરે છે, ૪ તે કરેલા કર્મને ભેગવે છે, ૫ મેક્ષ છે અને ૬ મેક્ષના છે સ્થાનકે. ઉપાય છે. એવી અસ્તિ (છે) પણે શ્રદ્ધા કરવી તે છ
સ્થાનક કહેવાય છે.
આ પ્રમાણે સડસઠ ભેદે કરી સમ્યકત્ત્વ નિર્મલ હોય છે. ચાર શ્રદ્ધાનું સ્વરૂપ.
૧ પરમાર્થ સવ એટલે જીવ, અજીવ, પુણ્ય, પાપ વગેરે તાત્ત્વિક પદાર્થોના પરિચય, અર્થાત્ તેના સ્વરૂપ - તે સમ્યકત્વના છુવાને વિશેષ ઉદ્યમ, રટણ, મહુમાન પૂર્વક જી સડસડ ભેદનું વાદિ પદાૌને વિષે જે નિર ંતર અભ્યાસ તે પ્રથમ સવિસ્તર શ્રદ્ધા કહેવાય છે. ૨ પરમાર્થને જાણનારાની સેવા વિવેચન. એટલે પરમાર્થને જાણનારા આચાર્ય વિગેરેની ભકિત અર્થાત્ ઝવેરીની જેમ મુનિના ગુણાની પરીક્ષા કરી તેમની સેવા ભક્તિ કરવી. મુનિ સ`વેગ એટલે મેક્ષાભિલાષના શુધ્ધ રંગના કલ્લેાલને ઝીલનારા અર્થાત્ જેના ચિત્તમાં નિરતર મોક્ષે જવાના તરંગ ઉડી રહ્યા છે,એવા અને જે શુધ્ધ જૈન માર્ગને પ્રરૂપનારા છે, તેવા પુરૂષાની સેવા—કિત કરવાથી સમતારૂપ અમૃતનું પાન મળે છે. અને તેથી આત્માને વિષે આનંદ પમાય છે. એ બીજી શ્રધ્ધા છે.
૩ જેમણે જૈન દર્શનના નાશ કર્યાં છે, એવા અને ભુના વ ચનને ઉથ્થાપનારા એવા નિન્હેવા વગેરેને વર્જવા. કારણકે તે નિ ન્હેવા સમ્યકત્વને ગ્રહણ કરી પુનઃ તેનુ' વમન કરનારા છે. મને પ્રભુ ના વચનથી વિપરીત રીતે વર્ત્તનારા છે, તે ગેાષ્ટા માહિલ વગેરે કહે જાય છે. તેવી રીતે યથાદા પુરૂષોને પણ વર્લ્ડ દેવા. તે લેકે આગમ ઉપર દૃષ્ટિને બધ કરી સ્વચ્છ, વન્તનારા અને સ્વકપાલ ક પિત માર્ગે ચાલનારા છે. તેમનુ' આચરણુ ગૃહસ્થના કરતાં પણ નઠારૂ છે. તેઓ કાચુ પાણી પીવે છે,માથે તેલ ઘાલી મુડાવે છે, કાચા પાણીએ ન્હાય છે, ધાવે છે, વચ્ચે ધવરાવે છે, ગુપ્ત રીતે સ્ત્રી સેવન
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભજનના
આત્મજ્ઞાનને સરલ-શુદ્ધ માર્ગ. ૧૬૧ કરે છે, અને તેમાં પિતાને બ્રહ્મચારી કહેવરાવે છે, ઉપાન પ્રમુખ પહેરે છે અને મઠધારી થઈ રહે છે. પાસસ્થા, ઉસન્ના, કુશીલીયા, સંસક્તા, યથાશૃંદા એ પાંચ જીન મતમાં અવંદનીય કહેલા છે. મને હાવીર પ્રભુના વેશની વિડંબના કરનારા, મંદ અને અજ્ઞાની એવા એ કુગુરૂને વર્જવાથી ત્રીજી શ્રદ્ધા પ્રગટે છે.
૪ થી શ્રદ્ધા કુદર્શનને ત્યાગ કરવા રૂપ છે. કુદર્શન એટલે જેન શિવાય બદ્ધ વિગેરેના દર્શન તેનો ત્યાગ કરવાથી સમ્યકત્ત્વની ચથી શ્રદ્ધા કહેવાય છે. એ ચાર શ્રધ્ધા ઉપરથી પુરૂષમાં સમ્યકત્વની પ્રતીતિ થાય છે. સમ્યગદર્શનવાળા પ્રાણ એ પિતાના આત્માના ગુણેને નિર્મળ કરનારી રખે પરમાર્થ પરિચય વિગેરે ચાર શ્રદધાએને નિરંતર ધારણ કરી. તેમાં ખાસ કરીને ચોથી શ્રદ્ધામાં કહેલા અન્યદર્શનવાળા પુરૂષોનો સર્વથા ત્યાગ કરવાનો છે. કારણ કે, તે પિતાના દર્શનની મલિતાના હેતુ રૂપ છે. જે કુદર્શનીનો સંગ ન વજે તે જેમ ગગાનું જલ લવ સમુદ્રના સંસથી તત્કાલ ખારું થઈ જાય છે, તેમ સમ્યગદ્રષ્ટિના ઉંચા ગુણે તેવા કુગુરૂના સંસર્ગથી તત્કાલ નાશ પામી જાય છે, તેથી સર્વથા તેમને સંસર્ગ વર્જ એ જિનેશ્વરને ઉપદેશ છે. ૧ શુશ્રષા–એટલે સાંભળવાની ઈચ્છા. સદ્દજ્ઞાનના હેતુ રૂપ
એવા ધર્મશાસ્ત્ર સાંભળવા ઉપર પ્રીતિ. સાકત્રણલિંગની વ્યાખ્યા ના સ્વાદથી પણ વધારે મધુર અને યુવાન અને સુંદર સ્ત્રીઓથી પરિવૃત થઈ દિગ્ય ગીતને સાંભળવાની ઈચ્છાવાળા ચતુર પુરૂષને જે રાગ થાય, તેવી રીતે ધર્મ સાંભળવાને આત્માને જે અધ્યવસાય તે શુશ્રષા નામે સમ્યકત્વનું પહેલું લિંગ ચિન્હ છે. જ્યારે ભવ્ય જીવને સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થયું હોય, ત્યારે એવા પરિણામ થાય છે. - ૨ ધર્મરાગ–ચારિત્રાદિ ધર્મને વિરાગ તે ધર્મરાગ નામે બીજી ચિન્હ કહેવાય છે. એટલે કે ઈ મેટી અટવીનું ઉલંઘન કરી આવેલ અને સુધાથી જેનું શરીર ક્ષીણ થઈ ગયું છે, એ બ્રાહ્મણ જેમ
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૨
આત્માનઢ પ્રકાશ.
