Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 che zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra che RSabhadeva ane aSTApada prastAvanA : kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya racita "zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra''nA pahelA parvamAMthI zrI RSabhadevanA aSTApada para nirvANa tathA aSTApada sAthe saMkaLAyela vividha ghaTanAonuM saMkalana karavAmAM AvyuM che. vizvopakArI bhagavAna zrI RSabhadevajI grAma, khANa, nagara, droNamukha, karbaTa, pattana, maMDaba, Azrama ane kheDAothI paripUrNa pRthvImAM vicaratA hatA. vihAra samayamAM potAnI cAre dizAe savAso yojana sudhI lokonI vyAdhinuM nivAraNa karavAthI varSARtunA meghanI jema jagatajaMtuone zAMti pamADatA hatA; rAjA jema anItinA nivAraNathI prajAne sukha Ape tema muSaka, zuka vagere upadrava karanArA jIvonI apravRttithI sarvanuM rakSaNa karatA hatA, aMdhakAranA kSayathI sUryanI jema prANIonAM naimittika ane zAzvata vaira zAMta karavAthI sarvane prasanna karatA hatA, prathama sarva rIte svastha karanArI vyavahAra pravRttithI jema lokasamUhane AnaMda pamADyo hato, tema hAla vihAranI pravRttithI sarvane AnaMda pamADatA hatA, auSadhathI ajIrNa ane ati sudhAnI jema ativRSTi ane anAvRSTinA upadravano nAza karatA hatA, aMtaHzalyanI jema svacakra ane paracakrano bhaya dUra thavAthI tatkALa prasanna thayelA loko temano Agamana utsava karatA hatA, ane mAMtrika puruSa jema bhUta rAkSasathI rakSA kare, tema saMhArakAraka ghora durbhikSathI sarvanI rakSA karatA hatA. AvA upakArathI e mahAtmAnI sarva loko stuti karatA hatA. jANe aMdara na samAvAthI bahAra AvelI anaMta jyoti hoya tevuM ane sUryamaMDaLane jItanAruM bhAmaMDaLa teoe dhAraNa karyuM hatuM. AgaLa cAlatA cakrathI jema cakravartI zobhe tema AkAzamAM AgaLa cAlatA asAdhAraNa tejavALA dharmacakrathI teo zobhatA hatA; sarva karmano jaya karavAthI UMcA jayastaMbha jevo nAnI nAnI hajAro dhvajAo yukta eka dharmadhvaja teonI AgaLa cAlato hato; jANe temanuM prayANocita kalyANa maMgaLa karato hoya tevo potAnI meLe ja nirbhara zabda karato divyaduMdubhi temanI AgaLa vAgato hato; jANe potAno yaza hoya tevA AkAzamAM rahelA pAdapITha sahita sphaTika ratnanA siMhAsanathI teo zobhatA hatA; devatAoe saMcAra karelA suvarNa kamala upara rAjahaMsanI jema lIlA sahita teo caraNanyAsa karatA hatA; jANe temanA bhayathI rasAtalamAM pesI javAne icchatA hoya tema nIcA mukhavALA thayelA tIkSNa daMDa rUpa kaMTakathI temano ahIMthI tIrthaMkaranA atizaya saMbaMdhInuM varNana che. tIrthakara vagere tenI cotarapha savAso yojana sudhI upadravakArathI roganI zAMti thAya, parasparanA verano nAza thAya. dhAnyAdine upadravakArI jaMtuo na thAya. marakI vi. na thAya. ativRSTi na thAya. durbhikSa, duSkALa na paDe. svacakra paracakrano kSaya na thAya. e tathA prabhunA mastakanI pAchaLa bhAmaMDaLa rahe e kevaLajJAnanA pragaTa thavAthI thatA agiyAra atizaya mahAna atizaya che. Ashtapad Maha Tirth Vol. I Ch. 1-A, Pg. 16-46 Trishashti Shalaka Purush - 48 re
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth parivAra AzliSTa thato nahoto; jANe kAmadevane sahAya karavAnA pApanuM prAyazcitta karavAne IcchatI hoya tema ja stuo samakALe temanI upAsanA karatI hatI; cotarapha dUrathI nIcA namatA mArganAM vRkSo, joke teo saMjJA rahita che, to paNa jANe temane namaskAra karatA hoya tevA jaNAtA hatA. paMkhAnA vAyarAnI jema mRdu, zItaLa ane anukULa pavana temanI niraMtara sevA karato hato; svAmIthI pratikULa (vAma) varatanArAnuM zubha thAya nahIM ema jANatA hoya tema pakSIo nIce UtarI temanI pradakSiNA karI jamaNI bAjue atikramaNa karatAM hatAM; capaLa taraMgothI jema sAgara zobhe tema jaghanya koTI saMkhyAvALA ane vAraMvAra gamanAgamana karatA suraasurothI teo zobhatA hatA; bhaktivaza thaI divase paNa prabhAsahita caMdra rahyo hoya tevA AkAzamAM rahelA chatrathI teo zobhatA hatA; ane jANe caMdranA judA karelA sarvasva kiraNonA koza hoya tevA gaMgAnA taraMga jevA zveta cAmaro temanI upara DhoLAtA hatA; nakSatra gaNothI caMdramAnI jema tapathI pradIpta thayelA ane saumya evA lAkho uttama zramaNothI teo vIMTAyelA hatA. jema sUrya dareka sAgaramAM ane dareka sarovaramAM kamalane prabodha (praphullita) kare, tema e mahAtmA dareka gAma ane dareka zaheramAM bhavyajanone pratibodha karatA hatA. AvI rIte vicaratA bhagavAn RSabhadevajI ekadA aSTApada parvate AvyA. atyaMta zvetapaNAne lIdhe jANe zaradaRtunA vAdaLAno eka ThekANe kalpalo Dhagalo hoya, TharI gayelA kSIra samudrano lAvI mUkela velAkUTa hoya athavA prabhunA janmAbhiSeka vakhate Indra vaikriya karelA cAra vRSabhanA rUpa mAMheno UMcAM zRMgavALo eka vRSabha hoya evo te giri jaNAto hato. naMdIzvaradvIpa mAMhenI puSkariNI (vAvaDI)mAM rahelA dadhimukha parvatomAMthI Avelo jANe eka parvata hoya, jaMbUdvIparUpI kamalano jANe eka bisakhaMDa (nALa) hoya ane pRthvIno jANe zveta ravamaya UMco mugaTa hoya tevo te parvata zobhato hato. nirmaLa tathA prakAzavALo hovAthI devagaNo tene haMmezAM jaLathI snAna karAvatA hoya ane vastrothI jANe lUMchatA hoya tevo te jaNAto hato. vAyue uDADelA kamalanA reNuo vaDe tenA nirmaLa sphaTika maNinA taTane strIo nadInA jaLa jevo dekhAtI hatI. tenAM zikharonA agrabhAgamAM vizrAma levAne beThelI vidyAdharonI strIone te vaitADhaya ane zudra himAlayanuM smaraNa karAvato hato. svarga bhUminuM jANe aMtarIkSa darpaNa hoya, dizAonuM jANe atulya hAsya hoya ane graha-nakSatrone nirmANa karavAnI mRttikAnuM akSaya sthaLa hoya evo te jaNAto hato. tenA zikharonA madhya bhAgamAM krIDAthI zrAMta thayelAM mRgo beThelAM hatAM, tethI te aneka mRgalAMchana (caMdra)nA vibhramane batAvato hato. nijharaNAnI paMktiothI jANe nirmaLa ardhavastrane choDI deto hoya ane sUryakAMta maNionA prasaratA kiraNothI jANe UMcI patAkAvALo hoya tevo te zobhato hato. tenA UMcAM zikharanA agrabhAgamAM sUrya saMkrama thato, tethI te siddha lokonI mugdha strIone udayAcalano bhrama Apato hato. jANe mayUrapatrathI racelAM moTAM chatro hoya tevAM ati AApatravALAM vRkSothI temAM niraMtara chAyA thaI rahI hatI. khecaronI strIo kautukathI mRganA baccAMonuM lAlanapAlana karatI, tethI haraNIonA jharatA dUdha vaDe tenuM sarva latAvana siMcAtuM hatuM. kadalI patranA ardhA vastravALI zabarIonA nRtyane jovAne mATe tyAM nagaranI strIo netronI zreNI karIne rahetI hatI. ratithI zrAMta thayelI sarpiNIo tyAM vanano maMda maMda pavana pItI hatI; tenA latAvanane pavanarUpI naTe krIDAthI nacAvyuM hatuM, kinnarothI strIo ratinA AraMbhathI tenI guphAone maMdirarUpa karatI hatI, ane apasarAonA snAna karavAnA dhasArAthI tenA sarovaranuM jaLa taraMgita thayeluM hatuM. koI ThekANe sogaThAbAjI ramatA, koI ThekANe pAnagoSThI karatA ane koI ThekANe paNita (paNa) bAMdhatA yakSothI tenA madhya bhAgamAM kolAhala thaI rahyo hato. te parvata upara koI ThekANe kinnaronI strIo, koI ThekANe bhila lokonI strIo ane koI ThekANe vidyAdharanI strIo, kriIDAnAM gIta gAtI hatI. 3 ahIM sudhInA sarve atizaya devakRta che. - 49 - - Trishashti Shalaka Purush
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth koI ThekANe pAkelAM drAkSaphaLa khAIne unmatta thayelAM zuka pakSIo zabda karatAM hatAM, koI ThekANe AmranA aMkura khAvAthI unmatta thayelI kokilAo paMcama svara karatI hatI, koI ThekANe kamalataMtunA AsvAdathI unmatta thayelA haMso madhura zabda karatA hatA, koI ThekANe saritAnA taTamAM madavALAM thayelAM krauMca pakSIonA kaMkAra zabdo thatA hatA, koI ThekANe najIka rahelA meghathI unmada pAmelA mayUrono kekA zabda thato hato ane koI ThekANe sarovaramAM pharatAM sArasa pakSIonA zabdo saMbhaLAtA hatA; ethI te giri manohara lAgato hato. koI ThekANe rAtAM azokavRkSonAM patrothI jANe kasuMbI vastravALo hoya, koI ThekANe tamAla, tAla ane hitAlanAM vRkSothI jANe zyAma vastravALo hoya, koI ThekANe suMdara puSpavALA khAkharAnA vRkSothI jANe pILA vastravALo hoya ane koI ThekANe mAlatI ane mallikAnA samUhathI jANe zveta vastravALo hoya evo te parvata jaNAto hato. ATha yojana UMco hovAthI te AkAza jeTalo UMco lAgato hato. evA te aSTApada parvata upara girinA jevA gariSTha jagaguru ArUDha thayA. pavanathI kharatAM puSpothI ane nirjharaNAnA jaLathI e parvata jagatpati prabhune annapAna Apato hoya tevo jaNAto hato. prabhunAM caraNathI pavitra thayelo e parvata, prabhunA janma snAtrathI pavitra thayelA methI potAne nyUna mAnato nahoto. harSa pAmelA kokilAdikanA zabdanA miSathI jANe te parvata jagatpatinA guNa gAto hoya evo jaNAto hato. te parvata upara vAyukumAra devoe eka yojana pradezamAMthI mArjana karanArA sevakonI jema kSaNa vAramAM tRNa - kASThAdika dUra karyuM ane meghakumAroe pANIne vahenArA pADAnI jevAM vAdaLAM vikrvIne sugaMdhI jaLathI te bhUmi upara siMcana karyuM. pachI tyAM devatAoe vizALa evI suvarNaratnanI zilAothI darpaNanA taLanI jevuM sapATa pRthvItaLa bAMdhI lIdhuM. tenI upara vyaMtara devatAoe IndradhanuSanAM khaMDanI jevAM paMcavarNa puSponI jAnupramANa vRSTi karI ane jamanA nadInA taraMganI zobhAne grahaNa karanArAM vRkSonA Ardra pAtronAM cAre dizAe toraNo bAMdhyAM. cAre bAju staMbhonI upara bAMdhelAM makarAkRti toraNo siMdhunA bane taTamAM rahelA magaranI zobhAne anusaratA zobhatA hatAM. tenA madhyamAM jANe cAra dizAonI devInA rUpAnAM darpaNo hoya tevAM cAra chatro tathA AkAzagaMgAnA capaLa taraMgonI bhrAMtine ApanArA pavane taraMgita karelA dhvajapaTo zobhatAM hatAM. te toraNonI nIce racelAM motInA svastiko "sarva jagatanuM A maMgaLa che." evI citralipinAM vibhramane karAvatA hatA. bAMdhelA bhUmitaLa upara vaimAnika devatAoe ratnAkaranI zobhAnA sarvasva jevAM ratnamaya gaDha karyo ane te gaDha upara mAnuSottara parvatanI sImA upara rahelI caMdra sUryanA kiraNonI mALA jevI mANekanA kAMgarAnI paMktio racI. pachI jyotiSa devatAoe valayAkAre kareluM hemAdri parvatanuM zikhara hoya tevo nirmaLa suvarNano madhyama gaDha karyo ane tenA upara ratnamaya kAMgarA karyA; temAM prekSakonAM pratibiMbo paDavAthI jANe citravALA hoya tevA te kAMgarAo jaNAtA hatA. te pachI bhavanapatioe, kaMDalAkAre thayelA zeSanAganA zarIranA bhramane ApanAro chello rUpAno gaDha karyo ane tenI upara kSIrasAgaranA taTanA jaLa upara rahelI garUDanI zreNI hoya tevI suvarNanA kAMgarAnI zreNI karI. pachI jema ayodhyA nagarInA gaDhamAM karyA hatA tema yakSoe te dareka gaDhamAM cAra cAra daravAjA karyA ane te daravAjAne mANekanAM toraNo karyA; potAnAM prasaratAM kiraNothI jANe te toraNo zataguNA hoya tevA jaNAtA hatA. dareka dvAre vyaMtaroe netranI rekhAmAM rahelI kAjaLanI rekhAnI peThe AcaraNa karatA dhumADA rUpI Urmione dhAraNa karanArA dhUpiyA rAkhyAM hatAM. madhyagaDhanI aMdara IzAna dizAmAM, gharamAM devAlayanI jevo prabhune vizrAma levA mATe eka devachaMda racyo. vahANanI madhyamAM jema kUvAthaMbha hoya tevuM vyaMtaroe te samavasaraNanA madhyamAM traNa kosa UMcuM caityavRkSa racyuM. te caityavRkSanI nIce potAnAM kiraNothI jANe vRkSane mULathI ja pallavita karatI hoya tevI eka ratnamaya pITha racI ane te pITha upara caityavRkSanI zAkhAonA aMta pallavothI vAraMvAra sApha thato eka ratnachaMda racyo, tenI madhyamAM pUrva tarapha vikasita kamalakozanI madhyamAM karNikAnI jevuM, pAdapITha sahita eka ratnasiMhAsana Trishashti Shalaka Purush - 50 -
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth racyuM ane tenI upara jANe gaMgAnA AvRtti karelA traNa pravAha hoya tevA traNa chatro banAvyAM. evI rIte jANe agAuthI ja taiyAra hoya ane te koI ThekANethI lAvIne ahIM mUkI dIdhuM hoya tema kSaNa vAramAM deva ane asuroe maLIne tyAM samavasaraNa racyuM. jagatpatie bhavyajanonA hRdayanI jema mokSadvAra rUpa e samavasaraNamAM pUrvadvArathI praveza karyo. tatkALa jenI zAkhAnA prAMta pallavo potAnA karNanA AbhUSaNa rUpa thatA hatA evA azokavRkSane temaNe pradakSiNA karI. pachI pUrvadizA tarapha AvI 'namastIrdhAya" ema bolI rAjahaMsa jema kamala upara bese tema teo siMhAsana upara birAjamAna thayA. tarata ja bAkInI traNa dizAnA siMhAsana upara vyaMtara devoe bhagavaMtanA traNa rUpa vikuvyaM. pachI sAdhu, sAdhvI ane vaimAnika devatAnI strIoe pUrva dvArathI pesI, pradakSiNA karI, bhaktipUrvaka jinezvara ane tIrthane namaskAra karyo ane prathama gaDhamAM prathama dharmarUpI udyAnanA vRkSarUpa sAdhuo pUrva ane dakSiNa dizAnA madhyamAM beThA, temanA pRSTha bhAgamAM vaimAnika devatAonI strIo UbhI rahI ane tenI pAchaLa tevI ja rIte sAdhvIono samUha Ubho rahyo. bhuvanapati, jyotiSI ane vyaMtaronI strIo dakSiNadvArathI praveza karI pUrva vidhivat pradakSiNA namaskAra karIne naiRtya dizAmAM beThI ane te traNe nikAyanA devo pazcima dvArathI praveza karI tevI ja rIte namI anukrame vAyavya dizAmAM beThA. AvI rIte prabhune samosaryA jANI, potAnAM vimAnonA samUhathI gaganane AcchAdita karato indra tyAM satvara Avyo. uttaradvArathI samavasaraNamAM praveza karI, svAmIne traNa pradakSiNA daI namaskAra karI bhaktivAn indra A pramANe stuti karavA lAgyo. "he bhagavAn ! joke uttama yogIothI paNa ApanA guNo sarva prakAre jANavA azakya che, to stuti karavAne yogya evA te ApanA guNo kyAM ane nitya pramAdI evo huM stotA kyAM ? tathApi he nAtha ! huM yathAzakti tamArA guNone stavIza. he nAtha ! pramAdarUpa nidrAmAM magna thayelA mArA jevA puruSonA kAryane mATe Apa sUryanI jema vAraMvAra gamanAgamana karo cho. jema kALe karI paththara jevuM thayeluM (TharI gayeluM) vRta agnithI ogaLe che, tema lAkho janma vaDe karI upArjana karelAM karma tamArA darzanathI nAza pAme che. he prabhu ! ekAMta suSama kALa (bIjA ArA)thI suSama duHSama kALa (trIjo Aro) sAro che ke je samayamAM kalpavRkSathI paNa vizeSa phaLane ApanArA tame utpanna thayA cho. sarva bhuvananA pati ! jema rAjA gAmaDA ane bhuvanothI potAnI nagarIne utkRSTa kare che, tema tame A bhuvanane bhUSita kareluM che. je hita pitA, mAtA, guru ane svAmI e sarve karI zakatAM nathI, te hita tame eka chatAM paNa anekanI jevA thaIne karo cho. caMdrathI jema rAtrI zobhe, haMsathI jema sarovara zobhe ane tilakathI jema mukha zobhe tema tamArAthI A bhuvana zobhe che." AvI rIte yathAvidhi bhagavAnanI stuti karIne vinayI bharatarAjA potAne yogya sthAne beThA. pachI bhagavAne yojana sudhI prasaratI ane sarva bhASAmAM samajAya tevI bhAratIthI vizvanA upakArane mATe dezanA ApI. dezanA virAma pAmyA pachI bharatarAjAe prabhune namI romAMcita zarIravALA thaI aMjali joDI A pramANe vijJapti karI, "he nAtha ! A bharatakhaMDamAM jema Apa vizvanA hitakArI cho tema bIjA keTalA dharmacakrIo thaze ? ane keTalA cakravartIo thaze ? he prabhu ! temanAM nagara, gotra, mAtA-pitAnAM nAma, AyuSa, varNa, zarIranuM mAna, paraspara aMtara, dIkSA paryAya ane gati-e sarva Apa kaho." bhagavAne kahyuM- "he cakrI ! A bharatakhaMDamAM mArI pachI bIjA trevIsa ahito thaze ane tArA sivAya bIjA agiyAra cakravartI thaze. temAM vIsamA ane bAvIsamA tIrthaMkaro gautamagotrI thaze ane bIjA kAzyapagotrI thaze tathA te sarve mokSagAmI thaze. ayodhyAmAM jitazatru rAjA ane vijayArANInA - 51 - - Trishashti Shalaka Purush
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth putra bIjA ajita nAme tIrthakara thaze, temanuM botera lakSa pUrvanuM AyuSya, suvarNanA jevI kAMti, ane sADAcAraseM dhanuSanI kAyA thaze ane teo pUrvAge uNA lakSa pUrvanA dIkSA paryAyavALA thaze. mArA ane ajitanAthanA nirvANakALamAM pacAsalAkha koTi sAgaropamanuM aMtara che. zrAvastI nagarImAM jitArI rAjA ane senArANInA putra trIjA saMbhava nAme tIrthaMkara thaze, temano suvarNanA jevo varNa, sATha lAkha pUrvanuM AyuSya ane cAraseM dhanuSa UMcuM zarIra thaze, teo cAra pUrvAge hIna lAkha pUrvano dIkSA paryAya pALaze ane ajitanAtha tathA temanA nirvANa vacce trIsa lAkha karoDa sAgaropamanuM aMtara thaze. vinItApurImAM saMvararAjA ane siddhArthA rANInA putra cothA abhinaMdana nAme tIrthakara thaze, temanuM pacAsa lAkha pUrvanuM AyuSa, sADAtraNaseM dhanuSanI kAyA ane suvarNa jevo varNa thaze; temano dIkSA paryAya ATha pUrvAge nyUna lAkha pUrvano thaze ane daza lAkha karoDa sAgaropamanuM aMtara thaze. te ja nagarImAM megharAjA ane maMgalA rANInA putra sumati nAme pAMcamA tIrthaMkara thaze; temano suvarNa jevo varNa, cALIsa lakSa pUrva AyuSa ane traNaseM dhanuSanI kAyA thaze; vrata paryAya dvAdaza pUrvAge uNa lAkha pUrvano thaze ane aMtara nava lAkha koTi sAgaropamanuM thaze. kauzAMbI nagarImAM vararAjA ane susImA devInA putra padmaprabha nAme chaThThA tIrthakara thaze; temano raktavarNa, trIsa lakSa pUrva AyuSa ane aDhIse dhanuSanI kAyA thaze; emano vrataparyAya soLa pUrvAge nyUna lAkha pUrvano ane aMtara nevuM hajAra koTi sAgaropamanuM thaze. vArANasI nagarImAM pratiSTha rAjA ane pRthvI rANInA putra supArzva nAme sAtamA tIrthaMkara thaze; temanI suvarNa jevI krAMti, vIsa lakSa pUrva AyuSya ane baso dhanuSyanI kAyA thaze; emano vrataparyAya vIsa pUrvAge nyUna lAkha pUrvano ane nava hajAra koTi sAgaropamanuM aMtara thaze. caMdrAnana nagaramAM mahAsena rAjA ane lakSmaNA devInA putra caMdraprabha nAme AThamA tIrthaMkara thaze, temano zvetavarNa, daza lakSa pUrva AyuSa ane doDhaso dhanuSanI kAyA thaze tathA vrataparyAya covIsa pUrvAge hIna lakSapUrva ane navase koTi sAgaropamanuM aMtara thaze. kAkaMdI nagarImAM sugrIva rAjA ane rAmAdevInA putra suvidhi nAme navamA tIrthaMkara thaze. temano zvetavarNa, be lakSa pUrva AyuSa ane ekaso dhanuSanI kAyA thaze, vrataparyAya aThyAvIsa pUrvAge hIna lakSa pUrva ane nevuM koTI sAgaropamanuM aMtara thaze; bhaddilapuramAM daDharatha rAjA ane naMdA devInI putra zItaLa nAme dazamA tIrthaMkara thaze. temano suvarNanA jevo varNa, lakSa pUrvanuM AyuSa, nevuM dhanuSanI kAyA, pacIsa hajAra pUrvano vrataparyAya ane nava koTI sAgaropamanuM aMtara thaze. siMhapuramAM viSNu rAjA ane viSNu putra zreyAMsa nAme agiyAramA tIrthaMkaranI suvarNa jevI krAMti, eMzI dhanuSanI kAyA, corAzI lakSa varSanuM AyuSya, ekavIsa lAkha varSano vrataparyAya tathA chatrIsa hajAra ane chAsaTha lAkha varSe tathA so sAgaropame nyUna eka karoDa sAgaropamanuM aMtara thaze; caMpApurImAM vasupUjya rAjA ane jayAdevInA putra vAsupUjya nAme bAramA tIrthaMkara thaze; temano raktavarNa, botera lAkha varSanuM AyuSya ane sittera dhanuSa pramANa kAyA thaze; emano coppana lAkha varSano dIkSA paryAya ane cokhkhana sAgaropamanuM aMtara thaze. kAMpilya nAme nagaramAM kRtavarmA rAjA ane zyAmAdevInA putra vimala nAmanA teramA tIrthaMkara thaze; temanuM sATha lAkha varSanuM AyuSya, suvarNanA jevo varNa ane sATha dhanuSanI kAyA thaze; emane vratamAM paMdara lakSa varSa vyatIta thaze ane vAsupUjya tathA temanA mokSamAM trIsa sAgaropamanuM aMtara thaze. ayodhyAmAM siMhasena rAjA ane suyazAdevInA putra anaMta nAme bhagavAna caudamA tIrthaMkara thaze; temanI suvarNanA jevI kAMti trIsa lAkha varSa AyuSya ane pacAsa dhanuSa unnata kAyA thaze; emano sADAsAta lAkha varSano vrataparyAya tathA vimalanAtha ane temano mokSa vacce nava sAgaropamanuM aMtara thaze. ratnapuramAM bhAnurAjA ane suvratA devInA putra dharma nAme paMdaramA tIrthaMkara thazeH temano suvarNano deha daza lAkha varSanuM AyuSya ane pistAlIsa dhanuSanI kAyA thazeH emano aDhI lAkha varSano vrata paryAya ane anaMtanAtha tathA temanA mokSa vacce 1 corAsI lAkha varSa Trishashti Shalaka Purush - 52 -
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth cAra sAgaropamanuM aMtara thaze. gajapura nagaramAM vizvasena rAjA ane acirAdevInA putra zAMti nAme soLamA tIrthakara thaze, temano suvarNa varNa, eka lAkha varSanuM AyuSya, cALIza dhanuSanI kAyA, pachI gajapuramAM zrarAja ane zrIdevI rANInA putra kuMthu nAmanA sattaramA tIrthaMkara thaze; temano suvarNa jevo varNa, paMcANuM hajAra varSanuM AyuSya ane pAMtrIsa dhanuSanI kAyA thaze; emano vrataparyAya -vIza hajAra ane sADA sAtaso varSano ane zAMtinAtha tathA temanA mokSamAM artha palyopamanu aMtara thaze. te ja gajapura nagaramAM sudarzana rAjA ane devI rANInA ara nAme putra aDhAramA tIrthaMkara thaze; temanI survaNa jevI krAMti, corAzI hajAra varSanuM AyuSya ane trIza dhanuSanI kAyA thaze; emano vrataparyAya ekavIza hajAra varSa ane kuMthunAtha tathA temanA nirvANamAM eka hajAra koDa varSe juna palyopamanA cothA bhAganuM aMtara thaze. mithilA nagarImAM kuMbharAjA ane prabhAvatI devInA putra mallInAtha ogaNIsamA tIrthaMkara thaze; temano nIlavarNa, paMcAvana hajAra varSanuM AyuSa e paccIza dhanuSanI kAyA thaze; emano vrataparyAya copana hajAra navaso varSa tathA mokSamAM eka hajAra koTavarSanuM aMtara thaze. rAjagRha nagaramAM sumitra rAjA ane padmAdevInA putra munisuvrata nAme vazamAM tIrthakara thaze; temanI kRSNavarNa, trIza hajAra varSanuM AyuSa ane vIza dhanuSanI kAyA thaze. emano vrataparyAya sADA sAta hajAra varSa ane mokSamAM copana lAkha varSanuM aMtara thaze. mithilA nagarImAM vijaya rAjA ane vaprAdevInA putra nami nAme ekavIsamA tIrthaMkara suvarNa jevA varNavALA, daza hajAra varSanA AyuvALA ane paMdara dhanuSanI kAyAvALA thaze; emano vrataparyAya aDhI hajAra varSa ane munisuvrata tathA temanA mokSamAM cha lAkha varSanuM aMtara thaze. zauryapuramAM samudravijaya rAjA ane zivAdevInA putra nemi nAme bAvIsamA tIrthaMkara thaze; temano zyAma varNa, hajAra varSanuM AyuSa ane daza dhanuSanI kAyA thaze. emano vrataparyAya sAtaze varSa ane naminAtha tathA temanA mokSamAM pAMca lAkha varSanuM aMtara thaze. vArANasI (kAzI) nagarImAM azvasena rAjA ane vAyArANInA putra pArzvanAtha nAme trevIsamA tIrthaMkara thaze; temano nIlavarNa, so varSanuM AyuSa ane nava hAthanI kAyA thaze; emano vrataparyAya sittera varSa ane mokSamAM tyAsI hajAra ane sADA sAta varSanuM aMtara thaze; kSatriyakuMDa grAmamAM siddhArtha rAjA ane trizalA devInA putra mahAvIra nAme covIsamA tIrthaMkara thaze; temano suvarNa jevo varNa, bahotera varSanuM AyuSya ane sAta hAthanI kAyA thaze; emano vrataparyAya betALIsa varSa ane pArzvanAthanA mokSa tathA temanA mokSa vacce aDhIseM varSanuM aMtara thaze. puMDarIka vagere gaNadharothI parivarelA RSabhasvAmI vihAranA miSathI pRthvIne pavitra karatAM tyAMthI cAlI nIkaLyA. kozala dezanA lokone putranI jema kRpAthI dharmamAM kuzaLa karatA, jANe paricayavALA hoya tema magadha dezanA lokone tapamAM pravINa karatA, kamalanA kozane sUrya jema vikasvara kare tema kAzI dezanA lokone prabodha karatA, samudrane caMdranI jema dazArNa dezane AnaMda ApatA, mUcha pAmelAne sAvadhAna karatA hoya tema cedI dezane saceta (jJAnavALo) karatA, moTA vatso (baLado) nI jema mAlava dezanI pAse dharmadhurAne vahana karAvatA, devatAonI jema gurjara dezane pAparahita AzayavALo karatA ane vaidyanI jema saurASTra dezavAsIne paTu (sAvadhAna) karatA mahAtmA RSabhadeva zatruMjaya parvate AvyA. tyAM devatAoe tatkALa banAvelA samavasaraNamAM sarvahitakArI prabhu beThA ane dezanA ApavA lAgyA. ekadA bIje vihAra karavAnI icchAthI jagadgurue gaNadharamAM puMDarIka gaNadharane AjJA karI ke "he mahAmuni ! ame ahIMthI bIje vihAra karIzuM ane tame koTi muni sAthe ahIM ja raho. A kSetranA prabhAvathI parivAra sahita tamane thoDA kALamAM kevaLajJAna utpanna thaze ane zailezI dhyAnane karatA - 53 - Trishashti Shalaka Purush
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth tame parivAra sahita A ja parvata upara mokSa prApta karazo' prabhunI e AjJA aMgIkAra karIne saMvegavALA teo prabhunA jevI madhura vANIthI bIjA zramaNo pratye pramANe A kahevA lAgyA- puMDarIka gaNadharanuM nirvANa : "he munio ! jayanI icchAvALAone sImADAnI bhUmine sAdhanAra killAnI jema mokSanI icchAvALAone A parvata kSetranA prabhAvathI siddhine ApanAro che, to have ApaNe muktinA bIjA sAdhana rUpe saMlekhanA karavI joIe. te saMlekhanA dravyathI ane bhAvathI ema be prakAranI che. sAdhuoe sarva prakAranA unmAda ane mahAroganA nidAnanuM zoSaNa karavuM te dravya saMlekhanA kahevAya che, ane rAga, dveSa, moha ane sarva kaSAyarUpa svAbhAvika zatruono viccheda karavo te bhAva saMlekhanA kahevAya che. e pramANe kahIne puMDarIka gaNadhare koTi zramaNonI sAthe prathama sarva prakAranA sUkSma ane bAdara aticAranI AlocanA karI ane pachI ati zuddhine mATe pharIthI mahAvratanuM ArohaNa karyuM, kAraNa ke vastrane be-traNa vakhata dhovuM te jema vizeSa nirmaLatAnuM kAraNa che, tema aticArathI vizeSa rIte zuddha thavuM te vizeSa nirmaLatAnuM kAraNa che. pachI "sarva jIvo mane kSamA karo, huM sarvanA aparAdha khamuM chuM, mAre sarva prANIonI sAthe maitrI che, koInI sAthe mAre vera nathI' evI rIte kahIne AgAra rahita ane duSkara evuM vicarima anazana vrata temaNe sarva zramaNonI sAthe grahaNa karyuM. kSapaka zreNImAM ArUDha thayelA te parAkramI puMDarIka gaNadharanA sarva ghAtakarmo jIrNa doraDAnI jema cotaraphathI kSaya thaI gayAM. bIjA sarva sAdhuonA ghAtakarma paNa tatkALa kSaya thaI gayAM, kAraNa ke tapa sarvane sAdhAraNa che. eka mAsanI saMlekhanAne aMte caitra mAsanI pUrNimAne divase prathama puMDarIka gaNadharane kevaLajJAna thayuM ane pachI bIjA sarva sAdhuone kevaLajJAna thayuM. zukla dhyAnane cothe pAye sthita thayelA te ayogIo bAkI rahelA aghAtI karmano kSaya karI mokSapada pAmyA. te vakhate devatAoe svargamAMthI AvIne marudevInI jema bhaktithI temanA mokSagamanano utsava karyo. bhagavAna RSabhasvAmI jema prathama tIrthaMkara thayA tema e parvata paNa tyArathI prathama tIrtharUpa thayo. eka sAdhu siddha thAya te sthAna paNa pavitra tIrtha kahevAya che, to jyAM saMkhyAbaMdha maharSio siddha thayA tenI pavitratAnI utkRSTatA vize zuM kahevuM ? e zatruMjaya giri upara rAjAe meru parvatanI cUlikAnI spardhA karanAruM ratna zilAmaya eka caitya karAvyuM ane aMtaHkaraNanI madhyamAM cetanAnI jema tenI madhye puMDarIkajInI pratimA sahita bhagavaMta RSabhasvAmInI pratimA sthApanA karI. bhagavAn RSabhadevajI judA judA dezamAM vihAra karIne, cakSudAnathI aMdhanI jema bhAvi prANIone bodhibIja (samakita)nA dAnathI anugraha karatA hatA. kevaLajJAna thayuM tyArathI mAMDIne prabhunA parivAramAM corAsI hajAra sAdhuo, traNa lAkha sAdhvIo, traNa lAkhane pacAsa hajAra zrAvako, pAMca lAkhane coppana hajAra zrAvikAo, cAra hajAra sAtasone pacAsa cauda pUrvI, nava hajAra avadhijJAnI, vIsa hajAra kevaLajJAnI, ane chaso vaikriyalabdhivALA, bAra hajArane sADAchaso mana:paryavajJAnI, teTalA ja vAdIo, ane bAvIsa hajAra anuttara vimAnavAsI mahAtmAo thayA. vyavahAramAM jema prajAnuM sthApana karyuM hatuM tema Adi tIrthakare dharmamArgamAM e pramANe caturvidha saMghane sthApana karyo. dIkSA samayathI lakSa pUrva gayA te samaye potAno mokSakALa jANI e mahAtmA prabhu aSTApada tarapha padhAryA. te parvatanI najIka AvelA prabhu sahita mokSa rUpI mahelanAM pagathiyAM jevA te parvata upara caDyA. tyAM daza hajAra munionI sAthe bhagavate caturdaza tapa (cha upavAsa) karIne pAdapopagamana anazana karyuM. vizvapati prabhune AvI rIte rahelA jANIne parvatapAlakoe te vRttAMtanuM tarata ja bharata rAjAne nivedana karyuM. prabhue caturvidha AhAranuM pratyAkhyAna karyAnuM sAMbhaLIne jANe aMtaHkaraNamAM zalya peThuM hoya Trishashti Shalaka Purush - 54 -
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth tema bharatarAjA zokathI pIDita thayA ane vRkSa jema jaLabiMdune mUke tema ghaNA zokarUpI agnithI pIDita thayelA teo azrujaLa choDavA lAgyA. pachI durvAra duHkhathI pIDita thayelA teo aMtaHpura parivAra sahita pAdacArIpaNe aSTApada tarapha cAlyA. raste kaThora kAMkarAne paNa temaNe gaNyA nahIM, kAraNa ke harSanI jema zokathI paNa vedanA jaNAtI nathI. kAMkarAthI dabAyelA temanAM caraNamAMthI rudhiranI dhArA thavA lAgI, tethI jANe aLatAnA cihnavALI hoya tevI tenA caraNanAM pagalAMnI paddhati paDatI gaI. parvata upara caDavAmAM eka kSaNa vAra paNa gatimAM vidana na thAo ema dhArI teo sAmA AvelA lokone paNa gaNatA nahotA. tenA mAthA upara chata hatuM to paNa te ghaNA tapta thaIne cAlatA hatAM, kAraNa ke manano tApa avRtavRSTithI paNa zAMta thato nathI. zokamAM grasta thayelA cakrI hAthano Teko ApanArA sevakone paNa mArgamAM ADA AvelAM vRkSonI zAkhAnA prAMta bhAganI jema dUra karatA hatA. saritAnA vistAramAM cAlatI nAva jema tIranAM vRkSone pAchaLa kare tema AgaLa cAlatA chaDIdArone teo vegathI pAchaLa karatA hatA. cittanA veganI jema cAlavAmAM utsuka evA te pagale pagale khalanA pAmatI cAmaradhAriNInI rAha paNa jotA nahotA. vege cAlavAthI UchaLI UchaLIne chAtI upara athaDAvAne lIdhe tUTI gayelA motInA hArane paNa teo jANatA nahotA. prabhunA dhyAnamAM tenuM mana hovAthI teo pAse rahelA giripAlakone pharI pharIne prabhunI vArtA pUchavA mATe chaDIdAra pAse bolAvatA hatA. dhyAnamAM rahelA yogInI jema te rAjA bIjuM kAMI jotA nahotA ane koInuM vacana sAMbhaLatA nahotA, phakta prabhunuM ja dhyAna karatA hatA. vega vaDe mArgane jANe TUMko nAno karyo hoya tema pavananI jema kSaNa vAramAM teo aSTApada najIka AvI pahoMcyA. sAdhAraNa mANasanI jema pAdacArI chatAM parizramane jANanArA cakrI aSTApada upara caDyA. zoka harSathI Akula thayelA temaNe paryakAsane beThelA jagatpatine joyA. prabhune pradakSiNA daI, vaMdana karI, dehanI chAyAnI jema paDakhe besI cakravartI upAsanA karavA lAgyA. prabhano Avo prabhAva vartatA chatAM indro upara kema besI rahyA che !' ema jANyuM hoya tema te samaye IndranAM Asano calAyamAna thayAM. avadhijJAne AsanakaMpanuM kAraNa jANI cosaTha Indro te vakhate prabhunI pAse AvyA. jagatpatine pradakSiNA karI, viSAda pAmI jANe oLakhI lIdhA hoya tema bhagavaMtanI pAse teo beThA. A avasarpiNInA trIjA ArAnA navANuM pakSa bAkI rahyA hatA tyAre mAghamAsanI kRSNa trayodazInA pUrvAnta, abhijitanakSatramAM caMdrano yoga Avyo hato te samaye paryakAsane beThelA te mahAtmA prabhue bAdara kAyayogamAM rahI bAdara manayoga ane bAdara vacanayogane saMdhI dIdhA. pachI sUkSma kAyayogano Azraya karI bAdara kAyayoga, sUkSma manayoga tathA sUkSma vacanayogane saMdhyA. chevaTe sUkSma kAyayogano paNa asta karIne sUkSmakriya nAmanA zukladhyAnanA trIjA pAyAnA aMta prApta thayA. te pachI ucchinnakriya nAmano zukladhyAnano cotho pAyo, jeno pAMca hastAkSaranA uccAra jeTalo ja mAtra kALa che teno Azraya karyo. pachI kevaLajJAnI, kevaLadarzanI, sarva duHkhathI rahita, aSTakarma kSINa karI sarva arthane niSThita (siddha) karanAra, anaMta vIrya, anaMtasukha ane anaMta RddhivaMta-prabhu baMdhanA abhAvathI eraMDaphaLanA bIjanI jema urdhva gativALA thaIne, svabhAvathI sarala evA mArga vaDe lokAgrane prApta thayA. daza hajAra zramaNone paNa anazanavrata laI kSapaka zreNImAM AphTa thatAM kevaLajJAna utpanna thayuM ane mana vacana kAyAnA yogane sarva prakAre saMdhI teo paNa svAmInI jema tatkALa parama padane pAmyA. prabhunA nirvANa kalyANaka samaye, sukhanA lezane paNa nahIM jonArA nArakIono paNa kSaNa vAra duHkhAgni zAMta thayo. te samaye mahAzokathI AkrAMta thayelA cakravartI vajathI parvatanI jema tatkALa mUcchita thaI pRthvI upara paDyA. bhagavaMtanA virahanuM moTuM duHkha AvI paDyuM, paraMtu te samaye duHkha zithila thavAmAM kAraNarUpa rudanane koI jANatuM nahotuM, tethI cakrIne e jaNAvavA mATe tathA tene hRdayano khulAso - 55 rea Trishashti Shalaka Purush
