________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૪
આત્માનંદ પ્રકાશ.
શાસ્ત્રકત વિધિપૂર્વક લક્ષણાદિક સહિત પ્રતિદિન ત્રીકાલ પૂજા વતૅના દ્વિ કરવાને માટે કરાવેલી જે જિનપ્રતિમા તે ભકિત ચૈત્ય કહેવાય છે. એ પ્રતિમા ઘર દેરાસરમાં થાપવાને ધાતુની બનેલી અને અષ્ટ પ્રાતિહાર્ય સહિત થાય છે.
ઘરના દ્વાર ઉપર રહેલા ત્રીજા કાષ્ટ ( ઉત્તરાંગ )ના મધ્ય ભાગે સ્થાપેલા જિનબિંબને મગચત્ય કહે છે. લેકે માંગલિકને માટે તે દ્વારના કાષ્ટ ઉપર જિનવૃત્તિ કાતરાવે છે, અને જો તે મંગલચૈત્ય હાય તેજ તે ઘરમાં હે છે, અન્યથા રહેતા નથી. મ‘ગલચત્ય વર્ગરના ઘરમાં રહી શકાય નહીં, તે વિષે એક દ્રષ્ટાંત કહેવાય છે.
મથુરા નગરીને વિષે મ'ગલ નિમિત્તે પ્રથમ જિનપ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા કરે છે, જિનબિંબનું સ્થાપન કરે છે. જે ઘરમાં મોંગલચૈત્યનુ સ્થાપન ન કર્યું હોય તે ઘર પડી જાય છે. શ્રી સિદ્ધસેનાચાર્યે કહ્યુ છે ♦ 44 ઘર ઘર પ્રત્યે દ્વારના મધ્યભાગે—ઉત્તરાંગે શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિમા સ્થાપે છે. ” તે મથુરા નગરીમાં આજે પણ લેકેાના ઘરના દ્વાર ઉપર મગલ ચૈત્ય દેખાય છે. જે કેઇ ગચ્છ સખધી ચૈત્ય એટલે તપગચ્છ, ખરતરગચ્છ, કે અચલગચ્છનુ ચૈત્ય, તે નિશ્રા કૃત ચૈત્ય કહેવાય છે. તે ચૈત્યમાં તે તે ગચ્છના આચાર્યાદિકને તેમાં પ્રતિષ્ઠા પ્રમુખ કાર્ય કરવાના અધિકાર હેાય છે, બીજા ગચ્છના આચાર્યાં ખીજા ગચ્છ સ ધી ચત્યમાં પ્રતિષ્ઠા કરાવી શકતા નથી.
કૃત
ઉપર કહેલ નિશ્રાકૃત ચૈત્યથી વિપરીત ભાવવાળું ચૈત્ય અનિશ્રા ચત્ય કહેવાય છે. તે ચૈત્યને વિષે સર્વ ગચ્છાના આચાર્યાં પ્રતિા કરાવી શકે છે. માલારાયણ વગેરે ચૈત્ય સબંધી સ કાર્યો કરવાના અધિકાર સર્વ ગાના આચાર્યોને હેાય છે. શત્રુંજયગિરિઉપર આદીશ્વર ભગવાનનું ચૈત્ય અનિશ્રાકૃત ચૈત્ય છે, તે ટુકમાં સર્વ ગચ્છાના આચાર્યાં પ્રતિષ્ટા દે કરાવી શકે છે. ત્યાં સવાસેામજીના દેરાસરમાં દેસજ યતીને નામે એળખાતા યતિંગ તેની માલેકી ધરાવી તેમાં પ્રાંતાદિ કરાવે છે. તે નિશ્રાકૃત ચૈત્ય કહેવાય છે,
For Private And Personal Use Only