ઘેખર ખાવાની ઈચ્છા કરે તેમ સમ્યકત્વવાલા જીવ ફાઇ કર્મદોષથી સદનુષ્ટાનાદિ ધર્મ કરવાને અશક્ત હોય પણ તેને ધર્મને વિષે તીવ્ર અભિલાષ હાય છે, તેવું ધમરાગનું ચિન્હ કહેવાય છે.
૩ દેવગુરૂની વૈયાવચ્ચ કરવાના નિયમ એ સમ્યકત્વવંતનુ ત્રીજી ચિન્હ છે. દેવ એટલે અતિશય આરાધન કરવા ચૈાગ્ય અરિહંત અને ગુરૂ એટલે શુધ્ધ ધર્મના ઉપદેશ કરનારા આચાર્ય ભગવાન, તેમની વૈયાવચ્ચ કરવામાં યથાશકિત સેવા પ્રમુખ કરવાના નિયમ, જે નિયમ શ્રેણિક વિગેરેને હતા. મહાન શ્રેણિક રાજાને એવા નિયમ હતા, કે જ્યારે પરમ તીર્થંકર મહાવીર ભગવાન જે દ્વિશાએ વિચરતા . હાય, તે સમાચાર જાણવામાં આવે ત્યારે, તે દિશાની સન્મુખ સુવર્ણના એકસેસ આઠ જવને સાથી કરી પછી દાતણુ કરવું, તેવી રીતે દેવપૂજામાં પણ તેને એવા સાથીઓ કરવાના નિયમ હતા, તે પ્રમા ણે તે દરરોજ કરતા અને તેથી તેણે તીર્થંકર નામકર્મ ઉપાર્જન કર્યું હતું.તેવી રીતે ખીજા પણ ભવ્ય જીવાએ એ પ્રમાણે યથાશકિત નિયમા ગ્રહણ કરવા યત્ન કરવા જોઇએ. એ શુશ્રુષાદિ ત્રણે લિંગાથી સભ્યકત્ત્વની ઉત્પત્તિનેા નિશ્ચય થાય છે.
પહેલ
3
વ્યાખ્યા.
૧ અરિહંત એટલે તીર્થંકર ભાવજિન વિચરતા જિન. ૨ સિદ્ધ એટલે જેમના અષ્ટ કર્મ રૂપ મલના દશપ્રકારના વિનયની ક્ષીણ થઈ ગયા છે, એવા સિદ્ધ ભગવાન ચૈત્ય એટલે જિનેશ્વરની પ્રતિમા–મૂર્ત્તિ, ૪ વ્રત એટલે સિદ્ધાંત—આચારાંગ આદિઆગમ. ૫ ધર્મ એટલે ક્ષમાદિક દશ પ્રકાર રૂપ ૬ સાધુ વર્ગ એટલે શ્રમણુ સમૂહ, ૭ આચાર્ય એટલે છત્રીશ ગુણના ધારક અને ગચ્છના નાયક. ૮ ઉપાધ્યાય એટલે શિષ્યા ન સૂત્રેા ભણાવનારા, હું પ્રવચન એટલે જીવાદિ નવ તત્ત્વાને કહેનાર (અથવા સધ) ૧૦ સમ્યગદર્શન એટલે સમ્યકત્ત્વ અને તેની સાથે અભેદ્યોપચારથી સમ્યકત્વવાન પણુ દર્શન કહેવાય છે, પૂર્વે પણ સભવ પ્રમાણે કહેવું એ અહિં તાકિ દશસ્થાનને વિષે પાંચ પ્રકારે વિનય કરવા,
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મજ્ઞાનને સરલ શુદ્ધ માર્ગ,
૧૬૩
- ભક્તિ એટલે સાહામા જવું, અશનાદિક ચાર પ્રકારને આ
હાર આપ, અથવા જે એગ્ય હોય તે આવિનયના પાંચ પ્રકારની પવું, તે રૂપ બાહ્ય પ્રતિપત્તિ-બાહરની દે. વ્યાખ્યા. ખાતી સેવા. આમ ભક્તિ કરવાથી અન્ય જનો
જાણે કે, “આ ભકિતવંત છેતે જોઈ બીજાએ પણ તેમ કરવાને પ્રવર્તે. અહીં બાહ્ય ભક્તિને અર્થ રાગ વિનાની ઉપરની ભક્તિ એ અર્થ ન કરે, કારણ કે, સમકિતગુણ રહેવાથી જીવથી અંતર્દશારૂપ પરિણામવાળીજ ભક્તિ બને છે.
૨ બહુમાન એટલે મનમાં અતિશય પ્રીતિ. ૩ વર્ણન એટલે તેમના પ્રભાવિક ગુણનું કીર્તન-સ્તવન કરવું તે.
૪ અવર્ણવાદપરિહાર એટલે તેમની અપ્રશંસા-નિદાને ત્યાગ કરો. બીજાના ઉત્તમ ગુણેની પ્રશંસા કરે, પિતાના ગુણેની ન કરે, અને જેથી ધર્મની લઘુતા થતી હોય, તેવા કામને ગોપવે– પ્રગટ ન કરે.
૫ આશાતના પરિહાર–એટલે મન, વચન અને કાયાએ કરીને પ્રતિકૂલ પ્રવૃત્તિને નિષેધ કરે એટલે જે જે કામ કરે તેમાં દેવ, ગુરૂ અને ધર્મની આશાતના કરે નહીં અને કરાવે નહીં. અર્થાત્ જિનમતની નિંદા, લઘુતા થવારૂપ આશાતના પણ ન કરે. એટલે પિતાને હદયને નઠારી પ્રવૃત્તિમાં નાંખે નહીં.
આ દશ પ્રકારનો દર્શન વિનય ઉપર કહેલા દશ સ્થાનોને આશ્રીને જાણી લે, સમ્યકત્વ હેયતે જ આ વિનય પ્રગટ થાય છે. તેથી તે દશનવિનય કહેવામાં આવે છે. ચિયને અર્થ જિનેશ્વરની પ્રતિમા થાય છે. અથવા જિનબિંબ
થાય છે. એ પ્રભુની પ્રતિમા કેવા સ્વરૂપવાળી ત્રીજા ચય વિનય અને કેટલા પ્રકારની છે ? એવી શિષ્યની - વિષે વિવેચન. શંકા થતાં તેને ભેદ દર્શાવે છે. શ્રી જિનેશ્વર ના ચયના પાંચ ભેદ છે. ૧ ભક્તિ ચત્ય, ૨ મંગળ ચિત્ય, ૩ નિશ્રાકૃત ચેત્ય, ૪ અનિશ્રાકૃત ચેય, અને ૫ શાશ્વત ચૈત્યગૃહને વિષે
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૪
આત્માનંદ પ્રકાશ.