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth thavA mATe indra cakrIne pAse besI moTo pokAra karI rudana karyuM. IndranI pachavADe sarva devatAoe paNa rudana karyuM kAraNa ke tulya duHkhavALA prANIonI sarakhI ja ceSTA thAya che. e sarvanuM rudana sAMbhaLI, saMjJA pAmI cakrIe paNa jANe brahmAMDane phoDI nAkhatA hoya tevo UMce svare AkraMda karyo. moTA pravAhanA vegathI jema pALano baMdha tUTI jAya tema evA rudanathI mahArAjAnI moTI zokagraMthi paNa tUTI gaI. te samaye deva, asura ane manuSyonA rudanathI jANe traNa lokamAM karuNarasa eka chatravALo (rAjA) thayo hoya tema jaNAvA lAgyuM. tyArathI mAMDIne jagatamAM prANIone zokasaMbhava samaye zokazalyane vizalya karanAra rudanano pracAra pravaryo. bharatarAjA svAbhAvika dhairyane paNa choDI daI, duHkhita thaI, tiryaMcone paNa rovarAvatA, A pramANe vilApa karavA lAgyAH- he jagabaMdhu ! he kRpArasasAgara ! amane ajJane A saMsAra araNyamAM kema choDI do cho ? dIpaka sivAya jema aMdhakAramAM rahI na zakAya tema kevaLajJAnathI sarvatra prakAza karanArA tamArA sivAya ame A saMsAramAM kema rahI zakIzuM he paramezvara! chabastha prANInI jema tame mauna kema aMgIkAra karyuM che ! maunano tyAga karIne dezanA do; have dezanA ApI manuSyono zuM anugraha nahIM karo ? he bhagavAna ! tame lokAgramAM jAo cho tethI bolatA nathI, paNa mane duHkhI jANIne A mArA baMdhuo paNa mane kema bolAvatA nathI ? paNa aho ! meM jANyuM ke teo to svAmInA ja anugAmI che to svAmI na bole tyAre teo paNa kema bole? aho ! ApaNA kuLamAM mArA sivAya bIjo koI Apano anugAmI nathI thayo evo nathI. traNa jagane rakSaNa karanArA Apa, bAhubalI vagere mArA nAnA bhAIo, brAhmI ane suMdarI baheno, puMDarIkAdika mArA putro, zreyAMsa vagere pautroe sarva karma rUpI zatrune haNI lokAgramAM gayA, te chatAM huM adyApi jIvitane priya mAnato jIvuM chuM ! AvA zokathI nirveda pAmelA cakrIne, jANe maravAne icchatA hoya tevA joIne indra bodha ApavAno AraMbha karyo- "he mahAsatva bharata ! ApaNA A svAmI pote saMsArasamudra tarI gayA che ane bIjAone temaNe tAryA che. kinArA vaDe mahAnadInI jema emaNe pravartAvelA zAsana vaDe saMsArI prANIo saMsArasamudra taraze. e prabhu pote kRtakRtya thayelA che ane bIjA lokone kRtArtha karavAne lakSa pUrva paryata dIkSAvasthAmAM rahelA che. he rAjA! sarva lokano anugraha karIne mokSasthAnamAM gayelA e jagatpatino zA mATe tame zoka karo cho? jeo mRtyu pAmIne mahA duHkhanA gRharUpa corAsI lakSayonimAM aneka vakhata saMcare che temano zoka karavo ghaTe, paNa mRtyu pAmI mokSasthAnamAM janArano zoka na ghaTe ! mATe he rAjA! sAdhAraNa mANasanI jema prabhuno zoka karatAM kema lAja pAmatA nathI ? zoca karanAra tamane ane zocanIya prabhune baMnene zoka ucita nathI. je eka vakhata paNa prabhunI dharmadezanA sAMbhaLe che te zoka ane harSathI jitAto nathI, to tame bahuvAra dezanA sAMbhaLyA chatAM kema jItAo cho ? moTA samudrane jema kSobha, meru parvatane kaMpa, pRthvIne udhvartana, vane kuMThatva, amRtane virasatA ane caMdrane jema uSNatA-e asaMbhavita che tema tamAre rudana karavuM te paNa asaMbhavita che. he parAdhipati ! tame dhIrA thAo ane tamArA AtmAne jANo, kema ke tame traNa jaganA prabhu ane eka dhIra evA bhagavaMtanA putra cho." evI rIte gotranA vRddha jananI jema indra prabodha karelA bharatarAjAe jaLa jema zItaLatAne dhAraNa kare tema potAnuM svAbhAvika dhairya dhAraNa karyuM. pachI indra tatkALa prabhunA aMganA saMskArane mATe upaskara lAvavA abhiyogika devatAne AjJA karI eTale teo naMdanavanamAMthI gozIrSa caMdananAM kASTho laI AvyA. IndranA AdezathI devatAoe gozIrSa caMdananAM kASThathI pUrva dizAmAM prabhunA dehane mATe eka goLAkAra citA racIpha IkvAku kuLamAM janmelA maharSione mATe dakSiNa dizAmAM bIjI trikoNAkAra citA racI ane bIjA sAdhuone mATe pAceya dizAmAM trIjI corasa citA khaDakI. pachI jANe puSkarAvarNamegha hoya tevA devatAonI pAse indra satvara kSIrasamudranuM jaLa magAvyuM. te jaLa vaDe bhagavaMtanA zarIrane snAna karAvyuM ane tenI upara gozISacaMdananA Trishashti Shalaka Purush -cha 56 -
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth rasathI vilepana karyuM. pachI haMsa lakSaNavALA (zveta) devaduSya vastrathI paramezvaranA zarIrane AcchAdana karyuM ane divya mANekanA AbhUSaNothI devAgraNI indra tene cotaraphathI vibhUSita karyuM. bIjA devatAoe bIjA muninAM zarIronI IndranI jema bhaktithI snAnAdika sarva kriyA karI. pachI devatAoe jANe judA judA lAvyA hoya tevA traNa jagatanAM sArA-sArA ratnothI sahastra puruSoe vahana karavA yogya traNa zibikAo taiyAra karI. Indra prabhunAM caraNane praNAma karI, svAmInA zarIrane mastaka para upADI zibikAmAM ArTsa karyuM. bIjA devoe mokSamArganA atithi evA IkvAku vaMzanA munionA zarIrane mastaka upara upADI bIjI zibikAmAM ane bIjA sarva sAdhuonA zarIrane trIjI zibikAmAM sthApana karyAM. prabhunA zarIravALI zibikAne indra pote vahana karI ane bIjA munionI zibikAone devatAoe upADI. te vakhate apsarAo eka tarapha tAlabaMdha rAsaDA letI hatI ane eka tarapha madhura svarathI gAyana karatI hatI. zibikAnI AgaLa devatAo dhUpiyAM laIne cAlatA hatA. dhUpiyAnA dhumADAnA miSathI jANe teo zokathI athupAta karatA hoya tevA jaNAtA hatA. koI devatAo zibikA upara puSpo nAkhatA hatA; koI zeSa tarIke te puSpone grahaNa karatA hatA; koI AgaLa devaduSya vastronA toraNa karatA hatA; koI yakSakadamathI AgaLa chaMTakAva karatA hatA; koI gophaNathI-pASANanI jema zibikA AgaLa ALoTatA hatA ane koI jANe mohacUrNa (mAjama)thI haNAyA hoya tema pAchaLa doDatA hatA. koI he nAtha ! he nAtha !' evA zabdo karatA hatA; "are ame maMdabhAgI mAryA gayA," ema bolI potAnA AtmAnI niMdA karatA hatAM; koI "he nAtha ! amane zikSA Apo' ema yAcanA karatA hatAM. koI ! "have amAro dharmasaMzaya koNa chedaze ?" ema bolatA hatA; "ame aMdhanI jema have kyAM jaIzuM !' ema bolI koI pazcAttApa karatA hatA; ane koI 'amane pRthvI mArga Apo' ema icchatA hatA. e pramANe vartana karatA ane vAjiMtro vagADatA devatAo tathA indra te zibikAne citA pAse lAvyA. tyAM kRtyajJa Indra putranI jema prabhunA dehane ghIme ghIme pUrva dizAnI ciMtAmAM mUkyo; bIjA devatAoe sahodaranI jema IkvAku kuLanA munionA zarIrane dakSiNa dizAnI citAmAM sthApana karyA ane ucitane jANanArA-bIjA sAdhuonA zarIrane pazcima dizAnI citAmAM sthApana karyA. pachI indranI AjJAthI agnikumAra devatAoe te citAomAM agni pragaTa karyo ane vAyukumAra devoe vAyu vikuryo, eTale cotarapha agni pragaTa thaIne baLavA lAgyo. devatAo citAmAM puSkaLa kapUra ane ghaDA bharI bharIne ghI tathA madha nAkhavA lAgyA. jyAre asthi sivAya bAkInI sarva dhAtuo dagdha thaI tyAre medhakumAra devatAoe kSIrasamudranA jaLathI citAgnine zAMta karyo. pachI potAnA vimAnamAM pratimAnI jema pUjA karavAne mATe saudharmedra prabhunI upalI jamaNI dADha grahaNa karI, IzAna Indra prabhunI upalI DAbI dADha grahaNa karI, amaredra nIcalI jamaNI dADha grahaNa karI, bali InTe nIcenI DAbI dADha grahaNa karI, bIjA Indroe prabhunA bAkInA dAMta grahaNa karyA ane devatAoe bIjAM asthi grahaNa karyA. te vakhate je zrAvako agni mAgatA hatA temane devatAoe traNa kuMDanA agni ApyA, te agni lenArA agnihotra brAhmaNo thayA. teo potAne ghera jaI prabhunA citAgnine nitya pUjavA lAgyA ane dhanapati jema nirvAta pradezamAM rAkhI lakSadvIpanuM rakSaNa kare, tema teo tenuM rakSaNa karavA lAgyA. IkvAku vaMzanA muniono citAgni zAMta thaI jato to tene svAmInA citAgnithI jAgRta karatA hatA ane bIjA munionA zAMta thayelA citAgnine ikvAkuLanA munionA citAgnithI pragaTa karatA hatA, paraMtu bIjA sAdhuonA citAgninuM bIjA be citAgni sAthe teo saMkramaNa karatA nahotA; te vidhi adyApi brAhmaNomAM pravarte che. keTalAka - 57 a - Trishashti Shalaka Purush
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth prabhunA citAgninI bhasma laIne bhaktithI te bhasmane vaMdana karatA hatA ane zarIra coLatA hatA; tyAMthI bhasmabhUSaNadhArI tApaso thayA. pachI jANe aSTApadagirinA navAM traNa zikharo hoya tevA te citAsthAne devatAoe ratnanA traNa stUpa (derIo) karyA. tyAMthI teoe naMdIzvaradvIpe jaI zAzvata pratimA samIpe aSTAbdikA utsava karyo ane pachI Indra sahita sarva devatAo potapotAne sthAne gayA. tyAM te Indro potapotAnA vimAnomAM sudharmAsabhAnI aMdara mANavaka staMbha upara vijaya goLa DAbalAmAM prabhunI dADhone AropaNa karIne pratidivasa tenI pUjA karavA lAgyA. tenA prabhAvathI temane haMmezA vijaya maMgaLa thavA lAgyuM. bharatarAjAe prabhunA saMskAra samIpanI bhUmi upara traNa gAu UMco ane jANe mokSamaMdiranI vedikA hoya tevo siMhaniSadyA nAme prAsAda ratnamaya pASANathI vAddhakaratna pAse karAvyo. tenI cotarapha prabhunA samavasaraNanI jema sphaTika ratnanA cAra ramaNIka dvAra karAvyA, ane te dareka dvAranI baMne tarapha kSmInA bhaDAranI javA ratnacaMdananA soLa kaLazo racAvyA. dareka dvAre jANe sAkSAt puNyavallI hoya tevA soLa soLa ratnamaya toraNo racAvyAM, prazasti lipinA jevI aSTamAMgalikanI soLa soLa paMktio racI ane jANe cAra dikSALonI sabhA tyAM lAvyA hoya tevA vizALa mukhamaMDapo karAvyA. te cAra mukhamaMDaponI AgaLa cAlatAM zrI vallImaMDapanI aMdara cAra prekSAsadana maMDapo karAvyA, te prekSAmaMDaponI vacamAM sUryabiMbane upahAsya karanArA vajaya akSavATa racyA ane dareka akSavATanI madhyamAM kamalamAM karNikAnI jema eka eka manohara siMhAsana racyuM. prekSAmaMDapanI AgaLa ekeka maNipIThikA racI; tenI upara ratnanA manohara caityastUpa racyA ane te dareka caityastUpamAM AkAzane prakAza karanArI dareka dizAe moTI maNipIThikA racI. te maNipIThikAnI upara caityastUpanI sanmukha pAMcaseM dhanuSyanA pramANavALI ratnanirmita aMgavALI, RSabhAnana, vardhamAna, caMdrAnana, vAriSaNa e nAmanI cAra, paryakAsane beThelI, manohara, netrarUpI poyaNAne caMdrikA samAna, naMdIzvara mahAdvIpanA caityanI aMdara che tevI, zAzvata jina pratimAo racAvIne sthApana karI. te dareka caityastUpanI AgaLa amUlya mANikyamaya vizALa evI suMdara pIThikAo racI. te dareka pIThikA upara eka eka caityavRkSa racyuM. dareka caityavRkSanI pAse bIjI ekeka maNipIThikA racI ane tenI upara ekeka Indradhvaja racyo. jANe dareka dizAe dharme potAnA jayastaMbha AropyA hoya tevA te Indradhvaja jaNAtA hatA. dareka indradhvajanI AgaLa traNa pagathiyAM ane toraNovALI naMdA nAme puSkariNI (vAvaDI) racI. svaccha, zItaLa jaLathI bharelI ane vicitra kamaLothI zobhatI te puSkariNIo, dadhimukha parvatanA AdhArabhUta puSkariNI jevI manohara lAgatI hatI. te siMhaniSadyA nAmanA mahA cetyanA madhya bhAgamAM moTI maNipIThikA banAvI ane samavasaraNanI jema tenA madhya bhAgamAM vicitra ratnamaya eka devachaMdaka racyo. tenI upara vividha varNanA vastrano caMdaravo banAvyo, te akALe paNa saMdhyAsamayanAM vAdaLAMnI zobhA utpanna karato hato. te caMdaravAnI aMdara ane paDakhe vajamaya aMkuzo racyA hatA. tathApi caMdaravAnI zobhA to nirakuMza thaI rahI hatI. te aMkuzomAM kuMbhanI jevAM goLa ane AmaLAnAM phaLa jevAM sthaLa muktAphaLothI racelA amRtanI dhArA jevA hAra laTakatA hatA. te hAranA prAMta bhAgamAM nirmaLa maNimAlikA racI, te jANe traNa jagamAMhe rahelI maNionI khANomAMthI vAnakI lAvyA hoya tevI jaNAtI hatI. maNimAlikAnA prAMta bhAgamAM rahelI nirmaLa vajamAlikA, sakhIonI jema potAnI kAMtirUpa bhujAthI paraspara AliMgana karatI hoya tevI jaNAtI hatI. te caityanI bhIMtomAM vicitra maNimaya gavAkSa (gokhalA) racyA hatA, tenA prabhApaTalathI jANe temAMthI javanikA (paDadA) utpanna thayela hoya tevA jaNAtA hatA, temAM bhaLatA agaru dhUpanA dhumADA Trishashti Shalaka Purush - 58 -
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth te parvata upara navI utpanna thayelI nIlacUlikAnA bhramane ApatA hatA. have pUrvokta madhya devachaMdanI upara zailezI dhyAnamAM vartatI hoya tevI, dareka prabhunA potapotAnA dehanA mAna jevaDI, potapotAnA dehanA varNane dhAraNa karanArI, jANe dareka prabhu pote ja birAjelA hoya tevI - RSabhasvAmI vagere covIsa ahaMtonI nirmaLa ratnamaya pratimAo racIne sthApana karI. temAM soLa pratimA suvarNanI, be rAjavarta ratnanI (zyAma), be sphaTika ratnanI (ujjavaLa), be vaiDurya maNinI (nIla) ane be zoNa maNinI (rakta) hatI. te sarva pratimAonA rohitAkSa maNinA (rakta) AbhAsavALA aMkaratnamaya (zveta) nakho hatA, ane nAbhi, kezanA mULa, jihvA, tALuM, zrIvatsa, stanabhAga tathA hAthapaganAM taLiyAM-e suvarNanA (rakta) hatAM; pAMpaNo, AMkhanI kIkIo, vAMTAM, bhamara ane mastakanA keza ariSTaratnamaya (zyAma) hatAM; oSTha paravALAmaya (rakta) hatA; dAMta sphaTika ratnamaya (zveta) hatA, mastakano bhAga vajmaya hato; ane nAsikA aMdarathI rohitAkSa maNinA pratiseka (AbhAsa) vALI-suvarNanI hatI. pratimAnI dRSTio lohitAkSa maNinA prAMta bhAgavALI ane aMkamaNithI banAvelI hatI. evI rIte aneka prakAranA maNithI banAvelI te pratimAo atyaMta zobhatI hatI. te dareka pratimAnI pachavADe eka eka yathAyogya mAnavALI chatradhArAnI ratnamaya pratimA banAvI hatI ane te chatradhAra pratimAe kuTaMTaka puSpanI mALAe yukta motI tathA paravALA vaDe gUMthelA ane sphaTikamaNinA daMDavALA zveta chatra dharI rAkhyAM hatAM. dareka pratimAnI be bAjue ratnanI cAmara dharanArI be pratimAo ane AgaLa nAga yakSa, bhUta ane kuMDadhAranI be be pratimAo hatI. aMjali joDIne rahelI ane sarva aMge ujjavaLa evI te nAgAdika devonI ratnamaya pratimAo jANe tyAM teo pratyakSa beThA hoya tevI zobhatI hatI. devachaMdA upara ujjavaLa ratnanA covIsa ghaMTAo, saMkSipta karelA sUryabiMba jevA mANikyanAM darpaNo, tenI pAse yogya sthAne mUkela suvarNanI dIvIo, ratnanA karaMDiyA, nadInI bhamarInI jevI goLAkAra puSpasaMgerio, uttama aMgalUchaNA, AbhUSaNanA DAbalA, sonAnAM dhUpiyAM tathA AratIo, ratnonA maMgaLadIvA, ratnonI jhArIo, manohara ratnamaya thALo, suvarNanA pAtro, ratnanAM caMdanakaLazo, ratnanA siMhAsano, ratnamaya aSTamAMgalika suvarNanA telanA DAbalA, dhUpa rAkhavA mATe suvarNanA pAtro, suvarNanA kamalahastaka- e sarva covIse advaitanI pratimA pAse eka eka covIsa covIsa rAkhyAM hatAM. evI rIte nAnA prakAranAM ratnanuM ane trailokyamAM ati suMdara evuM te caitya bharatacakranI AjJA thatAM tatkALa sarva prakAranI kalAne jANanArA vAakiratne vidhi pramANe banAvI ApyuM. jANe mUrtimAna dharma hoya tevA caMdrakAMtamaNinAgaDhathI, tathA citramAM AlekhelA ihAmRga (nhAra), vRSabha, magara, turaMga, nara, kinnara, pakSI, bALaka, rUrUmRga, aSTApada, camarImRga, hAthI, vanalatA ane kamaLothI jANe ghaNAM vRkSovALuM udyAna hoya tevI vicitra ane adbhuta racanAthI te caitya adhika zobhatuM hatuM. tenI AsapAsa ratnanA staMbho goThavelA hatA. jANe AkAzagaMgAnI Urmio hoya tevI patAkAothI te manohara lAgatuM hatuM, UMcA karelA suvarNanA dhvajadaMDothI te unnata jaNAtuM hatuM. ane niraMtara prasaratA-dhvajAnI ghUgharIonA avAjathI vidyAdharonI strIonI kaTImekhalAnA dhvanine anusaratuM hatuM. tenI upara vizALa kAMtivALA padmarAgamaNinA IMDAMthI, jANe mANikya jaDelI mudrikAvALuM hoya tevuM te zobhatuM hatuM. koI ThekANe jANe pallavita hoya, koI ThekANe jANe bakhtaravALuM hoya, koI ThekANe jANe romAMcita thayuM hoya ane koI ThekANe jANe kiraNothI lipta hoya tevuM te jaNAtuM hatuM. gocaMdananA rasamaya tilakothI tene lAMchita kareluM hatuM. tenA caNataranA sAMdhesAMdhA evA meLavyA hatA ke jANe te eka pASANathI banAveluM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. te caityanA nitaMbabhAga upara vicitra ceSTAthI manohara lAgatI mANekanI pUtaLIo goThavelI hatI. tethI apsarAothI adhiSThita meru parvatanI jevuM te zobhatuM hatuM. tenA dvAranI baMne tarapha caMdana rasathI lIMpelA be kuMbho mUkelA hatA, tethI dvArasthaLamAM niSpanna thayelAM be puMDarIka kamaLathI B 59 za Trishashti Shalaka Purush
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth te aMkita hoya evuM lAgatuM hatuM. dhUpita karIne tirachI bAMdhelI laTakatI mALAothI te ramaNIka lAgatuM hatuM. pAMca varNanAM puSpathI tenA taLiyA upara suMdara pagara bharyA hatA; yamunA nadInI jema kaliMda parvata plAvita rahe tema kapUra, agara ane kastUrIthI banAvelA dhUpanA dhumADAthI haMmezAM te vyAsa rahetuM hatuM, AgaLa be bAjue ane pachavADe suMdara caityavRkSo tathA mANikyanI pIThikAo racelI hatI, tethI jANe AbhUSaNa dharyA hoya tevuM jaNAtuM hatuM, ane aSTApada parvatanA zikhara upara jANe mastakanA mugaTanuM mANikya bhUSaNa hoya tathA naMdIzvarAdinA caityonI jANe spardhA karatuM hoya tema ati pavitrapaNe te zobhatuM hatuM. te caityamAM bharatarAjAe potAnA navANuM bhAIonI divya ratnamaya pratimA besADI ane prabhunI sevA karatI evI eka potAnI pratimA paNa tyAM sthApita karI, bhaktimAM atRpti e paNa eka cihuna che. caityanI bahAra bhagavAnano eka sUpa (pagalAMnI derI) karAvyo ane tenI pAse potAnA navANuM bhAIonA paNa stUpa karAvyA. tyAM AvanArA purUSo gamanAgamana vaDe enI AzAtanA na kare evuM dhArIne loDhAnA yaMtramaya ArakSaka puruSo te ThekANe UbhA rAkhyA. e yaMtramaya loDhAnA puruSothI jANe maryalokanI bahAra te sthAna rahyuM hoya ema manuSyone agamya thaI paDyuM. pachI cakravartIe daMDaratna vaDe te parvatanA dAMtA pADI nAkhyA. tethI sarala ane UMcA staMbhanI peThe e parvata lokothI na caDI zakAya tevo thaI gayo. pachI mahArAjAe e parvatanI pharatA mekhalA jevA ane manuSyothI ullaMghana thaI zake nahIM evA eka eka yojanane aMtare ATha pagathiyAM banAvyAM. tyArathI e parvatanuM nAma paDyuM ane lokomAM te harAdri, kailAsa ane sphaTikAdri evA nAmathI paNa oLakhAvA lAgyo. evI rIte caitya nirmANa karI, temAM pratiSThA karI, caMdra jema vAdaLamAM praveza kare tema zveta vastra dhAraNa karI cakravartIe temAM praveza karyo. parivAra sahita pradakSiNA karI mahArAjAe pratimAone sugaMdhI jaLathI snAna karAvyuM. pachI mArjana karyuM, eTale te pratimAo ratnanA AdarzanI peThe adhika ujjavala thaI. pachI caMdrikAnA samUha jevA nirmaLa, gADha ane sugaMdhI gorUcaMdananA rasathI vilepana karyuM tathA vicitra ratnonA AbhUSaNa, uddAma divyamALAo ane devaduSya vastrothI arcana karyuM. ghaMTA vagADatA mahArAjAe teonI pAse dhUpa karyo, jenA dhumADAnI zreNIothI e caityano aMtabhaMga jANe nIlavallIthI aMkita hoya tevo jaNAvA lAgyo. tyAra pachI jANe saMsArarUpI zItathI bhaya pAmelAne mATe jvalaMto agnikuMDa hoya tevI kapUranI AratI utArI. evI rIte pUjana karI, RSabha svAmIne namaskAra karI, zoka ane bhayathI AkrAMta thaI cakravartIe A pramANe stuti karIaSTApadanA jinaprAsAdanI aMtargata covIza jinezvaronI stutiH kallANapaMcaehiM, neraiyANaM pi dukkhtviyaannN| diNNasuhassa suhAgara ! namo tumaM tijagadIsassa // he jagasukhAkara ! he trijagatpati ! pAMca kalyANakathI nArakIone paNa sukha ApanAra evA Apane huM namaskAra karuM chuM. sAmiya ! jagahiyakAraga ! viharateNaM tae imaM vissaM / diNavaiNA viva nihilaM, aNuggahiyamettha tamagasiyaM / / he svAmin ! sUryanI peThe vizvanuM hita karanArA tame haMmezAM vihAra karIne A carAcara jagata upara anugraha karyo che. ajjANajjajaNANaM, viharato tuM sayA smsuhaay| Trishashti Shalaka Purush - 60 a
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavao pavaNassa ya taha, parovayArAya hojja gaI // Arya ane anArya-e baMne uparanI prItithI tame cirakALa vihAra karatA, tethI pavananI ane tamArI gati paropakArane mATe ja che. aNNesiM viharaMto, uvayariuM Asi dIhakAlamiha / uvayArAya hi bhayavaM, muttIe kAsa samuvagao || 3 prabhu ! A lokamAM manuSyono upakAra karavAne mATe tame cirakALa vihAra karyo hato, paNa muktimAM tame kono upakAra karavAne mATe gayA ? bhavayA ahiTThiyaM jaM, loyaggaM ajja logavaramAsI / maccupahANo logo, tumai viNA esa saMjAo / / tame adhiSThita kareluM lokAgra (mokSa) Aja kharekhara lokAgra thayuM che ane tame choDI dIdhela A martyaloka kharekhara mRtyuloka (mRtyu pAmavA yogya) thayo che. ajjavi sakkhamasi tumaM, tesiM sabbhAvabhUsiya bhavINaM / logANuggahakaraNiM, saraMti je desaNaM tumha / / he nAtha ! jeo vizvane anugraha karanArI tamArI dezanAne saMbhAre che te bhavya prANIone hajI paNa tame sAkSAta ja cho. rUvatthaM pi jaNA je, jiNiMda ! jhANaM tumammi juMjaMti / paccakkhameva tANaM, jogINaM pi bhayavaM tuM si // Shri Ashtapad Maha Tirth jeo tamAruM rUpastha evuM dhyAna kare che tevA mahAtmAone paNa tame pratyakSa ja cho. paramesara ! saMsAraM, jahA asesaM caittha duhabhariyaM / taha nimmamovi cittaM, na cayasu kayAvi mama nUNaM // he paramezvara ! jevI rIte mamatArahita evA tame A sarva saMsArano tyAga karyo tevI rIte have kadApi mArA manano tyAga karazo nahIM. ia thuNiUNaM usahaM, pahuM tao jiNavare ya aNNevi / namiuM namiuM bharaho, pattegaM vaNNiuM laggo // 1 // evI rIte AdIzvara bhagavaMtanI stuti karIne bharata bIjA dareka jinezvarone namI-namIne pratyekanI stuti karavA lAgyA. 1 visayakasAyA ajiaM, vijayAmAyara sukukkhivarahasaM / jiyasattunariMdasuyaM, namAmi ajiyaM ajiyanAhaM // 2 // viSaya kaSAyathI ajita, vijayAmAtAnI kukSimAM mANikyarUpa ane jitazatru rAjAnA putra he jagatsvAmI ajitanAtha ! tame jaya pAmo. 2 bhavagayaNa pAragamaNe, sUraM seNoyarassa vararayaNaM / naravaijiyArijAyaM, saMbhavajiNaNAhamarihAmi ||3|| saMsArarUpI AkAzanuM atikramaNa karavAmAM sUryarUpa, zrIsenAdevInA udarathI utpanna thayelA ane jitArI rAjAnA putra-evA he saMbhavanAtha ! tamane huM namaskAra karuM chuM. 3 $ 61 sa Trishashti Shalaka Purush
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth. saMvaravaMsAbharaNaM, devo siddhatthapuvvadisibhANU / abhiNaMdaNajiNayaMdo, haNeu sai amha duriyAI // 4 // saMvara rAjAnA vaMzamAM AbhuSaNarUpa, siddhArthI devIrUpI pUrva dizAmAM sUrya samAna ane vizvane AnaMdadAyI evA he abhinaMdana svAmI ! tame amane pavitra karo. 4 jaya maMgalAmaNakumuya-caMdo mehaNNayAvaNi jalaharo / sumaI jiNiMdaNAho, jo bhaviyajaNa-maNa-duhaharaNo // 5 // megharAjAnA vaMzarUpI vanamAM megha samAna ane maMgaLAmAtA rUpI meghamAlAmAM motIrUpa evA he sumatinAtha! huM tamane namaskAra karuM chuM. 5 sAmi ! dharanariMdajalahi-soma ! susImAsarovarasaroya ! / paumappaha- titthayaro !, tubbhaM sayayaM namo atthu // 6 // dhararAjA rUpI samudrane caMdra samAna ane susImAdevI rUpI gaMgA nadImAM kamalasamAna evA che padmaprabhu! tamane huM namaskAra karuM chuM. 6 jiNavara-supAsa ! rakkhasu, puDhavImalayammi caMdaNasariccha ! / siriyapaiTThanivakulA''hAravaratthaMma ! amhe vi // 7 // zrI pratiSTha rAjAnA kuLarUpI gRhanA pratiSThAstaMbharUpa ane pRthvI mAtArUpa malayAcalamAM caMdana samAna he supArzvanAtha ! mArI rakSA karo. 7 mahaseNakulamayaMko !, lakkhamaNAkukkhimANasamarAla ! / bhayavaM caMdappahajiNa !, tArasu amhe bhavodahio / / 8 / / mahAsena rAjAnA vaMzarUpI AkAzamAM caMdra samAna ane lakSmaNA devInI kukSirUpI sarovaramAM haMsa samAna evA he caMdraprabhu ! tame amArI rakSA karo. 8 suggIvataNaya ! rAmA-devI-NaMdaNavaNuvvikappatarU ! / suvihijiNo majjha disasu, paramapayapayAsagaM maggaM // 9 // sugrIvarAjAnA putra ane zrIrAmAdevI rUpa naMdanavananI bhUmimAM kalpavRkSa rUpa evA he suvidhinAtha! amAruM zIdhra kalyANa karo. 9 sirisIyalo jiNeso, naMdAdevImaNaM buhi-maMyako / daDharahanariMdataNao, maNavaMchiyadAyago majjha // 10 // daDharatha rAjAnA putra, naMdAdevInA hRdayanA AnaMdarUpa ane jagatane AlAda karavAmAM caMdrasamAna evA he zItaLasvAmI ! tame amane harSakArI thAo. 10 siriviNhu mAutaNao, viNhunariMdakulamottiyAbharaNaM / nIseyasasiriramaNo, sijjaMso deu me mokkhaM // 11 // zrI viSNudevInA putra, viSNu rAjAnA vaMzamAM motI samAna ane mokSarUpa lakSmInA bharathAra evA he zreyAMsaprabhu ! tame kalyANane mATe thAo. 11 Trishashti Shalaka Purush - 62 -
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasupujjanariMdasuo, mAijayAhiyayapaMkayAicco / arihaMtavAsupujno, sinasTiri vinga manvALuM / / 42 / / vasupUjya rAjAnA putra, jayAdevI rUpa vidUra parvatanI bhUmimAM ratnarUpa ane jagatane pUjya evA he vAsupUjya ! tame mokSa lakSmIne Apo. 12 sAmANaNa-varacaMdo, kayavammanariMdasAgarasasaMko / ariho vimalajiNeso, hiyayaM vimalaM mahaMkuNau // / 13 / / kRtavarmA rAjAnA putra ane zyAmAdevI rUpa zamI vRkSamAMthI utpanna thayela agnisamAna evA he vimalasvAmI! tame amAruM mana nirmaLa karo. 13 sirisiMhaseNanaravai-kulamaMgaladIvago aNaMtajiNo / sunasADevIsUjjU, viyarasu bramha sumanaMta // 4 // siMhasena rAjAnA kuLamAM maMgaLadIpaka ane suyazA devInA putra he anaMta bhagavAn ! tame anaMta sukha Apo. 14 bhANunivahiyayacaMdo, suvayApuvvAyalesausiNaMsU / dhammajiNeso bhayavaM, viheu dhamme maI majjha / / 15 / / suvratA devIrUpa udayAcaLanI taTImAM sUryarUpa ane bhAnurAjAnA putra evA he dharmanAtha prabhu ! tame dharmane viSe mArI buddhi sthApana karo. 15 sirisaMtinAhajiNavara ! airAdevIvaraMgao bhavasu / nivavIsaseLanAda- vaMze ! maviyALa saMtigaro / / 6 / / Shri Ashtapad Maha Tirth vizvasena rAjAnA kuLamAM AbhUSaNa rUpa ane acirA devInA putra-he zAMtinAtha bhagavAn ! tame amArA karmanI zAMtine mATe thAo. 16 sirikuMthunAha ! bhayavaM ! sUranariMdakulagayaNatimirArI ! sirinALI- svimaLI !, nagnu sammadiyamayaLamalo // 7 // zUra rAjAnA vaMzarUpa AkAzamAM sUrya samAna, zrIdevInA udarathI utpanna thayelA ane kAmadevanuM unmathana karanArA-he jagatpati kuMthunAtha ! tame jaya pAmo. 17 devImANasahaMso, sudaMsaNanariMdacittaghaNamoro / titthayaro araNAho, deu mama bhavuttaraNavarayaM // 18 // sudarzana rAjAnA putra ane devI mAtArUpa zarad lakSmImAM kumuda samAna evA he aranAtha ! tame mane saMsAra taravA rUpa vaibhavane Apo. 18 kuMbhanaresasamuddA'mayakuMbho, mallinAhajiNacaMdo / devipahAvaijAo, disau sivaM kammakhayamallo // 19 // kuMbharAjArUpa samudramAM amRtakuMbha samAna, ane karmakSaya karavAmAM mahAmalla samAna evA prabhAvatI devIthI utpanna thayelA hai mallinAtha ! tame mokSalakSmI Apo. 19 B5 63 ta Trishashti Shalaka Purush
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth paumAvai devIsua ! sumittahimavaMtapommadaharUvo ! / muNisuvvayatittheso ! paNaI amhANa tumha siyA / / 20 / / sumitra rAjArUpI himAcalamAM padmadraha samAna ane padmAvatI devInA putra-he munisuvrata prabhu ! tamane huM namaskAra karuM chuM. 20 vappAdevIrohaNa-girirayaNa ! vijayanariMdakuladIva ! / vissanamaMsiyapayakaya ! namijiNavara ! desu mattisuhaM / / 21 / / vaprAdevIrUpa vakhANanI pRthvImAM vaksamAna, vijayarAjAnA putra ane, jemanAM caraNakamaLa jagatane namaskAra karavA yogya che evA he namiprabhu ! tamane namaskAra karuM chuM. 21 arihA ariTThanemI, samuddabhUvai samuddharayaNIso / asivANi sivAsUNa, hareu bhaviyANa namirANaM / / 22 / / samudra (vijaya)ne AnaMda karavAmAM caMdrarUpa, zivAdevInA putra ane parama dayALu evA he mokSagAmI ariSTanemi bhagavaMta! tamane huM namaskAra karuM chuM. 22 pAsajiNIsaradevo, vAmANanaMdaNo pasaMtagiro / rAyA'saseNataNuo, vigghaharo hojja amhANaM / / 23 / / azvasena rAjAnA kuLamAM cUDAmaNirUpa ane vAmAdevInA putra-evA he pArzvanAtha ! tamane namaskAra karuM chuM. 23 siddhatthabhUvataNao, tisalAhiyayasararAyahaMsasamo / caramajiNeso vIro, aNaMtamakkhayapayaM dejjA // 24 / / siddhArtha rAjAnA putra, trizalA mAtAnA hRdayanA AzvAsarUpa ane siddhi prAptinA arthane siddha karanArA he mahAvIra prabhu ! tamane vaMdana karuM chuM. 24 evI rIte pratyeka tIrthakarane stutipUrvaka namaskAra karIne mahArAjA bharata e siMhaniSadyA caityanI bahAra nIkaLyA ane priya mitranI peThe e suMdara caityane vAMkA vaLI pAchI najare jotAM jotAM aSTApada parvata uparathI nIce UtaryA. potAnuM mana te parvatamAM magna thayeluM hovAthI jANe vastrano cheDo bharAyo hoya tema ayodhyApati maMda maMda gatie ayodhyA tarapha cAlyA. zokanA pUranI jema sainyathI UDelI raja vaDe dizAone AkuLa karatA-zokArta cakrI ayodhyAnI samIpe AvI pahoMcyA jANe cakrInA sahodara hoya tema temanA duHkhathI atyaMta duHkhI thayelA nagarajanoe sAgRSTie joyelA mahArAjAe potAnI vinItAnagarImAM praveza karyo. pachI bhagavaMtane saMbhArI saMbhArIne vRSTi pachI avazeSa rahelA meghanI peThe azrujaLanA biMdune varasAvatA teo potAnA rAjamahelamAM peThA. dravya haraNa thayela puruSa jema dravyanuM ja dhyAna karyA kare, tema prabhurUpI ghana haraNa thayAthI temaNe UbhA rahetA, cAlatA, sUtA ane jAgatA, bahAra ne aMdara rAtadivasa prabhunuM ja dhyAna karavA mAMDyuM. bIjA hetuthI paNa potAnI pAse aSTApada parvata taraphathI AvanArA puruSone, teo jANe pUrvanI peThe prabhune mATe kAMI kahevA AvyA hoya tema mAnavA lAgyA. Trishashti Shalaka Purush - - 64 >>
