________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન સાહિત્ય,
૧૬૭ પ્રિઢ છે. કપ્રિયતા અને રસિકતામાં જનસાહિત્યે સારે વિજય મેળવેલે છે. જિન ચરિતાનુગમાં કદિ કાલ્પનિક કથાઓનું દર્શન થતું હશે, પણ તે કથા હેતુગર્ભિત છે અને તેને ઉપનયનામ આપી તેની સંકળના કરેલી છે. તેમાં ઉપમિતિ ભવ પ્રપંચ નામની કથામાં જે અદ્દભુત ખુબીઓ પ્રદર્શિત કરી છે, તે અકથ્ય છે. તે સિવાય બધે અને રાસમાં જૈન કવિઓએ જન સવભાવના ચિત્ર સાથે ધાર્મિક બેધ એવી રીતે આવે છે કે, તેના જેવી રચના ઈતર સાહિત્યમાં ભાગ્યેજ જોવામાં આવે છે. મધ્યમ કાલીન સમયની રીતભાત ઉત્તમ પ્રકારે આલેખી શ્રાવક સંસારના શુદ્ધ સ્વરૂપને દર્શાવનારા પ્રસંગે અને તેની અંદર રહેલા ગુણ એવી સુબોધક પદ્ધતીમાં વર્ણવ્યા છે કે, જે ઉપરથી માણસ પોતાના પ્રવર્તનમાં સુધારણા કરવાને પ્રવસે છે અને આમિક ઉદયને મહા માર્ગ ગ્રહણ કરવા ઉત્સુક બને છે. જૈન કવિઓમાં એગ્ય શબ્દથી વિવેચન કરવાની અસાધારણ શક્તિ રહેલી છે. તેમની કલ્પનાઓના વર્તુલમાં ધાર્મિક અને દયામય લાગઓ રમ્યા કરે છે, તેથી સાહસિક ઉત્સાહ, શિર્યનું સાદશ્ય, શક્તિ, ભકિત અથવા માધુર્યથી ભરેલા તના વર્તનની પ્રતિમાઓ જન લેખકેના હૃદયમાંથી ક્ષણે ક્ષણે ઉત્પન્ન થાય છે. સંસ્કૃત, માગધી કે ભાષાના લેખના આકારમાં ગોઠવાએલ વસ્તુને તેઓ એવી રીતે દર્શાવી શકે છે કે જેથી હૃદય ઉપર પ્રતિબોધની છાયા પડયા વિના રહેતી નથી. તેનાથી આનંદને કત કરનારી સુંદરતા પ્રગટ થાય છે. અને મને હર મધુરતા વર્ષે છે. કેટલાએક જૈન કવિઓ પોતાની કવિતાથી અંતકરણને હલાવે છે અને રમ્ય આનર્મિ પ્રગટ કરે છે. તેમણે કાવ્યની સુંદરતાની સફાઈમાં ઉમેરેલા ચમત્કારના ત આત્માને જાગ્રત કર્યા વિના રહેતા નથી.
જૈન કવિઓના ગાલે એમાં સર્વ રસની સાથે અદ્દભુત રસ નું વિશેષ દર્શન થાય છે અને તેનાં સહચારી ભામાં ધર્મના અંગ ભુત દાન, શીલ, તપ, અને ભાવના સ્વરૂપે સારી રીતે દશ્યમાન થાય છે. કેટલેક સ્થળે વસ્તુસંકલના સરલ લાગતી હોય તેપણુ
For Private And Personal Use Only