શાસ્ત્રકત વિધિપૂર્વક લક્ષણાદિક સહિત પ્રતિદિન ત્રીકાલ પૂજા વતૅના દ્વિ કરવાને માટે કરાવેલી જે જિનપ્રતિમા તે ભકિત ચૈત્ય કહેવાય છે. એ પ્રતિમા ઘર દેરાસરમાં થાપવાને ધાતુની બનેલી અને અષ્ટ પ્રાતિહાર્ય સહિત થાય છે.
ઘરના દ્વાર ઉપર રહેલા ત્રીજા કાષ્ટ ( ઉત્તરાંગ )ના મધ્ય ભાગે સ્થાપેલા જિનબિંબને મગચત્ય કહે છે. લેકે માંગલિકને માટે તે દ્વારના કાષ્ટ ઉપર જિનવૃત્તિ કાતરાવે છે, અને જો તે મંગલચૈત્ય હાય તેજ તે ઘરમાં હે છે, અન્યથા રહેતા નથી. મ‘ગલચત્ય વર્ગરના ઘરમાં રહી શકાય નહીં, તે વિષે એક દ્રષ્ટાંત કહેવાય છે.
મથુરા નગરીને વિષે મ'ગલ નિમિત્તે પ્રથમ જિનપ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા કરે છે, જિનબિંબનું સ્થાપન કરે છે. જે ઘરમાં મોંગલચૈત્યનુ સ્થાપન ન કર્યું હોય તે ઘર પડી જાય છે. શ્રી સિદ્ધસેનાચાર્યે કહ્યુ છે ♦ 44 ઘર ઘર પ્રત્યે દ્વારના મધ્યભાગે—ઉત્તરાંગે શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિમા સ્થાપે છે. ” તે મથુરા નગરીમાં આજે પણ લેકેાના ઘરના દ્વાર ઉપર મગલ ચૈત્ય દેખાય છે. જે કેઇ ગચ્છ સખધી ચૈત્ય એટલે તપગચ્છ, ખરતરગચ્છ, કે અચલગચ્છનુ ચૈત્ય, તે નિશ્રા કૃત ચૈત્ય કહેવાય છે. તે ચૈત્યમાં તે તે ગચ્છના આચાર્યાદિકને તેમાં પ્રતિષ્ઠા પ્રમુખ કાર્ય કરવાના અધિકાર હેાય છે, બીજા ગચ્છના આચાર્યાં ખીજા ગચ્છ સ ધી ચત્યમાં પ્રતિષ્ઠા કરાવી શકતા નથી.
કૃત
ઉપર કહેલ નિશ્રાકૃત ચૈત્યથી વિપરીત ભાવવાળું ચૈત્ય અનિશ્રા ચત્ય કહેવાય છે. તે ચૈત્યને વિષે સર્વ ગચ્છાના આચાર્યાં પ્રતિા કરાવી શકે છે. માલારાયણ વગેરે ચૈત્ય સબંધી સ કાર્યો કરવાના અધિકાર સર્વ ગાના આચાર્યોને હેાય છે. શત્રુંજયગિરિઉપર આદીશ્વર ભગવાનનું ચૈત્ય અનિશ્રાકૃત ચૈત્ય છે, તે ટુકમાં સર્વ ગચ્છાના આચાર્યાં પ્રતિષ્ટા દે કરાવી શકે છે. ત્યાં સવાસેામજીના દેરાસરમાં દેસજ યતીને નામે એળખાતા યતિંગ તેની માલેકી ધરાવી તેમાં પ્રાંતાદિ કરાવે છે. તે નિશ્રાકૃત ચૈત્ય કહેવાય છે,
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જૈન સાહિત્ય.
૧૬૫
પાંચમુ સિદ્ધચૈત્ય તે સિધ્ધાયતનના નામથી એલખાય છે
અને તેને શાશ્વત જિન ચૈત્ય પણ કહે છે.
૧ નિત્ય ચૈત્ય, ૨
મીજી રીતે ચૈત્યના પાંચ
પ્રકાર.
દ્વિવિધ ચૈત્ય, ૩ ભકિતકૃતચૈત્ય, ૪ મગળકૃતચૈત્ય અને ૫ સાધર્મિક ચૈત્ય. જે દેવ. લેાકને વિષે શાશ્વત ચૈત્ય છે, તે નિત્યચેત્ય
કહેવાય છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એ પ્રકારે ભકિતએ કરેલા નિશ્રાકૃત અને અનિશ્રાકૃત (ભરતાક્રિકે જેમ કરાવ્યા હતા તેવા) એ એ પ્રકારના ચૈત્ય તે દ્વિવિધ ચૈત્ય મ્હેવાય છે. તે બીજો અને ત્રીજો ભેદ સમજવા, મથુરાનગરીની જેમ મ'ગળને અર્થે ગૃહદ્વારના મધ્ય ભાગે કાષ્ટ (ઉત્તરાંગ) ઉપર કરેલ ચૈત્ય તે મંગળચત્ય સમજવું. જે કાઇના નામથી દેવગૃહમાં પ્રતિમા કરાવી સ્થાપે તે સાધર્મિક ચૈત્ય કહેવાય છે. વાક મુનિના પુત્રે પેતાના રમણીય દેવગૃહને વિષે પેાતાના પિતાની મૂર્તિ સ્થાપી હતી. તે સાધર્મિક ચૈત્ય કહેવાયુ' છે.
હવે તે વાત્તક મુનિના પુત્રની કથા કહેવામાં આવે છે.
અપૂ.
***
જૈન સાહિત્ય.