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI zatruMjaya mAhAbhya che. prastAvanA : A graMthamAM zatruMjayanuM alaukika mAhAsya darzAvavAmAM AvyuM che. A graMtha mULarUpe savA lAkha zloka pramANa hato. tyArabAda manuSyone alpa AyuSyavALA jANIne zrI sudharmAsvAmIe temAMthI saMkSepa karI covIsa hajAra zloka pramANa karyuM. tyArabAda dhanezvarasUrie saraLa zailImAM samajAya tevuM saMkSipta zrI zatruMjaya mAhAbhya' vallabhIpuramAM racyuM, jemAMthI aSTApada viSayaka vigato atre saMpAdita karavAmAM AvI che. je anaMta, avyakta mUrtivALA, jagatanA sarva bhUta, bhaviSya ane vartamAna, arthathI mukta, sarvajJa, sarvadarzI, sarva janothI namaskAra karAyelA, sAdhusamUhe stuti karelA, kSaya nahi pAmanArA, sarva karmano kSaya karyo che jemaNe ane vANImArgathI jenuM svarUpa dUra che, tathA jeo prabaLa puNyathI prApta thAya che; evA zrImAnuM AdinAtha prabhu tamAruM sadA maMgala karo." he indrA have bharata cakravartI je rIte nirvANa padane pAme che te prasaMganuM suMdara caritra je karNane mATe amRta samAna che, tene tuM sAMbhaLa! tyArabAda te avasare somayazA vagerene pRthak pRthak dezanI soMpaNI karIne Azritone vize sAruM vAtsalya dhAraNa karanAra bharatezvare snehathI satkArapUrvaka te badhAyane vidAya karyA. ane bhojanavastrAdikathI sarva saMghanuM sanmAna karI bharata rAjAe pRthvIno bhAra potAnI bhujA para dhAraNa karyo. te arasAmAM bhagavAna zrI AdinAtha prabhu vihAra karatAM karatAM aSTApada giri upara samavasaryA. e zubha samAcAra udyAnapati pAsethI sAMbhaLIne bharatacakravartI prabhune vaMdana karavAnI IcchAthI tyAM aSTApada upara AvyA. zrI sarvajJaprabhunA mukhakamalathI dAnadharmano mahimA ane tenuM mahAna phaLa sAMbhaLIne cakravartIe prabhunAM caraNomAM vijJapti karI ke, "A saMyamI munio mArA dAnane grahaNa kare tema Apa pharamAvo." bharatanAM te vacanone sAMbhaLIne prabhu bolyA ke; "nirdoSa rAjapiMDa paNa munione kalpato nathI! mATe tenI prArthanA karavAthI saryuM A sAMbhaLIne bharate kahyuM, "svAmI! A jagatamAM mahApAtrarUpa to saMyamI munivaro che. jyAre temane mAruM dAna karbhe nahi, to mAre zuM karavuM?" te avasare indra bharatezvarane kahyuM, "he rAjA! jo tamAre dAna ApavuM hoya to guNothI upara sAdhu bhagavaMto pachI pAtra tarIke gaNAtA sAdharmika zrAvakone tame dAna Apo." prabhue nahi niSedha kareluM IndranuM te kathana sAMbhaLIne bharata ayodhyAmAM AvI nitya sAdharmika zrAvakone bhaktithI bhojana karAvavA lAgyA. 1. prabhuzrI mahAvIra bhagavaMta Indrane uddezIne prathama sargathI zatruMjayano mahimA varNavI rahyA che, tenA anusaMdhAnamAM varNana AgaLa vadhe che. Rushbhadev & Ashtapad Parvat Vol. Vi Ch. 36-G, Pg. 2447-2450 - 65 - Shri Shatrunjay Mahatmya
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth AvuM mahAbhojana thatuM sAMbhaLIne ghaNA loko bhojana karavA ekaThA thavA lAgyA. teonI moTI saMkhyA joI mugdhapaNAthI rasoIyAoe bharata rAjAne kahyuM ke; svAmI! "A zrAvaka che ke, A zrAvaka nathI' evo bheda amArAthI thaI zakato nathI.' te sAMbhaLI cakravartIe zrAvakonA kaMThamAM kAkiNIratnathI ratnatrayInI nizAnI tarIke dakSiNottara traNa rekhAo karI. 'tame jitAyA cho, ane bhaya varte che, mATe haNo nahi, haNo nahi" ema dararoja prAtaHkAle te zrAvakone bharata cakravartI potAne sUcanA karavA mATe kahetA, te mujaba te zrAvako niraMtara bharatezvarane jAgrata karatA hatA. te sAMbhaLIne tenA rahasyano vicAra karIne cakravartIe potAnI pramAditAno tyAga karavA mAMDyo. tyArathI teo traNa rekhAothI aMkita thayelA mAhaNa-brAhmaNanA nAmathI pRthvItalamAM prakhyAta thayA. tyAra bAda bharate aItuM, yati ane zrAvakadharmanA guNasamUhathI yukta cAra vedo te zrAvakone bhaNAvyA. bhagavaMta AdinAthanI jema dharma prarvatAvyo, tema bharatarAjAnI sAdharmika vAtsalyano krama tyArathI pravaryo. A bAju; zrI RSabhadeva bhagavAne pRthvI para vihAra karatAM caturvidha saMghanI sthApanA karI. eka lAkha, paMcAsI hajAra ane sADA chaso munio (1,85,650), traNa lAkha sAdhvIo (3,00000), traNa lAkha ane pacAsa hajAra (3,50,000) zuddha samyatvadhArI zrAvako, ane pAMca lAkha, copana hajAra zrAvikAo (5,54,000) A pramANe zrI RSabhadeva prabhuno kevaLajJAna utpanna thayA pachI teonA upadezathI pratibodha pAmelA caturvidha saMghano parivAra hato. traNa jagatanA prabhuzrI RSabhadevasvAmI eka lAkha pUrva sudhI vrata pALyA pachI, potAno mokSakALa samIpa jANI aSTApada parvata upara padhAryA. tyAM zuddha pradezamAM daza hajAra munionI sAthe jagata prabhue anazana vrata grahaNa karyuM. A samAcAra udyAnapatie kaMTha saMdhAvAthI askuTa zabdomAM bharatarAjA pAse jaIne kahyA. "prabhue anazana grahaNa karyuM che. te sAMbhaLIne kheda pAmelA bharatarAjA vAhana tathA parivArane mUkIne page ekadama cAlI nIkaLyA. potAnI pAchaLa doDatA sevakone paNa dUra choDatA, ane azrune varSAvatA, tathA kAMTA vagerene nahi gaNakAratA rata, tevI avasthAvALI strIonA samUhanI sAthe zoka sahita UMcA makAnanI jema aSTApada parvata upara AvyA. tyAM paryakAsanavALI sarva IndriyonA Amravane saMdhIne rahelA zrI RSabhadeva prabhune joIne azrujalathI yukta bharate prabhune vaMdana karyA. te samaye Asana calita thavAthI sarva indroe 5 Asana calita thavAthI sarva indroe paNa zokathI vyAkuLa banIne tyAM AvI prabhune pradakSiNA karI namana karyuM. * zrI RSabhadeva bhagavaMtanuM aSTApada parvata para nirvANa : A avasarpiNI kALanA suSama-duSama nAmanA trIjA ArAnAM nevyAzI pakhavADiyAM avazeSa rahetA, mAghamAsanI kRSNa trayodazI (vartamAnamAM poSa vadI-13)nA pUrvAkAle, candra abhijita nakSatramAM AvatAM, paryakAsane rahelA prabhu zrI RSabhadevasvAmI sthUla kAya, vApha ane cittanA yogane tyajIne, sUkSma kAyayogathI bAdarayogane saMdhI sUkSmakriya nAmanA zukladhyAnanA trIjA bhedane prApta thayA, pachI sUkSma kAyayogane paNa choDI daI ucchinnakriya nAme cothuM zukladhyAna pAmI prabhu lokAgrapadane-mokSane pAmyA. te samaye bAhubalI vagere munio paNa vidhipUrvaka zukladhyAnano Azraya karI te ja kSaNe avyayapadane prApta thayA. te kALe 2. samyagdarzana, jJAna, cAritrarUpa ratnatrayI. 3. 'tame kAmakrodhAdi zatruothI jitAyA cho, tamArA mAthA para karmarAjAno mahAbhaya vartI rahyo che; mATe tame tamArA AtmAne mA haNo! mA haNo!" e rIte zrAvako bharatezvarane niraMtara pratibodha kare che. Shri Shatrunjay Mahatmya - 66
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth prabhunAM nirvANa kalyANakanA samaye kSaNa vAra nArakIone paNa sukha thayuM, ane traNa jagatamAM udyota thaI rahyo. paMcatva pAmIne pAMcamI gatine prApta thayelA prabhune joI bharata rAjA apAra duHkhanA bhArathI mUccha pAmI pRthvI para paDI gayA. thoDI vAre sAvadhAna thaI temaNe AkraMda karavA mAMDyuM ke, "ahA! traNa jagatanA trAtA prabhu. bAhabalI vagere anujabaMdhuo. brAhmI ane suMdarI baheno. paMDarIka vagere putro, ane zreyAMsa vagere pautro karmarUpa haNI lokAgrane pAmyAM. tathApi jIvitamAM prItivALo huM bhArata adyApi jIvuM chuM." A pramANe AkraMda karatA bharatane joI indra zokathI rudana karavA mAMDyuM. eTale tyArathI rudana 'sakrandana" nAmathI prakhyAta thayuM. tyAra bAda IndranI pAchaLa devatAoe paNa rudana karavA mAMDyuM. te joI bharatarAjA rudanakriyAmAM kuzaLa thayA. tyArathI mAMDIne zokagraMthine bhedanAra tathA hRdaya ane netrane zodhanAra pUrve nahi dIThelo rudanano vyavahAra pravaryo. bharatanA moTA zabdapUrvakanA rudanathI bhUmi ane AkAzano bhAga paNa jANe zokAkula thaI gayo ane parvatanA paththara tUTavA lAgyA. tema ja jharaNAo jalarUpI AMsuonA pravAhane vahetAM karavA lAgyAM. ati zoka vaDe AkraMda thayelA hovAthI jANe maravAne icchatA hoya tevA bharatane joI temane bodha karavAne mATe Indra pavitra vANIthI A pramANe temane kahevA lAgyA. "traNa jagatanA svAmInA putra he bharata cakravartI! svAbhAvika dhairyane choDIne ajJajananI peThe zokathI Ama rudana kema karo cho ? je svAmI jagatanA AdhAra, jagatanI sthitinA karanAra, ane aharniza jagatane namavA yogya hatA, te prabhuno zoka karavAno kema hoya? arthAt te prabhu kema zocanIya hoya? jeNe anupama kAryo sAdhyAM che ane karmonA baMdhanano jeoe tyAga karyo che, evA mumukSu AtmAone mATe vizeSa rIte A prasaMga akhaMDa mahotsavarUpa gaNAya che, tema ja harSa ne zoka bane, svArthano ghAta karanArA ane pApabaMdhanane karAvanArA che; mATe buddhivAna evA tame tene choDI do ane punaHdheryane dhAraNa karo." A pramANe bharata cakravartIne AzvAsana ApI banne prabhunA aMgano saMskAra karavA mATe gozISa caMdananAM kASTho devatAonI pAse maMgAvyAM. pachI devatAoe prabhune mATe pUrva dizAmAM goLa, bIjA IkvAkuvaMzI munione mATe dakSiNa dizAmAM trikhUNI ane bAkInA sarva munio mATe cAra khUNAvALI citA racI. prabhunA zarIrane indra kSIrasamudranAM jalathI snAna karAvI ane vastrAbharaNathI zobhAvI zibikAmAM padharAvyuM. bIjA devatAoe IzvAkuvaMzanA munivaronAM zarIro bhaktithI bIjI zibikAmAM ane bAkInA sarva munionAM zarIrane trIjI zibikAmAM mUkyAM. keTalAka te avasare vAjiMtrone vagADatA hatA. keTalAka puSpavRSTi karatA hatA, keTalAka ucca svare gIta gAtA hatA ane keTalAka nRtya karatA hatA. A rIte utsava pravartI rahyo hato, te samaye devoe pUrva nirmita citAomAM te zarIrone padharAvyAM. eTale agnikumAra ane vAyukumAra devoe tatkALa te zarIrone prajvalita karyo. pachI meghakumAroe bAkI rahyAM che asthio jemAM evA te zarIrone jaLadhArAthI ThAryo. eTale sarva devatAoe prabhunAM ane bIjA munionAM dAMta ane asthi pota-potAnAM vimAnomAM pUjA karavA mATe pota-potAnI yogyatA pramANe grahaNa karyA, ane indroe prabhunI dADhone grahaNa karI. keTalAka zrAvakoe mAgaNI karavAthI devatAoe traNa kuMDano agni teone Apyo. tyArathI te zrAvako agnihotrI mAhaNa (brAhmaNa) kahevAyA. keTalAkoe te citAnI bhasmane bhaktithI vaMdana karyA, ane zarIre lagAvI, te kAraNe bhasmathI zobhatA zarIravALA teo tApasI kahevAyA. - 67 - - Shri Shatrunjay Mahatmya
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth siMniSadyA prAsAdanI sthApanA : tyArabAda te citAsthAnamAM traNa moTAM stUpone karIne sarva indroe naMdIzvara dvIpe jaI harSathI prabhunAM nirvANa kalyANakane anulakSIne aSTAbdika utsava karyo. tyAMthI pota-potAnAM sthAne AvI, te sarve devo, hRdayamAM prabhunuM smaraNa karatA vidananI zAMtine mATe bhagavaMtanAM asthinuM pUjana karavA lAgyA. ahIM citAnI najIkanI bhUmi para bharatarAjAe vArdhakIratnanI pAse eka suMdara prAsAda karAvyo. traNa koza UMcA ane eka yojana lAMbA pahoLA te prAsAdane toraNothI manohara cAra dvArA racAvyAM. te cAre kAranI pAse svargamaMDapa jevA maMDapo karyA. tenI aMdara pIThikA, devaccheda ane vedikA banAvyAM. temAM suMdara pIThikA para kamalAsana para rahelI ane ATha prAtihAryasahita ratnamaya cAra zAzvata ahaMtonI pratimAo bharata narezvare sthApanA karI. ane devachaMda upara potapotAnAM pramANa, lAMchana tathA varNasahita covIsa prabhunI maNiratnamaya pratimAo bharAvI. tyAM pratyeka pratimAnI upara bharatezvare traNa chatro, cAmaro, dhvajAo tema ja te prabhunI ArAdhanA karanArA yakSo ane kinnarone tyAM sthApita karyA. tyAra bAda tyAM bhArate potAnA pUrvajonI, baMdhuonI, tema ja brAhmI ane suMdarInI tathA bhaktithI namra evI potAnI mUrtine bhAvathI tyAM sthApana karI. te vizALa maMdiranI comera bharatezvare caityavRkSo, kalpavRkSo, sarovaro, kUvA, vAvaDIo tathA UMcAM vizrAMti sthAno karAvyAM. mUlamaMdiranI bahAra prabhu zrI RSabhadevasvAmIno UMco stUpa temaNe karAvyo. tenI AgaLa potAnA baMdhumunionAM tema ja anya munionAM maNisamUhamaya stUpo te avasare bharatanarezvare karAvyA. enI comera bhUcara manuSyothI durbhedya evA lokhaMDanA dvArapAlo karyA ane tyAM bharata cakravartInI AjJAthI maMdiranI rakSAne mATe adhiSThAyaka devatAo adhiSThita thayA. A pramANe siMhaniSadyA prAsAdane tyAM aSTApada parvata para vidhipUrvaka karAvIne bharatezvare temAM utsavapUrvaka sAdhumunivaronA samUhanI pAse pratimAono pratiSThA samAroha karAvyo. tyAra bAda pavitra tathA zveta vastrone dhAraNa karIne bharata rAjAe maMdiramAM praveza karyo ane traNa vakhata nisIhI kahIne, maMdiramAM prabhunI traNa vAra pradakSiNA karI. maMdiramAM rahela prabhu pratimAono bharatezvare pavitra evA jalathI abhiSeka karyo. komaLa vastrothI jANe sUryabiMbane tejasvI karatA hoya tema prabhu pratimAonuM bharata mahArAjAe aMgabhUMchaNa karyuM, tyAra bAda sugaMdhamaya jANe suMdara jyotsA samUha hoya tevA caMdanathI bharata narezvare prabhujIne potAnA yazathI pRthvIne vilepana karatA hoya tema vilepana karyuM. tema ja sugaMdhI evA vividha prakAranAM puSpothI temaNe prabhupUjana karyuM. A rIte aMgapUjA karyA bAda bharatezvare prabhupratimA samakSa jANe kasturInI vela karatA hoya tevI rIte dhUpa karyo. tyAra bAda prabhujIthI dUra jaIne sanmukha rahelA maNipITha para zuddha tAMdulo-akSatothI aSTamAMgalikone bharata cakravartIe AlekhyA ane phaLono samUha tyAM temaNe prabhujI samakSa mUkyo. tyAra bAda comera rahelA ajJAnarUpa aMdhakAranA samudAyane potAnA dIvAonI krAMtithI jANe apahAra karatA hoya tevA maMgaladIvAnI sAthe bharatezvare tyAM AratI utArI. uparokta dravyapUjA karyA bAda bhaktinA samUhathI jenI romarAjI ullasita thaI che, evA parama zraddhALu bharata cakravartIe harSAzrurUpa motI ane vANIrUpa sUtrathI gUMthelA hArarUpa prabhustuti A pramANe karI; "he traNa jagatanA AdhAra ! gharmanA uddhArane dhAraNa karanArI ane svarga tathA narakanI sImAsamAna Shri Shatrunjay Mahatmya - 68 ,
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth A pRthvIne tyajIne Ape durgama evA lokAgrane prApta karyo che. joke Apa to A trilokane ekadama tyajIne cAlyA gayA cho, chatAM te triloka baLAtkAre Apane spaSTapaNe potAnAM hRdayamAM dhArI rAkhaze. ApanA dhyAnarUpa dorIne avalaMbIne rahelA mArA jevA AtmAo ApanAthI dUra hovA chatAM paNa ApanI pAse ja che, to pachI he nAtha! "amane tyajIne Apa pahelAM kema cAlyA gayA? azaraNa evA amane ahIM ja mUkIne ekadama Apa jema ahIMthI cAlyA gayA, tema ame jyAM sudhI ApanI pAse na pahoMcIe, tyAM sudhI amane tyajIne Apa amArA cittamAMthI cAlyA na jatA." A pramANe bhagavAna zrI RSabhadeva svAmInI stuti karIne tema ja namratApUrvaka tyAM birAjamAna anya arihaMta prabhunI navIna ukti tathA yuktiothI namaskAra karIne bharatezvare stavanA karI. A rIte aSTApada tIrtha para zrI bharatezvare jinamaMdira baMdhAvyAM pachI, temaNe vicAra karyo ke, kAlanA prabhAvathI jeonuM santa kSINa thayuM che, evA manuSyo dvArA A ratnamaya jinaprAsAdanI AzAtanA na thAo." Ama jANIne temaNe te parvatanAM zikharone toDI nAkhI, eka-eka yojanAnA aMte daMDaratnathI ATha pagathiyAo karyA, tyArathI te parvata "aSTApada'nA nAmathI prasiddha thayo. A pramANe saghaLuM karIne bhagavAna zrI RSabhadevasvAmInA nirvANathI atizaya duHkhane dhAraNa karatA bharatezvara mAtra dehane laIne, mana tyAM rAkhI aSTApada parvata parathI nIce UtaryA. bhagavAnanA nirvANathI zoka karatA lokoe mUkelAM AMsuthI rajarahita thayelI pRthvIne laMghatA rajoguNarahita bharata mahArAjA krame vinItAnagarImAM AvyA. rAjadhAnImAM te samaye bharatezvaranuM citta gItamAM ke manorama kavitArasamAM, suMdara strIomAM ke vAvaDIomAM lAgatuM na hatuM. naMdanavanomAM, putra-parivAramAM ke caMdanamAM temane AnaMda thato na hato. manohara hAramAM ke AhAra-pANImAM paNa pitAzrI RSabhadevasvAmInA nirvANathI bharatezvarane AnaMda Upajato na hato. temanuM citta haMmezAM udvega pAmatuM hatuM. besatAM, sUtAM, cAlatAM tema ja samagra kAryamAM potAnA cittamAM kevaLa prabhunuM ja dhyAna dharatA. bhagavAna RSabhadevasvAmI, bharatarAjarSi AdinAM nirvANa sthAna zrI aSTApadatIrthano mahimA apAra che. zubha bhAvanAvALo prANI aSTApadatIrtha para ATha karmone bhedI, aSTaprakAranI zubha siddhione prApta karI, paramapadane prApta kare che. aSTApada tIrtha para birAjamAna ATha prAtihArya sahita zrI jinezvaradevane aSTaprakArI pUjAthI jo pUjyA hoya, to bhavya AtmA, ATha karmono kSayathI ATha guNonA sthAnane prApta kare che. A giri para uttama hRdayavALo prANI prasanna vadane zubha bhAvanAthI vAsita banI utkRSTa tapane AcaranAro thAya, to te saMsAranA kaSTathI mukta bane che. pavitra bhAvanAvALo je prANI, A aSTApadatIrthanI yAtrA kare che, te traNa bhava athavA sAta bhavamAM zivamaMdirane prApta kare che. kharekhara zAzvata jinamaMdiranI upamA jevA puNyarAzi, ujjavala mahAtIrtha zrI aSTApada girirAja traNeya bhuvanone sArI rIte pavitra kare che. - 69 - - Shri Shatrunjay Mahatmya
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 // zrI aSTApadakalpaH // prastAvanA : pU. dharmaghoSasUri kRta vividhatIrthakalpamAM vividha viSayaka kalpa ApavAmAM AvyA che jenA aSTApadakalpamAM aSTApadanI stuti karavAmAM AvI che. atre mULa zloko tathA A. sUzIlasUri kRta bhASAMtara darzAvavAmAM AvyuM che. varadharmakIrti RSabho vidyAnandAzritAH pvitritvaan| devendravandito yaH, sa jayatyaSTApadagirIzaH // 1 // artha - zreSTha dharma kIrti yukta, sat jJAna AnaMda sahita tathA devendroM se vandita evaM zrI RSabhadeva bhagavAn se pavitra huA hai, aisA aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (1) zreSTha dharma kIrti yukta, sat jJAna AnaMda sahita tathA devendrothI vaMdita evA zrI AdinAtha prabhue jene pAvana karela che, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 1. ysminnssttaapd'bhuudssttaapdmukhydosslksshrH| aSTApadAbha RSabhaH sa jytyssttaapdgiriishH||2|| artha - jisa aSTApada parvata para dyUta pramukha lAkha doSoM ko haranevAle tathA svarNa-suvarNa sadRza kAntivAle zrI RSabhadeva bhagavAn ne nirvANa (mokSa) prApta kiyA hai, vaha zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (2) je aSTApada parvata para dhUta (jugAra) pramukha lAkho doSone haranAra tathA suvarNa sadaza kAMtivALA zrI RSabhadeva bhagavAna thayA che, (nirvANa pAmyA che) te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 2 RSabhasutA navanavatirbAhubaliprabhRtayaH prvrytyH| yasminnabhajannamRtaM sa jytyssttaapdgiriishH||3|| artha - muniyoM meM zreSTha aise zrI RSabhadeva bhagavAn ke bAhubalI ityAdi 99 putroM ne jahA~ para akSaya sukha prApta kiyA hai, aisA zrI aSTApada parvata jayavantA varttatA hai| (3) munione viSe zreSTha evA zrI RSabhadeva prabhunA bAhubalI pramukha 99 putro jyAM akSaya sukhane pAmyA che, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 3 Pg. 084-092, 516-522 Ashtapadkalp Vol. II Ch. 10-A, Shri Ashtapadkalp -3702
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha para mokSapada prApta kiyA hai; yaha aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai / (4) - ayujurnivRtiyogaM viyogabhIrava iva prabhoH samakam / yatrarthidazasahasrAH, sa jayatyaSTApadagirIzaH // 4 // mAnoM prabhu ke viyoga se bhaya pAye hoM, aise prabhu ke sAtha hI dasa hajAra munivaroM ne jahA~ jANe prabhunA viyogathI bhaya pAmyA hoya tema prabhunI sAthe ja daza hajAra munivaro jayAM mokSapadane pAmyA che, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 4 yatrASTa putra-putrA yugapad, vRSabheNa navanavati putrAH / samayaikena zivamaguH, sa jayatyaSTApadagirIzaH / / 5 / / artha jahA~ para zrI RSabhadeva bhagavAn ke sAtha eka hI samaya meM unake 99 putroM tathA ATha pautroM ne zivasukha prApta kiyA hai, aisA aSTApada parvata jayavantA varttatA hai / (5) jayAM RSabhadeva prabhunI sAthe ekaja samaye temanA putro 99 ane ATha pautro samakALe zivasukhane pAmyA che, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 5 - Shri Ashtapad Maha Tirth ratnatrayamiva mUrttaM stUpatritayaM cititraya-sthAne / yatrAsthApayadindraH sa jayatyaSTApadagirIzaH // 6 // artha - zrI tIrthaMkara bhagavanta kI, gaNadhara mahArAja kI tathA munivaroM kI isa taraha citA ke sthAna para jAne sAkSAt ratnatrayI hI ho aise tIna stUpa jahA~ para indra mahArAjA ne sthApita kiye haiM, aisA aSTApada girirAja jayavantA bartatA hai| (6) tIrthaMkaranI, gaNadharanI ane zeSa munijanonI - ema traNa citAne sthAne jANe sAkSAt ratnatrayI ja hoya tevA traNa stUpo jayAM indre sthApana karyA (ramyA) che, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che ha -- siddhAyatanapratimaM siMhaniSadyeti yatra sucaturkhAH / bharato'ccayacaityaM sa jayatyaSTApadagirIzaH // 7 // artha siddhAyatana jaisA siMhaniSadyA nAmaka cAra dvAra vAlA suzobhita, aisA bhavya jina caitya-mandira bharata cakrI ne jahA~ para nirmANa karAyA-banAyA hai, vaha aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai / (7) zAzvata jina maMdira (siddhAyatana) jevuM siMhaniSadyA nAmanuM suzobhita cAra dvAravALuM jinacaitya jyAM bharate nirmANa karAvyuM, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 7 yatra virAjitaM caityaM, yojanavIrgha tadardhapRthumAnam / krozatrayoccamuccaiH, sa jayatyaSTApadagirIzaH // 8 // artha eka yojana lambA, usa se AdhA yojana caur3A tathA tIna koza U~cA, aisA jina caitya mandira U~ce prakAra se daidIpyamAna karatA virAjamAna hai, vaha zrI aSTApada girirAja jayavantA vartatA hai| (8) eka yojana lAMbuM tethI ardhuM pahoLuM ane traNa koza UMcuM evuM jinacaitya jyAM UMce prakAre (aNaNAra astu) virAThe che, te aSTApaha girirA4 4yavaMta varte che. 8 - 71 Shri Ashtapadkalp
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth. artha jahA~ para bharatacakravartI ne apanI pratimA yukta apane 99 bandhuoM kI pratimA tathA (zrI RSabha se lekara zrI mahAvIra taka) caubIsoM tIrthaMkara bhagavantoM kI pratimAoM kA nirmANa karavAyA, vaha zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (9) - yatra bhrAtRpratimA vyadhAccaturviMzati jinapratimAH / bharataH sAtmapratimAH, sa jayatyaSTApadagirIzaH ||9|| jyAM bharata cakrIe potAnI pratimA sahita potAnA 99 bhAionI pratimAo ane covIsa tIrthaMkaranI pratimAo nirmANa karAvI, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 9 artha - apanI-apanI AkRti pramANa, varNa aura lAJchana yukta vartamAnakAlIna 24 jinezvaroM ke bimba, jahA~ para siMhaniSadyA nAmaka caitya mandira meM zrI bharatacakravartI mahArAjA ne sthApita kiye haiM, vaha zrI aSTApadagirirAja jayavantA varttatA hai| (10) potapotAnI AkRti (zarIra) pramANa, varNa ane lAMchana saMyukta vartamAna 24 jinezvaronAM bibo jayAM (siMhaniSadyA nAmanA caityamAM) bharata cakrIe padharAvyAM, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 10. sapratimAnnavanavatiM bandhustUpAMstanAIta stUpam / yatrAracayacakrI sa jayatyaSTApadagirIzaH / / 11 / / svasvAkRtimitivarNAGka varNitAn varttamAnajinabimbAn / bharato varNitavAniha sa jayatyaSTApadagirIzaH / / 10 / / artha - jahA~ para mUrti - pratimA yukta 99 bandhuoM ke 99 stUpa tathA prabhu kA eka stUpa zrI bharatacakravartI ne nirmANa kiyA hai arthAt banAyA hai, vaha zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (11) . jyAM pratimA sahita 99 baMdhuonA 99 stUpo tathA eka prabhuno stUpa bharata cakrIe nirmANa karyo, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 11 - artha - moharUpI siMha ko mArane ke liye samartha aSTApada jaise jinake yojana pramANa ATha sopAnapagathiyA zrI bharata cakravartI ne karavAye haiM, banavAye haiN| isaliye vaha aSTa-ATha yojana U~cA suzobhita hotA hai / aisA zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai / (12) Shri Ashtapadkalp bharatena mohasiMhaM hantumivASTapadaH kRtASTApadaH / zuzubhe'STaya jano yaH sa jayatyaSTApadagirIzaH / / 12 / / moharUpa siMhane haNavAne samartha aSTApada (ATha pagavALA jAnavara) jevA jenA (yojana-yojana pramANa) ATha pagathiyAM bharate karAvyAM, tethI je ATha yojana UMco zobhe che, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 12 artha zrI bharata cakravartI ityAdi aneka koTi munivaroM ne jahA~ para siddhipada prApta kiyA hai; aisA zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai / (13) yasminnanekakoTayo, maharSayo bharatacakravatyoMdyAH / siddhiM sAdhitavantaH, sa jayatyaSTApadagirIzaH / / 13 / / -85 72 -
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth bharatacakrI pramukha aneka koTI munivaro jayAM siddhipadane varyA, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 13 sagarasutAgre sarvArtha,-zivagatAn bharatavaMzarAjarSIn / yatra subuddhirakathayat, sa jytyssttaapdgiriishH||14|| artha - jahA~ para anazana kara sarvArthasiddha nAmaka vimAna meM tathA mokSa meM gaye hue zrI bharata cakravartI ke vaMza ke asaMkhya rAjarSiyoM kI bAta subuddhi nAmaka pradhAna ne sagaracakravartI ke putroM ko kahI hai, aisA zrI aSTApadagirirAja jayavantA varttatA hai| (14) jyAM anazana karI sarvArthasiddha vimAnamAM ane mokSamAM gayelA bharatavaMzanA (asaMkhya) rAjarSionI vAta subuddhi pradhAne sagaracakrInA putrone kahI, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 14 parikhAsAgaramakaranta, sAgarAH sAgarazayA ytr| parito rakSati kRtaye, sa jytyssttaapdgiriishH||15|| artha - sAgara jaise gambhIra Azaya vAle, una sagaracakravartI ke putroM ne giri kI rakSA karane ke liye giri ke cAroM tarapha sAgara-samudra ke jaisI gaharI aura vizAla khAI jahA~ para banAI hai| aisA zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (15) (tethI) // 24 // gaMbhIra Azaya te sarayahIna putrobheTe RnI yobhe2 (32tI) rakSA karavA mATe sAgaranA jevI (UMDI ane vizALa) khAI nIpajAvI, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 15 kSAlayitumiva svaino, jaino yo gaGgayAzritaH pritH| santatamullolakaraiH, sa jayatyaSTApadagirIzaH / / 16 / / artha - sarvadA U~ce prakAre nAcate capala taraMgoMrUpI apane suzobhita hastoM dvArA apanA pApa prakSAlana karane kI abhilASA vAlI aisI gaMgA nadI ne zrI jinezvara sambandhI jo girirAja kA cAroM tarapha se kiyA hai, aisA zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (16) sadA UMcA prakAre nAcatA capaLa taMrago rUpI potAnA suzobhita hasto vaDe jANe potAnuM pApa prakSAlana karavA icchatI hoya tevI gaMgAnadIe zrI jinezvara saMbaMdhI je girirAjano comerathI Azraya karyo, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 16 yatra jinatilakadAnAda, damayantyA''pe kRtAnurUpaphalam / bhAla svabhAva tilakaM, sa jayatyaSTApadagirIzaH / / 17 / / artha - jahA~ para caubIsa jinezvaroM ko maNimaya tilaka car3hAne se damayantI ne usake yathArtha phalarUpa khuda apane hI bhAla-lalATa meM akRtrima svAbhAvika tilaka prApta kiyA hai arthAt usa damayantI kA kapAla sUrya ke samAna tejasvI bnaa| aisA zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (17) jyAM (covIsa) jinezvarane (maNimaya) tilaka caDAvavAthI damayaMtI tenA yathArtha phaLa tarIke potAnA ja lalATamAM akRtrima-svAbhAvika tilakane pAmI. matalaba ke teNInuM kapALa ja sUrya jevuM prakAzamAna thayuM, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 17 -2 73 - Shri Ashtapadkalp
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth yamakUpAre kopAkSipannalaM vaalinaaN'hrinnaa''kmy| ArAvi rAvaNo'raM, sa jayatyaSTApadagirIzaH / / 18 / / artha - jisa parvata ko kopa se sAgara-samudra meM pheMkane kI abhilASA vAle rAvaNa ko bAlI nAmaka muni ne apane pA~va (paga) dvArA parvata ko dabAkara tatkAla rulAyA thaa| aisA zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (18) je girine kopathI samudramAM pheMkI devA IcchatA rAvaNane vAlI nAmanA munie potAnA pAda vaDe (parvatane) dabAvIne tatkALa rovarAvyo, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 18 bhujatantrayA jinamahakRllaM tendro'vApa yatra dhrnnendraat| vijayA moghAM zaktiM, sa jytyssttaapdgiriishH||19|| artha - TUTe hue vINA ke tAra bhujA kI nasa se bA~dha kara vINA dvArA jinezvara bhagavAn kI bhakti karate hue rAvaNa ne jahA~ dharaNendra ke pAsa se amogha vijayA nAma kI zakti prApta kI thii| aisA zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (19) (prabhu ke sammukha rAnI mandodarI sahita saMgItamaya sundara bhakti karane vAle rAjA rAvaNa ne tIrthaMkara gotra kA baMdha isI aSTApada tIrtha para kiyA thaa|) (19) bhujAnI nasathI truTelI tAMta bAMdhelI vINA vaDe prabhunI bhakti karato rAvaNa jayAM dharaNendra pAsethI vijaya ApanArI amogha vijayAzaktine pAmyo, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 19 prabhunI sanmukha rANI maMdodarI sAthe saMgItamaya suMdara bhakti karanArA rAjA rAvaNe tIrthakara gotrano baMdha A aSTApadatIrtha para karyo hato. yatrArimapi vasantaM, tIrthe praharan sukhecaro'pi syAt / vasudevamivAvidyaH, sa jytyssttaapdgiriishH||20|| artha - isa tIrtha para rahate hue zatru para prahAra karate vidyAdhara bhI vasudeva kI taraha vidyAhIna ho jAtA hai| aisA yaha zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (20) vasudevanI jema je tIrtha para vasatA zatru para prahAra karato vidyAdhara paNa vidyAhIna thaI jAya che, te aSTa56 // 22 // 4 4yavaMta varte cha. 20. acale'trodayamacalaM, svazaktivanditajino jano lbhte| vIro'varNayaditi yaM, sa jytyssttaapdgiriishH||21|| artha - acala udayavAle isa girivara para Akara jo bhavyAtmA nija zakti dvArA jinezvaroM ko vandana-namaskAra karatA hai, vaha isa bhava meM hI avazyameva acala mokSa ko prApta karatA hai| isa taraha zrI vIra bhagavAn ne jisakI prazaMsA kI hai, aisA zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (21) svazakti vaDe A girivara upara AvIne je jinone vAde, te avazya acaLa udaya (mokSa) ne pAme. evI rIte zrI vIre jene vakhANyo che. te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 21 caturazcaturo'STa, daza dvau cApAcyAdidikSu jinbimbaan| yatrAvandata guNabhRta, sa jytyssttaapdgiriishH||22|| - 74. Shri Ashtapadkalp