આજ કાલ સાહિત્યની ભારે ચર્ચા ચારે તરફ ચાલી રહી છે. ભારત વર્ષના વિવિધ દેશેમાં જુદી જુદી ભાષામેના સાહિત્યને ખીલવવાની પરિષદે સ્થપાતી જાય છે. તેમાં દક્ષિણ, બંગાલ, અને ગુજરાતમાં તે ઉપયેગી વિષય ઉપર તે તે ભાષાના સાહિત્યવેત્તાનુ’ લક્ષ ખેંચાયુ છે. અને સર્વ પાતપેાતાની ભાષાના અને ધર્મના સાહિત્યને માટે બહુ પરિકર થયા છે. ત્યારે જૈન બધુએ તેને માટે કાંઇ પણ વિચાર કરતા નથી, એ ઘણુ' શાચનીય છે, સાંપ્રતકાળે ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદમાં અનેક વિષયા ચર્ચાતા જૈન સાહિત્ય
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ,
વિષે ચેડે ઘણે ઉહાપોહ થયું હતું, પણ તે તદન અપૂર્ણ હતું, તેનું મુખ્ય કારણ એ છે કે, આધુનિક નવી કેળવણી પામેલા જિન વર્ગ તે તે તરફ ઉપેક્ષા બતાવે છે. માત્ર ગણ્યા ગાંઠયા સાક્ષાત રે શિવાય બીજા કોઈ સાક્ષરે તેમાં ભાગ લીધો નથી, તે સાથે જણ વવાનું કે, ઘણા સાક્ષરે જન હેવા છતાં પિતાના સાહિત્યની સેવા કરવાને ઉપેક્ષા રાખે છે. જો તેઓ જન સાહિત્યના વિશાળ ક્ષેત્રમાં રમ્યા હોય અને જૈન સાહિત્યના પૂર્ણ સ્વરૂપને જાણી શક્યા હોય તે તેઓ પિતાના સાહિત્યને આગળ વધારવા તત્પર થઈ શક્ત. પણ જ્યારે તેઓજ પિતાના સાહિત્યથી અજ્ઞાત હોય તે પછી તેઓ તેની પુષ્ટિ ને સિદ્ધ કરવામાં શી રીતે સામિલ થઈ શકે?
આધુનિક નવીન કેળવણી પામેલા તરૂણેએ હવે પ્રમાદ ન રાખવે ઈએ. તેમણે પિતાના જૈન સાહિત્યની ઉન્નતિ માટે વિવિધ પ્રકારના ઉપાયે કરવા જોઈએ. પિતાના સાહિત્યમાં કેવી મહત્તા અને નીતિબંધ રહે છે, તે સારી રીતે મનન કરી વાંચવું જોઈએ.
જેન ગદ્ય અને પદ્ય સાહિત્યના વિસ્તૃત ક્ષેત્રમાં ભાગ્યેજ એ ભાગ હશે કે જેમાં ધર્મ, નીતિ અને વ્યવહારના બોધને કલપના સહિત રંગ સર્વોત્તમ નહીં ગણુતે હાય! જૈન પદના ગુણ દેશવિષે નવીન સુધારાની પદ્ધતી પ્રમાણે કદાચ મતભેદ હશે અને કેટલાક વાચકને જૈન પદ્યનું પ્રાચીન પીગળ,પ્રાકૃત ભાષાના શબ્દનું મિશ્રણ તથા શબ્દાવય જોઈએ તેટલા રૂચિકર લાગતા નહીં હોય, પણ જે કોઈપણ જૈનકે ઈતર વિદ્વાન તેમાં પોતાની બુદ્ધિ ફેરવી તેને નિષક્ષપાતપણે વિચાર કરશે તે તેમને જણાશે કે, ધર્મ ભાવનાને દઢ કરવા સાથે જગત્ તથા જન સ્વભાવને વર્ણવવામાં અને મનુષ્ય હદયની ઉર્મિઓનું પૃથક્કરણ કરવામાં જૈન લેખકેએ પ્રદર્શિત કરેલી ઉત્કૃષ્ટ શક્તિ સર્વત્ર નિર્વિવાદપણે લોકેપગી છે. કેટલાએક પુસ્તકેની ચરિત્રરૂપે રચાયેલી બેધક ચમત્કૃતિ એટલી બધી છે કે, અન્ય સાહિત્યમાં હજુ સુધી ભાગ્યે જ તે ચમત્કાર જેવામાં આવ્યું હોય.
જૈન સાહિત્યમાં કલ્પના કરતાં યથાર્થ વસ્તુના વિચારે ઘણાં
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન સાહિત્ય,
૧૬૭ પ્રિઢ છે. કપ્રિયતા અને રસિકતામાં જનસાહિત્યે સારે વિજય મેળવેલે છે. જિન ચરિતાનુગમાં કદિ કાલ્પનિક કથાઓનું દર્શન થતું હશે, પણ તે કથા હેતુગર્ભિત છે અને તેને ઉપનયનામ આપી તેની સંકળના કરેલી છે. તેમાં ઉપમિતિ ભવ પ્રપંચ નામની કથામાં જે અદ્દભુત ખુબીઓ પ્રદર્શિત કરી છે, તે અકથ્ય છે. તે સિવાય બધે અને રાસમાં જૈન કવિઓએ જન સવભાવના ચિત્ર સાથે ધાર્મિક બેધ એવી રીતે આવે છે કે, તેના જેવી રચના ઈતર સાહિત્યમાં ભાગ્યેજ જોવામાં આવે છે. મધ્યમ કાલીન સમયની રીતભાત ઉત્તમ પ્રકારે આલેખી શ્રાવક સંસારના શુદ્ધ સ્વરૂપને દર્શાવનારા પ્રસંગે અને તેની અંદર રહેલા ગુણ એવી સુબોધક પદ્ધતીમાં વર્ણવ્યા છે કે, જે ઉપરથી માણસ પોતાના પ્રવર્તનમાં સુધારણા કરવાને પ્રવસે છે અને આમિક ઉદયને મહા માર્ગ ગ્રહણ કરવા ઉત્સુક બને છે. જૈન કવિઓમાં એગ્ય શબ્દથી વિવેચન કરવાની અસાધારણ શક્તિ રહેલી છે. તેમની કલ્પનાઓના વર્તુલમાં ધાર્મિક અને દયામય લાગઓ રમ્યા કરે છે, તેથી સાહસિક ઉત્સાહ, શિર્યનું સાદશ્ય, શક્તિ, ભકિત અથવા માધુર્યથી ભરેલા તના વર્તનની પ્રતિમાઓ જન લેખકેના હૃદયમાંથી ક્ષણે ક્ષણે ઉત્પન્ન થાય છે. સંસ્કૃત, માગધી કે ભાષાના લેખના આકારમાં ગોઠવાએલ વસ્તુને તેઓ એવી રીતે દર્શાવી શકે છે કે જેથી હૃદય ઉપર પ્રતિબોધની છાયા પડયા વિના રહેતી નથી. તેનાથી આનંદને કત કરનારી સુંદરતા પ્રગટ થાય છે. અને મને હર મધુરતા વર્ષે છે. કેટલાએક જૈન કવિઓ પોતાની કવિતાથી અંતકરણને હલાવે છે અને રમ્ય આનર્મિ પ્રગટ કરે છે. તેમણે કાવ્યની સુંદરતાની સફાઈમાં ઉમેરેલા ચમત્કારના ત આત્માને જાગ્રત કર્યા વિના રહેતા નથી.
જૈન કવિઓના ગાલે એમાં સર્વ રસની સાથે અદ્દભુત રસ નું વિશેષ દર્શન થાય છે અને તેનાં સહચારી ભામાં ધર્મના અંગ ભુત દાન, શીલ, તપ, અને ભાવના સ્વરૂપે સારી રીતે દશ્યમાન થાય છે. કેટલેક સ્થળે વસ્તુસંકલના સરલ લાગતી હોય તેપણુ
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૮
આત્માનંદ પ્રકાશ,
તેની અંદર માનસિક પ્રકૃતિને માટે એટલું બધું વિવેચન કહેલું હોય છે કે, જેથી વિજ્ઞાન અને ઉપાય જ્ઞાનની કવિની શકિતઓ અદ્દભુત રીતે દશ્યમાન થાય છે. દ્રવ્યાનુગ અને કરણ ચરણાનુયોગના વિષયે સામાન્ય રીતે રસોત્પાદક ન હોવા જોઈએ કારણ કે, તેમાં દર્શાવેલી વસ્તુઓ ચરિતાનુગની વસ્તુની જેમ રસપષક થતી નથી, તે છતાં આહંત લેખકેએ તેવા વિષયમાં પણ રસની નિર્મળ ધારા વહેવરાવી છે.
સર્વ સુંદર વસ્તુ સરખી રીતે સુંદરતા અને પ્રમાણુતા વાલી હોતી નથી, અમુક વિષયને માટે કેટલાક શબ્દ, કેટલાક વિચારે કેટલાક દેખાવે, બીજાના કરતાં વધારે ગ્ય નીવડે છે. આમ છતાં પણ વિદ્વાન જૈન લેખકે એ લેખ્ય વસ્તુને સરખી રીતે સુંદરતા અને પ્રમાણુતા વાલી કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે. સુંદરતાના અલંકારમાં ધર્મને પ્રથમ પદ આપી પરિછેદક કલ્પનાની શકિત પ્રગટ કરી અને સર્વ વસ્તુઓ પર લક્ષ દેડાવી રસમય ગુંથણ કરેલી છે. તેમની કવિતાના વિચારમાં અથવા ગોઠવણમાં વધારે ગંભીરતા અને સુંદર તા લાવવાને દ્રષ્ટાંતેની રચના અદ્દભુત રીતે કરવામાં આવેલી છે.
આવા જૈન સાહિત્યની ઉપેક્ષા કરવી તે આધુનિક વિદ્વાનેને ઘટિત નથી. સર્વોપરી સત્તાને પ્રાપ્ત થયેલા જન સાહિત્ય તરફ જે ઉપેક્ષા રાખવામાં આવશે અને તેને જન સમૂહની સમક્ષ પ્રમાદ કરવા
માં આવશે તે તે મનહર અને રસ દાયક સાહિત્યને મેટી હાનિ પિચ્યા વિના રહેશે નહિ. તે વિષે આપણુ મહાનુભાવ વાદિસિંહ
અભયદેવસૂરીના વચને સદા સ્મરણ કરવા યોગ્ય અને મનન કરવા એગ્ય છે.
શ્રી જેને ઈતિહાસમાં છ શ્રી અભય દેવસૂરિ થઈ ગયેલા છે. તેમાં પાંચમા અભયદેવસૂરિ જિન સાહિત્યના વિશેષ ઉપાસક હતા. તેઓ રૂદ્રપાલીય ગચ્છમાં થયેલા વિજયેદસરીના શિષ્ય હતા. સંવત ૧૨૦૪ ના વર્ષમાં તેઓ આ ભારત વર્ષને અલંકૃત કરતા હતા. તેમણે કાશીમાં આવી વિદિક વિદ્વાનેની સાથે ભારે શાસ્ત્રાર્થ
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રાવિકા કર્તવ્ય.
૧૬૯
કર્યો હતે અને માટે વિજય મેળવ્યું હતું. આથી કાશીના રાજાએ તેને વાદિ સિંહનું બિરૂદ આપ્યું હતું. તે મહાનુભાવે જૈન સાહિત્યની વૃદ્ધિ કરવાને “જયંતવિજય” નામે મહાકાવ્ય રચેલું છે. તે કાવ્યમાં તે મહાનુભાવે શબ્દ અને અર્થમાં એટલી બધી અદ્દભૂતતા દર્શાવી છે કે, જે વાંચવાથી હૃદય રસતૃપ્ત અને આનંદ મગ્ન બની જાય છે. જ્યારે એ મહાકાવ્ય સંપૂર્ણ કર્યું, તે વખતે તેમણે પિતાના શિષ્યને કહ્યું હતું કે, “શિ, તમે આ કાવ્યનું અધ્યયન કરી તેવા કાવ્યના કરનારા થાઓ અને જેન વાય (સાહિત્ય)ની ઉન્નતિ કરવામાં સદા તત્પર રહે, જે તમે તે તરફ ઉપેક્ષા રાખશે તે તેને વિચ્છેદ થઈ જશે.”
તે મહાનુભાવ અભયદેવસૂરિના આ વચને જૈન સાહિત્યને માટે કેવા સુબોધક છે? તેને વિદ્વાન મુનિઓએ અને વિદ્વાન શ્રાવકેએ મનન પૂર્વક વિચાર કરે જોઈએ અને પિતાના જૈન સાહિત્યની સેવા કરવાને સદા ઉત્સાહતિ બનવું જોઈએ.
શ્રાવિકા કર્તવ્ય. પૂર્વ કાલે આપણું પ્રથમ તીર્થંકર શ્રી આદિનાથ ભગવાને તીર્થરૂપ ચતુર્વિધ સંઘની સ્થાપના કરેલી છે. જેમાં ચેથા પ્રકારના સંઘ તરિકેશ્રાવિકાઓને સમાવેશ થાય છે. શ્રાવિકા યાને સ્ત્રી તેના પદની સાર્થકતા કેવી રીતે થાય અને યથાર્થ શ્રાવિકા જ્યારે કહેવાય તે વિષય લખવાને આ મૂળ હેતુ છે.