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth artha - dakSiNAdika cAroM dizAoM meM sthApita kiye hue cAra, ATha, dasa aura do milakara caubIsa jinabimboM ko catura gaNadhara zrI gautama svAmI ne jahA~ Akara vandanA kI hai, aisA zrI aSTApada jayavantA varttatA hai| (22) dakSiNAdika cAre dizAomAM sthApelA 4-8-10 ane 2 maLIne covIse jinabiMbone catura zrI gautamasvAmIe jayAM vaMdanA karI che. te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 22 rA prabhubhaNitapuNDarIkA, dhyAnAdhyayanAt suro'tra dazamo'bhUt / dazapUrvipuNDarIkaH, sa jytyssttaapdgiriishH||23|| artha - jisa parvatara para zrI gautama svAmI dvArA upadeza kiye hae puNDarIka adhyayana kA paThana karane se tiryakjuMbhakadeva dazapUrvadhara meM pradhAna aise dasaveM paTTadhara zrI vajrasvAmI nAmavAle hue| aisA zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (23) je parvata upara gautamasvAmIe upadezela puMDarIka adhyayananuM paThana karavAthI (sAMbhaLavAthI) tiryakarjubhakTava dazapUrvadharamAM pradhAna evA dazamA paTTadhara (vajasvAmI nAme) thayA, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 23 yatra stutajinanAtho dIkSita tApasa zatAni pnycdsh| zrIgautamagaNanAthaH, sa jytyssttaapdgiriishH||24|| artha - jisane jinezvara devoM kI stuti kI hai, aise zrI gautama gaNAdhipa ne jahA~ pandraha sau (1500) tApasoM ko dIkSA dI hai. aisA zrI aSTApada girirAja jayavantA varttatA hai| (24) jemaNe jinezvara prabhune stavyA che, evA zrI gautama gaNAdhipe jayAM paMdaraso tApasone dIkSA ApI, te aSTApada girirAja jayavaMta varte che. 24 ityaSTApadaparvata iva, yo'ssttaapdmyshcirsthaayii| vyAvarNi mahAtIrthaM, sa jytyssttaapdgiriishH||25|| artha - ATha sopAna (sIr3hiyoM) vAle aura cirakAla sthAyI rahanevAle zrI aSTApada parvata kA jaisA varNana sarvajJa prabhu ne kiyA hai, aisA zrI aSTApada girirAja aura zrI aSTApadagiri nAyaka zrI RSabhadevaAdinAtha bhagavAn jayavantA varttate haiN| (25) ATha pagathiyAMvALA ane cirakALa sthAyI rahevAvALA zrI aSTApada parvatanI jevA suvarNamaya ane nizcala vRttivALA je sarvajJa prabhue A mahAtIrthanuM varNana karyuM che, te zrI aSTApadagiri athavA aSTApada girinA nAyaka zrI Adi devaprabhu jayavaMta varte che. 25 // itizrI assttaapdklpH|| - 75 Shri Ashtapadkalp
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 / / aSTApadagirikalpa // prAstAvika : zrI jinaprabhasUri kRta vividha tIrthakalpa grantha kA aitihAsika aura bhaugolika mahattva hai / isameM 14vIM zatAbdI meM vidyamAna jaina dharma ke pramukha tIrthoM kA vivaraNa kiyA gayA hai| yahA~ aSTApadagirikalpa kA mUlapATha aura usakA bhASAntara diyA hai| jisameM siMhaniSadyA prAsAda kA adbhUta varNana kiyA gayA hai| aTThAvayadehapahaM bhavakariaTThAvayaM namiya usahaM / aTThAvayassa giriNo jaMpemi samAsaoM kappaM // 1 // atthi iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse dakSi (kkhi ) Nabharahadvamajjhe navajoaNavitthinnA bArasajoaNadA aujjhA nAma nyrii| sA ya siriusabha - ajia - abhinaMdaNa - sumai - aNaMtAi jiNANaM jmmbhuumii| tIse a uttaradisAbhAe bArasajoaNesuM aTThAvao nAma kelAsAparAbhihANo rambho nagavaro aTThajoaNucco saccha phAlihasilAmaoM, ittuccia loge dhavalagiritti pasiddho / ajjAvi aujjhAparisaravattiuDDayakUDovari ThiehiM nimmale nahayale dhavalA siharaparaMparA tassa dIsai / so puNa mahAsarovaraghaNa sarasapAyavanijjharavAripUraka paripAsasaM- caraMtajalaharo mattamorAivihagakulakalayalamuhalo kiMnarakheararamaNIramaNijjo ceiavaMdaNatthamAgacchaMta cAraNasamaNAilogo AloamitteNaM pi khuhApivAsAvaharaNo AsannavattimANasasarovaravirAio a / eassa uvaccayAsuM sAkeavAsiNo / jaNA nANAvihakIlAhiM kIlaMti mha / tasseva ya sihare usabhasAmI caudasamabhatteNaM paz2jaMkAsaNaTThio aNagArANAM dasahiM sahassehiM samaM mAhabahulaterasIe, abhIirikkhe puNhe nivvaannmnnuptto| tattha sAmiNo dehaM sakkAriyaM sakkAiehiM / puvvadisAe sAmiNo ciyA, dakkhiNadisAe ikkhAguvaMsINaM, pacchimadisAe sessaahuunnN| tammi ciyAThANatige devehiM thUbhatigaM kayaM / bharahacakkaTTiNA ya sAmisakkArAsannabhUyale joaNAyAmo tadabdapihulo tigAuasamUsio siMhanisijjA nAmadhijjo pAsAo rayaNovalehiM vaDairayaNeNa kArio / tas catAri duvArANi phAhimayANi / paidAraM umao pAsesuM solasa rayaNacaMdaNakalasA / paidAraM solasa rayaNamayA toraNA / dAre dAre solasa aTTamaMgalAI / tesu duvAresu cattAri visAlA muhamaMDavA / tesiM muhamaMDavANaM purao cattAri pekkhaamNddvaa| tesiM pekkhAmaMDavANaM majjhabhAgesu vairAmayA akkhavADA / akkhADe akkhADe majjhabhAge rayaNasiMhAsaNaM / patteaM pekkhAmaMDavagge maNipIDhiAo / taduvari rayaNamayA cehaathrubhA / tesiM ce athUbhANaM purao patteaM paidisaM mahaimahAliA maNipIDhiA / taduvari patteaM ceiapAyavA / paMcasayadhaNuppamANAo ceiyathUbhasaMmuhIo savvaMgarayaNanimmiA usamA vaddhamANA caMdANaNA vAriseNA naamigaao| paliaMkAsaNanisaNNAoM maNoharAoM sAsayaNajiNapaDimAoM naMdIsaradIvaceiamajjhe va hutthA / tesiM ca ceiathUbhANaM purao patteaM ceiapAyavA / teM cei apAyavANaM purao patteaM maNipIDhiAoM; tAsiM ca uvari patteaM iNdjjho| iMdajjhayANaM purao patte aM Ashtapadgirikalp Vol. II Ch. 9-B, Pg. 423-425 Ashtapadgirikalp BS 76 1
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth naMdApukkhariNI tti sovANA satoraNA sacchasIalajalA puNNA vicittakamalasAliNI maNoharA dahimuhAdhArapukkhariNInibhA / sIhanisijjAmahAceiamajjhabhAge mahaimahAliA mnnipiiddhiaa| tIe uvari cittayaraNamao devcchNdo| taduvari nANAvaNNaMsugamao ulloo| ulloassa aMtare pAsao a vairAmayA aNkusaa| tesu aMkusesu olaMbiyA kuMbhamijjaAmalagathUlamuttAhalamayA haaraa| hArapaMtesu a vimalAoM mnnimaaliaaoN| maNimAliANaM paMtesu virmaaliaaoN| ceiabhittIsu vicittamaNimayA gavakkhA DajjhamANAgarU dhuumsmuuhvmaaliaa| tammi devacchaMde rayaNamaIoM usabhAicauvIsajiNapaDimAoM nianiasaMThANa-mANa-vaNNagharAo kAriyAo bhrhckkinnaa| tattha solasa paDimAo!-usamA-ajia-saMbhava-abhinaMdaNa-sumai-supAsa-sIala-sijjaMsavimala-aNaMta-dhamma-saMti-kuMthu-ara-nami-mahAvIrANAM suvnnnnmiio| muNisuvyaya-nemINaM raayaavttttmiio| caMdappahasuvihINaM phlihmiio| malli-pAsanAhANaM veruuliamiio| paumappaha-vAsupujjANaM pumraaymiio| tAsiM ca savvAsiM paDimANaM lohiakkhapaDisegA, aMkarayaNamayA nhaa| paDisego nAma nahapajjatesu jAvayarasu va lohiakkhamaNirasasego jaM dijji| nAhI-kesaMtabhUmI-jIhA-tAlu-sirIvaccha-cUcuga-hattha-pAyatalAni tvnnijjmyaanni| nayaNapamhANi, kaNINigAo, maMsU. bhamuhAo, romANi, sirakesA ritttthrynnmyaa| uTThA vidummyaa| phAlihamayA daMtA / vayaramaIo siisghddiio| aMto lohiakkhapaDisegAo, suvaNNamaIo naasiaao| lohiakkhapaDisegapaMtAI aMkamayAiM loannaaiN| tAsiM ca paDimANaM piTe patteaM ikkikkA rayaNamaI muttA-pavAlajAla-kaMsa-koraNTa-malladAmaM phAlihamaNidaMDaM siAyavattaM dhAritI chtthrpddimaa| tAsiM ca ubhayapAse patteaM ukkhittamaNicAma- rAo rayaNamaIo cmrdhaarpddimaao| paDimANaM ca agge patteaM do do nAgapaDimAo, do do jakakhapaDimAo, do do bhUapaDimAo, do do kuMDadhArapaDimAo kayaMjalIo rayaNamaIo savvaMgujjalAo pjjuvaasiNti| tahA devacchaMde cauvIsaM rayaNaghaMTAo, cauvvIsaM mANikkadappaNA, taheva ThANaTThiadIviAo suvaNNamaIo; tahA rayaNakaraMDagAI, pupphacaMge-riAo, lomahatthAI, paDalIo, AmaraNakaraMDagAI, kaNagamayANi, dhUvadahaNANi, ArattiANi, rayaNamaMgaladIvA, rayaNabhiMgArA, rayaNatthAlANi, tavaNijjapaDiggahA, rayaNacaMdaNakalasA, rayaNasiMhasaNANi, rayaNamayANi aTThamaMgalANa, suvaNNamayA tillasamuggayA, kaNagamayANi dhUvabhaMDANi, suvaNNamayA upplhtthgaa| eaM savvaM patteaM paDimANaM purao hutthA / taM ceiaM caMdakaMtasAlasohiaM, IhAmiga-usabha-magaraturaMgama-nara-kiMnara-vihaga-vAla-rUrU-sarabha-camara-gaya-vaNalayAvicittaM rayaNathaM-bhasamAulaM, paDAgAramaNijja, kaMcaNadhayadaMDamaMDiaM, oaTTiakiMkiNIsaddamuhalaM uvari paumarAyakalasavirAiaM gosIsa caMdaNarasapAyasa (!) laMchiaM / mANikkasAlabhaMjiAhiM vicitaciTThAhaM ahiTThianiaMbaM, bAradesamuttao caMdaNarasali-bhayakalasajualaMkiaM, tiriyaM baddholaMbiadhUviyasurahidAmaramma, paMcavaNNakusumaraiyagharatalaM, kappUrAgarUmigamayaghUvaghUmaM dhAriyaM, accharagaNasaMkiNNaM., vijjAharIpariariaM, aggao pAsao pacchA ya cArUceiapAyavehiM maNipIDhiAhiM ca vibhUsiaM bharahassa ANAe jahAvihi vaDDairayaNeNa nippaaiaN| tattheva divvarayamaNasilAmAIo navanavaimAUNaM paDimAo kAriAo, appaNo a paDimA sussUsamANA kriaa| ceiAo bAhiM egaM bhagavaMtassa usabhasAmiNo thUbhaM, egUNaM ca sayaM bhAugANaM thUmaM kAraviMsu / itthaM gamaNAgamaNeNaM narA purisA mA AsAyaNaM kAhiMti ti lohajaMtamayA arakkhagapurasA kaariaa| teNa taM agammaM jaayN| giriNo a daMtA daMDarayaNeNaM chinnaa| ao so giri aNArohaNijjo jaao| joaNaMtarANi a aThThapayANi mehalArUvANi mANusaalaMghaNijjANi kaariaanni| ao ceva aTThAvao ttinAmaM pasiddhaM / tao kAlakkameNa ceiarakkhaNatthaM saTThisAhassIe sagara cakkavaTTiputtANaM daMDarayaNeNa puDhaviM khaNitA bole(!) sahassajoaNA parihA kayA, daMDarayaNeNa gaMgAtaDa vidAritA jaleNaM puuriaa| tao gaMgA khAiaM pUrittA, aTThAvayAsaNNagA-managarapurAiaM palAveuM puttaa| puNo daMDarayaNe AyaDDia kurUNaM majjhe, hatthiNAuraM dakkhiNeNa, OM 77 Ashtapadgirikalp
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth kosaladesaM pacchimeNa, payAgaM uttareNa, kAsidesassa dakkhiNeNaM, vajjhamajjhe dakkhiNeNaM, magahANaM uttareNaM, magganaIo kaTuMtI sagarAiveNa jaNhaputteNaM bhagIrahakumAreNaM puvvsmuddmoaariaa| tappabhii gaMgAsAgaratitthaM jAyaM / ittheva ya pavvae aTTha usabhasAmiNo nattuA, navanauI vAlu-valippamuhA puttA ya sAmiNa saddhiM, evaM aTThatarasayaM egasamaeNa ukkosogAhaNAe accherayamUA siddhaalu| ittha pavvae sasattIe AroDhuM jo maNuo cejhyAiM vaMdae so mukkhaM iheva bhave pAuNai tti sirivaddhamANa sAmiNA sayaM vaNNio eso| taM souM bhayavaM goamasAmI laddhinihI imaM ngvrmaaruuddho| ceiAI vaMdittA asogatarUtale vesamaNassa purao sAhUNaM tavakisiaMgattaNaM vakkhANaMto sayaM ca uvaciasarIro vesamaNassa'aho ! annahAvAI-kAri' ti viappanivAraNatthaM 'puMDarIyajjhayaNaM' pnnnnviNsu| puMDarIo kila puTThasarIro vi bhAvasuddhIe savvaTTha siddhiM go| kaMDarIo uNa dubbaladeho vi sattamapuDhavIe / taMca puMDarIajjhayaNaM vesamaNasAmANieNaM avadhAriaM goamamuhAo souunnN| so a tuMbavaNasannivese dhaNagiripattIe sunaMdAe gavbhe uvavajjia dasapuvvadharo vairasAmI jaao| aTThAvayAo oaramANeNaM ca goamasAmiNA koDinna-dinna-sevAlitAvasA ttiuttara-panarasasayasaMkhA dikkhiyaa| te khalu jaNaparaMparAe ittha titthe ceiavaMdago sivaM iheva pAvai tti vIravayaNaM succA paDhama-bIataiamehalAsuM jahAsaMkhaM koDinnAiA ArUDhA ahesi / tao paraM gaMtumacayaMtA goamasAmiM appaDihayamuttaraMtaM daTuM vimhia paDibuddhA nikkhaMtA y| tattheva pavvae bharahacakkavaTTipamuhAo aNegA maharisikoDIo siddhaao| tattheva ya subuddhI nAma sagara cakkimahAmacco janhubhAINaM sagarasuANaM purao, AiccajasAo Arabbha paMcAsalakkhe koDisAgarovamakAlamajjhe bharaha mahArAyavaMsasamubbhUANaM rAyarisINaM cittaMtaragaMDiyAe savvaTThasiddhigaI mukkhagaI ca vaahritthaa| ittheva pavvae pavayaNadevayAnIyAe viirmiie| cauvIsajiNapaDimANaM bhAle suvaNNamayA rayaNakhaciyA tilayA dinnaa| tao tIe dhUsarIbhavaM jugaladhammibhavaM devabhavaM ca lakSNa damayaMtIbhave saMpatte timirapahayarAvahAribhAlayale sAbhAviaM tilayaM sNjaayN| ittheva pavvae vAlimaharisI kayakAussaggo tthio| aha vimANakhalaNakuvieNa dasaggIveNa puvvaveraM saraMteNaM' talabhUmi khaNittA, tattha pavisia eaMniaveriNaM-saha aTThAvayagiriNA uppADia lavaNasamudre khivAmi tti buddhIe vijjAsahassaM sumaritA uppADIo girii| taM ca ohinANeNa nAuM ceiarakkhAnimittaM pAyaMguTeNa girimatthayaM so rAyarisI cNpitthaa| tao saMkuciagato dasANaNo muheNa ruhiraM vamaMto ArAvaM milhitthaa| tattuccia rAvaNu tti psiddho| tao mukko dayAluNA maharisiNA pAesu paDittA khAmittA ya saTThANaM go| ittheva laMkAhivaI jiNANaM purao pikkhaNayaM karito divvavaseNa vINAtantIe tuTTAe mA pikkhaNayarasabhaMgo hoU tti niabhuAulArUM kaTTituM vINAe laai| aba (evaM?) bhuavINAvAyaNae bhattisAhasatuTTeNa dharaNiMdeNa titthavaMdaNAgaeNa rAvaNassa amohavijayA satirUvakAriNI vijjA dinnA / tattheva pavvae goamasAmiNA siMhanisijjA ceiassa dakkhiNaduvAre pavisaMteNa paDhamaM cauNhaM saMbhavAINaM paDimAo vaMdiAo; tao payAhiNeNaM pacchimaduvAresu pAsAINaM aTThaNhaM; tao uttaraduvAre dhammAINaM dasaNha; tao puvva duvAre do ceva usabha-ajiANaM ti| jaM titthamiNamagammaM tA phaliha vaNagahaNasamaravAlehiM / jalapaDibiMbiyaceIajjhayakalasAiM pi jaM picche / / 1 / / bhavio visuddhabhAvo pUANhavaNAI tattha vi kunnNto| pAvai jattAiphalaM jaM bhAvoccia phalaM disai / / 2 / / bharahesaranimmiviA ceiathUme ihaM pddimjute| je paNamaMti mahaMti a te dhannA te sirInilayA / / 3 / / ia aTThAvayakappaM jiNapahasUrIhiM nimmiaM bhaavvaa| bhAviMti niamaNe je tesiM kallANamullasai / / 4 / / aSTApadastave pUrva yo'rthaH saMkSipya kiirtitH| vistareNa sa evAsmin kalpa'smAbhiH prakAzitaH / / 5 / / Ashtapadgirikalp -6 78 -
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth aSTApadagirikalpa (bhASAntara) svarNa ke samAna deha kI kAntivAle bhavarUpI hastI ke lie aSTApada ke samAna zrI RSabhadeva ko namaskAra karake aSTApada giri kA kalpa saMkSepa meM kahatA huuN| isI jambUdvIpa nAmaka dvIpa meM dakSiNa bharatArddha meM bhAratavarSa meM nau yojana caur3I aura bAraha yojana laMbI ayodhyA nAmaka nagarI hai| yahI zrI RSabha-ajita-abhinaMdana-sumati-anaMtAdi jinezvaroM kI janmabhUmi hai| isa ke uttara dizA meM bAraha yojana para aSTApada nAmaka kailAza apara nAmavAlA ramya girizreSTha, ATha yojana U~cA, svaccha-sphaTika zilAmaya hai| isI se logoM meM dhavala giri nAma bhI prasiddha hai| Aja bhI ayodhyA ke nikaTavartI uDDayanakUTa para sthita hone para AkAza nirmala ho to usakI dhavala zikhara paMktiyA~ dIkhatI haiN| phira vaha mahAsarovara, ghane rasavAle vRkSa, pAnI ke pUra vAle jharanoM se yukta, paripArzva meM saMcaraNa karate jaladhara, matta mora Adi pakSiyoM ke kolAhala yukta, kinnara-vidyAdhara ramaNiyoM se ramaNIka, caityoM ko vaMdana karane ke lie Ane vAle cAraNazramaNAdi logoM ke darzanamAtra se bhUkha-pyAsa haraNa karane vAlA, nikaTavartI mAnasarovara virAjita hai| isa parvata kI talahaTI meM ayodhyA-vAsI loga nAnA prakAra kI krIDAe~ karate haiN| isI ke zikhara para RSabhadeva svAmI caturdaza bhakta se paryaMkAsana sthita, dasa hajAra aNagAroM ke sAtha mAghI kRSNa trayodazI ke dina abhijita nakSatra meM pUrvArddha meM nirvANa prApta hue| (zakrAdi ne vahA~ svAmI kA deha-saMskAra kiyaa| pUrva dizA meM svAmI kI citA, dakSiNa dizA meM ikSvAkuvaMziyoM kI aura pazcima dizA meM zeSa sAdhuoM kI thiiN| una tIna citAsthAnoM para devoM ne tIna stUpa kiye| bharata cakravartI ne svAmI ke saMskAra ke nikaTavartI bhUtala para eka yojana laMbA, AdhA yojana caur3A, tIna koza U~cA siMha-niSadyA nAmaka prAsAda ratnopala-vArddhaki ratna ke dvArA bnvaayaa| usake sphaTika ratnamaya cAra dvAra haiN| ubhaya pakSa meM solaha ratna caMdana kalaza haiN| pratyeka dvAra para solaha ratnamaya toraNa haiN| dvAra-dvAra para solaha aSTamaMgala haiN|) una dvAroM meM cAra vizAla mukhya maNDapa haiN| una mukhya maNDapoM ke Age cAra prekSAmaNDapa haiN| una prekSAmaNDapoM ke madhya bhAga meM vajramaya (akhADA) akSavATaka haiN| pratyeka akhAr3e ke bIca meM ratnasiMhAsana haiN| pratyeka prekSA-maNDapa ke Age maNipIThikAe~ haiN| unake Upara ratnamaya caitya-stUpa haiN| una caitya-stUpoM ke Age pratyeka ke pratidizA meM bar3I vizAla pUjA-maNi-pIThikA haiN| una pratyeka ke Upara caitya vRkSa hai| caitya stUpa ke sanmukha pA~ca sau dhanuSa pramANa vAlI sarvAMga ratna nirmita RSabha-varddhamAnacandrAnana-vAriSeNa nAmaka paryaMkAsana virAjita manohara zAzvata jinapratimAe~, nandIzvara dvIpa caitya haiN| una caityavRkSoM ke Age maNipIThikAe~ haiN| una pratyeka ke Upara indra-dhvajAoM ke Age toraNa aura sopAna yukta, svaccha zItala jala se pUrNa, vicitra kamala zAlinI, manohara dadhi mukhAdhAra puSkariNI ke sadRza nandA puSkariNI hai| siMha-niSadyA mahAcaitya ke madhya bhAga meM vizAla maNipIThikA haiN| unake Upara citra ratnamaya devacchaMdaka haiN| usake Upara nAnA varNa ke sugama ulloca haiN| ullocoM ke antara pArzva meM vajramaya aMkuza haiN| una aMkuzoM se avalambita ghar3e meM Ane yogya A~vale jaise pramANa ke muktAoM ke hAra haiN| hAra-paMktiyoM meM vimala maNi-mAlikAe~ haiN| maNimAlikAoM ke nIce vajramAlikAe~ haiN| caitya bhittI meM vicitra maNimaya gavAkSa haiM, jinameM jalate hue agaradhUpa samUha kI mAlikAe~ haiN| usa devacchaMdaka meM ratnamaya RSabhAdi caubIsa jinapratimAe~ apane-apane saMsthAna, pramANa aura varNa vAlI bharata cakravartIkArita haiN| unameM solaha pratimAe~ RSabha, ajita, saMbhava, abhinandana, sumati, supArzva, zItala, zreyAMsa, vimala, ananta, zAnti, kunthu, ara, nami aura mahAvIra bhagavAn kI svarNamaya haiN| munisuvrata aura neminAtha kI rAtAvarNamaya haiN| candraprabha aura suvidhinAtha kI sphaTika ratnamaya haiN| malli aura pArzvanAtha kI vaidUryaratnamaya haiN| padmaprabha aura vAsupUjya bhagavAn kI padmarAgamaya haiN| una saba pratimAoM ke lohitAkSa pratiSeka pUrNa aMka ratnamaya nakha haiN| nakhaparyanta jAvayara ke jaise lohitAkSa maNi rasa kA jo siMcana kiyA jAtA hai use pratiSeka kahate haiN| nAbhi, 679 Ashtapadgirikalp
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth kezAntabhUmi, jihvA, tAlu, zrIvatsa, cucuka, hAtha aura pA~voM ke tale tapanIya svarNamaya haiN| nayanapadma, kanInikAe~, maMzu, bhaveM, roma aura zira ke keza ariSTa-ratnamaya haiN| oSTha vidrumamaya haiM, danta sphaTikamaya haiM, zIrSaghaTikA vajramaya haiN| andara lohitAkSa pratiSekavAlI svarNamaya nAsikAe~ haiN| lohitAkSa pratiSeka prAnta vAle aMkamaya locana haiN| una pratimAoM ke pRSTha bhAga meM pratyeka ke eka-eka muktA-pravAla-jAla-kaMsa-koraMTa malladAma vAlI, sphaTika, maNiratna ke daNDa vAlI, zveta chatra ke dhAraNa karanevAlI, chatradhara pratimAe~ haiN| unake donoM aura pratyeka uThAe hue maNicAmaroM vAlI ratnamayI cAmara-dhAriNI pratimAe~ haiN| pratimAoM ke Age do-do nAgapratimAe~, do-do yakSapratimAe~, do-do bhUtapratimAe~, do-do kuNDadhAriNI pratimAeM sarvAGgojjvala ratnamayI kRtAJjali paryupAsanA karatI haiN| tathA devachaMdA meM caubIsa ratna ghaNTe, caubIsa mANikya darpaNa aura vaise hI svarNamayI sthAna sthita dIpikAe~ haiN| tathA ratnakaraNDaka puSpa caMgeriyA~, lomahasta, paTalikAe~, AbharaNakaraNDaka kanakamaya haiN| dhUpadahanaka, AratiyA~, ratnamayamaMgaladIpa, ratnamaya bhaMgAra, ratnamaya sthAla, sone ke pratigraha, ratnacandana ke kalaza, ratnamaya siMhAsana, ratnamaya aSTamaGgala, svarNamaya tela ke Dabbe, kanakamaya dhUpabhANDa aura svarNamaya kamalahastaka haiN| ye saba pratyeka pratimA ke Age hote haiN| vaha caitya candrakAnta zAla se zobhita haiN| IhAmRga, vRSabha, makara, turaMgama, nara-kinnara, vihaga, vAlaga, rUrU, zarabha, camarI, gaja, vanalatAoM se vicitrita ratnastambhoM se samAkula hai| svarNa ke dhvajadaNDa maNDita patAkA hai| uparisthita kiMkiNI zarada se mukhara Upara padmarAga kalaza se virAjita aura gozIrSa candanarasa ke hastakoM se lAMchita hai| vicitra ceSTAoM vAlI, adhiSThita nitamba vAlI mANikya kI zAlabhaMjikAe~, candanarasa se lipta kalazayuga se alaMkRta dvAradeza ke ubhaya pakSa meM zobhAyamAna haiN| tirachI bA~dha ke laTakAI huI dhUpita-sugandhita sundara mAlAe~, paMcavarNa kusuma racita gRhatala, kapUra, agara, kastUrI, dhUpadhUma-dhArita apsarAgaNa saMkIrNa, vidyAdharIparivRtta, Age-pIche aura pArzva meM cAru caitya pAdapoM, maNipIThikAoM se vibhUSita bharata kI AjJA se yathAvidhi vArghakiratna ke dvArA niSpAdita hai| vahIM divya ratna-zilAmaya 99 bhAiyoM kI pratimAeM bnvaaiiN| suzrUSA karatI huI apanI pratimA bhI bnvaaiiN| caitya ke bAhara bhagavAn RSabhadeva svAmI kA eka stUpa aura 99 bhAiyoM ke stUpa krvaae| manuSya loga yahA~ AvAgamana karake AzAtanA na kareM isalie lohayaMtramaya ArakSaka puruSa banavAe jisase vaha agamya ho gyaa| parvata kI coTiyA~ bhI daNDaratna se tor3a dIM, ataH vaha girirAja anArohaNIya ho gyaa| yojana-yojana ke antara se mekhalArUpa ATha sIDhiyA~-padoM dvArA manuSyoM ke lie alaMdhya kara diyaa| jisase aSTApada nAma prasiddha ho gyaa| phira kAla-krama se caityarakSaNa ke nimitta sagaracakravartI ke sATha hajAra putroM ne daNDaratna se pRthvI ko khoda kara sahasra yojana kI parikhA(khAI) kii| daNDaratna se gaMgAtaTa ko vidIrNa kara jala se pUrNa kiyaa| taba gaMgA ko khAI meM bharane se aSTApadAsanna grAma-nagara, purAdi DUbane lge| ataH use daNDaratna se nikAla kara kuru deza ke bIca se, hastinApura ke dakSiNa se kozala deza ke pazcima, prayAga se uttara, kAzI deza se dakSiNa, vatsadeza meM dakSiNa se magadha ke uttara se nadI kA mArga kATate hue sagarAdiSTa jaNhaputra bhAgIratha kumAra ne pUrvI samudra meM utAra diyaa| taba se gaMgAsAgara tIrtha ho gyaa| isI parvata para RSabhadeva svAmI ke ATha pautra, aura bAhubali-pramukha ninANaveM putra bhI svAmI ke sAtha siddha hue| isa prakAra eka sau ATha utkRSTa avagAhanA se eka samaya meM AzcaryabhUta siddha hue| zrI varddhamAna svAmI ne svayaM kahA ki "jo manuSya isa parvata para svazakti se car3hakara caityoM kI vandanA karegA vaha isI bhava meM mokSa prApta hogaa|" yaha suna kara labdhinidhAna gautama svAmI isa parvatazreSTha para cddh'e| caityoM kI vandanA kara azoka vRkSa ke nIce vaizramaNa ke Age tapa se kRza aMga kA vakhAna karate hue svayaM upacita zarIra vAle anyathA vAdakArI haiM-aise usake vikalpa ko nivAraNa karane ke lie puNDarIka adhyayana praNIta kiyaa| pRSTa deha vAlA puNDarIka bhAvazuddhi se sarvArthasiddha gayA aura durbala zarIra vAlA kaNDarIka sAtavIM naraka gyaa| yaha puNDarIka adhyayana sAmAnika deva vaizramaNa ne gautama svAmI ke mukha se sunakara avadhArita kiyaa| ve hI tuMbavaNa Ashtapadgirikalp 680.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ _Shri Ashtapad Maha Tirth sanniveza meM dhanagiri kI patnI sunaMdA ke garbha meM utpanna hokara daza pUrvadhara zrI vajrasvAmI hue| aSTApada se utarate hue gautama svAmI ne kauDinya-dinna-sevAli tApasoM ko pandraha sau tIna kI saMkhyA meM dIkSita kiyaa| unhoMne janaparamparA se "isa tIrtha ke caityoM kI vaMdanA karane vAlA isI bhava meM mokSa prApta karegA" - aise vIra-vacanoM ko sunakara prathama, dUsarI aura tIsarI mekhalA saMkhyAnusAra kauDinyAdi car3he aura isase Age jAne meM asamartha the| unhoMne gautama svAmI ko apratihata utarate dekhakara vismita ho pratibodha pAyA aura unake pAsa dIkSita ho ge| isI parvata para bharata cakravartI Adi aneka maharSi koTi siddha hue| vahIM sagara cakravartI ke subuddhi nAmaka mahAmAtya ne janhu Adi sagara ke putroM ke samakSa Adityayaza se lekara pacAsa lAkha koTi sAgaropama kAla meM bharata mahArAjA ke vaMza meM samudbhUta rAjarSiyoM ko citrAntara gaNDikA se sarvArthasiddhagati aura mokSa gae batalAyA hai| isI girirAja para pravacana devatAnIta vIramatI ne caubIsa jina-pratimAoM ke bhAla-sthala para ratnajaTita svarNatilaka cddh'aae| usake bAda dhUsarI bhava, yugaliyA bhava aura deva bhava prApta kara damayantI ke bhava meM andhakAra ko dUra karane vAlA bhAla-sthAna meM svAbhAvika tilaka huaa| isI parvata para bAli maharSi kAyotsarga karake sthita the| vimAnaskhalana se kupita rAvaNa ne pUrva vaira ko smaraNa kara nIce kI bhUmi khodakara, usameM praviSTa hokara apane vairI sahita aSTApada giri ko uThAkara lavaNa samudra meM pheMkane kI buddhi se hajAroM vidyAoM kA smaraNa kara parvata ko utthaayaa| una rAjarSi ne avadhijJAna se yaha jAna kara caitya-rakSA ke nimitta pera ke aMgUThe se giri-zikhara ko dabAyA / taba isase saMkucitagAtra vAlA dazAnana muMha se rudhira vamana karate hue cIkhane lgaa| jisase vaha rAvaNa nAma se prasiddha huaa| jaba dayAlu maharSi ne chor3A to vaha caraNoM meM girakara kSamAyAcanA kara svasthAna gyaa| yahIM laMkAdhipati ne jinezvaradeva ke samakSa nATaka karate hue daivayoga se vINA kI tA~ta TUTane para nATyabhaGga na ho isa vicAra se apanI bhujA kI tAMta kATakara vINA meM jor3a diyaa| isa prakAra vINAvAdana aura bhaktisAhasa se santuSTa dharaNendra ne tIrtha-vandanA ke lie Aye hue rAvaNa ko amogha vijayAzakti rUpa-kAriNI vidyA dii| isI parvata para gautama svAmI ne siMhaniSadyA caitya ke dakSiNa dvAra se praveza kara pahale saMbhavanAtha Adi cAra pratimAoM ko vandana kiyaa| phira pradakSiNA dete hue pazcima dvAra se supA di ATha tIrthaGkaroM ko, phira uttara dvAra se dharmanAthAdi daza ko, phira pUrva dvAra se RSabhadeva, ajitanAtha-jinezvaradvaya ko vandana kiyaa| yadyapi yaha tIrtha agamya hai phira bhI jala meM pratibimbita caitya ke dhvaja-kalazAdi dekhatA hai vaha bhAvavizuddhi vAlA bhavya jIva vahA~ hI pUjA nhavaNAdi karate hue yAtrA kA phala prApta karatA hai, kyoMki bhAvocita phalaprApti kahI hai| bharatezvara se nirmApita pratimAyukta isa caitya-stUpoM kA jo vandana-pUjana karate haiM ve dhanya haiM, ve zrInilaya zrI jinaprabhasUri dvArA nirmita isa aSTApada-kalpa kI jo bhavya apane mana meM bhAvanA karate haiM, unake kalyANa ullasita hote haiN| pahale aSTApada-stavana meM jo artha saMkSepa se kIrtana kiyA hai vahI hamane vistAra se isa kalpa meM prakAzita kiyA hai| zrI aSTApada tIrtha kA kalpa samApta huA, isakI grantha saMkhyA 118 hai| -681 Ashtapadgirikalp
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 // paJcazatIprabodha (prabandha) sambandhaH // prastAvanA : A graMthanA kartA zrI zubhazIlagaNi che. A graMtha 4 adhikAramAM vibhakta che. temAM 600 thI paNa vadhu kathA-prabandhono saMgraha che. atre temAM sau prathama darzAvela zrI gautamasvAmIno aSTApada tIrtha sAtheno saMbaMdha saMpAdita karavAmAM Avyo che. prabandhapaJcazatI yugAdidevAdimavarddhamAnA-ntimAn jinAn kevalinaH parAMzca / zrIpuNDarIkAdigurUn yatIMzca, namAmyahaM bodhisamAdhihetoH // 1 // kizcidgurorAnanato nizamya, kizcinnijAnyAdikazAstratazca / granthohyayaM paJcazatIprabodha-sambandhanAmA kriyate mayA tu // 2 // lakSmIsAgarasUrINAM, paadpdmprsaadtH| ziSyeNa zubhazIlena, grantha eSa vidhIyate // 3 / / (1) atha zrIgautamasvAmyaSTApadatIrthavandanasambandhaH ekadA zrIaSTApadatIrthanamanaphalaM zrIvardhamAnajinapArzve zrutvA zrIgautamasvAmI yadA aSTApadatIrthasamIpe gataH tadA tatrasthAstApasA dadhyureSa kiM kariSyatIti, evaM teSu dhyAyatsu gautamasvAmI sUryakiraNAnavalambya tIrthasyopari yyau| tatra bharatakAritaprasAde caturviMzatijinendrAn mAnapramANadehA''kAravarNAdikAn anukrameNa vandate sma | cattAri aTTha dasa doya, vaMdiA jiNavarA cuvviisN| paramaTThaniTiaTThA, siddhA siddhiM mama disaMtu // 1 // tatra devAn namaskRtya tIrthAduttatAra yadA tadA 1503 tApasA gautamasvAmivacasA prabuddhAzcAritraM jagRhuH / tataH zrIgautamo mArge calan kasmAdgrAmAt (kutazcidgrAmAt) zuddhaM kSIrabhRtaM patadgrahamAnIya svAGguSThaM tanmadhye kSiptvA sarvAn tApasAn bhojayAmAsa / teSu jimatsu gautamasvAmilabdhiM dhyAyatsu 500 tApasAnAM kevalajJAnaM jAtam / tato vamani zrIvarddhamAnajinavarNanaM zrutvA 500 tApasAnAM kevalajJAnaM babhUva / prabhau dRkpathAgate 503 tApasAnAM jJAnamutpannam / gautamasvAmI kevalajJAnotpattimajAnan tAnprati prAha-prabhoH pradakSiNA dAsyante (dIyantAmiti) tataste pradakSiNAM dattvA yadA kevaliparSadyupaviSTAH tadA gautamaH prAha-ye mUrkhAste mUrkhA eva prabhuM na vandante jalpitA 1. pratau nAsti Panchshati Prabandh Vol. IX Ch. 61-0, Pg. 4129-4131 Panchshati Prabandh -382
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth api, tadAvag vardhamAnaH svAmI kevalyAzAtanAM mA kurU (kASIH), gautamaH prAha-bhagavAn ! kA kevalyAzAtanA ? tataH prabhuNA teSAM kevalajJAnotpattisambandhaH proktaH, tato gautamaH teSAM pAdAn natvA kSamayitvA ca prabhoH puraH prAha-yeSAmahaM dIkSAM dAsye (prAdAm) teSAM kevalajJAnaM, mama na tataH tatkhedaM gautame dadhAne prabhuH prAha tavApi kevalajJAnaM bhaviSyatIti nA? | paMcazatI prabodha saMbaMdha (bhASAMtara) (prabaMdha paMcazatI) yugAdideva zrI AdinAthathI (AraMbhIne) aMtima zrI vardhamAna svAmI sudhInA sarve jinezvarone, bIjA kevalIone, zrI puMDarIka Adi guruone, ane yatine bodhi ane samAdhinA hetuthI huM vaMdana karuM chuM. kaMIka gurunA mukhathI sAMbhaLIne karIne ane kAMIka potAnA ane anyonA zAstrathI paMcazatI prabodha saMbaMdha nAmano A graMtha mArA vaDe karAya (racAya) che. - lakSmIsAgarasUrinAM caraNa kamaLanI kRpAthI (temanA) ziSya zubhAzIla vaDe A graMtha racAya che. (1) zrI gautamasvAmIno aSTApada tIrthanaMdanano saMbaMdha : ekavAra zrI aSTApadatIrthanA namananuM phaLa zrI mahAvIra svAmI pAse sAMbhaLIne zrI gautamasvAmI jyAre aSTApadatIrthanI najIkamAM gayA tyAre tyAM rahelA tApasI dhyAna karatAM hatA. A zuM karaze ? e pramANe teo vicAravA lAgyA. gautamasvAmI sUryanA kiraNonuM avalaMbana laIne tIrthanI upara gayA. tyAM bharate karAvela prasAdamAM (covIza jinezvarone) mAna, pramANa, deha, AkAra, varNAdi yukta anukamathI vaMdana kare che. cAra, ATha, dasa ne be, vaMdA jinavaro covIsa, (o!) paramArtha-nicchitArtho, siddho! siddhi mane Apo 1 tyAM devone namaskAra karIne tIrthathI utaratA hatA tyAre 1503 tApaso gautamasvAmInA vacanothI bodha pAmyA ane cAritra grahaNa karyuM. tyAra pachI zrI gautama mArgamAM cAlatAM koIka gAmathI zuddha khIrathI bhareluM pAtra grahaNa karIne potAnA aMguThAne tenI madhyamAM boLIne sarve tApasone bhojana karAvyuM. te jamIne gautamasvAmInI labdhino vicAra karatAM 500 tApasone kevaLajJAna thayuM. tyAMthI mArgamAM jatAM zrI vardhamAna jinanuM varNana sAMbhaLIne 500 tApasone kevaLajJAna thayuM. prabhu darzanathI rastamAM jatAM 503 tApasIne jJAna utpanna thayuM. kevaLajJAnanI utpattine nahIM jANatAM evA gautamasvAmIe temano prabhune pradakSiNA devA kahyuM. tyArapachI te pradakSiNAne daIne jayAre kevalInI parSadAmAM beThA tyAre gautame kahyuM he murkhA! je mukha che te prabhune vaMdana karatAM nathI. tyAre mahAvIrasvAmIe kahyuM che gautama ! kevalInI AzAtanA na kara. gautama bolyA, he bhagavAna! zuM kevalInI AzAtanA? tyAre prabhu vaDe temanI kevalajJAna utpattino saMbaMdha kahevAyo. vAre gautame temanA caraNe namIne kSamA mAMgIne kahyuM he prabhu ! jene huM dIkSA ApuM tene kevalajJAna thAya che mane thatuM nathI. tevuM khedapUrvaka gautame prabhune kahyuM, tyAre prabhue kahyuM tane paNa kevalajJAna thaze. - 83 - Panchshati Prabandh