- સ્ત્રીઓની પ્રથમ વય બાલ્યાવસ્થા છે જેમાં સ્ત્રી કેળવણી લેવાની છે. બીજી વધૂ અવસ્થામાં પતિ સેવા, ગુરૂભક્તિ અને વડિ લેની આજ્ઞાનું પાલન કરવું તે કર્તવ્ય છે. માતાવસ્થામાં ગૃહકાર્ય કુશલતા, સદાચાર, પતિસહાય,અને બાળરક્ષણ વિગેરે કરવાનું ત્રીજું કર્ત
૧ આ વૃત્તાંત કાઠીઆવામાં આવેલા વેરાવળ બંદરમાં એક યતિ (ગોરજી) પાસેથી સાંભળ્યું હતું અને આવા ભાવાર્થને સંસ્કૃત શ્લોક પણ વાંચેલું હતું, પણ તે હાલ પૂરે ઉપસ્થિન ન હોવાથી તેને ભાવાર્થ લખવામાં આવ્યો છે,
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૦
આત્માનંદ પ્રકાશ
વ્યા છે. અને છેલ્લી વૃદ્ધાવસ્થામાં પુત્ર પુત્રીઓને શિક્ષણ આપવાનું તથા ધર્મકાર્ય સાધવાનું કર્તવ્ય છે. આ ચાર અવસ્થાનું યથા યોગ્ય પાલન કરનારી સ્ત્રી ખરેખરી શ્રાવિકા કહેવાય છે. પૂર્વ કાલે આવી હજાર વનિતાએ આ ભારત વર્ષમાં વસતી હતી.
હવેચ રક્તવ્યમાં મુખ્ય કર્તવ્ય(પ્રથમ વયનું કર્તવ્ય) સ્ત્રી કેળવણી (ધાર્મિક અને વ્યવહારિક) પ્રાપ્ત કરવાની છે અને પ્રકારની કેળવણ પામેલી સ્ત્રી આ લેક તેમજ પરલેકનું હિત સાધી શકે છે તેટલું જ નહિ પરંતુ પોતાના કુટુંબનું કેમનું અને વધારામાં દેશનું પણ કલ્યાણ કરી શકે છે, અને તેવી યથાયોગ્ય કેળવણીથી ધર્મ અર્થ અને કામ તે યથેચ્છ ફળને સ્વાદ લઈ છેવટ પિતાના આત્માને મોક્ષ પણ કરી શકે છે.
હાલમાં કેટલીક સ્ત્રી કેળવણીને અર્થ વાંચન, લેખન તથા શિક્ષણ લેવું તેટલે સમજે છે–પણ તેમ નથી. કેળવણીને અર્થ કઈ પણ બાબતનું નિયમ પૂર્વક જ્ઞાન એ થાય છે પછી તે ઉત્તમ પ્રકારના પુસ્તકના વાંચનનું હે, ધાર્મિક ક્રિયા તથા આચાર જાણવાનું છે, રાંધવા અથવા ઘરની અંદર ધાન્ય, વાસણ કુંસણ, ફરનીચર, રાચરચીલા અથવા બીજી કોઈપણ વસ્તુઓની સુવ્યવસ્થા કરવાનું છે, ઘર ને હીસાબ રાખવાનું છે, એ કામમાં તેમજ સ્ત્રીઓને ઉપયોગી એવા બીજા દરેક કામોમાં ડહાપણ ચતુરાઈ તે જોઈએ તેથી તેવી જાતનું જ્ઞાન થા ડહાપણ તે નિયમસર કેળવણી લેવાથી જ મળી શકે છે. આવી રીતે નિયમસર મેળવેલ જ્ઞાનથી આ સંસારમાં આવતા અનેક દુષ્કર કાર્યમાં પણ અડગ રહી તે કરવાને ફતેહમંદ યાને શક્તિમાન થઈ શકે છે
બીજું કર્તવ્ય વધૂ અવસ્થામાં કરવાનું છે. લગ્ન થયા પછીની અવસ્થા વધૂ અવસ્થા કહેવાય છે. વધૂ અવસ્થામાં સ્ત્રીએ પિતાની પતિસેવા, વડિલ પુરૂષોની ભક્તિ અને તેઓની આજ્ઞા ઉઠાવવાની છે. સાસરામાં જે વડિલો હોય તેને માતાપિતા સમાન ગણી તેમની મરજી સાચવવી, તેમને પ્રેમ સંપાદન કર, ગૃહકાર્યમાં તત્પર -
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રાવિકા કર્તવ્ય.
૧૭૧ હવું, સર્વને વિનય કરે, અને પિતાના ગૃહ કાર્યમાંથી પરવારી (સમય બચાવી) ઉત્તમ પ્રકારના ધાર્મિક અને શુદ્ધ આચાર વિચારના તેમજ નીતિના બોધક પુસ્તક વાંચવા અને તેમાંથી બોધ લઈ પિતાના આત્માને સુશિક્ષિત બનાવે, અને પિતાના સંબંધમાં આવતી બીજી સ્ત્રીઓને તેને લાભ આપે.
આ પ્રસંગે એક વાત ખાસ યાદ રાખવાની છે કે વન વય, ગૃહભવ, રૂપ, અને પતિને ગમે તેટલે પ્રેમ હોય તે પણ તેના મદમાં તણાવું નહિ. કારણકે તેથી ઝીઓના શીલરૂપ શણગાર વખતે ખંડિત થવાના સાધનરૂપ થાય છે. તેવા કેઈ સાગમાં તન, મન અને ધનથી શીયલનું સર્વદા રક્ષણ કરવું. કારણ કે સ્ત્રીઓનું પરમ આભુષણ, જીવન અને સર્વસ્વ છે. અને તેવા પરમ આભુષણરૂપ પવિત્ર શીયલ વ્રતથીજ પૂર્વે અનેક સ્ત્રીઓ પોતાનું નામ આ આર્યાવર્ત ઉપર અમર રાખી ગયેલ છે.
ત્રીજું કર્તવ્ય, માતા તરિકેનું છે. માતા તરિકે ફરજ બજાવવાની તે હજાર માસ્તરે પિતાના એક નીશાળીયા માટે જે કરે તેટલી
એક કેળવાયેલી માતા પિતાના ફરજંદ માટે કરી શકે છે. આ અવસ્થાએ પિતાના પતિને તેમના માતા પિતા તરફ સદા ભક્તિભાવ કેમ રહે તેવી યોજના કરવાની છે. જે કેઈ સ્ત્રી સ્વતંત્ર ગ્રહણ થવાની ઇચછાથી જે વડિલ સાથે એકત્રતા ન હોય તે, પિતાના પતિ પ્રેમમાં તણાઈ વખતે તેમના માબાપની આજ્ઞા વિરૂદ્ધ વર્તવા તૈયાર થઈ જવાના દાખલાઓ બને છે. આવા હજારે દાખલા આપણું દષ્ટિએ દેખાય છે અને તેવા પ્રસંગેમાં અનેક વૃદ્ધ માબાપને તેમના અનેક ઉપકારે ભૂલી જઈ પુત્ર અને પુત્રવધૂએ બેદરકારી રાખી તજી દીધાના દાખલા છે.