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Panchshati Prabandh 89 paJcazatIprabodha (prabandha) sambandhaH prabandhapaJcazatI ( racanA, vi. saM. 1521 ) mI - mATA *jinAnyugAdidavA dimavarddhamAnAMtimA cauka va linaH parAM zrI N DarI kA dina yatI namAmyadobA samAdhidAtA 1 kiMcidvArArA | nAtAnizamya kiMcitrAnyAdivazI bodhanAmA kriyAmAtra 2 lakSmI mAgapAdapadmapramAda tIna vidhIyatakA zrISTApadatIrdhana mana phalaM zrI vardhamAna ticA padatIrthataH tadA svAstAmAdAya kiM kariSyati vAtaro tama svAmI sUrya kiraNa nAvalaM vyatIyApa riyAyata bharatakArita prAmAdiviMzatijiniprAna mAnapramANAda hA kAravarNAdi kA dAtA zAhidamAdAya vaMdi zivarAva bImaM parama niddiAimimamadima bAda bAmaH kRtyatI tArayadAtadA] [20] tAmAgotamasvAmiya vAjiguH tataH zrIgotAmA mArgravala kasmAThAma rahamAnIya svAyuSTatamadhye vAsavatA mAnAnAjayAmAma ne jimakhAgotamasvA milavidhyAya 5 tApamAnAMkanAtatAtA va ni| zrI vardhamAna jinavA nitrA 500 tApamAna kavalajJAnaM proga tApamAnAtpannagotama svAmI kavalajJAnAtpattimajA prAtaH pradadAti tatastrapradakSiNAdacA yadA [kavaliyamapaviSTastadAgotamAravayava prannavedAta jalpitApi tadAvardhamAnaHcakavalyAgAta nAmAkaru gotamaHprAkAzAnanaHpratIka valajJAnAtma tribaMdhayAna navA zamayicAca prAnA purAnA yama dIkSA dAmpatiyAM kavalajJAnamabhana // tataH svagatAmA tavApikavalajJAnaM na vidyataitizrIgotamasvAmpa TApadatIrSacedana saMbaMdha ekadA tina 'nayApanaratrANe mAgASTI vagAupaviSTaH satramANakA AtA pAka mulAAkana nihATA pikAka cAlitA mAtra nibhAtA mutrAzrItirimeva Amada dArya hariprAvarya tataH hariNA tAnitA tataH A - saMjJakaprati, chANI ( vaDodarA ) nA zrIjaina the. jJAnamaMdiranA upA. zrIvIravijayajIzAstrasaMgrahanI pratinA prathama pRSTanI pratikRti Shri Ashtapad Maha Tirth
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 / pratikramaNa sUtra - prabodhaTIkA jagaciMtAmaNi-suttaM prastAvanA : prabodhaTIkA graMthamAM paMca pratikramaNa sUtronuM viziSTa-vivaraNa karavAmAM AvyuM che. dhIrajalAla TokarazI kRta A graMthamAM jagaciMtAmaNi mULa sUtra tathA tenA vivecanamAM aSTApada viSayaka vividha mAhitI upalabdha thAya che. atre mAtra aSTApada viSayaka mAhitI ja saMpAdita karavAmAM AvI che. (mAta-caityavandrana) jagaciMtAmaNi caityavaMdana icchAkAreNa saMdisaha bhagavan ! caityavaMdana karUM / icchN| (1) mULapATha : naciMtAmaNi ! nagada nAda ! naga-gura ! naga-ravA !, naga-vaMdhava ! naga-santhavAha ! naga-bhAva-vivaraNa !! uThThAvaya-saMvi-! -viUTIsa !, cauvIsaM pi jiNavara ! jayaMtu appaDihaya-sAsaNa! | // 1 // * (pAdanoMdha - caityavaMdana karanAre AmAMnA prathama vAkaya dvArA guruno Adeza mAgavAno hoya che. te Adeza maLatAM, athavA maLelo mAnIne rUchuM pada dvArA teno svIkAra sUcavavAno hoya che. A Adeza-vAkayamAM saMskRta "bhagavad !" pada keTaleka sthaLe vaparAya che, tathA caityavaMdana karuM. evI bhASA pAchaLanI keTalIka pothIomAM jovAmAM Ave che. *32 kramAMka 3vALI pothImAM mAtra 'je kiMcino ja ullekha che ke jene anya pothIomAM chaThThI gAthA gaNelI che. kramAMka 4vALI mAtra pahelI ane je kiMci' vALI gAthA ja najare paDe che. kramAMka 2, 5 ane 6vALI pothIomAM A sUtranI bIjI, pahelI ane chaThThI gAthA 'namaskAra' nAmanA sUtra tarIke kramabaddha AvelI che, jeno ullekha kramAMka -vALI pothImAM zrItaruNaprabhasUrie patra 48 upara karelo che. TuM kramAMka 12, 16vALI pothIomAM 4thI tathA pamI gAthAo najare paDatI nathI. 3 kramAMka 11, 19, 23, 2pavALI pothIomAM tathA ogaNIsamI sadImAM lakhAyelI pothIomAM 6 gAthAvALo pATha maLe che. 1. A sthaLe gitAdR pATha pracAramAM che, paraMtu prAcIna pothIomAM- kramAMka 4, 5, 6, 11, 16, 19, 23, 25 vageremAM khaTTa nA evo pATha levAya che. A pATha chaMda tathA mAtrAmeLanI najare vadhAre yogya lAge che. A sthaLe vAvIzuM pi evo pATha pracAramAM che, paraMtu prAcIna pothIomAM-kramAMka 4, 6, 11, 16, 19, 23 vageremAM vIsa vi pATha jovAmAM Ave che, je bhASA tathA chaMdanA mAtrAmeLanI dRSTie paNa adhika yogya che. A sthaLe keTalIka pothIomAM "nayaMti' ane 'yaMta' evA pATho jovAmAM Ave che, paraMtu jinavaronA saMbodhananI sAthe pracaMtu | kriyApada vizeSa baMdhabesatuM hovAthI tathA prAcIna pothIomAM tevo pATha maLI Avato hovAthI te pATha rAkhavAmAM Avyo che. A prathama padya khataragacchanAM ane vidhipakSanAM pratikramaNa sUtramAM jovAmAM AvatuM nathI. joke zrItaruNaprabhAcArye nirdiSTa karelA karmabhUmi-namaskAra'nI bIjI gAthA tarIke te prAcIna pothIomAM joI zakAya che. pothI 6 je aMcalagacchanI che, temAM paNa 3 paghavALuM "namaskArasUtra ApeluM che. A gAthA temAM najare paDe che. * gAthA- "rolAchaMda'mAM che. Jagchintamani Sutra Vol. VIII Ch. 53-A, Pg. 3673-3688 - 85 - Prabodh Tika
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth kammabhUmihiM kammabhUmihiM paDhamasaMghayaNi, ukkosaya sattarisaya', jiNavarANa viharaMta labbhai; navakoDihiM kevalINa, koDisahassa nava sAhu gmmi| saMpai jiNavara vIsa muNi, bihaM (hiM) koDihiM varanANi', samaNaha koDi-sahassa duI thuNijjai nicca vihANi // 2 // jayau sAmiya ! jayau sAmiya' ! risaha ! 12sattuMji, ujjiti pahu-nemijiNa ! jayau vIra13 ! saccaura-maMDaNa !; bharUacchahiM muNisuvvaya ! mahuri pAsa ! duha-duria-khaMDaNa ! avara videhiM titthayarA, cihaM disi vidisi jiM ke vi, tIANAgaya-saMpaiya, vaMdauM jiNa savve vi6 / / 3 / / sattANavai-sahassA, lakkhA chappanna aTThakoDIo / battIsa-saya-bAsIyAI, tialoe ceie vaMde // 4 / / * pannarasa-koDi-sayAI, koDI bAyAla lakkha aDavannA / chattIsa sahasa asIiM, sAsaya-biMbAiM paNamAmi // 5 / / * pAdanoMdha cAlu : 5. 2ii pothIyobhA 'kammabhUmihi' se vAra samesuMgAya che, 59 chanISTiyete rAma2 nathI. mesena vAmAM skUlanA thaI hoya tema saMbhave che. maha 26ii pothIyobhA 'ukkosau', 'ukkosaI', mevA ho / vAmAM Ave che. 2eii pothImobhA bhais 5, 6, 16, 23 paremA sattarisau' yA na013 5 che. 32ii pothIyomA 'du koDi varanANa' vo 16 59 levAmAM Ave che, to 2ii pothImobhA 'biha-koDihiM varanANa' pATha jaNAya che, paraMtu vastuchaMdanA anuprAsano khyAla karatAM ahIM A pATha svIkArelo che. 8. 'sahassa dua' pAta2. 10. 32ii pothImobhA 'thuNijia' vo pATha 59 / bhaNe cha. 11. 'sAmI', 'sAmIya' pAhata2. 12. sittaji', 'settaji' pAhata2. 13. 'saccauri-maMDaNa' pAta2. 14. bharUacchihiM' it2. 15. 'saMpaI', 'saMpaya' 54ita2. 16. bhis|242 moriyanTasa risartha InsTicyuTa pUnAnI prati naM. 5-1-17 - 748 /1270(2) / 1887-81bhA (DI.sI. mema vaoNlyuma) A padha pAThAMtara sAthe nIce jaNAvyA pramANe jovAmAM Ave che: "jayau sAmiu risahu setta (ttuM) ji, ujjiMta pahu- nemijiNu, jayau vIrU mohera-maMDaNu; bharavaTThi muNisuvvau, mahura pAsu duh-dNdd-pNddnnu| avara videha vi tittha ya suva(rUca) hu disi vidisi ji ke vi ti (tI) ya aNAgaya saMpayai vaMdiu jiNa savve vi // 1 // " ** gAthA -2-3 'vastu,'bhA che. * gAthA-4-5 76' mA che. Prabodhtika -686
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) saMskRta chAyA : jagaccintAmaNayaH ! jagatAM nAthAH ! jagadguravaH ! jagadrakSaNA: ! jagadbandhavaH ! jagat - sArthavAhAH ! jagadbhAva - vicakSaNAH ! / aSTApada-saMsthApita-rUpAH ! karmASTaka - vinAzanAH ! caturviMzatir api jinavarAH ! jayantu apratihata - zAsanAH ! // 1 // karmabhUmiSu karmabhUmiSu prathamasaMhananinAm, utkRSTataH saptatizataM jinavarANAM viharatAM labhyate; navakoTyaH kevalinAM koTisahasrANi nava sAdhavaH gamyante / samprati jinavarAH viMzatiH, munayaH dve koTI varajJAninaH, zramaNAnAM koTisahasradvikaM stUyate nityaM vibhAte // 2 // jayatu svAmin ! jayatu svAmin ! RSabha ! zatruJjaye, ujjayante prabhunemijina ! jayatu vIra ! satyapura-maNDana ! bhRgukacche munisuvrata ! mathurAyAM pArzva ! duHkha - durita - khaNDaNa ! | apare videhe tIrthaMkarAH catasRSu dikSu vidikSu ye kespi, atItAnAgata-sAmpratikAn vande jinAn sarvAnapi // 3 // saptanavatiM sahasrANi lakSANi SaTpaJcAzatam aSTakoTIH / dvAtriMzatzataM dvayazItiM trailokye caityAni vande // 4 // paJcadazakoTizatAni koTIH dvicatvAriMzataM lakSANi aSTapaJcAzatam / SaTtriMzataM sahasrANi azItiM zAzvata - bimbAni praNamAmi // 5 // Shri Ashtapad Maha Tirth ( 3 ) sAmAnya ane vizeSa artha : vi.saM. 1900nA pUrvArdhamAM kavirAja zrI padmavijayajIe stavanamAM A pramANe ullekha karyo che. "4ga-ciMtAbhAegI tihAM yu, bhArA vahAsAla re..." vagere ussejobhaNe che. jaga-ciMtAmaNi !-(jagaccintAmaNayaH ) - 4gatamAM ciMtAmaziratna - samAna ! jiNavara nA vishesse| tarIDe AA yaha saMbodhananuM mahuvayana che, te jaga bhane ciMtAmaNi je je pothI anesuM che. temAM 'gata' no artha 4gat, huniyA, vizva, soDa, saMsAra ke prANIsamUha thAya che ane ciMtAmaNi no artha ciMtanamAtrathI ISTa phalane ApanAruM eka jAtanuM ratna thAya che. ahIM zrIjinezvara devone ciMtAmaNiratnasamAna kahevAnuM kAraNa e che ke jemanA hRdayamAM te virAjamAna hoya che, teo puNyAnubaMdhI puNya bAMdhe che ane tene lIdhe temanAM saghaLAM manovAMchita kAryo pUrNa thAya che tathA paraMparAe mokSanI prApti thAya che. jagaha nAha ! - ( jagatAM nAthA : ! ) - 4gatanA nAtha, bhugatanA svAmI ! nAha-- nAtha, svAbhI, dhaegI, rkssaae| DaranAra, Azraya ApanAra } yoga-kSema DaranAra ( na bhajelI vastu maLe, te yoga kahevAya che ane maLelI vastunuM rakSaNa thAya te kSema kahevAya che.) zrI jinezvaradevo sAcA arthamAM jagatanA nAtha che kAraNa ke je jIvo hajI dharmamArgamAM joDAyelA nathI, temane teo dharmamArgamAM joDe che ane jeo dharmamArgamAM joDAyelA che, temanuM teo upadeza Adi dvArA rakSaNa kare che. nAtha-zabdanI hRdayaMgama carcA mATe juo zrIuttarAdhyayanasUtranuM mahAnizraMthIya nAmanuM 20muM adhyayana. a 87 a PrabodhTika
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth nA-gurU !-(nA-gurava: !)-samasta jagatanA guru ! jagatane Atma-hitano upadeza karanArA! guF- zabdanA sAmAnya ane vizeSa artha mATe juo sUtra bIjuM. zrI jinezvaradeva sakaLa jIvone uddezI sarva koInuM kalyANa thAya evo ekasarakho hitopadeza kare che, eTale teone jaga-guru jevA vAstavika vizeSaNathI saMbodhana karavAmAM Ave che. nA-ravaravA ! (narikSaUT: !)- he jagatanA rakSaka ! jagatanuM rakSaNa karanArA ! hiMsA ane pratihiMsA vaDe jagatano-jagatanI zAMtino nAza thAya che, jyAre ahiMsA ane abhayadAna vaDe jagatanuM jagata-zAMtinuM rakSaNa thAya che. zrI jinezvaradevo potAnI atizayavALI vANImAM ahiMsA ane abhayadAnanI pracaMDa udghoSaNA karatA hovAthI teo jagarakSaka kahevAya che athavA to jagatanA jIvone teo karmabaMdhanamAMthI choDAve che; eTale paNa teo jagadrakSaka tarIke saMbodhAya che. nA-vandhava ! ( na vandhava !)- jagatanA baMdhu ! jagatanA hiteSI ! vadhu - eTale bAndhava. arthAt bhAI, nikaTavartI svajana, pitarAI ke sagAM-vahAlAM. sAmAnya rIte je koI hitaiSI hoya te mATe paNa e ja zabda vaparAya che. zrIjinezvaradeva jagatanA paramahitaiSI che, kAraNa ke teo koI paNa jAtano svArtha rAkhyA vinA paramahitanuM rahasya prakAze che ane tethI jagatanA jIvonuM kalyANa thAya che. nA-santhavAha !-(natu-sArthavAda !)-jagatanA sArthavAha ! jagatanA netA ! jagatane ISTa sthaLe (mokSa) pahoMcADanAra ! sArtha- eTale ISTa sthaLe pahoMcavA Icchato musApharono samUha ke kAphalo; tene vahana karanAra, tenI sarva prakAre sArasaMbhALa karanAra je agraNI, AgevAna ke nAyaka hoya, te sArthavAha kahevAya che. matalaba ke je sArtha-nAyaka sArthane yogya raste laI jAya che, ISTa sthaLe pahoMcADe che, te sArthavAha kahevAya che. zrIjinezvaradeva jagatanA jIvone potAnA samartha netRtva nIce dhArelA sthaLe eTale ke mokSapurIe laI jAya che, tethI teo nA-saMsthavAda kahevAya che. nA-bhAva- vizva !-(-bhAva-virakSaUT: !)- jagatanA sarva bhAvone jANavAmAM tathA prakAzavAmAM nipuNa ! bhava zabda judA judA arthomAM vaparAya che. jema ke astitva, prakRti, svabhAva, padArtha, paryAya, IrAdo, vRtti, lAgaNI, tAtparya, abhiprAya, ceSTA, abhinaya, heta, prIti, AsthA, kiMmata, dara, sthiti, svarUpa, vagere. temAMthI padArtha ane paryAya artho ahIM upayukta che. padArtha eTale dravya. paryAya eTale padArthanI niraMtara palaTAtI avasthA. samaya, zakti vagerenI apekSAe te anaMta prakAranI hoya che. zrI jinezvaradeva sarvajJa hovAthI jagatanA tamAma padArthonA sarva bhAvo-paryAyo barAbara jANe che ane yogyanI AgaLa prakAzita kare che. tethI teo nA-bhAva-viSyavasthA kahevAya che. saTTAva-saMvi-va !- (MApa-saMsthApita-paI: !)- aSTApada parvata upara jemanI pratimAo sthApana thayelI che tevA ! prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva bhagavAna potAno mokSakAla najIka Avelo jANIne dasa hajAra munivaro sAthe aSTApada parvata upara gayA hatA ane tyAM caturdazabhakta eTale cha upavAsanI tapazvaryA Prabodh Tika - 88 -
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth pUrvaka pAdapopagamana anazana karIne nirvANapadane prApta thayA hatA. A sthaLe devoe ratnanA traNa stUpa karyA hatA.* aSTApada parvata kelAsa hovAno abhiprAya kalikAla-sarvajJa zrIhemacaMdrAcArye abhidhAnaciMtAmaNinA cothA bhUmikAMDamAM karyo che : natAdritu vainAtoDakhApa: diva7: I64.' zrIjinaprabhasUrie aSTApadagiri-kalpamAM te ja abhiprAyanuM samarthana kareluM che. "tIse gra uttaraddhisamAvArasanokhuM vimo nAma vennAlApamadA rabbo navaro DaTTa gopuvo*' te (ayodhyA nagarI) nI uttara dizAe bAra yojana dUra aSTApada nAmano ramya parvatarAja Avelo che, jenI UMcAI ATha yojana che ane jenuM aparanAma kailAsa che; A ja abhiprAyanuM vizeSa samarthana nyAyAbhonidhi jainAcArya zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajIe jainatattvadarzanA uttarArdhamAM kareluM che. tenA ekAdaza paricchedamAM jaNAvyuM che ke : zrIRSabhadevajIkA kailAsa parvatake upara nirvANa huA..... jaba bharatane kailAsa parvatake upara siMhaniSadyA nAmA maMdira banAyA, usameM Age honevAle teIsa tIrthaMkaroMkI aura zrIRSabhadevajIkI arthAt cauvIsa pratimAkI sthApanA kii| aura daMDaratnase parvatako aisA chIlA ki jisa para koI purUSa pagoMse na caDha sake / usameM ATha pada (pagathiye) rkkhe| isI vAste kailAsa parvatakA dUsarA nAma 'aSTApada' kahate hai| tabase hI kailAsa mahAdevakA parvata khlaayaa| mahAdeva arthAt baDe deva, so Rssbhdev| jisakA sthAna vaijJAza parvata jJAnanA (pR. 406-420) hAlanI bhUgoLa pramANe kelAsa parvata himAlayanA tibeTa dezamAM mAnasarovaranI uttare ra5 mAIla para Avelo che, jene tyAMnA loko kaMgarIpo kahe che. A parvatanuM zikhara bAre mAsa baraphathI chavAyeluM rahe che; eTale te rajatAdri ke sphaTikAcalanuM nAma sArthaka kare che. tyAMnuM havAmAna ghaNuM ja ThaMDuM ane tophAnI hovAthI tenA para ArohaNa karavuM e ghaNuM ja kaThina gaNAya che. Aja sudhImAM aneka sAhasika pravAsIoe tenA para amuka UMcAI sudhI ArohaNa karyuM che ane te saMbaMdhI bane teTalI prAmANika hakIkta meLavavAnI koziza karelI che. jaina zAstromAM evA ullekho maLe che ke je carama-zarIrI hoya arthAt te ja bhavamAM mokSe janAra hoya, te ja tenI yAtrA karI zake che. te mATe zrIuttarAdhyayanasUtranI niryuktimAM kahyuM che ke- 'carama-sIro sAhU sArUDhaH navara, kanno utta' (a. 10 gAthA 290) arthAt je sAdhu carama-zarIrI hoya te ja nagavara eTale aSTApada-parvata para caDI zake che, anya nahi. A bAbatano ullekha zrI hemacaMdrAcArye triSaSTizalAkApurUSa caritranA dasamA parvanA navamA sargamAM A pramANe karelo che : 'yo'STApade jinAn natvA, vaseda rAtriM sa sidhyti|' je aSTApada-parvata para rahelI jina-pratimAone vaMdana karIne tyAM eka rAtri gALe che, te siddha thAya che, zrIgautamasvAmIe caraNalabdhi vaDe A tIrthanI yAtrA karIne tathA tyAM eka rAtri pasAra karIne potAnA carama-zarIrIpaNAnI khAtarI karI hatI evo vRddhavAda che. vi.saM. 1751mAM zrI jinavijayajIe racelA SaDUAvazyaka-bAlAvabodhamAM "vAri-TU-sa * juo jaMbuddIpaprApti-sUtra 33. * vividha tIrthakalpa siM. jai.graM.pR.91. - 89 - Prabodh Tika
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth hoya'nA vivecanamAM zrI gautamasvAmIjI aSTApada upara gayA tyAre ukta krama mujaba jagaciMtAmaNinI be gAthAnI caityavaMdanA karI hatI. zrIvasudevahiMDInA 21mA laMbhakamAM aSTApada saMbaMdhI be ullekho Ave che. temAM jaNAvyuM che ke A parvata vaitADhya parvata sAthe joDAyelo che ane UMcAImAM ATha yojana UMco che, tathA tenI taLeTImAM niyaDI nAmanI nadI vahe che. aSTApada parvata kozaladezanI sImA para ke tenI najIka Avelo hovo joIe, tema jaMbUDhIpaprajJaptinA nIcenA ullekha parathI samajAya che : "dasahiM rAyavarasahassehiM saddhi saMparivuDe viNIaM rAyahANiM majjheNa Niggacchai, (NiggacchiM)ttA majjhadese suhaMsuheNa viharai, (vihari)ttA jeNeva aTThAvayapavvate teNeva uvaagcchi|" bharata cakravartIno A adhikAra che. bharata cakravartI dasa hajAra rAjAothI parivRtta thaIne vinItA nAmanI rAjadhAnInI madhyamAMthI nIkaLIne madhyadezamAM kozaladezanI madhyamAM (madhya-zanivezI maLe TI.) vicare che ane tyAMthI jyAM "aSTApada' parvata Avelo che, tyAM jAya che. vaLI, sagara cakravartInA jandukumAra Adi sATha hajAra putro, e parvatanI AsapAsa khAI khodAvIne temAM gaMgAnadInuM jala laI jAya che ane tema karatAM maraNa pAme che tathA pAchaLathI sagara cakravartIno pautra bhagIratha tyAM jaIne gaMgAnadIne daMDa vaDe AkarSe che ane tethI te (gaMgAnadI) kurudezanA madhya bhAgathI, hastinApuranI dakSiNathI, kozaladezanI pazcimathI, prayAganI uttaramAM, kAzInA dakSiNamAM ane aMga tathA magadhadezanI uttara tarapha thaIne pUrvasAgaramAM bhaLI jAya che, jayAM te gaMgA-sAgara tarIke oLakhAya che ane bhagIrathanA nAma parathI tenuM nAma bhAgIrathI paDe che. te AkhI vAta aSTApadane gaMgAnadInA mULa sAthe saMbaMdha hoya tema jaNAve che. pUrvakAle kozaladezano vistAra moTo hato ane tenI uttarasarahada himagiri sudhI vistarelI hatI, eTale A sthaLa himAlayamAM ja koIka sthaLe AveluM haze tema jaNAya che. (4) artha-saMkalanA : jagatamAM ciMtAmaNiratna ! jagatanA nAtha ! jagatanA rakSaka ! jagatanA niSkAraNa baMdhu ! jagatanA uttama sArthavAha ! jagatanA sakala padArthonA svarUpane jANavAmAM vicakSaNa ! aSTApadaparvata-para (bharata cakravartI dvArA) sthapAyelI pratimAvALA ! AThe karmono nAza karanArA ! tathA abAdhita upadeza denAra ! he RSabhAdi covIse tIrthakaro ! (Apa) jayavaMtA varto. 1. (5) sUtra-paricaya : je bhUmimAM tIrthakara, gaNadhara Adi mahApuruSo janmyA hoya che, pravrajita thayA hoya ja, vicaryA hoya che, kevalajJAna pAmyA hoya che ke nirvANane prApta thayA hoya che, te bhUmi ati pavitra gaNAya che. tethI tenI sparzanA samyakatvane nirmaLa banAve che, A kAraNe tIrthonuM mahattva paNa ghaNuM moTuM che. vaLI mUrtinI bhavyatA, prAcInatA ane devAdhiSThitatAnA kAraNe paNa tIrthonI mahattA gaNAya che. A rIte jina-pratimA, jina-maMdira ane jaina-tIrtho e traNe saMsAra taravAnAM apUrva sAdhano che ke jeno sAmAnya nirdeza caitya vaDe ja thAya che. AvAM caityone vaMdana karavuM, te caityavaMdanA kahevAya che. prastuta sUtranI yojanA te mATe thayelI che. - 90 - PrabodhTika -
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth A caityavaMdana tenA prathama zabda parathI jagaciMtAmaNi tarIke oLakhAya che. vaLI prAtaHkALanI Avazyaka kriyAmAM tene khAsa sthAna maLeluM hovAthI te prabodha-caityavaMdana ke prabhAta-caityavaMdana tarIke paNa oLakhAya che. - A caityavaMdanano prAraMbha covIse tIrthakaronI sAmAnya stuti vaDe karavAmAM Avyo che, jemAM aSTApada ane tenA para baMdhAyelA maMdiro tathA tenI aMdara rahelI mUrtiono ullekha khAsa dhyAna kheMce che. samasta jaina-tIrthomAM A tIrthanI mahattA ghaNI ja che. tenuM sthAna sahuthI paheluM Ave che, kAraNa ke tyAM yugAdideva zrI RSabhadeva bhagavAnanuM nirvANa thayeluM ane tyAM ja bharatakhaMDanA prathama-cakravartI bharata mahArAjAe eka mAsanuM anazana karIne siddhi-gatine sAdhelI che.* (6) prakIrNaka : zrI taruNaprabhasUrie vi.saM. 1411 mAM racelI paDAvazyaka-bAlAvabodhamAM A sUtrano ullekha prabhAtamAM mAMgalika tarIke bolavAnA namaskAra tarIke maLe che- taMtra tripratima dugas | taDa pAchaDuM mmamUnihiM, -saMpabi-ItyAdi namaskAra, zrISabha-vardhamAnaka ityAdi stavana, pratilekhanAdika-kulaka (aThThAvayaMmi usaho ityAdi prabhAta-mAMgalika bhAvanA- kulaka pRSTha 48). A namaskAra, pothI 2, 5 ane 6 mAM IbhUmidaM mpabhUmiTiM, na-ciMtAmaLi nahi nahi ane naM vivi nAtittha e traNa gAthAovALo Apelo che. vi. saM. 1678mAM lakhAyelI pothI 11 mAM A pATha cha gAthAvALo najare paDe che. vi.saM. 1751mAM zrI jinavijayajIe racelA paDAvazyaka-bAlAvabodhamAM siddhastavanI vAri saTTa Trasa toga gAthAnA vivaraNa-prasaMge jaNAvyuM che keH zrI gautamasvAmI jyAre aSTApada-parvata para vaMdana karavA gayA. tyAre temaNe A gAthAmAM jaNAvelA krama pramANe jinabiMbane jagaciMtAmaNinI be gAthA vaDe caityavaMdana karyuM hatuM. cattAra aThe daza gAthAnA judA judA artho : cattAriaThadasadoyavaMdiyA jiNavarAcaUvI; paramaniSThiaThA siddhA siddhi mama disaMtu. 1 1) aSTApada upara vaMdana a (dakSiNa dizAmAM) cAra, (pazcima dizAmAM) ATha, (uttara dizAmAM) daza, ane (pUrva dizAmAM) che. e prakAre aSTApada upara vaMdana karAyelA ane paramArtha samApta karIne mokSamAM gayelA covIza tIrthakaro mane siddhi Apo. athavA - (uparanI mekhalAmAM) cAra, (vaccenI mekhalAmAM) ATha, (nIcenI mekhalAmAM) daza ane che. e pramANe paNa aSTApada upara vaMdana thAya che. kavirAja zrI padmavijayajI mahArAja, jeo vi. saM.nI ogaNIsamI sadInA prAraMbhamAM vidyamAna hatA, temaNe aSTApadanA stavanamAM jaga-ciMtAmaNi tihAM karyuM, mArA vahAlAjI re evo nirdeza karelo che. * juo jaMbUdvIpa prajJaptisUtra - 91 - Prabodh Tika
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 | vividha koza anusAra aSTApadanAM artha che prastAvanA : vibhinna bhASAkIya koSamAM ApelA aSTApada tathA kailAsanA vividha arthonuM arcanA parIkha dvArA atre saMkalana karavAmAM AvyuM che. (1) bhagavadgomaMDala : mahArAjA bhagavatasiMhajInI dIrdhadaSTi ane bhASAprema A kozamAM jovA maLe che. temAM be lAkha, ekyAsI hajAra, traNaso sittera mULa zabdo che. "bhagavadgomaMDala' e DikSanarI ke joDaNIkoza nahIM paNa gujarAtI bhASAnA gaurava samAna "vizvakoza' che. tenA prathama bhAgamAM (a-aM) aSTApada zabdano artha maLe che. bhAga-1 (a) aSTApada = puM. kailAsa parvata = nuM. sonuM, suvarNa, kanaka, hiraNya, hema, kAMcana, gAMgeya, cAmIkara, jAtarupa, mahArajatuM, jAMbunada kaMcana arjuna kArtasvara hema hiraNya suvarNa aSTApada hAraka puraTa zAMtakuMbha hari svarNa - piMgaLa laghukoza. = vi. ATha pagavALuM bhagavadgomaMDalanA prathama bhAgamAM aSTApadanA ATha artho upalabdha che jemAMthI atre abhipreta artho ahIM darzAvyA che. (bhagavadgomaMDala, bhAga-1, pR. 622) kailAsa = bhAga-3 (1) puM. eka jAtanuM 7 khUNAvALuM deva maMdira. temAM ATha bhUmi ane aneka zikhara hoya che. teno vistAra aDhAra hAtha hoya che. (2) kuM. zivanI nagarI, devatAonuM svarga. (3) paM. himAlayanuM e nAmanuM zikhara. te mAnasarovarathI pacIza mAIla dUra uttare gaMgrI parvatamALAnI pelI tarapha nItighATanI pUrve Avela che. tenA upara zaMkara bhagavAna ane pArvatI rahe che ema kahe che. zrI kRSNa ahIM tapa karyuM hatuM. badarikAzrama Ashtapad in various Dictionaries Vol. V Ch. 35- A to D, Pg. 2203-2212 Ashtapad in Various Dictionaries - 92 re -
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth kailAsa upara Avela che. kelAsane hemakUTa paNa kahe che. jene loko kelAsane aSTApada parvata kahe che. A parvatanI parikramaNAmAM traNa divasa lAge che. teno pacIza mAIlano gherAvo che. parikramaNa karanAre gaurIkuMDa sarovaranA pANIno sparza karavo ja joIe. A sarovaranuM pANI bAre mAsa barapha thaI gayuM hoya che. (2) sacitra ardhamAgadhI koSa : A koSa zatAvadhAnI jainamuni zrI ratnacandrajI mahArAja dvArA taiyAra karI pAMca bhAgamAM prakAzita karavAmAM Avyo che. A koSamAM ardhamAgadhI, saMskRta, hindI, aMgrejI, gujarAtI ema pAMca bhASAono upayoga karavAmAM Avyo che. bhAga-5 1. aTThAvaya puM. na. aSTApada atre aSTApadanA vibhinna cha jeTalAM artho maLe che jemAMthI, jenA upara RSabhadeva svAmI nirvANa pada pAmyA, te parvata aSTApada nAme parvata. jisa parvata para se RSabhadevasvAmI ne nirvANa prApta kiyA thA, usa parvata kA nAma - aSTApada. A mountain called Ashtapad where Rishabhadev swami obtained liberation. (iaa . 26, 7, prava. ra64) (ii) aSTApada nAmano dvIpa aSTApada nAma kA dvIpa An island called Ashtapad. (navA. rU, rU) sidara 2. zivara - aSTApada parvatanuM zikhara. aSTApada parvata kA zikhara A summit of mount Ashtapad kSetra chuM. (caitra) aSTApada nAmano parvata aSTApada nAmakA parvata The mountain named Ashtapad ( g. 7, rara7) (sacitra ardhamAgadhI koza, Vol. 1, Page-132) 2 3 vaya = puM. aSTapadra = suvarNa, sonA, Gold aSTApadano A artha AgaLanA artha sAthe saMmilita karatAM suvarNano parvata evo artha thAya che. | (sacitra ardhamAgadhI koza, Vol:5, R 1 & 8) (3) Sanskrit - English Dictionary by Sir Monier - Williams Meaning of Ashtapad as per the dictionary is as under Ashtapada : The Mountain Kailas (Dictionary pg no. 116) - 93 - Ashtapad in various Dictionaries
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 // aSTApana vividha zAstrIya Geeopo // prastAvanA : A lekhamAM jaina sAhityamAM samAviSTa Agama graMtho tathA Agametara prAcIna graMthomAM jayAMjayAM aSTApada, siMhaniSadyA prAsAda tathA tenI sAthe saMbaMdhita vividha viSayonI mAhitI prApta thAya che. te mULa zloko ane tenA sthAna sahita pU. sAdhvI caMdanabALAzrIjI dvArA saMkalita karavAmAM bhAvI che. * triSaSTizalAkApuruSacaritam / prathamaM parva - SaSThasargaH dIkSAkAlAt pUrvalakSaM apAlayitvA tataH prabhuH / jJAtvA svamokSakAlaM ca, pratasthe'STApadaM pratiH / / 459 / / zailamaSTApadaM prApa, krameNa saparicchadaH / nirvANasaudhasopAnamivA''rohacca taM prabhuH / / 460 / / sAntaH puraparIvAro... pratyaSTApadamArSabhiH // 465 / / kSaNenA'STApadAcalam / / 476 / / adhyAruroha bharatastato'STApadaparvatam / / 477 / / * siMhaniSadyA sArnu pani triSaSTizalAkApuruSacaritam / dvitIyaM parva paJcamasargaH (zloka - 87 taH 178) * triSaSTizalAkApuruSacaritam dvitIyaM parva-paJcamasargaH ... te'nyadA'STApadaM prApuH zlo. 87 ... caityasiMhaniSadhAkhyaM... zlo. 100 sopAnabhUtAni padAnyaSTA'yuM parito vyadhAt / Various References on Ashtapad Various References on Ashtapad Vol. X Ch. 67-C, Pg. 4355-4363 -694 -
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth bharato yena tenA'yamaSTApada udIryate / / 105 / / ... aSTApadagirija'jJe, zlo. 113 / / aSTApadagirAvatra, dhanyAste pakSiNo'pi hi / / zlo. 126 aSTApadaM samaM sthAnaM... zlo. 130 / / kintvaSTApadatIrthasyA'muSya rakSaNahetave / zlo. 150 / / aSTApadAdriparikhAM, gaGagAM prApa samudravat / / 165 / / aSTApadAdriparikhApUraNArthamakRSyata / jahvanA yat tato gaGagA tataH prabhRti jAhnavI / / 167 / / triSaSTizalAkApuruSacaritam / dvitIyaM parva - SaSThasargaH ...vyagrAnaSTApadatrANe, dagdhvA'yAsIH kva re'dhunI / / 29 / / aSTApadAdriparikhApUraNAya saridvaza / ... / / 536 / / aSTApadAbhyarNavarti... zlo. / / 538 / / pUrayitvA'STApadAdriparikhAM.. zlo. // 541 / / triSaSTizalAkApuruSacaritam / dazamaM parva-navamaH sargaH / yo'STApade jinAn natvA vasedrAtriM sa sidhyati / ... zlo. 181 ... / iyeSASTApadaM gantu tIrthakRdvandanAkRte / / 182 / / ... / AdidezASTApade'rhadvandanAyAtha gautamam // 183 / / ... / vAyuvaccAraNalabdhyA kSaNAdaSTApadaM yayau / / 184 / / itazcASTApadaM mokSahetuM zrutvA tapasvinaH.... // 185 / / 186 taH 197 - 1500 tapasono saMgha yo'STApade jinAn natvA, vased rAtriM sa sidhyati / je aSTApada parvata para rahelI jina pratimAone vaMdana karIne tyAM eka rAtri gALe che, te siddha thAya che. zrI gautamasvAmIe cAraNalabdhi vaDe A tIrthanI yAtrA karIne tyAM eka rAtri pasAra karIne potAnA caramazarIrIpaNAnI khAtarI karI hatI evo vRddhavAda che. A bAbatano ullekha zrI hemacaMdrAcArya triSaSTizalAkApuruSacaritranA dasamA parvanA navamA sarganA zloka-181mAM karela che.) (amoghttii| mA-1 4gaNitAmagi caityavahana) triSaSTizalAkApuruSacaritam / saptamaM parva-dvitIyaHsarga vividhAbhigrahastapastatparaH pratimAdharaH / dhyAnavAnnirmamo:vAlImunirvyAharatAvanau // 227 / / aSTApadAdau gatvA ca kAyotsargamadatta saH / ... / / 229 / / nityAlokapure nityAlokavidyAdharezituH / kanyAM ratnAvalI nAmnA tadodvoDhuM cacAla saH // 235 / / - 95 Various References on Ashtapad