માતા તરિકેનું ખરેખરૂં કર્તવ્ય બાળકનું રક્ષણ છે. પ્રથમ બાળકોનું બે રીતે રક્ષણ કરવાનું છે. શારીરિક સંભાળ રાખવી તે, તેમજ બીજું તેને સારૂ શિક્ષણ આપવું તેમજ કોઈ પણ જાતનેદુર્ગણ તેનામાં દાખલન થવા દેવો તેવી સંભાળ રાખવી તે બંને પ્રકારની જવાબદારી
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭.
આત્માનંદ પ્રકાશ
na
યાને ફરજ માતા અવસ્થામાં સ્ત્રીએ અદા કરવાની છે. કારણ કે બાળકમાં માતાનું વચન પિતા કરતાં દશ ગણું વધારે છે તેવું વિદ્વાન માણસનું કહેવું છે. આપણું ભવિષ્યની સ્થિતિ સુધારવી એ આપણું બાળકના હાથમાં છે. અને આપણું બાળકને સુધારવા તે સ્ત્રીઓનાં હાથમાં છે. બાળ શિક્ષણ અને બાળ રક્ષણ સંબંધી ખાશ જ્ઞાન મેળવવાની માતા થનારી કઈ પણ સ્ત્રીની ફરજ છે.
શું કર્તવ્ય વૃદ્ધાવસ્થાનું છે. તેમાં પુત્ર પુત્રીઓને એગ્ય શિક્ષણ આપવું, ધર્મ સાધન કરવું વિગેરે બનાવવાનું છે.
પૂર્વના શુભ કર્મને લઈને મનુષ્ય જન્મ પ્રાપ્ત થયેલ હોવાથી શુદ્ધ દેવ, શુદ્ધ ગુરૂ, તથા શુદ્ધ ધર્મને મળેલ ગ વ્યર્થ જવા દે નથી પરંતુ ધમરાધનથી સાર્થક કરવાનું છે. જો કે સ્ત્રી યા પુરૂષ બંનેને બાલ્યાવસ્થાથી માંડીને અંદગી પર્યત ધર્મ સાધન કરવાનું છે તે પણ સાંસારિક અનેક ઉપાધિમાંથી મુકત થવાની અવસ્થા છેવકે વૃદ્ધાવસ્થા છે. જેથી છેવટે તે અવસ્થામાં અવશ્ય ધર્મ કરણી કરવી ઉચિત છે. જેથી તે અવસ્થા તે રીતે ઉપગ કરવા સદા તત્પર રહેવું.
ઉપર બતાવ્યા મુજબ આ ચારે પ્રકારની અવસ્થામાં બતાવેલા કર્તવ્ય સદા મરણમાં દરેક સ્ત્રીઓએ રાખી તે પ્રમાણે વર્તન વાથી સ્ત્રી જન્મની સાર્થકતા કરી કહેવાય છે.
આવી રીતે સાર્થકતા કરનારી પૂર્વ કાલે થઈ ગએલ અનેક વીહૃષીઓના નામ જેનયાને અન્ય સતી મંડલમાં વર્ણવેલ છે તેમનું ચાતર્ય, સતીપણું અને ધર્મિપણું જૈન અને બીજો ઈતિહાસ જોતાં અપ્રતિમ માલમ પડે છે. તેમના પવિત્ર નામે આર્ય ઈતિહાસના પાનાઓ ઉ. પર અત્યંત ઝળકી રહેલા છે, એટલું જ નહિ પરતું તમામ પ્રજામાં દષ્ટાંત લેવા, અને અનુકરણ કરવા યોગ્ય થઈ પડયાં છે.
પૂર્વે થઈ ગયેલ તેવી પવિત્ર એ એના શીયલ, અને શૈર્ય ભરેલી હીંમતની વાત એ પણ વાંચતા, વિચારતા, અને સાંભળતાં આશ્ચર્ય અને આનંદ ઉથતાં ચકિત કરી નાખે છે તેટલું જ નહિં
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર,
૧૭૩
પરંતુ પિતાનું સ્ત્રીપણાનું અપૂર્વ પરાક્રમ બતાવી પાછળની પ્રજાને પિતાના શુદ્ધ અને પવિત્ર વર્તન અને સખાવતની સજજડછાપ સારી રીતે બેસારી ગયેલ છે. એમ માલમ પડે છે. છેવટે જૈન શાસન દેવતા સર્વ સ્ત્રીઓને એવી સદ્દબુદ્ધિ આપે, અને ચારે કર્તવ્યમાં પ્રેરે અને સ્ત્રી વર્ગને સર્વથા તે વિજય થાઓ એટલેજ આ લેખને હેતુ છે.
વર્તમાન સમાચાર. શ્રી સુરત શહેરમાં મહાપકારી સ્વર્ગવાસી મહાત્મા શ્રીમદ્ વિજયાનંદસૂરિ (આત્મારામજી)
મહારાજની મૂર્તિની પ્રતિષ્ઠા. ગયા માગશર માસના વદી ૭ શુકરવારના રોજ શ્રી સુરતમાં શ્રી ગોડીજી પાર્શ્વનાથજી મહારાજના મંદિરમાં સહી સ્ટેટના માજી દિવાન સાહેબ મેલાપચંદજી આનંદચંદજી ના તરફથી બડી ધામધુમથી કરવામાં આવી હતી. ઉકત દિવાન મેલાપચંદજીની ગઈ શાલમાં તેમની હૈયાતીમાંજ આ અપૂર્વ કાર્ય કરવાની ઈચ્છા હતી ૫રંતુ ભવિતવ્યતા તેવી બળવાન ન હોવાથી તેઓ ગઈ સાલમાં વર્ગવાસી થયા હતા, પરંતુ પિતાના પુત્રને તે કાર્ય પોતાની પાછળ ઉત્તમ રીતે કરવાનું કહેલ હોવાથી ગઈ માગશર વદી ૭ ના રોજ ઉક્ત મહાત્માની મૂર્તિની પ્રતિષ્ઠા તેમના સુપુત્રોએ કરી છે. આ પ્રસં. ગને લઈને ત્રણ અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ પણ થયા હતા. એક અઠ્ઠાઈ મહત્સવ દિવાન મેલાપચંદજી તરફથી બીજે શેઠ કપુરચંદ તરફથી અને ત્રીજો ગુજરનાર શા. મેતીચંદ નાનચંદ ની વતી તેમના ભાણેજે શેઠ જેચંદભાઈ તથા નરોતમદાસ હીરાચંદ તરફથી કરવામાં આવેલ છે. જેમાં ત્રીજા અઠ્ઠાઈ મહેત્સવમાં તે ખાસ પાટણથી સારા ભેજકેને લાવવામાં આવ્યા હતા જેથી લગભગ એક મહિના સુધી ઉત્તરોત્તર દરેક દિવસ આંગી ભાવના પૂજા વિગેરેને ચડતે રંગ હતે. દરેક અઠ્ઠઈ મહેસવવાળાઓ તરફથી સ્વામીવાત્સલ્ય, સંઘ
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૪
આત્માનંદ પ્રકાશ,
વિગેરેના જમણે પણ આપવામાં આવેલા હતા. અને અષ્ટોતરી - હાસ્નાત્ર પણ આ ઉત્તમ કાર્યને અંગે ભણાવવામાં આવેલ હતું.