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth aSTApadAdrepari gacchatastasya puSpakam / vimAnaM skhalitaM sadyo vapre balamiva dviSAm // 236 / / zloka 237thI 243 sudhI rAvaNa kupita thAya che te varNana aSTApadaparvata nIce vAlImuni pratimAsthita hatA. krodhita evo rAvaNa vAlamunine kahe che ke parvatasahita tane upADIne lavaNasamudramAM nAkhIza. IzvamuvalvA vivArtha smImaSTApiiratane !... ra44 vAlImuni avadhijJAna vaDe rAvaNe aSTApadagiri upADyo te jANIne vicAre che ke aneka prANIno saMhAra thaze. bharatakSetrabhUSaNa evA tIrthano nAza karavA mATe rAvaNa yatna kare che huM tyakta saMgavALo chuM ityAdi.. to paNa caityanA rakSaNamAM prANIonA rakSaNa mATe rAga-dveSa vagara Ane kAMIka huM zikSA karuM. zloka 245thI 253 evaM vimRzya bhagavAn pAdAGguSThena lIlayA / aSTApadAdrermUrdhAnaM vAlI kizcidapIyat // 253 / / zloka 254thI 264 sudhI rAvaNa pazcAtApa karIne vAlImunine traNa pradakSiNA karI namaskAra kare che te varNana. zloka 265thI 276 sudhI rAvaNa bharatezvara nirmita caityamAM jAya che tyAM bhakti kare che. dharaNendra tyAM Ave che ane rAvaNanI bhaktithI saMtuSTa thaIne vidyA Ape che tenuM varNana. praNamya vAlinaM bhUyastacchailamukuTopame / jagAma rAvaNazcaitye bharatezvaranirmite / / 265 / / candrahAsAdizastrANi muktvA sAntaHpuraH svayam / arhatAmUSabhAdInAM pUjAM so'STavidhAM vyadhAt / / 266 / / rAvaNane vidyAprApti : uktvetyamoghavijayAM zaktiM rupavikAriNIm / so'dAdvidyAM rAvaNAya jagAma ca nijAzrayam // 276 / / * pU. dharmaghoSasUrikRta aSTApadamahAtIrthakalpamAM kahyuM che siddhAyatanapratimaM siMhaniSadyeti yatra sucaturkI / bharato'racayaccaityaM sa jayatyaSTApadagirIzaH // 8 // pratimAzataka - zloka - 7nI TIkAmAM - ata eva ca yatanayA grAmAnugrAmaM viharatA gautamasvAminA'STApadArohAvarohayoH jaGadhAcAraNalabdhiM prayujya taccaityavandane nirdoSatA tadvandanaM coktamuttarAdhyayananiryuktauVarious References on Ashtapad - 96 re--
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** * * "gharamasarIro sAdU mAruhadAAvara La ano" tti (. ?0 . ra0) eyaM tu udAharaNaM kAsIya tahiM jiNavariMdo soUNa taM bhavagato gacchai tahiM goyamo pahitakittI ArujjhataM NagavaraM paDimAo vaMdai jiNANaM ti, bhagavaM ca goamo jaMdhAcaraNaladvIe lUtAtaMtumi NissAe uTTaM uppaio tti cUrNi: / je sAdhu caramazarIrI hoya teja nagavara * * jaMbUdvIpaprajJapti sUtra = abhidhAnacintAmaNi: hrA6-4 mAM rajatAdristu kailAso'STApadaH sphaTikAcalaH / / 94 / / aSTApadaparvata kailAsa hovAno abhiprAya kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArye karela che. aSTApadagirikalpamAM pU. A. jinaprabhasUrimahArAje kahyuM che a uttaradisAbhAe bArasajoaNesuM aTThAvao nAma kelAsAparAbhihANo rambho nagavaro aTTha joaNucco / Shri Ashtapad Maha Tirth aSTApadaparvata upara caDI zake anya nahi. uttarAdhyayana niryukti a. 10 gA. 10 - zrI vasudevahiMDInA 21mAM laMbhakamAM aSTApada saMbaMdhI be ullekho che. temAM jaNAvyuM che ke A parvata vaitADhaya parvata sAthe joDAyelo che UMcAImAM ATha yojana UMco che, tathA tenI taLeTImAM niyaDI nAmanI nadI vahe che. (prabodhaTIkA bhA. 1 jagaciMtAmaNi sUtra) (vividhatIrthakalpa siM.. graM. pR. 91) 33mAM prathama tIrthaMkara RSabhadeva bhagavAna potAno mokSakAla najIka Avelo jANIne dasahajAra munivaro sAthe aSTApada parvata upara gayA hatA ane tyAM caturdazabhakta eTale cha upavAsanI tapazcaryApUrvaka pAdapopagamana anazana karIne nirvANapadane prApta thayA hatA. A sthaLe devoe ratnanA traNa stUpa karyA hatA. (prabodhaTIkA bhA. 1 jagaciMtAmaNi caityavaMdana) aSTApadaparvata kozaladezanI sImA para ke tenI najIka Avelo hovo joIe tema jaMbudrIpaprajJaptinA nIcenA ullekha parathI samajAya che. dasahi rAyavarasahassehiM saddhiM saMparivuDe viNIaM rAyahANi majjheNa Niggacchai NiggacchittA majjhadese suhaMsuheNa viharai, viharittA teNeva aTThAvayapavvate teNeva uvAgacchai / . 97 .. bharata cakravartIno A adhikAra che. bharata cakravartI dasa hajAra rAjAothI parivRtta thaIne vinItA nAmanI rAjadhAnInI madhyamAMthI nIkaLIne madhyadezamAM kozaladezanI madhyamAM (madhyaveza kozala vezathamadhye TI.) vicare che ane vicarIne jyAM aSTApada parvata Avelo che tyAM jAya che. - = Various References on Ashtapad
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth * nyAyAbhAnidhi jenAcArya zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI mahArAje jainatajvAdarzamAM 11mAM paricchedamAM jaNAvyuM che ke, zrI RSabhadevajIkA kailAsa parvatake upara nirvANa huA... jaba bharatane kailAsa parvata ke upara siMhaniSadyA nAmaka maMdira banAyA, usameM Age honevAle teIsa tIrthaMkaroM kI aura zrI RSabhadevajI kI arthAt cauvIza pratimAkI sthApanA kI / aura daMDaratna se parvata ko aiso chIlA ki jisa para koI puruSa pagoM se na caDha sake / usameM ATha pada (pagathiye) rakkhe / isI vAste kailAsaparvata kA dUsarA nAma kahate hai / tabase hI kailAsa mahAdeva kA parvata kahalAyA / mahAdeva arthAt baDe deva, so RSabhadeva / jisakA sthAna kailAsa parvata jAnanA (pR. 409-410) pratimAzataka - zloka - 67nI TIkAmAM - - savAre sUtra-2 | adhyAya rU | nihita thAyAM - rUrUra aTThAvayamujite gayaggapaye ya dhammacakke ya pAsa-rahAvattaM ciya camaruppAyaM ca vaMdAmi / / vRttiH - evamaSTApade tathA zrImaduJjayantagirau, gajAgrapade dazArNakUTavartini, tathA takSazilAyAM dharmacakre, tathA 'hicchatrAyAM zrIpArzvanAthasya dharaNendrakRtamahimAsthAne, eva rathAvarttaparvate- vairasvAminA yatra pAdapogamanaM kRtaM, yatra ca zrIvarddhamAnasvAminamAzritya camarendreNautpatanakRtam / eteSu ca sthAneSu yathAsambhavamabhigamanavandanapUjanotkIrtanAdikAH kriyAH kurvato darzanazuddhirbhavatIti (AvIraniti . rU32) gaMgAnadI bhAgIrathI kema kahevAI tenuM varNana : vaLI sagara cakravartInA jahukumAra Adi sATha hajAra putro, e parvatanI AsapAsa khAI khodAvIne temAM gaMgAnadInuM jala laI jAya che ane tema karatAM maraNa pAme che tathA pAchaLathI sagara cakravartInA pautra bhAgIratha tyAM jaIne gaMgAnadIne daMDa vaDe AkarSe che ane tethI te gaMgAnadI karadezanA madhyabhAgathI. hastinApuranI dakSiNathI, kozaladezanI pazcimathI, prayAganI uttaramAM, kAzInA dakSiNamAM,. ane aMga tathA magadha dezanI uttara tarapha thaIne pUrva sAgaramAM bhaLI jAya che, jyAM te gaMgA-sAgara tarIke oLakhAya che ane bhAgIrathanA nAma parathI tenuM nAma bhAgIrathI paDe che. te AkhI vAta aSTApadane gaMgAnadInA mULa sAthe saMbaMdha hoya tema jaNAve che. pUrvakAle kozaladezano vistAra moTo hato ane tenI uttara sarahada himagiri sudhI vistarelI hatI eTale e sthaLa himAlayamAM ja koIka sthaLe AveluM haze tema jaNAya che. (prabodha TIkA bhA.1 jagaciMtAmaNi caityavaMdana) AnA saMbaMdha mATe juoH AdhAra sthAnaHtrissssttishlaakaapurusscritm dvitIyaM parva-SaSThasargaH zloka 540 taH 576 caramazarIrI aSTApadanI yAtrA karI zake tenuM varNana : jaina zAstromAM evA ullekho maLe che ke je caramazarIrI hoya arthAt te ja bhavamAM mokSe janAra Various References on Ashtapad - - 98 -
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ * hoya, te ja aSTApadanI yAtrA karI zake che. * "gharamasarIro sAduM sAruMhapha nAvara,'' na annaze tti / / A bAbatano ullekha zrI hemacaMdrAcAryasUri mahArAje triSaSTizalAkApuruSacaritranA dazamAM parvanA navamAM sargamAM A pramANe karela che. (juo uttarAdhyayana niryukti a. 10 gAthA-290) "yo aSTApade jinAn nattvA vased rAtriM sa siddhati' 11 je aSTApada parvata para rahelI jinapratimAone vaMdana karIne tyAM eka rAtri gALe che, te siddha thAya che. zrI gautamasvAmIe cAraNalabdhi vaDe A tIrthanI yAtrA karIne tyAM eka rAtri pasAra karIne potAnA caramazarIrIpaNAnI khAtarI karI hatI evo vRddhavAda che. Shri Ashtapad Maha Tirth dharmasaMgraha bhA. 1 vi. 2 zloka-61mAM siddhANaM buddhANaM sUtranA arthamAM '"caMtAri-aTTha-sa-hoya, vaMJiA khiLavarA caDavvIsa paramavruniTrigaTTA, siddhA siddhi mama vinaMtu / / / / saLaMga artha ema thAya che ke "aSTApada parvata upara bharata mahArAjAe bharAvelA anukrame pUrvAdi sanmukha sthApana karelA cAra, ATha, daza ane be ema covIsa jinavaro ke jeonAM sarva kAryo sarva rItie pUrNa thayA che ane tethI jeo siddha che, teo mArAthI vaMdana karAyelA mane siddhi (mokSa)ne Apo.'' aSTApadatIrthanI vaMdanArUpa caityavaMdanAno A agIyAramo adhikAra kahyo. - - * vi.saM. 1751mAM zrI jinavijayajIe racelA paDAvazyaka bAlAvabodhamAM siddhastavanI, cattari aTTu vana hoya gAthAnA vivaraNa prasaMgamAM jaNAvyuM che ke zrI gautamasvAmI jyAre aSTApadaparvata upara vaMdana karavA gayA tyAre temaNe cattari... gAthAmAM jaNAvelA krama pramANe jinabiMbone jagaciMtAmaNinI be gAthA vaDe caitvavaMdana karyuM hatuM. .... * zrI taruNaprabhasUrie vi.saM. 1411mAM racela SaDAvazyaka bAlAvabodhamAM jagaciMtAmaNi sUtra bolavAno ullekha prabhAtamAM mAMgalika tarIke bolavAnA namaskAra tarIke maLe che. saTTAvayaMma 3saddo ityAdi prabhAta mAMgalika bhAvanAkulaka pRSTha. 48 uttarAdhyayana sUtranA 10mAM drumapatraka adhyayana ane 18mAM saMyatIya adhyayanamAM paNa aSTApada viSayaka ullekha prApta thAya che. pRSThicampAyAM prabhurjagau / atha niryuktigAthA dupatvammaM prabhu / uttarAdhyAyA :- dazamaM dumapatrakanAmAdhyayanam paramapUjyagacchAdhipatijayakIrttisUriviracitadIpikATIkAyAm prArambhe navInasaMskaraNa - bhadraMkara prakAzana, pRSTha- 151 B$ 99 . Various References on Ashtapad
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth sagaro vi sAgaraMtaM, bharahavAsaM narAhivo issariyaM kevalaM hiccA, dayAe pririvyuo||35|| niyukti gAthA - ajiyassa kumAstaM atttthaarspuvvsyshssaaii| tevannaM puvvaMgaM, rajje puvvaMgaUNa lakakhavayaM / / sagaraH zrIajitAparkhe pravrajya 72 lakSapUrvAyuH siddha : / AyaMsagharapaveso, bharahe paDaNaM ca aNguliiyss| sesANaM ummuyaNaM, saMvego nANa dikkhA ya // 1 // (A. ni./gA.436) kevalAdanu indro jJAnenaitya tenAtte ca liGge tasmai anamat / dazanRpasahastraiH saha dIkSA, kevalitve vihAro'STApade mAsAnazanAnmuktiH // 34 / / ArisA bhavanamAM praveza karatAM bharata mahArAjAnI AMgaLImAMthI vIMTI paDI gaI pachI bAkInA aMgo parathI paNa dAgInA tyAga karatAM saMvega utpanna thayo, kevaLajJAna thayuM ane dIkSA lIdhI. kevaLajJAna thayA pachI Indra jJAna vaDe jANIne temane (bharata mahArAjAne) rajoharaNa ApyuM ane temane namana karyuM. daza hajAra rAjAo sAthe dIkSA laI kevalIpaNAmAM vihAra karatAM bharata mahArAjA aSTApada parvata para eka mAsanuM anazana karI mukti pAmyAM. uttarAdhyAyAH- aSTAdazaM saMyatIyAdhyayanam paramapUjyagacchAdhipatijayakIrtisUriviracita-dIpikATIkAyAm -gAthA-35 navInasaMskaraNa-bhadraMkara prakAzana, pRSTha- 261-262 tapagacchIya bhAvavijayajI viracita uttarAdhyayana sUtranI TIkAmAM paNa 10mAM kumapatraka adhyayanamAM darzAvela gautamasvAmInI aSTApada yAtrA tathA jagaciMtAmaNi sUtranI racanA viSayaka zloko jovA bhaNe che, he // pramANo cha : gautamastu gataH zaila-maulau bharatakAritam / hRtAvasAdaM prAsAdaM darzanIyaM dadarza tam / / 45 / / mAnavarNAnvitAnAdi-jinAdIn sthApanAjinAn / nanAma nityapratimA-pratimAMstatra ca prabhuH // 46 / / sAkSAdiva jinAMstAMzca darzaM darzaM pramodabhAk / santuSTAvAtisantuSTa-cetA iti gaNAdhipaH / / 47 / / "jagaciMtAmaNi jaganAha jagaguru jagarakkhaNa jagabaMdhava jagasatthavAha jgbhaavviakkhnn| aTTAvayasaMThaviaruva kammaTThaviNAsaNa, cauvIsaM vi jiNavara jayaMtu appaDihayasAsaNa / / 48 // " iti stutvA ca natvA ca, caityAnnirgatya gautmH| uvAsa raatrivaasaayaa-'shoko'shoktrostl||49|| Various References on Ashtapad -86 1000
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Chapter 2 Analytical Articles on Ashtapad
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhinaMdana-sumati-padmaprabhu jina vaMdanA... saMvaravaMsAbharaNaM, devo siddhatthapuvvadisibhANU / abhiNaMdaNajiNayaMdo, haNeu sai amha duriyAiM // 4 // saMvara rAjAnA vaMzamAM AbhUSaNarUpa, siddhArthI devIrUpI pUrva dizAmAM sUrya samAna ane vizvane AnaMdadAyI evA he abhinaMdana svAmI ! tame amane pavitra karo. 4 jaya maMgalAmaNakumuya-caMdo mehaNNayAvaNi jalaharo / sumaI jiNiMdaNAho, jo bhaviyajaNa-maNa-duhaharaNo // 5 // megharAjAnA vaMzarUpI vanamAM megha samAna ane maMgaLAmAtA rUpI meghamAlAmAM motIrUpa evA he sumatinAtha ! huM tamane namaskAra karuM chuM. 5 sAmi ! dharanariMdajalahi-soma ! susImAsarovarasaroya ! / paumappaha- titthayaro !, tunbhaM sayayaM namo atthu / / 6 / / dhararAjA rUpI samudrane caMdra samAna ane susImAdevI rUpI gaMgA nadImAM kamalasamAna evA che padmaprabhu! tamane huM namaskAra karuM chuM. 6
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 // zrI aSTApada mahAtIrtha // DaoN. kumArapALa desAI * jaina dharma : AjanA samayanA jagatanA dharmomAM jaina dharma eka ati prAcIna dharma che. bhAratamAM udbhavelA A dharmane anusaranArAo bhArata uparAMta Aje vizvanA aneka dezomAM vase che. jaina dharma AgavuM tattvajJAna, sAhitya, sthApatya, nItizAstra, AcAra-paddhati ane vicAra-paddhati dharAve che. 'jina' zabdano artha rAga, dveSa ane mohanA vijetA evo thAya che, AthI ja jeoe enA para vijaya meLavyo teo vItarAga kahevAyA. AvA 'jina'nA anuyAyIo te jaina ane A jine nirUpelo dharma te jaina dharma.' jaina dharmanA vartamAna samayanA 24 tIrthaMkaromAM bhagavAna RSabhadeva te prathama tIrthaMkara che ane bhagavAna mahAvIrasvAmI te 24mA chellA tIrthaMkara che. jaina dharmano mukhya maMtra navakAra mahAmaMtra che. jaina dharmanA tattvajJAnathI karmavAdano gahanatAthI vicAra karavAmAM Avyo che tema ja jaina dharmanA tIrthaMkaroe mokSamArga darzAvyo che. jaina dharmamAM pAMca yAma eTale ke mahAvratono mahimA che ane te pAMca yAma che ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane parigraha. ahiMsAne ja paramadharma mAnanAro A dharma vaicArika ahiMsA ane sahiSNutAne vadhu mahattva Ape che. badhAM dRSTibiMduomAM rahelAM AMzika satyone svIkArI temano samanvaya karavo te anekAMta che. anekAMtavAda evI vizALa dRSTi che, je vastunuM bhinna bhinna dRSTithI avalokana kare che. ahiMsAmAMthI anekAMtadaSTi janme che ane anekAMtadRSTine kAraNe ahiMsAnuM vyApaka darzana sAMpaDe che. anekAMtavAda e jaina dharmanI jagatane AgavI dena che. jaina dharmamAM mananI zakti mATe paccakkhANa, dhyAnanI ucca bhUmikA mATe kAusagga, AMtaradoSanI oLakha mATe pratikramaNa, AMtarazuddhi mATe paryuSaNa, vIratAnI bhAvanA mATe kSamA jevI bhAvanAo apanAvavAno bodha maLe che. * tIrthaMkara : saMsArarUpI samudramAMthI pAra UtaravA jIvAtmAo mATe dharmarUpI tIrtha eTale ke ghATanI je racanA kare te tIrthaMkara. je mahAna AtmAo sarva jIvone dharma pamADavAnI bhAvanA sAthe pUrvanA bhavamAM tIrthaMkara nAmakarma bAMdhI, manuSya tarIke janmI, ghAtIkarmano kSaya karI, kevaLajJAna pAmI A bhagIratha kArya kare che, teo 'tIrthaMkara', 'arihaMta' athavA 'jinezvara' tarIke oLakhAya che. potAnuM AyuSya pUruM thatAM teo siddhagati pAme che, tyAra pachI pharI janma ke avatAra laI temane saMsAramAM paribhramaNa karavAnuM rahetuM nathI. Shri Ashtapad MahaTirth Vol. XV Ch. 119-A, Pg. 6960-6972 B$ 103 -Shri Ashtapad Maha Tirth
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth. jaina dharmamAM sAdhu-sAdhvI-zrAvaka ane zrAvikA e caturvidha saMgha paNa 'jaMgama tIrtha' tarIke oLakhAya che. tIrthaMkaro A jaMgama tIrthanI sthApanA kare che. mATe paNa teo tIrthaMkara kahevAya che. * tIrtha H tAre te tIrtha. tIrthane pravartAve te tIrthaMkara. tIrtha eTale ghATa athavA to kinAro. ghora saMsAra samudramAM saphara karatAM jahAjone emanI saphara pUrI karAvI kADhe pahoMcADe te tIrtha ! tAraNa sthaLa ! ahIM pahoMcyA pachI mAnavIne dunyavI jokhama veThavAnAM hotAM nathI ane AdhyAtmika pragati sAdhe che. jaina dharmamAM tIrthanuM savizeSa mahattva che. svayaM tIrthaMkaro dezanA (upadeza) ApatAM pahelAM samavasaraNa (dharmapariSada)mAM 'namo tisthA' padanuM uccAraNa karIne tIrthano mahimA kare che ane bhAvatIrthone namaskAra kare che. AvAM tAraNasthaLo eTale ke tIrtho be prakAranAM kalpavAmAM AvyAM che. eka bhAva tIrtha ane bIjAM dravya tIrtha. baMneno uddeza AtmAnI pavitratA jagADavAno che. rAga-dveSanA baMdhana DhIlAM karIne Akhare nirmULa karavAnAM che. bhAvatIrtha eTale arihaMto, siddho, AcAryo, upAdhyAyo, sAdhuo ane zrAvako. jaina dharmamAM saMghane paNa eka tIrtha lekhavAmAM Avyo che. tIrthaMkara bhagavAna svayaM mokSamArgane anusaranAra evA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA jevA caturvidha saMghane tIrthanuM gaurava Ape che. A gaurava te jaina dharmanI virala viziSTatAnuM sUcana kare che. jagatanA anya dharmomAM dharmanuM pAlana karanArAone ATalo UMco darajjo ApavAmAM Avato nathI. emane tIrtha samAna hovAnuM mAna apAtuM nathI. e tIrthanA upAsaka gaNAya. paraMtu svayaM tIrthasvarUpa na gaNAya. jaina dharme potAnA saMghanAM sAdhu, sAdhvI uparAMta zrAvaka, zrAvikAne paNa tIrthasvarUpa hovAnuM gaurava ApyuM che. A ja bAbata mAnavI sAdhanAthI keTaluM badhuM prApta karI zake che eno jikara karI jAya che. AmAM tIrthaMkara Toca para birAje che ane tethI ja teo saMghanA ArAdhya deva ane devone paNa vaMdanIya evA devAdhideva gaNAya che. dravyatIrtha eTale maMdiro, derAsaro, stUpo, guphAo ane caityo. dareka dharmane jema tIrtho hoya che tema vizALa bhArata varSamAM ane videzomAM jainonAM Thera Thera nAnAM moTAM aneka derAsaro maLe che. * pAMca mukhya tIrtha H jainonAM sakala tIrthomAM paNa pAMca tIrtho AMgaLIne veDhe gaNavAmAM Ave cheH aSTApada, sammetazikhara, Abu, giranAra ane zatruMjaya. A pAMcamAM aSTApada tIrtha Aje luptaprAyaH che, te aMge atyAre saMzodhana cAlI rahyuM che. A pAMca tIrthomAM sammetazikhara uttara bhAratanA bihAramAM Avelo bhavya ane pavitra parvata che. enI parama pAvanatA eka-be nahIM, paNa vIsa vIsa tIrthaMkaronI nirvANabhUmi hovAne kAraNe jaina dharmamAM enuM vizeSa mahattvanuM sthAna che. bAkInAM traNa tIrtho gujarAtamAM AvyAM che. agiyAramI sadInA zilpa sthApatyathI jagamazahUra Abu enI kIrtithI suvikhyAta che. giranAra mahAbhAratakALathI paMkAyelo, bhagavAna ariSTanemi ane mahAsatI rAjulanI caraNarajathI pavitra thayelo pahADa che. A cAra parvatomAM Abu sauthI UMco che. te pachI sammetazikhara Ave che, pachI giranAra ane tyAra bAda sauthI chello Avato paNa sakala tIrthomAM vaDuM tIrtha gaNAto zatruMjaya che. Shri Ashtapad Maha Tirth * 104 -
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth * pAMca kalyANaka : jaina dharmagraMthomAM tIrthakaranA jIvanakALamAM banatI pAMca atyaMta mahattvanI ane pavitra gaNAtI ghaTanAone "paMca kalyANaka' tarIke oLakhavAmAM Ave che. tIrthakarano garbhamAM praveza ane emanI mAtAne AvatAM 14 svapno te prathama ghaTanA gaNAya che, je cyavana kalyANaka kahevAya che. bIjo prasaMga te tIrthakaranA janmano bhavya rIte UjavAto janmAbhiSeka-janma kalyANakano che. tamAma bhautika sukha-samRddhi tyajIne vikaTa tapasvI jIvanano svIkAra te trIjo prasaMga dIkSA kalyANaka che. cotho prasaMga te ghaNI tapazcaryA ane dhyAna-sAdhanA pachI tIrthakarane prApta thatuM kevaLajJAna kalyANaka che. emanA jIvanano pAMcamo ane chello prasaMga te emano AtmA karmamAMthI pUrNa rIte mukta thaI siddhapadane pAme che te nirvANa kalyANakano che. A nirvANabhUmi para tIrthakara bhagavAnanA jIvananI dayeyaprApti thAya che ane teo bhavabhramaNanA pherAmAMthI sadAkALa mukti pAme che. A sthAna atipavitra ane mahimAvaMtu gaNAya che. 24 tIrthakaro nIcenA zlokamAM darzAvyA pramANe pAMca sthaLoe nirvANa pAmyA che aSTApade zrI Adi jinavara, vIra pAvApurI valaM, vAsupUjya caMpAnayara siddhyA, nema raivata giri varUM; sammeta zikhare vIsa jinavara, mukti pahuMcyA munivarsa, cauvIsa jinavara nitya vaMdUM, sayala saMgha sukhakarUM. zrI AdinAtha bhagavAna aSTApada para nirvANa pAmyA, mahAvIrasvAmI bhagavAna pAvApurImAM, vAsupUjya svAmI bhagavAna caMpApurImAM ane neminAtha bhagavAna giranAramAM nirvANa pAmI mokSe gayA. bAkInA vIsa tIrthakaro sametazikharamAM nirvANa pAmyA. sakala saMghane AMtarika sukha ApanAra A covIse tIrthakarone huM pUjyabhAve vaMdana karuM chuM." ja aSTApada : jaina dharmagraMtho pramANe prathama tIrthaMkara bhagavAna RSabhadeva aSTApada parvata para nirvANa pAmyA. zrI aSTApada tIrtha e mahattvanuM tIrtha che ane e himAlayanA zAMta ane ramaNIya pradezamAM AveluM che. bhagavAna RSabhadevanI nirvANabhUmi para emanA putra cakravartI bharatadeve ratnajaDita mahela siMhaniSadyA prAsAdanuM nirmANa karyuM hatuM. A mahela prati laI jatAM ATha pagathiyAM parathI A parvata mATe "aSTApada' zabda pracalita banyo. * prathama tIrthaMkara bhagavAna RSabhadeva : bhagavAna RSabhadeva mAnavasaMskRtinA Adi nirmAtA che ane emaNe ja sauprathama parivAraprathA, samAjavyavasthA, zAsanapaddhati ane rAjanItinI sthApanA karI. bhAratavarSamAM IvAkubhUmimAM, kauzaladezamAM AvelI ayodhyA nagarImAM aMtimakulakara nAbhinA putra rUpe RSabhadevano janma thayo. dareka tIrthakaronI mAtAo je mahAsvapno jue che tevA 14 viziSTa svapnonAM emanAM mAtA marudevIne darzana thayAM. svapnamAM prathama vRSabha joyo hato, tethI caitra kRSNa aSTamInA divase janmelA A zizunuM nAma RSabha rAkhavAmAM AvyuM. tatkAlIna rivAja anusAra sunaMdA ane sumaMgalA sAthe emanAM lagna thayAM. aMtimakulakara nAbhie prajAnI vinaMtIne mAna ApIne RSabhadevane rAjA banAvyA ane Ama teo pRthvInA prathama rAjA banyA. aneka varSo sudhI rAjA RSabhe rAjya karyuM. e samaye emaNe ekalavAyuM jIvana gALatI mAnavajAtine parivAra Apyo, samAja sthApyo, samAjane kalAo zIkhavI, - 105 re. Shri Ashtapad Maha Tirth
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth pRthvIne bhogabhUmine badale karmabhUmi banAvI. lokajIvana suvyavasthita karIne dharmajIvana ApyuM. tyAgane jIvanazuddhinuM, tapane jIvanakriyAnuM ane mokSane mAnavInuM aMtima lakSya hovAno upadeza Apyo. uttarAvasthAmAM rAjA RSabhadeve putra bharatane rAjyazAsana soMpIne caitra kRSNASTamInA divase dIkSA grahaNa karI. dIrgha sAdhanAne aMte temane kevaLajJAnanI prApti thaI ane e ja divase temaNe lokone ahiMsA, satya Adi mahAvratono upadeza Apyo. Adi tIrthakara bhagavAna RSabhadeva prathama rAjA, prathama sAdhu-bhikSAcAra, prathama jina ane prathama tIrthaMkara che. bhagavAna RSabhadeve lokone saMdeza ApyoH "koI jIvane mAravo nahIM, badhAnI sAthe hetathI rahevuM, asatya bolavuM nahIM, corI karavI nahIM, zIlapAlana karavuM ane saMtoSathI rahevuM." bhagavAna RSabhadeve kahelo A dharma sau pALavA lAgyA. emaNe saMghanI sthApanA karI. emanA upadezathI emanA saMghamAM coryAsI hajAra sAdhuo ane traNa lAkha sAdhvIo banyAM. traNa lAkha ane pacAsa hajAra zrAvaka ane pAMca lAkha ane copana hajAra zrAvikAo thayAM. A saMghane tIrtha paNa kahevAya che, tethI RSabhadeva - AdinAtha - pahelAM tIrtha karanArA eTale tIrthaMkara thayA. ghaNAM varSo sudhI teo pRthvIpaTa para vicaryA. emanA trikALa prakAzita jJAnathI lokone dharmamArga batAvyo. bhagavAna RSabhadeva aSTApada parvata para nirvANa pAmyA. Aje paNa bhAviko prAtaHkALe UThIne bhagavAna AdinAthanuM smaraNa kare che. bhagavAna RSabhadevanA nirvANakalyANakanI pAvana bhUmi samo aSTApada parvata Aje daSTigocara thato nathI. dharmagraMthomAM enAM aneka pramANo maLe che. AthI Aje e mahApavitra aSTApada tIrthane zodhavAno prayAsa thaI rahyo che. # bharata cakravartI : bhagavAna zrI RSabhadevanA putra bharata cakravartI e prathama cakravartI rAjA banyA. kevaLajJAna prApta karyA bAda bhagavAna zrI RSabhadeva samavasaraNamAM birAjIne dezanA ApatA hatA, tyAre bharata mahArAjA darzanArthe AvyA. e samaye kutUhalavaza cakravartI bharatadeve pUchyuM, A samavasaraNamAM dezanA sAMbhaLI rahelA lokomAMthI bhaviSyamAM koI tIrthaMkara thaze kharA ?" tyAre bhagavAna zrI RSabhadeve pratyuttara Apyo ke tamAro (bharata cakravartIno) putra marIci keTalAya bhavo bAda covIsamA tIrthaMkara zrI mahAvIrasvAmI banaze. A pachI bhagavAne vartamAna covIsInI samaja ApI. A rIte cakravartI bharata rAjAne vartamAna covIsInI mAhitI jANavA maLI hatI. jaina Agama "zrI sUtrakRtAMga'mAM RSabhadeva bhagavAne temanA putra bharatane aSTApada para dezanA (upadeza) ApyAno ullekha maLe che. "uttarapurANa' nAmanA graMthamAM evuM varNana maLe che ke cakravartI bharate atIta, vartamAna ane anAgata ema traNeya covIsInI eTale ke botera tIrthakaronI mUrtio dharAvatA suvarNamaMdiranI racanA karI hatI ane AcAryazrI dhanezvarasUrikata "zatruMjaya mAhAbhya' graMthamAM rAjA bharate bhagavAna RSabhadevanI nirvANabhUmi najIka vAddhakIratna dvArA ratnamaya siMhaniSadyA prAsAdanI racanA karI hatI. A rIte bhinna bhinna graMthomAM aSTApada saMbaMdhe cakravartI bharata ane muni bharatanA ullekho maLe che. vividha tIrthakalpa' nAmanA graMthanA "aSTApadagiri kalpamAM tathA AcAryazrI gharmaghoSasUrijInA zrI aSTApadamahAtIrtha kalpa'mAM bhagavAna RSabhadevanA nirvANanI ghaTanAnA AlekhanamAM aSTApada giri Shri Ashtapad Maha Tirth - 106 dea
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth vizenAM varNanomAM devatAoe ahIM traNa stUpa (derIo) karyA evI noMdha che. jyAre bharatarAjAe zrI RSabhadevanAM saMskAra-samarpaNanI bhUmi para traNa gAu UMco ane jANe mokSamaMdiranI vedikA hoya tevo siMhaniSadyA nAme prAsAda ratnamaya pASANathI vAddhakIratna pAse karAvyo, tevI gAthA sAMpaDe che. AmAM ja ullekha maLe che ke- "caityanI bhIMtomAM vicitra maNimaya gavAkSa (gokhalA) racyA hatA.' vaLI, ahIM eka ullekha evo che ke "caityanA nitaMbabhAga upara vicitra ceSTAthI manohara lAgatI mANekanI pUtaLIo goThavelI hatI, tethI apsarAothI adhiSThita meru parvatanI jevuM te zobhatuM hatuM." e pachI eka vistRta, ati mahattvano ullekha A pramANe che "tyAM (aSTApada) AvanArA puruSo gamanAgamana vaDe enI AzAtanA na kare evuM dhArIne loDhAnA yaMtramaya ArakSaka puruSo te ThekANe UbhA rAkhyA. e yaMtramaya loDhAnA puruSothI jANe maryalokanI bahAra te sthAna rahyuM hoya ema manuSyone agamya thaI paDyuM. pachI cakravartIe daMDaratna vaDe te parvatanA dAMtA pADI nAkhyA, tethI saraLa ane UMcA staMbhanI peThe e parvata lokone na caDI zakAya tevo thaI gayo. pachI mahArAjAe e parvatanI pharatA mekhalA jevA ane manuSyothI ullaMghana thaI zake nahIM evA eka eka yojanane aMtare ATha pagathiyAM banAvyAM. tyArathI e parvatanuM nAma aSTApada paDyuM ane lokomAM te harADhi "rajatAdri'. kelAsa" ane "sphaTikAcala' evAM nAmathI paNa oLakhAvA lAgyo." * jaina graMthomAM aSTApada tIrtha : 1. aSTApada tIrthano sarvaprathama ullekha "AcArAMga niryuktinA 33ramAM zlokamAM maLe che, jyAre atyaMta prAcIna jaina graMtha "ekAdaza aMgAdi Agama'mAM aSTApadano mahAtIrtha rUpe ullekha maLe che. 2. jaina Agama "zrI uttarAdhyayana sUtra'nI niyukti anusAra koI paNa carama-zarIrI (A ja bhavamAM mokSa prApta karanArA jIva) aSTApada tIrthanI yAtrA karaze, to te mokSa prApta karaze. (adhyAya 10, sUtra 290) ane kailAsanuM varNana sonA-cAMdInA parvata tarIke karyuM 3. "Avazyaka niryuktimAM paNa aSTApada tIrthanuM varNana prApta thAya che. 4. "kalpasUtra'mAM aSTApadane bhagavAna RSabhadevanI nirvANabhUmi tarIke darzAvavAmAM AvI che. pa. "nizItha cUrNimAM aSTApada parvata para tIrthakara zrI RSabhadeva bhagavAnanA mokSagamananuM varNana che. 6. AcArya jinaprabhasUri kRta "vividha tIrthakalpa'mAM aSTApada tIrthanA kalpa vize eka adhyAya prApta thAya che. temAM lakhyuM che ke guru gautamasvAmI dakSiNa bAjuthI siMhaniSadyA prAsAdamAM pravezyA hatA. 7. AcArya dharmaghoSasUri racita "zrI aSTApada mahAtIrthakalpa'mAM A tIrtha vize varNana maLe che ane temAM lakhyuM che ke, siMhaniSadyA prAsAdane cAra bAju hatI. 8. "jJAnaprakAza dIpArNave' graMthamAM aSTApada girinI racanA vize savistara noMdha maLe che. 9. bhagavAna mahAvIra svAmIe svayaM eka vAra potAnA upadezamAM kahyuM hatuM ke je vyakti aSTApada parvatanI yAtrA karIne tyAM ArAdhanA karaze, te A janmamAM mukti pAmaze. Azare - 107 re -Shri Ashtapad Maha Tirth
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth chavvIsso varSa pUrve bhagavAna mahAvIranA prathama gaNadhara zrI gautamasvAmIe potAnI vizeSa labdhithI A tIrthanI yAtrA karI hatI ane enA para rAtrinivAsa karyA bAda pUjA karI hatI. che. guru gautamasvAmIe "jagaciMtAmaNi sUtra'nI prathama be gAthAnI racanA aSTApada tIrtha para karI hatI. ('prabodha TIkA': bhAga 1) "paDAvazyaka bAlAvabodha' graMthamAM lakhyuM che ke temaNe jagaciMtAmaNi sUtra'nI pahelI be gAthAonI racanA sAthe tIrtha para caityavaMdana karyuM hatuM. 11. "vasudeva hiMDI' graMtha (21mAM adhyayana)mAM ullekha che ke A parvata vaitADhayagiri sAthe saMbaMdhita che. enI UMcAI ATha mAIla che ane enI ghATImAM niyaDI nadI vahe che. 12. "jaMbUdvIpa prajJami'mAM lakhyuM che ke aSTApadagiri kozala dezanI uttara dizAmAM Avelo che. bhagavAna RSabhadevanA nirvANanA sthaLe devarAja indrae traNa stUpanI racanA karI hatI. (sUtra-33) 13. judA judA graMthomAM jaNAvyA pramANe aSTApada ayodhyAthI 12.5 yojana uttara dizA tarapha Avelo hato ane svaccha AkAza hoya tyAre ayodhyAnA vRkSanI Toca uparathI te joI zakAto ane darzana thaI zakatAM hatAM. 14. siddhANaM buddhANaM sUtra (siddhastava sUtromAM aSTApadamAM je kramamAM tIrthakaronI pratimA che, te kramanuM varNana maLe che.- "cattAriaTha-dasa-doya, vaMdiyA jiNavarA-cauvvIsa.' 15. zrI pUrvAcArya-racita "aSTApada kalpa" (prAcIna)mAM A tIrthanuM mahattva tathA ahIM thayelI maMgalakArI ghaTanAonuM vistRta varNana upalabdha che. 16. kalikAlasarvajJa AcArya hemacaMdrAcAryae 'triSaSTizalAkA puruSacaritramAM aSTApada tIrthanuM vigate varNana karyuM che. enA dasamA adhyayananA prAraMbhe ullekha maLe che ke je aSTApada parvata para potAnI AdhyAtmika zakti (labdhi)thI caDhe che ane tIrtha para eka rAtri vase che tene mukti prApta thAya che. 17. "abhidhAna ciMtAmaNi pramANe kailAsa parvata rajatAdri, aSTApada, sphaTikAcala, harAdri, himAvata ane dhavalagiri jevAM nAmothI oLakhAya che. (4-94) * anya ullekho : 1. pUjya sahajAnaMdaghanajI potAnA patromAM lakhe che ke 72 biMbonI traNa covIsIo ahIM baraphamAM daTAyelI che. teo noMdhe che ke keTalAMka jina biMbo bauddha bhikSuo pAse che. eka maMgoliyana bhikSanA mata pramANe tIrthaMkara zrI RSabhadeve aSTApadagiri para dhyAna ane prArthanA karyA hatAM. A ullekha kaMjUda ane taMjUda pustakomAM maLe che. 3. tibeTamAM AvelA potAlA mahela (dalAI lAmAno pUrva nivAsa)mAM keTalAka prAcIna tADapatrIya graMtha che, jemAM RSabhadevanA aSTApada kelAsa paranA nirvANanuM varNana maLe che. 4. kAMgArI karaccaka (Kangari Karochak) je graMtha tibeTI kelAsa purANa tarIke prasiddha che, te darzAve che ke kalAsa AkhI sRSTinuM kendra che. 5. gaMgakAre tezI (Gangkare Teashi) zveta kelAsa (White Kailas) nAmanA pustakamAM darzAve che ke ahIM bauddha dharmIo pUrve jaino vasatA hatA. teo gyAla phAla pA ane Shri Ashtapad Maha Tirth - 108 de
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth ce pu pA (Gyan Phal Pa and Chean Pu Pa) tarIke oLakhAtA hatA. temanA prathama bhagavAnanuM nAma khayu coka - bhagavAna RSabhanAtha hatuM ane chellA bhagavAna phela vA arthAt mahAvIra svAmI hatuM. A pustakamAM darzAvyA mujaba enA ghaNA siddhAMto jaina siddhAMto sAthe sAmya dharAve che. * aSTApadanI racanAno vicAra ane vikAsa : nyuyorkanA jana senTara opha amerikA dvArA nirmita jinAlayamAM zrI covIsI mUkavAnI hatI, paraMtu maryAdita jagyAne kAraNe e zakya na hatuM. pachIthI ratnonI 24 pratimAo banAvI derAsaramAM bIje mALe gabhArAnI dIvAla para mUkavAnuM nakkI thayuM. A ratnamaMdirano vicAra cAlato hato, tyAre jayapuramAM zrI aSTApada mahAtIrthano paTa jovA maLyo ane pariNAme ratnamaMdirano vicAra zrI aSTApada tIrthanI pratikRtinA sarjanamAM parivartana pAmyo. A pramANe ratnamaMdira ane pachI aSTApada tIrthanI racanAnI kalpanA AkAra levA mAMDI. zrI aSTApada tIrtha aMge saMzodhana karatAM pahelI najare lAgyuM ke A tIrtha vize khUba ochI mAhitI maLe che, paraMtu A tIrthanuM viziSTa mahattva e che ke A tIrtha prathama tIrthaMkara bhagavAna zrI RSabhadevanI nirvANabhUmi che. nyuyorkanA jana senTaramAM kaI rIte zrI aSTApada tIrthanI racanA karavI teno vicAra karyo. Ane mATe zrI aSTApada tIrtha vize vadhu hakIkato ane mAhitInA saMzodhana mATe kArya zarU karyuM. AmAM pU. sAdhumahArAja ane vidvAno pAsethI keTaluMka mArgadarzana maLyuM. A viSayane lagatA prAcIna jainasAhityanA keTalAka lekhonI jherokSa kopI maLI, jemAMthI aSTApada tIrtha vize mAhitI maLavA lAgI ane dharmagraMthonI e mAhitIne lakSamAM rAkhIne aSTApada tIrthanA "moDela' banAvavAnA vicArane kAryarata karavAmAM Avyo. aSTApada vizenI mAhitI mATenA amArA saMzodhananuM tAraNa e AvyuM ke zrI aSTApada tIrtha baraphathI chavAyelA himAlaya parvatanA zAMta vAtAvaraNamAM Avelo che. e nIcenAM nAmothI paNa prasiddha ratnamaya : 24 tIrthakaronI ratnajaDita pratimAo dharAvato ratnajaDita mahela. rajatAdri : rajatAdri athavA cAMdIno parvata, kAraNa ke aSTApada parvata baraphathI chavAyelo hovAthI rajata (cAMdI)nA addhi (parvata) jevo lAge che. phaTikAcala : sphaTikano banelo hoya tevo parvata. aSTApada tIrthanA moDela banAvavAmAM graMthomAMthI upalabdha mAhitI ane varNana sahAyarUpa banyAM. mULa pratikRtine anurUpa banAvavA parvatane sphaTika paththara (kudaratI rIte pAradarzaka ane prakAza pasAra thaI zake tevA raMgono banAvavAmAM Avyo, jethI baraphathI chavAyelo hoya tevo e parvata jaNAya. ratnamaMdiranI kalpanA paripUrNa karavA mATe ATha pagathiyAM racavAmAM AvyAM ane parvatanI madhyamAM covIsI mATe 24 gokhalA banAvavAmAM AvyA. parvatano dekhAva Ubho thAya te rIte enI bAMdhaNI karavAmAM AvI. A rIte 24 tIrthakara bhagavAnanI covIsI dharAvatA ratnamaMdirane nyuyorkanA derAsara para birAjamAna karavAnuM vicAryuM. Ane mATe dharmagraMtho ane pUjya AcAryazrInuM mArgadarzana meLavIne A kArya AgaLa dhapAvyuM. - 109 - Shri Ashtapad Maha Tirth
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth * jaina senTara opha amerikA (nyuyorka)nA jinAlayamAM aSTApadanI racanAnI prakriyA : DijhAIna H parvata mATe sphaTika vAparavAnuM nakkI thayuM paNa te mATe jarUrI sAmagrInuM vajana Azare 10 Tana jeTaluM thAya, te nyuyorkanA A jaina senTaranA bhavana mATe paDakArarUpa banI rahyuM. vaLI, te aSTApada cothA mALe AveluM hovAthI enI vajana khamavAnI kSamatAnI maryAdA hoya te svAbhAvika che. 12 TanathI vadhu vajana to thavuM ja na joIe. bAMdhaNI majabUta bane te mATe eka Tana vajananI sTIlanI phrema jayapuramAM banAvavAmAM AvI. sTIla phremamAM ekanI upara bIjuM evI rIte ATha paDa banAvavAmAM AvyAM che. parvatano AkAra lAge te mATe DhALa banAvavAmAM Avyo, tenI racanA e rIte karavAmAM AvI ke sauthI nIcenA bhAganI pahoLAI 5'.1'' ane sauthI uparanI pahoLAI mAtra 0.75' che. sphaTika ane kImatI ratno (paththara) : 30 Tana rapha sphaTikanI AyAta karavAmAM AvI. tenA para karavAmAM AvatI prakriyA ane kotaraNI karyA pachI A parvatanuM kula vajana Azare 10 Tana jeTaluM thayuM che. A vajana jhIlI zake te mATe 1.5 Tana sTIlanI phrema banAvavAmAM AvI che. vizvanA judA judA raMganAM ratno AyAta karavAmAM AvyA ane temAMthI judA judA prakAranI mUrtio ghaDavAmAM AvI. dareka mUrti eka ja ratnamAMthI ghaDavAmAM AvI. vaLI, A dareka ratna jemolojikala leboreTarI dvArA pramANita karavAmAM AvyA. AthI ratnamAMthI banAvelI A mUrtiomAM koI sAMdhA nathI, eTaluM ja nahIM, paraMtu dareka mUrti dhArmika niyama anusAra ane nizcita karelA mApa pramANe ghaDavAmAM AvI che. A mATe vAparavAmAM AvelAM ratno sArI guNavattAvALAM hoya te aMge khAsa dhyAna rAkhavAmAM AvyuM. A mUrtio A yojanAnuM aMtima svarUpa che. A mATe emaralDa, rubI, emethisTa, kunajhAITa, rojha kvArTjha, soDAlAITa jevAM kImatI ratno vAparavAmAM AvyAM che. aSTApada parvata H parvata e mukhya aMga che ane te sphaTikano banAvavAmAM Avyo che. sphaTikanA 100thI 300 kilonuM vajana dharAvatA TukaDAone DhoLAvavALo parvata dekhAya tema goThavavAmAM AvyA. enI madhyamAM ATha pagathiyAM banAvavAmAM AvyAM, AnA upara 24 gokhalA che. AmAM tIrthaMkara bhagavAnanI mUrtio sthApita karavAmAM AvI che. A parvatamAM ja 24 gokhalA kotaravAmAM AvyA che. parvatane sphaTikanA ATha blokamAM kotaravAmAM Avyo che. pahelA be bhAga pagathiyAM, bIjA cAra mUrtio mATe ane chellA be zikhara mATe che. AkhI racanA maMdira jevI dekhAya te mATe Toca para pAMca zikharanI DijhAIna umeravAmAM AvI che. badhAM zikhara DijhAIna pramANe kotarIne tene suvarNakaLazathI suzobhita karela che. sauthI uparanA bhAgamAM dhajA che. atyAre cAlatI yojanA pramANe DhALa ApIne mApa pramANe parvatano dekhAva banAvavAnI yojanA nakkI karavAmAM AvI che. vizALa AkAzamAM kailAsa parvatano khyAla maLI rahe te mATe pAchaLanI dIvAla para AkAzanI sAthe kailAsa-mAnasarovara darzAvavAmAM Avela che. gokhalAo : 24 pratimAjIo sthApita karavA mATe 24 gokhalA che. dareka lAInamAM dareka gokhalAnI sAIjha ekasarakhI che. agAu A gokhalA svataMtra rIte banAvelA hatA. paNa pachIthI evuM nakkI karavAmAM AvyuM ke parvatamAM sIdhA ja kotaravA. AthI e parvatano bhAga banI gayA. dareka gokhalAmAM AgaLa be thAMbhalI, pratimA mATe gokhalo, kotaraNI, chaThThuM ane upara zikhara racavAmAM Avela che. zarUAtamAM paddhatisaranI DijhAIna banAvI hatI, paNa pachIthI tamAma 24 gokhalAomAM aSTaprAtihAryanI kotaraNI karavAmAM AvI che. zrI jina covIsI : 24 tIrthaMkarone darzAvatI 24 pratimAo kotaravAmAM AvI che. dareka Shri Ashtapad Maha Tirth * 110 --
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth pratimAnI nIce enAM lAMchana che, jethI darzanArthI A kayA tIrthakara bhagavAnanI pratimA che te jANI zakaze. pratyeka pratimAjI kImatI ratnomAMthI kotaravAmAM AvI che. raMgo maLavAnI maryAdAne kAraNe dareka tIrthakarano mULa raMga meLavavo muzkela che. agAu nakkI thayA pramANe dhArmika niyama anusAra A pratimAo sthApita thaI che. pratimAnAM kada emanI niyata jagyA anusAra nakkI karela che. nIcenI be sauthI UMcI 9'-11" (pratimA 1 ane 2), pachInI cAra 7"-9" UMcAImAM (pratimA 3 thI 6), pachInI ATha 5'-7" UMcAImAM (pratimA 7 thI 14) ane chellI 10 3'-5" UMcAImAM (pratimA 15 thI 24) sauthI nAnI che. Ane dharmagraMthone AdhAre mULa UMcAInA pramANasara bhAge banAvavAmAM AvI che. kathAonI kotaraNI zrI aSTApada tIrtha sAthe joDAyelI aneka kathAo maLe che. prAraMbhamAM A vArtAone be bhAgamAM (2-DI) darzAvavAnuM vicAryuM hatuM. parvatanI bAjunA nIcenA bhAgamAM agAunI be DijhAIna (2-DI) pramANe kotaraNI karavAnI hatI, paNa AgaLa jatAM zrI aSTApada tIrtha vize vadhu ne vadhu dharmakathAo maLatI gaI eTale badhAne ratnomAM (3-DI) judA judA kotaravAnuM nakkI thayu. AmAMnI keTalIka ghaTanAo zrI aSTApada giri upara banelI che ane keTalIka aSTApadane saMbaMdhita ghaTanAo che. AvI kula covIsa kathAo kotaraNI sAthe maLaze. aSTApada viSayaka sAmagrInuM saMkalana : prAcIna dharmagraMtho, yAtrALuonAM pravAsa-varNano, saMzodhakonI noMdho ane anya mAdhyama dvArA aSTApada viSayaka tamAma sAhityane ekatrita karavAnuM kAma cAlI rahyuM che. enI prApya sAmagrIne jherokSa rUpe 20 volyumamAM saMgrahita karavAmAM AvI che. zrI aSTApada mahAtIrtha ane tene saMbaMdhita tamAma mAhitInuM saMkalana karavAno A bhagIratha prayAsa che. bhagavAna RSabhadevanuM jIvana, cakravartI bharatadevanI AsthA, guru gautamasvAmInI aSTApadayAtrA vizenI sAmagrI AmAMthI maLI raheze. bIjI bAju, kelAsa, mAnasarovara ane aSTApada aMgenI bhaugolika mAhitI ane pravAsIonA anubhavo AmAMthI maLI rahe che. aSTApada tIrthanuM prAcIna graMthomAM maLatuM varNana ane ene lagatI kathAonI pramANabhUta sAmagrI AmAM ekatrita karI che. aSTApada tIrthanA ratnamaya maMdiranA saMdarbhamAM ratnonI samaja ane enA moDela mATe karavAmAM AvelA prayAsonuM Alekhana maLe che. aSTApada vize prAcIna graMthomAMthI meLavelA pramANabhUta AdhAro ane ullekho uparAMta aSTApada tIrthanI stutio, sakjhAyo ane pUjAono paNa AmAM samAveza karyo che. Ama aSTApada vizenI tamAma mAhitI dharAvatA A volyumanI 2 DIvIDI paNa taiyAra karavAmAM AvI che ane enI sAthosAtha vIsa volyumanA viSayo darzAvatI anukramaNikAnI pustikA paNa upalabdha che. A uparAMta A badhA volyumanI sAmagrImAMthI saMcaya karIne dasa TakA jeTalI sAmagrI alaga tAravavAmAM AvI che, tema ja saMzodhakone mATe upayogI evI mAhitI tAravIne alAyadI sIDImAM mUkI che. A prakAranA sAhityanI vizeSa zodha mATe himAcala pradezamAM dharmazAlAnA graMthAlayamAM tibeTI graMthonI tapAsa karavAmAM AvI che. A graMthomAM rahelI mAhitI jyAre bahAra Avaze tyAre jaina dharmanI prAcInatA vize keTalIya navI navI bAbato para prakAza paDaze. * pradarzana ane seminAra : aSTApada moDela ane traNe covIsI (tIrthakaranI 72 pratimA) ane anya pratimAonuM ghaNAM nagaro ane mahAnagaromAM pradarzana yojavAmAM AvyuM. AvuM karavAnuM kAraNa e ke vizALa gharmapriya janasamUha $ 111 - -Shri Ashtapad Maha Tirth
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth A traNe covIsInA darzanano pAvana lAbha pAmI zake che. Ane kAraNe dezavidezamAM vyApaka janasamUhamAM aSTApada tIrtha vize jAgRti AvI che. aSTApada tIrtha vizenuM sAhitya ane anya vigatanAM vIsa volyuma paNa Thera Thera pradarzita karavAmAM AvyAM. kailAsa mAnasarovaranI saMzodhana-yAtrAnI suMdara viDiyoe navo utsAha jagADyo che. aSTApada tIrthanuM A pradarzana muMbaI, nyuyorka, surata, enTavarpa, pAlItANA, amadAvAda, jayapura, dilhI, kolakattA, nyujarsI (jainA kanvenzana)mAM tathA losa enjalisamAM darzAvyuM che, jenA darzanano dhArmika janasamudAye moTI saMkhyAmAM lAbha lIdho ane A prAcIna saMzodhana kAryamAM UMDo rasa lIdho che. * aSTApadanI saMzodhanayAtrA : aSTApada mahAtIrtha ane aSTApadanA parvatanuM sthAna nakkI karavA mATe traNa vakhata madhya himAlayanI mulAkAta ane saMzodhana mATe pravAsanuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. A pravAsamAM mukhya hetuo A pramANe hatA H 1. atyAra sudhI je saMzodhana thayuM che, temAM umero karavo. 2. jaina sAhityamAM varNavAyelA aSTApadanA sthaLane zodhavuM. 3. bhaugolika tathA purAtattvanI dRSTie aSTApadanI bhALa meLavavI. A saMzodhanamAM vidvAno, anubhavIo saMzodhako ane vaijJAniko sAmela hatA. e saunA anubhavoe eka navI dizA kholI ApI. * aSTApadanAM saMbhavita sthAno H aSTApadanuM saMbhavita sthAna himAlaya para che. atyAre aSTApada tIrthanI saMbhAvanA dharAvatAM sthAnonI vigato ekatrita karAI che. eka sthAna badarInAthathI uttara dizA tarapha Azare 168 mAIlanA aMtare AveluM che. kailAsa parvata kAMgarimpoce tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. te mAnasarovarathI uttara tarapha Azare 25 mAIlanA aMtare AveluM che. bIjo eka parvata mAnasarovara (padmAhada) ane kailAsanI vacce Avelo che, te 5-7 mAIla dakSiNa-pUrve Avelo che. te paNa aSTApada kahevAya che. A parvatanI UMcAI 8 mAIla che (atyAre 4 mAIla che) ane sapheda khaDakothI DhaMkAyelo che tethI tene dhavalagiri tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. 'dArecIna'thI 15-20 TekarIo pAra karIne 4thI 6 kalAkamAM pahoMcI zakAya che. bauddhayAtrIo A parvatane 'kAMgazIce' kahe che. Azare 40 ki.mI.nA aMtare AveluM parvatanuM eka bIjuM zikhara guralAmAMdhAtA' tarIke oLakhAya che. 'mAMdhAtA' zabda sagara rAjAnA pUrvajanA mULamAMthI Avyo che. kailAsa ane guralAmAMdhAtAnI vacce rAkSasa tAla nAmanuM sarovara AveluM che. naMdI parvatanI ghaNI tasavIro lenAra ane A pradezamAM sAruM evuM bhramaNa karanArA zrI bharatabhAI haMsarAja zAhanA kahevA pramANe A parvata sAthe A aSTApadanA varNanano meLa bese tevo che. ATha pagathiyAM ane 'phiMksa' jovA maLe che. ame seTelAITa dvArA A pradezanI tasavIro levA prayatna karIe chIe, jethI koI daTAyeluM sthAna maLI Ave. A saMdarbhamAM zrI pI. esa. ThakkaranA ahevAlo abhyAsa karavA jevA che. aSTApadanI saMbhavita jagyA kailAsa parvata (6638 mITara)thI dakSiNa pUrvamAM 5996 mITara Shri Ashtapad Maha Tirth '' 112 A
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth UMce hovI joIe. kelAsa parvata kAMgarimpoce-gaMga tise nAme oLakhAya che. A sthaLa derAphUgathI dakSiNa pUrvamAM 5 ki.mI. DolyApAsathI dakSiNa-pazcima 5. ki.mI., jhutula phagathI uttara-pazcima 7.5 ki.mI., jJAnaDrega monAlDrIthI uttara pUrva 8 ki.mI., saraluMga gompAthI uttara-pUrva 8.5 ki.mI., Dorepoce athavA yamadvAra athavA mokSadvArathI uttara-pUrva 9 ki.mI.nA aMtare AveluM che. te 13 DrIMguga kAMgyuM corTanathI 2.5 ki.mI., selga akasama lAthI pUrvamAM 2.00 ki.mI. athavA gaMgapo-saMgalama lAthI dakSiNa pazcimamAM 2.50 ki.mI. dUra AveluM che. te jagyAe saralaMga cekasama lA ane gaMga-po saMglAma lAthI sahelAIthI pahoMcI zakAya che. Ama kula 10 sthAnonI saMbhAvanA aMge vicAra cAle che. (1) kelAsa parvata (2) kelAsa parvatanI najIka bonArI (3) baM pleInsa (4) Tarboce (5) naMdI parvata (6) sIMga gompA ane jJAnaDraga monAsTrI vacceno parvata (7) jJAnaDraga monAsTrI (8) 13 DrigaMga kAMgyu corTana (9) aSTApadanI saMbhavita jagyA je gombo phaMga athavA trinetra athavA mahAkAla tarIke oLakhAya che. (10) seTelAITa dvArA nakkI karelI jagyA, dharmakiMga norsaga tarIke oLakhAya che. * vizva saMskRtinuM paroDha : himAlaya parvatanA A sthAna para siMdhu nadInuM udgamasthAna che, je kelAsathI laddAkha, kAzmIra thaIne pAkistAnamAMthI pasAra thaI samudramAM maLe che. jagatanI sauthI prAcIna sabhyatA siMdhu nadInA kinAre udbhavI hatI. kadAca A saMzodhana ApaNane e Adi srotanI oLakha ApI jAya ane vizvasaMskRtinA prAraMbhakALanA sagaDa emAMthI ja maLI rahe. vaLI, bhagavAna RSabhadevanA nirvANaka bhUmi aSTApada parvata maLaze to stUpa, sthApatya, maMdira, prAcIna nagara ane jaina dharmanI prAcIna paraMparAnI mAhitI maLaze ane e rIte mAtra bhAratIya saMskRti ja nahIM, sAthosAtha vizvasaMskRtinA Adi srotanI jANakArI sAMpaDaze. pariNAme A saMzodhana eka vyApaka AkAra dhAraNa karI rahyuM che ane te jaina dharmanI prAcInatA uparAMta bhAratIya saMskRti ane vizvanI sabhyatAnA Adi srota vize mUlyavAna sAmagrI ApanAruM banI raheze. $ 113 - Shri Ashtapad Maha Tirth
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI aSTApada tIrtha // pUrvAcArya vizva meM jainadharma ke prAcIna-arvAcIna aneka tIrtha haiN| unameM zrIzatrujayAdi pA~ca tIrthoM kI mahimA vizeSa adhikatara hai| isaliye to kahA hai ki - AbU-aSTApada-giranAra, sammetazikhara zatrujaya saar| e pA~ce uttama ThAma, siddhi gayA tene karUM praNAma // 1 // zrI aSTApadatIrtha - aSTApada parvata isa avasarpiNI kAla meM prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva prabhukAlIna ayodhyA nagarI kI uttaradizA meM sthita thaa| zrIRSabhadeva bhagavAn kA nirvANa yAnI mokSa isa aSTApada parvata para huA thaa| zrI RSabhadeva bhagavAn ke prathama putra zrI bharatacakravartI ne unake nirvANa-mokSasthala para hI siMhaniSadyA nAmaka maNimaya eka vizAlakAya bhavya jinaprAsAda-jinamandira banavAyA thaa| tIna kosa U~ce aura eka yojana vistRta aise usa jinaprAsAda meM svarga ke maNDapa jaise maNDapa, usake bhItara pIThikA, devacchandikA tathA vedikA kA bhI nirmANa krvaayaa| uttama pIThikA ke kamalAsana para AsIna azoka vRkSAdi ATha prAtihArya yukta deha-zarIra-lAJchana sahita tad-tad varNa vAlI vartamAnakAlIna caubIsa tIrthaMkara bhagavantoM kI maNi-ratnoM kI bhavya mUrtiyA~-pratimAyeM birAjamAna kii| taduparAnta isa prAsAda-caitya meM zrI bharatacakravartI (mahArAjA) ne apane pUrvajoM, bhAIyoM tathA bahinoM kI vinamra bhAva se sAnnada bhakti pradarzita karate hue svayaM kI mUrti bhI bnvaaii| isa vizAlakAya siMhaniSadyA-jinaprAsAda ke cAroM tarapha caityavRkSa-kalpavRkSa-sarovara-kUpa-bAvar3iyA~ aura maTha bhI bnvaaye| isa anupama aSTApada tIrtha kI rakSA ke liye apane daNDaratna ke dvArA eka-eka yojana kI dUrI para ATha per3hiyA~ bnvaaiiN| arthAt ATha sopAna-pagathiye bnvaaye| jisase yaha prathama tIrtha aSTApada ke nAma se vizva meM prakhyAta huaa| loka ke isa anupama Adya jinaprAsAda-jinAlaya meM prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva-AdinAtha bhagavAn se lekara caubIsaveM carama tIrthaMkara zramaNa bhagavanta zrI mahAvIra svAmI taka caubIsa tIrthaMkaroM kI mahAmaMgalakArI pratiSThA karavA kara, zrI bharatacakravartI (mahArAjA) ne bhaktibhAvapUrvaka uttama ArAdhanA, arcanA evaM vandanA kii| anta meM, saMyama sAdhanA dvArA ArIsA bhavana meM kevalajJAna prApta kara ve mokSa ke ananta sukha ke bhAgI bne| tathA sAdi ananta sthiti meM sthira rhe| Shri Ashtapad Tirth, (Bharat & Rushabdev) Vol. I Ch. 1-F, Shri Ashtapad Tirth - - 114 Pg. 075-083 -
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth paurANika AkhyAna ke anusAra zrI sagaracakravartI ke sATha hajAra (60,000) putra the| unameM jyeSTha putra jahanu thaa| usake netRtva meM sagaracakravartI ke sATha hajAra putroM ne zrI aSTApada parvata ke cAroM ora tIrtharakSA ke liye khAI khudavAI, aura usameM parizramapUrvaka gaMgAnadI ko pravAhita kiyaa| isaliye gaMgAnadI kA nAma jAhnavI pdd'aa| zrIaSTApada parvata kI talahaTI ke nIce bhU-bhAga meM nAgakumAroM ke bhavana the, jo khAI khodane aura usameM gaMgA nadI kA jala bharane ke kAraNa vinaSTa ho gye| nAgakumAroM ne atyanta kupita hokara sagaracakravartI ke sATha hajAra putroM ko viSa-jvAlA se bhasma kara diyaa| isa tIrtha kI bhakti-sevA karane ke kAraNa hI sagaracakravartI ke ve putra bArahaveM acyutadevaloka meM devarUpa se utpanna hue| carama tIrthaMkara zramaNa bhagavAn mahAvIra paramAtmA ne isa aSTApada tIrtha kI mahimA kA varNana karate hue kahA hai ki 'jo manuSya apanI Atmazakti dvArA zrIaSTApada parvata para pahu~catA hai, vaha vyakti isI bhava meM isI janma meM hI avazyameva mokSa ko prApta karatA hai|' sarvajJavibhu zrI mahAvIra paramAtmA ke prathama gaNadhara anaMtalabdhi karane vAle zrI gautama svAmIjI mahArAja sUrya-razmi ke Alambana dvArA, apanI alaukika zakti se zrI aSTApada tIrtha ke aSTa sopAna-pagathiyoM ko sparza kiye binA hI zrIaSTApada parvata para phuNce| vahA~ bane hue siMhaniSadyA nAmaka jinaprAsAda-jinamandira meM jAkara, zrI jagacintAmaNi caityavandana-stotra kI svayaM racanA kara, caubIsa jinamUrtiyoM ke darzana-vandanAdi dvArA bhaktipUrvaka bhAvapUjA kii| bAda meM nIce Akara zrI aSTApada tIrtha ke sopAna-pagathiyoM para bhinna-bhinna caurAsI AsanoM meM sthira rahe hae aise pandraha sau tIna (1503) tApasoM ko pratibodhita kara, tathA saMyamamArga meM lAkara sabhI ko apanI anantalabdhi dvArA kSIrAsravI labdhi se eka choTe kASTha ke pAtra meM apane dAhine hAtha ke aMgUThe dvArA kSIra kA sparza kara pandraha sau tIna tApasoM ko kSIra (khIra) dvArA pAraNA krvaayaa| yaha prasaMga zrI aSTApadaparvata-tIrtha kI talahaTI meM huaa| laMkAdhipati rAvaNa apanI paTarANI mandodarI ke sAtha isI zrI aSTApadajI tIrtha ke jinamandira meM bhagavAn ke sanmukha bhaktibhAvapUrvaka saMgIta-nRtya meM magna bnaa| rAvaNa vINA bajA rahA hai| saMgIta cala rahA hai aura mandodarI nRtya kara rahI hai| bIca meM vINA ke tAra ke TUTane kI paravAha nahIM karate hue usI samaya rAvaNa ne apane hAtha kI nasa ke sAtha usakA anusandhAna kiyaa| jisase prabhubhakti meM aMza mAtra bhI oMca/ vyavadhAna nahIM Ane diyaa| prabhubhakti meM atimagna-lIna bane hue rAvaNa ne bhaviSya meM tIrthaGkara pada prApta karane hetu tIrthaGkara nAmakarma upArjana kiyaa| aise aneka udAharaNa isa tIrtha ke sambandha meM milate haiN| * zrI zatrujaya se aSTApada kA antara : zrI zatrujaya-siddhAcala tIrtha se zrI aSTApadajI tIrtha kA antara prAyaH eka lAkha aura pacAsI hajAra gAU kA hai| isake viSaya meM zrI dIpavijayajI kRta aSTApadajI kI pUjA ke antargata jalapUjA meM kahA hai ki- 115 Shri Ashtapad Tirth
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth Azare eka lAkha Upare re, gAu pacAsI hajAra re mnvsiyaa| siddhagirithI che vegalo re, aSTApada jayakAra re gunnvsiyaa||11|| * zrI aSTApada tIrtha para caubIsa jinamUrtiyoM kA krama : zrI aSTApada parvata para Aye hue - 'siMhaniSadyA' nAmaka jinaprAsAda meM zrI bharatacakravartI dvArA sthApita kI huI caubIsa jinamUrtiyoM kA krama dizAoM kI apekSA nimnalikhita pramANa meM hai-- dakSiNa dizA meM cAra, pazcima dizA meM ATha, uttara dizA meM daza, tathA pUrva dizA meM do| saba milakara caubIsa jinamUrtiyA~ haiM / / isa viSaya meM 'siddhANaM buddhANaM (siddhastava)' sUtra meM kahA hai ki - cattAri aTTha dasa doya, vaMdiyA jiNavarA cuvviisN| paramaTTaniTiaTThA, siddhA siddhiM mama disaMtu / / 5 / / dakSiNa dizA meM - zrI sambhavanAtha, zrI abhinandana svAmI, zrI sumatinAtha, zrI padmaprabha jina paramAtmA kI mUrtiyA~ haiN| pazcima dizA meM - zrI supArzvanAtha, zrI candraprabha svAmI, zrI suvidhinAtha, zrI zItalanAtha, zrI zreyAMsanAtha, zrI vAsupUjya svAmI, zrI vimalanAtha, zrI anaMtanAtha jina paramAtmA kI mUrtiyA~ haiN| uttara dizA meM - zrI dharmanAtha, zrI zAntinAtha, zrI kunthunAtha, zrI aranAtha, zrI mallinAtha, zrI munisuvrata svAmI, zrI naminAtha, zrI neminAtha, zrI pArzvanAtha tathA zrI mahAvIra svAmI jina paramAtmA kI mUrtiyA~ haiN| pUrva dizA meM - zrI RSabhadeva tathA zrI ajitanAtha jina kI mUrtiyA~ haiN| * zrI aSTApada tIrtha kI U~cAI : jambUdvIpa kI dakSiNa dizA ke daravAje se vaitADhya parvata ke madhya bhAga meM ayodhyA nagarI zrI bharata mahArAjA kI hai| jambUdvIpa kI uttara dizA ke daravAje se tathA vaitADhya parvata evaM airAvata ke madhya bhAga meM ayodhyA nagarI (vinItA) hai, jo bAraha yojana lambI aura nau yojana caur3I hai| ayodhyA nagarI ke samIpa zrI aSTApada parvata battIsa kosa U~cA hai| isa viSaya ke sambandha meM zrI dIpavijayajI kRta aSTApada kI pUjA ke antargata jalapUjA meM kahA hai ki - jaMbUnA dakSiNa daravAjethI, vaitADhya thI madhyama bhAge re| nayarI ayodhyA bharatajI jANo, kahe gaNadhara mahAbhAga re| dhana. // 8 // jaMbUnA uttara daravAjethI, vaitADhya thI madhyama bhAge re| ayodhyA airAvatanI jANo, kahe gaNadhara mahAbhAga re| dhana. / / 9 / / bAra yojana che lAMbI paholI, nava yojana ne pramANa re| nayarI ayodhyA najIka aSTApada, batrIza koza U~cANa re||dhn. / / 10 / / * cattAri-aTTha-dasa-doya jiNaMda mUrtiyoM kI sthApanA evaM saMkalana : zrI aSTApadagiri para dasa hajAra munivaroM ke sAtha prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva bhagavAn ne mahA vadI terasa ke dina nirvANa-mokSa prApta kiyaa| vahA~ para devoM ne stUpa bnaaye| Shri Ashtapad Tirth -15 1168
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth zrI bharatacakravartI ne usI stUpa para siMha-niSadyA nAmaka prAsAda bnvaayaa| usameM zrI RSabhadeva se yAvat zrI mahAvIra svAmI bhagavanta paryanta caubIsa jinezvaroM kI samanAsikA vAlI, lAMchana, varNa aura dehapramANa yakSa-yakSiNI yukta maNiratnoM dvArA nirmita bhavya caubIsa mUrtiyoM meM se pUrva dizA meM do, dakSiNa dizA meM cAra, pazcima dizA meM ATha tathA uttara dizA meM dasa; kula 24 jinezvara bhagavantoM kI caubIsa mUrtiyA~ sthApita kii| inako isa taraha sthApita karane kA kAraNa yaha hai ki- zrI aSTApada parvata para dasa hajAra munivaroM ke sAtha zrI RSabhadeva bhagavAn pdhaare| nirvANa bhI vahIM para huA tathA zrI bharatacakravartI ne Akara siMhaniSadyA prAsAda bnaayaa| * sagaracakravartI ke sATha hajAra putra bhI dakSiNa dizA se hI Upara aaye| * zrI mahAvIra svAmI bhagavAn ke prathama gaNadhara zrI gautama svAmI bhI dakSiNa dizA se Upara aaye| isakA varNana zrI dIpavijayajI mahArAja dvArA racI huI zrI aSTApadajI kI pUjA meM hai| 'siddhANaM buddhANaM' meM 'cattAri-aTTha-dasa-doya' kA pATha bhI isa sambandha meM sAkSI hai| zrI aSTApada parvata harAdri, kailAza aura sphaTika ityAdi nAma se suprasiddha hai| saccidAnanda zrI AdinAtha zivazaMkara kA dhAma hone se, isako zivadhAma bhI kahate haiN| ziva kailAzavAsI kahe jAte haiN| vartamAnakAla meM yaha aSTApada parvata bharatakSetra se adRzya-lopa hai| zrI RSabhadeva bhagavAn ke prathama putraratna bharatacakravartI ne siMhaniSadyA nAmaka caitya-prAsAda ke dvAroM para lohamaya yAntrika dvArapAla niyukta kiye the, itanA hI nahIM kintu isa parvata ko cAroM tarapha se chilavA kara sAmAnya bhUmivihArI manuSyoM ke liye isake zikhara para pahu~canA azakya kara diyA thaa| aisA karane kA kAraNa yaha thA ki kAlAntara meM koI manuSya apane svArtha ke khAtira isako apavitra na kara ske| isaliye to svayaM bharata cakravartI ne isakI ATha yojana U~cAI ke ATha bhAga kara kramazaH ATha mekhalAe~ banavAI thiiN| isI kAraNa isa tIrtha parvata kA 'aSTApada' nAma prakhyAta huA hai| zrI sagaracakravartI ke putroM ne bhI isa aSTApada parvata ke cAroM ora khAI khudavAI aura usameM pavitra gaMgAjala bhrvaayaa| aisI isa tIrtha kI mahimA anupama hai| pratidina prAtaHkAla meM isa mahAn zrI aSTApadajI tIrtha ko tathA caubIsa zrI jinezvara bhagavAn ko hamArA (vividha) vandana-namaskAra ho| -36 117 Shri Ashtapad Tirth
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ che aSTApada che jitendra zAha mahAkavi dhanapAle RSabhadevanI stuti karatA RSabhapaMcAzikAmAM jaNAvyuM che ke, jammi tuma ahisitto, jattha ya sivasukkha saMpayaM patto / te aTThAvayaselA, sIsAmelA girikulassa / / 8 / / arthAt - "je suvarNanA giri upara tamAro (janma) abhiSeka thayo te eka aSTApada (meru) parvata tema ja jyAM tame zivasukhanI saMpattine (nirvANa) pAmyA, te (vinitAnagarInI samIpamAM rahelo ATha pagathiyAMvALo) bIjo aSTApada parvata e parvato (samasta) parvatonA samUhanA mastakane vize mukuTarUpa thayA." dhanapAle A zlokamAM bhagavAna RSabhadevanI stutinA AdhAre aSTApadanI paNa mahattA varNavI che. bhagavAna RSabhadevanuM nirvANa aSTApada upara thayuM hatuM tethI te tIrtha banyuM ane kALakrame tene je mahattA maLI te meruparvatanI jeTalI ja mahAna maLI che. aSTApada parvatane samasta parvatanA samUhamAM muNDamaNi samAna gaNyo che. AthI ja sakalArvat stotramAM jyAre kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya tIrthonI stuti kare che tyAre sarvaprathama aSTApadane vaMde che. khyAto'STApadaparvato gajapadaH sammetazailAbhidhaH zrImAn raivatakaH prasiddhamahimA, zatruJjayo maNDapaH / vaibhAraH kanakAcalo'rbudagiriH, zrI citrakUTAdayaH, tatra zrI RSabhAdayo jinavarA kurvantu vo maGgalam / / 33 / / - sakalArvat stotra arthAt - prasiddha evo aSTApada parvata, gajAgrapada, parvata, sametazikhara, zobhAvALo giranAra parvata, prasiddha mahimAvALo zatruMjayagiri, mAMDavagaDha, vaibhAragiri, kanakAcala (suvarNagiri) zrI citrakuTa Adi tIrtho che. tyAM rahelA zrI RSabha vagere jinezvara tamAruM kalyANa karo. aSTApada tIrtha jaina dharmanuM eka atyaMta pavitra tIrtha manAya che. temAM Agamika sAhitya, TIkAgraMtho tIrthakalpo, caritro graMthomAM aneka ullekho upalabdha thAya che. paNa durbhAgye mULa aMga AgamamAM aSTApada tIrthano ullekha prApta thato nathI. hA ! aSTApada zabdano prayoga thayo che kharo. jJAtAdharmakathAMgasUtra ane sthAnAMgasUtramAM aSTApada zabda prayojAyo che. paraMtu tyAM puruSonI 72 kalAmAMnI eka kalArUpe prayojAyo che. tethI te ahIM te aSTApada abhipreta nathI. ahIM to ApaNe aSTApada tIrtha saMbaMdhI ullekhonI carcA karI rahyA chIe. Pg. 5854-5859 Ashtapad Vol. XII Ch. 96-G, Ashtapad - 118 re