(મળેલુ)
નવા જૈન ગ્રેજ્યુએટ કપડવંજ નિવાસી મી. વાડીલાલ શંકરલાલ આ શાલ ચુનીવરસીટીની બી. એ. ની પરીક્ષામાં પસાર થયા છે. આજૈન યુવક ત્યાંના રહીશ શેઠ શંકરલાલ વીરચંદના પુત્ર છે. આ જૈન બંધુત્યાંની પિતાની જ્ઞાતિમાં પ્રથમ પાસ થયેલ હોવાથી ત્યાંની જ્ઞાતિને ખુશી થવા જેવું છે. બીજી ભાષા સંસ્કૃત લીધેલ હોવાથી અને તેમાં પણ તેઓ સારા અભ્યાસી હોવાથી તે વધારે ખુશી થવા જેવું છે. અમે તેઓને ધન્યવાદ આપીયે છીયે અને ભવિષ્યમાં પિતાના આ અભ્યાસ સાથે ધાર્મિક અને ભ્યાસ વધારી કોમની સેવા બજાવવા ભાગ્યશાળી નિવડે એવું ઇચછીએ છીએ.
“ સુધારો. આ માસિકના ચાલતા વર્ષના એક ત્રીજા, ચોથામાં મુફ જેનાર અને પ્રેસના દોષથી છાપવામાં ભૂલ થયેલી છે જેથી નીચે પ્રમાણે સમજવું.
૧ ગતાંક ત્રીજાના પાત્ર ૮૪માં સર્વ મળી શાશ્વતિ નદીએ તીર્થીલેકમાં ૧૪૫૬૦૦૦ સંખ્યાવાળી છે એમ છપાયેલ છે, તેને બદલે સર્વ મળી તે શાશ્વતિ નદીએ જ બુદ્વીપમાં છે એમ સમજવું અને માગધાદિ તીર્થ સંખ્યા, તથા સુવર્ણમય મેરૂ, તેમજ કંચનગિરિ, ગજદતા, વખારાદિ વિગેરે મળી ૨૬૯ પર્વતે તથા ચેત્રીશ વિજય એ તમામ જ્યાં “તિછોક” માં છે એમ છપાયેલ છે, ત્યાં તેને બદલે જંબુદ્વિીપમાં છે એમ સમજવું.
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર,
૧૭૫
૨ “ હલેક, તોછલેક, અને ભુવનપતિઆદિ નિકા” વિષે જિન ભુવનોની સંખ્યા સાતકોડ બહેતરલાખ જેટલી છે એમ છપાયેલ છે, તેને બદલે એકલા ભુવનપતિ પતિમાં છે એમ સમજવું તેમજ તેની નીચે જે જિનબિંબની સંખ્યા છે. તે પણ તેમાંજ છે, એમ સમજવું. - ઉપરકત પાનામાં જણાવેલ ત્રણ લેકમાં સર્વ મળી આઠોડ છપનલાખ સતાણું હજાર ચારસે ને છગ્યાસી જિન ચૈત્ય છે અને નવસે પચીશ ક્રોડ ત્રેપનલાખ અઠયાવીશ હજાર ચાર અઠયાસી જિનબિંબ છે.
ગતાંક ચેથાના પા-૧૦૭ માં આઠ સમયથી માંડીને બે ઘડીમાં એક સમય એછો તે અંતર્મુહૂર્ત કહેવાય છે એમ જણાવેલ છે તેને બદલે જઘન્ય અંતર્મુહુર્તનવા સમયનું હેય છે અને ત્યાંથી શરૂ થાય છે.
તેજ અંકના પ-૧૧૪માં શુકલ ધ્યાનને બીન પામે એક ત્વ પૃથકત્વ અવિચાર કહે છે તેને બદલે “એક વિતર્ક અવિ. ચાર” સમજ અને તેમાંજ “ત્રીજે પ્રકાર પૂર્ણ કર્યા પછી આ ફ કમર પંચ હસ્વાક્ષરના ઉચ્ચાર જેટલા સમયમાં નિવાણું પદ પામે છે એમ જણાવેલ છે તેને બદલે ઉકત પચ હસવાસરને કાળ ચિદમાં ગુણસ્થાન છે અને ત્યાં એ પાયે હોય છે અને તેટલા સમયમાં નિવણ પદ પામે છે એમ સમજવું.
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir આત્માનંદ પ્રકાશ પુસ્તક પહોંચી - નીચે લખેલા પુસ્તકે અમને ભેટ દાખલ મળેલા છે જે ઉપકાર સાથે સ્વીકારવામાં આવે છે. પાક્ષિક સૂત્ર અધ્યામમતપરિક્ષા શઠ દેવચંદ લાલભાઈ શ્રી મુંબઈ વાળા કલ્પસૂત્ર વૃત્તિઃ | જૈન ગ્રત ક્રિયા વિધિ–મુનિ મહારાજશ્રી ભક્તિવિજયજી મહાશજ તરફથી. દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયને રાસ–મુનિ મહારાજશ્રી કપૂરવિજયજી મહારાજ તરફથી. શ્રી ભકત માસિક–શ્રી ભક્તામાસિકના અધિપતિ શ્રી અમદાવાદ તરફથી. 1 શ્રીમદ યશોવિજયજી જ્ઞાનસાર-અષ્ટક) શા. હરીચંદ છગનલાલ લખેલી પ્રત. ભાવનગરવાળા તરફથી 2 નયપ્રદિપ લખેલી પ્રત ભેટ, આ માસમાં નવા થયેલા માનવતા મેંમ્બરે 1 શા. ચુનીલાલ પ્રેમચંદ શ્રીસુરત બીજા વર્ગના લાઇફમેમ્બર 2 શાનાનચંદ કુલચંદ શ્રી સુરત ) 3 ઝવેરી ખીમચંદ નાનાભાઈ શ્રી મુંબઈ , 4 શા. દલીચંદ વખતચંદ ડાહ્યાભાઈ ખંભાતવળા–મુંબઈ પેહલાવર્ગના વાષિક મેમ્બર 5 વકીલ વૃજલાલ દીપચંદ શ્રી ભાવનગર For Private And Personal Use Only