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth aSTApada tIrtha aMgeno sahuthI prAcIna ullekha caturdazapUrvadhara pU. bhadrabAhusvAmI kRta Avazyaka niryukti (A.ni.)mAM prApta thAya che. A ni.mAM bhadrabAhusvAmIe RSabhadeva bhagavAnanA caritrano ullekha karatAM jaNAvyuM che ke bhava-saMsArane mathI nAkhanAra paramAtmA pUrvomAM anyUna zatasahastravarSa anukrame vyatIta thayA bAda vihAra karatAM karatAM paramAtmA aSTApada parvata upara AvyA. aSTApada parvata upara teoe cha divasanA upavAsa karyA ane daza hajAra munio sAthe anuttara nirvANane prApta thayA. nirvANaprApti pachI temano utsava karavAmAM Avyo ane tyAM nirvANa, citikarma, kathA, jinabhavana, yAcaka A pAMca prakAre utsava karavAmAM Avyo. mULa niryuktimAM A prasaMga varNavavAmAM Avyo che. prasaMga uparathI spaSTa thAya che ke paramAtmA RSabhadevanuM nirvANa aSTApada parvata upara thayuM hatuM. temaNe cha divasanA upavAsa karyA hatA ane daza hajAra sAdhuo sAthe nirvANa pAmyA hatA. nirvANa pAmyA bAda tyAM bharatAdi cakravartIe nirvANa mahotsava karyo hato. ane tyAM stUpa tathA jinacaityanuM nirmANa karyuM hatuM. mUlagAthAo A pramANe che. aha bhagavaM bhava mahaNo puvvANamaNUNagaM saya sahassaM / aNupuvvi vihariUNaM patto aTrAvayaM selaM / / 433 / / aTThAvayaMmi sele caudasabhatteNa so maharisINaM / dasahiM sahassehiM samaM nivvANamaNuttaraM patau / / 434 / / NivvaNAM cir3agANaI jiNassa ikkhAga se sayANaM ca / sakahA thUbha jiNahare jAyagaM teNAhi ahigatti / / 435 / / arthAtu - bhavane mathanAra bhagavAna zatasahastravarSa anyUna varSa vitAvI vihAra karatAM karatAM aSTApada parvata upara AvyA. aSTApada parvata upara cha divasanA upavAsa karI daza hajAra sAdhu sAthe anuttara nirvANane prApta thayA. nirvANa bAda tyAM stUpa ane jinacaityanuM nirmANa karavAmAM AvyuM hatuM. tyAra bAda bhASyakAre jinacaitya ane stUpanI vyAkhyA karatAM jaNAvyuM che ke, thUbhasaya bhAugANA cauvIsaM ceva jiNahare kAsI / saMgvanA [vi parimA vaUUpamAdi niyahiM 46mU. bhA. arthAt - so bhAIonA stUpa nirmANa karAvyA tathA sarva jinezvaronA arthAt covIsa jinezvara bhagavAnanA potapotAnA varNAnusAra jinabiMba banAvI jinamaMdiramAM sthApita karyA. Avazyaka niryukti upara AcArya haribhadrasUri vRtti prApta thAya che. A vRtti atyaMta vistRta ane anekavidha mAhitIthI sabhara che. temAM ukta gAthAonI vRttimAM jaNAvyuM che ke paramAtmA aSTApada parvata upara mokSa pAmyA che te sAMbhaLIne tarata ja page cAlIne ( kusaMtaptamAna: paddhayAmaveva aSTApaTuM thI) aSTApada parvata upara AvyA. ane tyAM devoe mahotsava karyo. bharatacakrIe traNa mALa UMcuM yojana pramANa siMhaniSadyA jinamaMdira banAvyuM. temAM pota-potAnA varNavALI tIrthaMkara pratimAo, so bhAIonI pratimA, potAnI pratimA ane so sUpa banAvyA. koI AkramaNa na kare ane pratimA khaMDita na kare te mATe lohamaya yaMtrapuruSo ane dvArapALonI racanA karI. daMDaratnathI aSTApadane badhI ja bAjuthI chinna karyo. yojane yojane ATha pagathiyAM karyA. sagaraputroe potAnA vaMzanA anurAgathI gaMgA avatarita karI. bharaho bhagavantamuddizya vardhakIratnena yojanAyAma trigavyUtocchitaM siMhaniSadyAyatanaM kAritavAn, nijavarNapramANa yuktAH caturviMzatiH jIvAbhigamoktaparivArayuktAH, tIrthaMkara pratimAH tathA bhrAtRzatapratimA, AtmapratimAMca stUpazataM ca, mA kazcit AkrAmaNaM kariSyatIti tatraikAM bhagavataH zeSAn ekonazatasm bhrAtRNAmiti - 119 de. Ashtapad
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth tathA lohamayAn yantrapurUSAn, tadvArapAlAncakAraH, daNDaratnena aSTApada sarvattaH chinnavAn, yojane yojane aSTau padAnI ca kRtavAn sagarasUtaistu svavaMzAnurAgAdyathA parikhAM kRtvA gaMgAmavataritA tathA granthAntarato vijJeyamiti || pR. 22rU | A uparAMta digaMbara zAstromAM harivaMzapurANa, AdipurANa, hariSeNacaritra, uttarapurANa, bRhatkathA, padmapurANa AdigraMthomAM vistArathI aSTApadanA ullekho maLe che jenA AdhAre nIce mujabanI ghaTanAo aSTApada sAthe saMkaLAyelI che. (1) RSabhasena Adi gaNadharoe paNa aSTApada parvata uparathI mokSa prApta karyo. (harivaMzapurANa) AcArya jinasena. (2) bAhubalI Adi 99 putro kelAsa parathI mokSa pAmyA. (AdipurANa) (3) ajitanAtha bhagavAnanA pitAmaha (dAdA) tridazaMjaya aSTApada uparathI mokSe gayA hatA. (4) sagara cakravartInA uttarAdhikArI bhAgIratha rAjAe aSTApada upara dIkSA lIdhI ane gaMgAtaTa para tapa karatAM mokSe gayA. (uttara) (5) aSTApada zikhara uparathI vyAla, mahAvyAla, acchedya, nAgakumAra mukta thayA-prAkRta nirvANa bhakti . NAyakumAra muNindo bAla mahAbAla ceva accheyaa| aTThAvayagiri sihare NivvANa gayA Namo tesi / / 15 / / (6) hariSaNa cakravartIno putra harivahana aSTApada parvata uparathI mokSe gayA. prathama tIrthaMkara AdinAtha paramAtmAno eka vizeSa prasaMga je anyatra koI graMthamAM noMdhAyelo nathI tevo eka prasaMga bRhatkalpasUtra bhASya ane vRttimAM noMdhAyelo che. bhadrabAhusvAmI niryuktimAM jaNAve che ke eka vakhata aSTApada parvata upara RSabhadeva paramAtmA samavasaryA che te sAMbhaLI bharata mahArAjA sarvaRddhi sahita pAMcaso gADAo sAthe paramAtmA pAse jaI pahoMcyAM. paramAtmAne vaMdana karIne bhaktipUrvaka sAdhu bhagavaMtone gocarI mATe nimaMtrita kare che. rAjAnuM nimaMtraNa hovA chatAM sAdhuone AdhAkarmI, abhyAhata, rAjapiMDa doSathI dUSita gocarI kalpe nahIM ane AvI gocarI vratone pIDAkAraka hovAthI sAdhuone kahyuM nahIM. sAdhunAM AvA vacano sAMbhaLI khUba ja moTA duHkhathI dukhita thayelA rAjA sAdhu bhagavaMtone vinaMtI karI che ke te sAdhubhagavaMto! mArA para anugraha karo, zA mATe mane tyAgo cho? tema na karo! - tyAM te samaye zakra-Indra-paNa vaMdana karavA AvyA hatA. temaNe bharata mahArAjAnA bhAvo jANyA eTale tarata ja paramAtmAne avagraha aMge prazna pUchayo jethI bharatarAjAne paNa avagrahanA AcArane varNave che. A prasaMganI gAthA bRhakalpa sUtra niryuktimAM prApta thAya che te A pramANe che. aTThAvayammi sele, Adikaro, kevalI abhiyanANI / sakkassa ya bharahassa ya, uggahapucchaM parikahei / / (pR. 1284-45) arthAt - aSTApada parvata upara amitajJAnI AdinAtha bhagavAna zakendra ane bharata mahArAjA samakSa avagraha pRcchAno javAba Ape che. Ama bharatacakrInA uktiprasaMgano ullekha mAtra bRhatkalpasUtramAM prApta thAya che. A prasaMgane AdhAre eka vAta nizcita thAya che ke te kALe ayodhyAthI aSTApada najIka haze. athavA aSTApada parvatanI najIka Ashtapad : - 120 -
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth koI evI uttama nagarI haze je mULa ayodhyA nagarI haze je Aje naSTa thaI gaI che. A saMzodhanano viSaya che ke vartamAna kALe prApta kailAsa - aSTApadanI AsapAsa koI vizALa nagarI hatI ke nahIM ? dakSiNa bharatArtha kSetranA madhya bhAgamAM AvelI ane jyAM pAMca tIrthakarono janma thayo che evI ayodhyA nagarIthI uttara dizAmAM bAra yojana dUra jenuM bIjuM nAma kailAsa che evo aSTApada nAmano zreSTha parvata | ATha yojana UMco che ane zuddha sphaTikanI zIlAovALo hovAthI A duniyAmAM dhavalagiri e nAmathI te prasiddhine pAmyo che. AjakAla paNa ayodhyAnA sImADAnAM UMcAM jhADo upara caDIne UbhA rahevAthI svaccha AkAza hoya tyAre tenAM sapheda zikharo dekhAya che. vaLI, te moTAM sarovaro, ghaNAM vRkSo, jharaNAnAM pANI ane aneka jAtanAM pakSIothI yukta che. vAdaLono samUha jenAthI bahu najIkamAM thaIne cAle che, "mAnasI" sarovara jenI pAse ja AveluM che ane ayodhyAmAM rahenAra loko jenI najIkanI bhUmimAM aneka prakAranI krIDAo kare che te aSTApada parvatanA zikhara upara zrI RSabhadeva bhagavAna temanA bAhubalI vagere navANuM putro ema 108 eka ja samayamAM mAgha vadI (gujarAtI poSa vadI) terasane divase mokSe gayA che. teonAM zarIranA agnisaMskAra mATe racelI bhagavAnanI, IkvAku vaMzanA munionI ane anya munirAjanI ema traNa citAone sthAne devoe traNa stUpo (dhUbho) banAvyA ane tyAM bharata cakravartIe "siMhaniSadyA" nAmanuM cAra dvAravALuM bahu vizALa jinamaMdira baMdhAvyuM (A ThekANe A kalpamAM A maMdiranI racanAnuM bahu vistArathI varNana kareluM che, jenI aMdara covIsa tIrthakaronI svasva varNa, lAMchana ane mAna-pramANanI mUrtio ane potAnI tathA potAnA navANuM bhAIonA 99 maLIne kula ekaso (mUrti sahita) stUpo bharatarAjAe karAvyA che. loko te tIrthanI AzAtanA na kare e hetuthI bharatarAjAe loDhAnA yaMtramaya cokIdAro karAvyA ane daMDaratnathI te aSTApadane koTanA kaMdorAnI mAphaka eka yojananAM ATha pagathiyAMvALo karI nAkhyo tyArathI tenuM aSTApada evuM nAma paDyuM. kALakrame sagara cakravartInA jahuna vagere sATha hajAra putroe A tIrthanI rakSA karavA mATe aSTApadanI cAre tarapha cakravartInA daMDavatna vaDe UMDI khAI khodIne gaMgA nadIno pravAha vALI lAvIne temAM nAkhyo. gaMgAnA pravAhathI AkhI khAI bharAI gaI tethI te tIrtha sAdhAraNa manuSyone mATe agamya-na jaI zakAya tevuM thayuM. phakta devo ane vidyAdharone mATe ja yAtrAnuM sthAna banI gayuM te khAIne pANIthI bharI dIdhA pachI gaMgAno pravAha cAre tarapha phelAI najIkanA dezone DubADavA lAgyo. lokonuM te duHkha maTADavA mATe sagara cakravartInI AjJAthI tenA pautra bhAgIrathe daMDaratnathI jamIna khodIne gaMgAnA te pravAhane karadezamAM hastinApura tathA viMdhyAcaLa ane kAzI dezanI dakSiNamAM thaI kozaladeza (ayodhyA)nI pazcimathI prayAga (ahalAbAda)nI tathA magadha dezanI uttaramAM thaIne vacce AvatI nadIone bheLavI pUrva samudramAM meLavI dIdho. tyArathI je ThekANe gaMgA nadI samudrane maLI che te sthAna gaMgAsAgara tIrtha tarIke prasiddhine pAmyuM ane tyArathI janunA nAmathI jAnhavI tathA bhAgIrathanA nAmathI bhAgIrathI evAM gaMgAnadInAM nAmo paDyAM. A aSTApada parvata upara bharata cakravartI Adi aneka karoDo munirAjo mokSe gayA che ane bharata rAjAnA aneka vaMzajo dIkSA laIne ahIMthI moze athavA sarvArthasiddha vimAnamAM gayA che. zrI mahAvIrasvAmI bhagavAne parSadAmAM jAhera karyuM hatuM ke mANasa potAnI labdhithI aSTApada tIrthanI yAtrA kare che e ja bhavamAM mokSe jAya, A vAta sAMbhaLIne labdhinA bhaMDAra zrI gautamasvAmIe (IndrabhUti nAmanA prathama gaNadhare) potAnI labdhithI sUryanAM kiraNono Azraya laI aSTApada upara caDIne e tIrthanI yAtrA karyA pachI maMdiranI bahAra azoka vRkSanI nIce besIne dharmadezanA devA lAgyA. dezanA sAMbhaLatAM IndranI jeTalI RddhivALA vaizramaNa (kabera) nAmanA dikapALa devanA manamAM utpanna thayela saMdehane dUra karavA mATe $ 121 - - Ashtapad
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth gautamasvAmIe puMDarIka adhyayananI vyAkhyA karI te sAMbhaLIne tenA manano saMdeha dUra thatA te deva pratibodha pAmyo. AyuSya pUrNa thavAthI devalokamAMthI cyavane kuberano jIva dhanagiri ane sunaMdAnA putrapaNe utpanna thayo. tyAM bAlyAvasthAmAM ja dIkSA laI teo daza pUrvadhArI vasvAmI thayA. aSTApada uparathI UtaratAM gautamasvAmIe kauDinya, citra, sevAli saMjJAthI oLakhAtA 1503 tApasone pratibodha pamADIne dIkSA ApI. zrI vIra bhagavAne kahelA puMDarIka adhyayananuM ahIM adhyayana karavAthI daza pUrvI puMDarIka munirAja dazamA devalokamAM IndranI sarakhI RddhivALA deva thayA. nala rAjAnI priyA damayaMtIe potAnA A chellA bhavathI pUrvanA cothA bhavamAM aSTApada tIrtha upara jaI bhAvapUrvaka tapasyA karIne tyAM covIze bhagavAnane ratnajaDita sonAnAM tilako caDAvyAM hatA. tethI te puNyanA prabhAvathI tyAMthI marIne te ghUsarI (rabAraNa) yugaladharmiNI ane saudharma devalokamAM dhana (kubera) bhaMDArInI devIpaNe utpanna thaI. devalokanAM sukha bhogavIne pachI chellA bhavamAM damayaMtI thaI. damayaMtInA bhavamAM tenA kapALamAM aMdhAramAM paNa prakAza karanAruM dedIpyamAna tilaka janmathI utpanna thayuM hatuM. vidyAdhara vAlI nAmanA RSi aSTApada upara kAusagnadhyAnamAM rahyA hatA te vakhate temane joIne dazagravI (rAvaNa) ne pahelAnuM vera yAda AvatAM atyaMta krodhathI parvatane ja upADIne lavaNa samudramAM nAMkhI devAnA vicArathI jamIna khodIne parvatanI nIce pesI eka hajAra vidyAonuM smaraNa karIne aSTApadane upADavA lAgyo. avadhijJAnathI A vAta vAlI munirAjanA jANavAmAM AvatAM maMdira tIrthanI rakSA karavA mATe potAnA paganA aMgUThAthI parvatane dabAvyo tethI dazagrIvanuM zarIra saMkucita thaI gayuM ane moDhe lohI vamato rADo pADIne bahAra nIkaLI Avyo. A vakhate jabarI rADa pADelI tethI tenuM nAma rAvaNa paDyuM. rAvaNa vAlI munirAjane khamAvIne potAne sthAne gayo. aSTApada parvata upara jinamaMdiramAM saMgIta karatAM devayogathI vINAno tAra tUTatA laMkApati rAvaNe potAnI bhujAmAMthI snAyu kADhI vINAmAM joDI daIne saMgIta cAlu rAkhyuM paNa saMgItanA tAnano bhaMga thavA na dIdho te vakhate caityavaMdana karavA mATe Avela dharaNendra rAvaNanI AvA prakAranI bhakti ane sAhasathI tuSThamAna thaIne amoghavijayA nAmanI zakti tathA anekarUpakAriNI vidyA rAvaNane ApI. AvA aSTApada tIrthanI jeo yAtrA-sevA-bhakti kare che teo kharekhara puNyavaMta ane bhAgyazALI che. (A aSTApadakalpa zrImAnuM jinaprabhasUrijIe vi.saM. 1387 nA bhAdaravA mAsanI dazamIne divase zrI hamIra mahaMmadanA rAjyakALamAM zrI yoginIpuramAM rahIne racI pUrNa karyo.) Ama sAhityika ullekhone AdhAre aSTApadanI mahattA jANavA maLe che. aSTApada e atyaMta pavitra ane pAvana tIrthadhAma tarIke suprasiddha hatuM te Aje to lupta thayela che. paraMtu AvA sAhityika ullekho dvArA koI bhALa maLaze to paNa moTo lAbha thayo gaNAze. Ashtapad - 122 re
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 || aSTApada mahAtIrtha kahA~ hai ? / / kaI bAra hama zAkhoM meM aSTApadajI kA nAma sunate haiM siddhagirI, rANakapura, kapaDavaMja, ahamadAbAda Adi T aneka sthAnoM para aSTApadajI ke mandira ke darzana karate samaya - yaha tIrtha kahA~ hogA ? kyA vibhAjita - alaga alaga ho gayA hogA ? aisI jijJAsA hotI hai / koI isa tIrtha ko himAlaya meM kahatA hai koI uttara dhruva ke usa I pAra kahatA hai koI haridvAra tIrtha ke pAsa batAtA hai| darzanavijayajI, guNavijayajI evaM nyAyavijayajI yaha aSTApada tIrtha tIsare Are meM bharata cakravartI dvArA banavAyA gayA tathA jahA~ 24 tIrthaMkara kI sva-sva raMga ke anusAra zobhita ratnoM kI pratimAjI pratiSThita karAI gaIM tathA jahA~ prathama tIrthaMkara RSabhadeva prabhu ke prathama putra ne ATha sIr3hIyoM vAle isa tIrtha kA nirmANa karAyA / eka eka pAyadAna 8 x 4 = 32 kosa kI U~cAI vAlA hai / 1 kosa ko sAmAnya rUpa meM 2.25 mIla mAneM to eka pAyadAna 32 x 2.25 = 72 tathA 1 mIla kA zikhara arthAt kula 73 mIla U~cA yaha tIrtha hai / jahA~ prathama tIrthaMkara AdinAtha dAdA kA nirvANa huA / jahA~ mahArAjA rAvaNa ne vINA bajAkara tIrthaMkara nAma karma bA~dhA / ananta labdhi nidhAna zrI gauttama gaNadhara ne svalabdhi se yAtrA kara mokSa gamana ke saMdeha ko dUra kara 1500 tApasoM ko pratibodha kiyA (jJAna diyA), jahA~ vajrasvAmIjI ne pUrva janma ke devabhava meM gautama gaNadhara mahArAja se prazna pUche tathA bAlIrAjA ne isa tIrtha kI rakSA kI thI / aise pavitra tIrtha ke saMbaMdha meM pUjya zrI (abhayasAgara ma.sA.) ne aneka zAstroM, granthoM tathA ghaTanAoM kA gaharAI se manana kara aSTApadajI kA sthAna vartamAna meM kahA~ hai usa saMbaMdha meM jAnakArI dI hai usakA vicAra vimarza isa lekha meM kiyA gayA hai / - -- kevalajJAnI prabhujI ke (bhagavAn mahAvIrasvAmI) samaya meM maujUda pU. saMghadAsa gaNI mahArAja 'vasudeva hiNDI' nAmaka grantha meM batalAte haiM ki kevaiyaM puNa kAla AyayaNaM, avasijjhissaI ? tatoveNa aphleNa / bhaNiyaM jAva imA usappiNitti meM kevalI, jiNNANaM aMtie suyaM // isa zAstra vAkya ke anusAra isa avasarpiNI ke zeSa 39.5 hajAra varSa bAda bhI utsarpiNI kAla taka yaha aSTApada tIrtha ke rUpa meM sthApita rahegA / isakA artha hai ki tIrtha kA viccheda nahIM huA yaha bAta niHzaMka hai| = yaha tIrtha bharata cakravartI kI nagarI vinitA (ayodhyA) nagarI se 12 yojana dUra hai 1 yojana - 4 kosa / ise mIla meM badalane para 12 x 4 x 2.5 = 108 mIla huA | Adi kosa ke barAbara 2 mIla mAneM to 96 mIla huA / Ashtapad Tirth, Vol. VI Ch. 40-E, Pg. 2722-2726 123 a Where is Ashtapad?
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth - prabhu RSabhadeva ke nirvANa ko sunakara jUte pahane bagara turanta hI bharata cakravartI aSTApada parvata para gaye the| ataH aSTApadajI ayodhyA se kAphI najadIka hai | bharata cakravartI kI 500 dhanuSa kI kAyA thI ataH unake lie yaha sarala thA / aba mukhya bAta ayodhyA kA sthAna taya karanA hai / sAmAnya rUpa meM Aja phaijAbAda (u.pra.) ke pAsa ayodhyA hai kintu vAstava meM nAma sAmya hai / hama bhrama meM par3a kara isa ayodhyA ke AsapAsa aSTApadajI ko talAzate haiM evaM usakA patA na lagane para ulajhana meM par3a jAte haiM / kintu vAstava meM nAma sAmya ke kAraNa yaha ulajhana khar3I huI hai / bhArata meM jodhapura, jayapura, lIMbaDI Adi grAma kaI haiM / isI prakAra jAvAdvIpa meM bharUca, sUrata, ayodhyA Adi nAma vAle kaI zahara haiM / isase bhrama utpanna hotA hai / kintu jodhapura, bharUca Adi sthAna to apane sthAna para hI haiM / isI prakAra ayodhyA bhI apane sthAna para hI hai| vinitA nagarI ke pAsa aSTApadajI haiM / vizva racanA prabandha ke pRSTha kra. 110 meM 50 tripuTI ma.sA.ne likhA hai- AgamazAstroM meM spaSTa batAya gayA hai ki aSTApadajI dakSiNa bhAratArdha ke madhya kendra meM vaitADhya se dakSiNa meM 114 yojana 11 kalA tathA lavaNa sAgara se uttara meM 114 yojana 11 kalA (yahA~ 1 yojana = 3600 mIla tathA 1 kalA = 189 mIla 4 phalA~ga) para hai / usa sthAna para zAzvata svastika hai / RSabhadeva prabhu ke samaya meM indra mahArAjA ne kuberadeva dvArA 9 yojana caur3I 12 yojana lambI ayodhyA kA nirmANa karAyA thA / isalie ayodhyA dakSiNa bharatakSetra ke ThIka madhya bhAga jahA~ se uttara meM vaitADhya parvata 114 yojana 11 kalA = 4,12,583 mIla tathA dakSiNa meM lavaNa sAgara bhI 114 yojana 11 kalA = 4,12,583 mIla dUra punaH kavirAja zrI dIpa vijayajI mahArAja bhI zrI aSTApadajI pUjA meM pahale dohe kI 11vIM caupAI meM batalAte haiM ki... lagabhaga eka lAkha upara 85 hajAra kosa re mana basIyA siddha girI se hai dUra re, aSTApada jayakAra re guNa rasIyA // 11 // battIsa kosa kA parvata U~cA 8 cauke battIsa yojana yojana aMtara se kie sIDI ATha nareza ne / / 3 / / jambUdvIpa dakSiNa daravAje se baitADhya ke madhyabhAga re / nagarI ayodhyA bharatakI jAno kahe guNadhara mahAbhAga re / / 8 / / yaha bAta sunI gaI hai ki- "mUla ayodhyA ko dUra samajha kara pUrva RSi ne sthApanA ki / isase isa bAta kI puSTi hotI hai ki vartamAna ayodhyA mUla ayodhyA nahIM haiM / isakA yaha artha na lenA cAhie ki anya tIrtha bhI (mUla na hokara) sthApita tIrtha haiM / yahA~ tIrtha kA nAma, sthApanA, dravya, bhAva ye cAra nirapekSa vicAra kiyA gayA hai / isa prakAra aSTApadajI mahAtIrtha ke sthAna kA vicAra kiyA gayA / Where is Ashtapad? 36 124
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ che zrI aSTApadajI mahAtIrtha kayAM ? | ramaNalAla babAbhAI zAha jema ApaNe zrI yugapradhAnothI aparicita chIe, tevI ja rIte zrI aSTApadajI tIrtha paNa ApaNA mATe aparicita che. vaLI zodhakhoLa mATenA ghaNA prayatno paNa niSphaLa gayA che. tema ja A tIrtha mATe judAM judAM sthaLo mATenAM anumAno paNa thayelAM che. himAlayamAM AvelA kalAsa zikhara mATe paNa anumAna thayeluM che, paraMtu kailAsa tathA evaresTa Adi zikharonAM saMzodhana thaI gayAM che ane tyAM aSTApadajI tIrtha nathI te nakkara hakIkata che. tethI A aSTApadajI kayAM che te mATe vizeSa vicAraNAnI AvazyakatA che. A tIrthanI zodha karatAM pahelAM keTalIka hakIkato samajI levAnI khAsa jarUra che. (1) bhAratavarSa ane bharatakSetranI tulanA. (2) himAlaya ane himavaMta tema ja viMdhyAcala ane vaitADhya parvatanI tulanA. kAraNa e che ke, bhArata ane bharatakSetra tathA himAlaya ane himavaMta parvata vagere nAmomAM sAmya hovAne kAraNe keTalIka gerasamajUtI ghaNA lAMbA samayathI cAlI AvelI che. bharatakSetranA kala 32.000 dezo paikInA 25 Arya dezone ApaNe keTalAya samayathI bhAratavarSamAM ja mAnatA AvyA chIe ane tethI ja "yugapradhAnonuM astitva tathA zrI aSTApadajI Adi tamAma mahAtIrtho tathA tIrthaMkara paramAtmAnI kalyANaka bhUmio ApaNe lagabhaga bhAratavarSamAM ja mAnIe chIe. ane A kAraNathI gUMcavADo Ubho thavAthI zAstrasaMmata keTalIka hakIkato pratye azraddhA upasthita thavAnA prasaMgo bane che. bharatakSetra pUrva thI pazcima para0 lAkha mAIla uttara thI dakSiNa 19 lAkha mAIla bhAratavarSa pUrva thI pazcima 1800 mAIla uttara thI dakSiNa 1800 mAIla himAlaya parvata ra000 x 500 x 6 mAIla laMbAI x pahoLAI X uMcAI himavaMta parvata 500 lAkha mAIla laMbAI 36 lAkha mAIla pahoLAI vA lAkha mAIla UMcAI eno artha ema karavo ke bharatavarSa ane himavaMta parvata alaga alaga hovo ke zuM te jJAnIothI samajavuM. agara bharatavarSamAM himavaMta parvata che ema zAstromAM hoya to gaNitathI samajavuM ke bharatavarSa jeTalI laMbAI ane bharatavarSathI vadhu pahoLAI vALo parvata e kSetramAM na samAI zake. - bharata zAha Ashtapad MahaTirth, Vol. II Ch. 9-F, Pg. 507-513 - 125 deza - Where is Ashtapad?
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth hakIkatamAM bhAratavarSe uttarathI dakSiNa lagabhaga 1,900 mAIla ane pUrvathI pazcima lagabhaga 1,800 mAIlavALo pradeza che, jyAre zAstrasaMmata bharatakSetra uttara sImAe 14,471 yojana x 3600= pa20 lAkha-Azare 5 karoDa, 20 lAkha mAIla ane uttarathI dakSiNa para6 yojana X 3600= 18 lAkha 90 hajAra mAIlavALuM eka moTuM kSetra che. himAlaya parvata Azare be hajAra mAIla lAMbo, 500 mAIlathI paNa ocho pahoLo ane vadhumAM vadhu 6 mAIla (evaresTa zikhara) jeTalo UMco che, jyAre himavaMta parvata lagabhaga 1,500 yojana x 3600 = Azare 5 karoDa mAIla lAMbo, 1,052 yojana = 36 lAkha mAIla pahoLo ane 100 yojana = 3l lAkha mAIla UMco che. himAlayanI uttaramAM tibeTa, cIna vagere dezo AvelA che, je karmabhUminA dezo che, jyAre himavaMta parvatanI uttare himavaMta nAmanuM kSetra AveluM che ane te akarmabhUminuM kSetra che. tevI ja rIte, vaitADhaya parvata ane viMdhyAcala parvatanA mApavAmAM ane UMcAImAM paNa ghaNo taphAvata che. eTaluM ja nahi, paNa jaina zAstromAM darzAvela tamAma 25 Arya dezo vaitADhaya parvatanI dakSiNamAM AvelA che. jyAre hAlamAM jovAmAM AvatA 25 Arya dezo paikI ghaNAkharA dezo viMdhyAcaLa parvatathI uttaranI dizAmAM AvelA che, je koI paNa rIte zAstrasaMgata nathI. tevI ja rIte, vartamAna gaMgA - siMdhu nadIo paikI eka paNa nadI viMdhyAcaLa parvatamAMthI pasAra thaIne dakSiNa dizAmAM jatI nathI, jyAre gaMgA tathA siMdhu e banne mahAnadIo vaitADhya parvatanA nIcenA rastAomAMthI pasAra thaIne dakSiNa bharatakSetramAM lAMbA aMtara sudhI vahIne lavaNa samudramAM vahI jAya che. hAlanI gaMgAsiMdhu karatAM zAzvata gaMgAsiMdhu ghaNI ja moTI che. vastutaH jo A bheda barAbara samajI laIe, to hAlamAM nA samajI zakAya tevI, zAstra ullekhanIya evI ghaNI badhI vastuo ApaNe sahelAIthI samajI zakIe; jethI azraddhAne utpanna thavAne mATe koI kAraNa rahe nahi. A hakIkata samajavA mATe zAstrakathita pramANa aMgula yojananuM mApa samajavuM jarUrI che. eka pramANa aMgula yojana barAbara 400 utsadha aMgula yojana, evA 400 yojana X 4 = 1,600 utsadha aMgula gAuM, evA 1,600 utsadha aMgula gAu barAbara 3,600 mAIla Azare (1,600X 2.25 = 3,600) thAya. zrI RSabhadeva prabhunA eka vikhaMbha aMgula = 400 vikhaMbha utsadha aMgula. te AvI rIte; zrI RSabhadeva prabhunuM vidhvaMbha utsadhAMgulathI 500 dhanuSyanI UMcAInuM zarIra che. eTale 500 utsava aMgula dhanuSa X 4 hAtha = 2000 hAtha X 24 aMgula = 48,000 aMgula, utsadhAgula thayo. A aMgula viSpha aMgulanuM mApa che. have, zrI RSabhadeva prabhu potAnA hAthanA mApa 5 hAtha x 24 = 120 aMgula UMcA che. temano aMgula pramANa aMgulano che, jethI 48,000 : se 120 = 400 utsadhAMgulathI pramANaaMgula moTo thAya che. A rIte pramANa yojana paNa utsadhAMgula karatAM 400 gaNo moTo thAya che. A rIte bhAratavarSa karatAM bharatakSetra ghaNuM ja moTuM che. tenA uttara-dakSiNa be moTA vibhAgo che. uttarArdha bharata ane dakSiNArdha bharata. te bhAgo vaitADhya parvatathI judA thAya che. A bannenI vacamAM gaMgAsiMdhu nadIo vahetI hovAne kAraNe traNa traNa vibhAga (khaMDa) bane che, je uttaramAM traNa ane dakSiNamAM traNa ema kula cha khaMDo thAya che. darekane pUrva, pazcima ane madhya khaMDa (gaMgAsiMdhu nadIo vacceno) kahevAya che. Where is Ashtapad? - $ 126 -
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth uttara bharatakSetramAM kula 16,000 dezo ane dakSiNa bharatakSetramAM paNa 16,000 dezo AvelA che. tema ja dakSiNa bharatAryanA madhya khaMDamAM 5,320 tathA pUrva khaMDa ane pazcima khaMDamAM pa335 | 5336 dezo che. vaLI, dakSiNArdha bharatakSetranA pa320 dezo paikI 25 dezo ja madhya Arya dezo che, jyAre madhya khaMDanA 5,294 dezo ane pAMceya khaMDenA maLI 974 dezo to tamAmetamAma anArya dezo che. samagra bharatakSetranuM kSetraphaLa Azare pa3,80,681 yojana, dakSiNArdha bharatakSetranuM kSetraphaLa Azare 18 lAkha yojana, ane dakSiNArdha madhya khaMDanuM kSetraphaLa Azare 6 lAkha yojana (A badhuM pramANAMgulanA mApanuM che.) ane dakSiNa bhAratanA madhya khaMDamAM 5,320 Azare 6 lAkha yojanamAM kSetraphaLamAM patharAyelA che, jethI dareka dezanuM sarerAza kSetraphaLa Azare 125 yojana lagabhaga che. (temAM koI dezo nAnA ane koI dezo ghaNA moTA hoI zake che.) A sarerAza lakSamAM letAM AryAvartanA 25 Arya dezo paNa Azare 125 yojanA kSetraphaLanA gaNAya. pachI bhale temAM koI deza nAnA hoya ke koI deza ghaNA moTA hoya. jo ApaNo bhAratavarSa pramANAMgulathI guNIe, to Azare vo yojana lAMbo ane vo yojana pahoLo gaNAya (1,800 mAIla 3600 mAIla = vA yojana) jyAre hAlamAM ApaNane upalabdha bhUmi (eziyA, AphrikA, yuropa, amerikA, osTreliyA tema ja ATalAMTika, prazAMta Adi mahAsAgaro tathA dakSiNa dhruva khaMDa vagere zakaya musApharIvALI tamAma bhUmi) Azare 20,000 mAIla lAMbI ane 20,000 mAIla pahoLI che. A thayuM zakya musApharI dvArA upalabdha bhUminuM mApa je pramANAMgulathI 20,000 : 3600 = 6 yojana lAMbI ane 6 yojana pahoLI eTale Azare 36 corasa yojana pramANAMgula mApathI thAya che. A rIte, ApaNI vartamAna dazya jagatanI samagra bhUminuM kula kSetraphaLa Azare 36 corasa yojananuM thAya che, jyAre upara jaNAvelA eka eka Arya dezanuM kSetraphaLa Azare 125 corasa yojana thAya che. A rIte dezya jagatano samagra bhUmi vistAra eka deza karatAM paNa ghaNo nAno che. ane te paNa eka dezanA lagabhaga trIjA bhAga jeTalo che, ane tethI A bhUmine eka deza kahevo tenA karatAM paNa eka pradeza (dezano vibhAga) kahevo e vadhu saMgata che. have A pradeza bharata kSetramAM kayA bhAgamAM Avelo che, te vicAravuM jarUrI che. ApaNA A pradeza (samagra dRzya jagata)nI cAre bAju khArA pANInA samudro phelAyelA che. A khAruM pANI te zrI sagara cakravartIe zrI siddhAcala tIrthanI rakSA nimitta AkarSI lAveluM lavaNa samudranuM khAruM pANI che. vaLI, A bhUmimAM 24 kalAka sUryaprakAzanuM paNa astitva che, je dakSiNa bhAratanA madhya khaMDanA cheka dakSiNa cheDe hovAnI khAsa saMbhAvanA che. ApaNA dazya jagatamAM dharmanuM paNa astitva che. vaLI, ApaNA dazya jagatamAM surya, caMdra, AdinuM paribhramaNa, covIsa kalAkanA sUryaprakAzanuM astitva, cha-cha mAsanA rAtri - divasanA kiraNo vagere vartamAna bhUminuM svarUpa DhALiyA TekarA svarUpa darzAve che. je vartamAna bhUmino paridha 24,000 mAIlano ane vyAsa 8,000 mAIlano hovo joIe. tene badale 12,000 mAIla vyAsa thAya che (viSuvavRttathI 6,000 mAIla uttara tarapha ane 6,000 mAIla dakSiNa tarapha musApharI zakAya che.) tenA uparathI bhUminuM svarUpa DhALiyA-TekarAnuM siddha thAya che. A bhUmi paNa nAnA moTA dvIpomAM vaheMcAI gayelI che. jemAM bhUtakALanA traNa (1. yuropa - 127 ea - Where is Ashtapad?
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth 2. uttara amerikAthI sAIbiriyA ane 3 goMDavANA khaMDa dakSiNa amerikA, dakSiNa AphrikA ane dakSiNa bhArata - osTreliyA sudhInI bhUmi ane hAlanA sAta khaMDa 1. uttara amerikA, 2. dakSiNa amerikA, 3. eziyA, 4. yuropa, 5. AphrikA, 6 osTreliyA, 7 dakSiNa dhruva ane bIjA nAnA moTA TApuomAM A bhUmi vaheMcAyelI che. AthI ApaNI samagra bhUmine dvIpasamUha kahI zakAya ane te AryAvartanI bhUmi hovAthI Arya pradeza paNa kahI zakAya. A dvIpasamUhavALo Arya pradeza upara darzAvelAM kAraNosara dakSiNa bharatanA madhya khaMDamAM AvelA 25 / Arya dezonI cheka dakSiNamAM hovAnI khAsa saMbhavAnA che. te jaMbudrIpanI jagatInI najadIkamAM hoya tema jaNAya che ane te AryAvartanA 25aa dezothI lavaNa samudranA pANInA kAraNe chUTo paDI gayelo ja Arya pradeza jaNAya che. jyAre bAkInA AryAvartanA 25aa dezonI samagra bhUmine ApaNe bRhadda AryAvartane nAme oLakhIe to vadhu sugama paDaze. have, zrI aSTApadajI tIrtha mULa ayodhyA (vinItA) nagarIthI IzAna dizAmAM bAra yojana dUra che. ayodhyA nagarI jaMbUdvIpanI jagatIthI 114 yojana dUra uttaramAM che, jyAre ApaNo Aryadeza (dvIpasamUha) jaMbUdvIpanI jagatInI najadIkamAM che ane te lagabhaga 20 thI 25 yojana uttaramAM hovAnI saMbhAvanA che. A rIte 114+12=126-20=106 yojana Azare ApaNI bhUmithI uttara dizAmAM aSTApada tIrtha hovAnI khAsa saMbhAvanA che. A zAstrapramANa lakSamAM letAM vartamAna AryapradezathI Azare 100 thI 110 yojana dUra zrI aSTApadajI tIrtha ovaluM che. tenA mAIla karIe to Azare 4 lAkha mAIla dUra thAya ane utsedhAMgulathI 1,76,000 gAu thAya. A rIte zrI aSTApadajI tIrtha ahIMthI Azare be lAkha gAu athavA 4 lAkha mAIla dUra hovAthI tathA A ApaNo Aryapradeza khArA pANInA samudro vaDe gherAyelo hovAthI e samudronI bahAra jaI zakavAnI azakayatAne kAraNe ja zrI aSTApadajI tIrtha ApaNe mATe alabhya baneluM che. tethI zrI yugapradhAnono pratyakSa paricaya paNa A kAraNe ja alabhya banelo che. paMDita zrI dIpavijayajI zrI aSTApadajInI pUjA DhALa (pahelI) mAM kahe che-- Azare eka lAkha gAu upare re, gAu paMcyAzI hajAra; zrI siddhagirithI vegaLo re, zrI aSTApada jayakAra. vaLI, zrI saubhAgyavijayajI mahArAja 'vividha tIrthamALA'mAM kahe che-- paMca jiNesara janamIyA, mULa ayodhyA dUrIjI, INa thiti thApI IhAM, ema bole bahu sUrijI. uparokta vidhAno paNa A hakIkatane samarthana ApanArAM che. vaLI, zrI saubhAgyavijayajI mahArAjazrI jaNAve che ke, "mULa ayodhyA dUra che. (dUrI), tema ja 'DUbI' zabda vAparIne DUbI gayAnuM jaNAvatA nathI. ane dUra hovAne kAraNe ja hAlanI ayodhyAnI sthApanA karelI che. INa thiti thApI IhAM re' ema ghaNA sUrio, AcArya mahArAjo bole che (kahe che), arthAt 'teo ja kahe che ema nathI, paraMtu ghaNA AcArya mahArAjo kahe che.'' A rIte aSTApadajI tIrthanuM astitva ApaNA A eka nAnakaDA AryapradezamAM nahi, zrI Where is Ashtapad? as 128 a
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth yugapradhAnonuM astitva paNa ApaNA nAnakaDA AryapradezamAM nahiM, kiMtu bRhad AryAvartamAM e banne avazya AvelAM che. te ApaNA bhAratavarSathI lAkho mAIla dUra Avelo che. ApaNA Aryapradeza karatAM anekagaNA muni samudAyo, AcArya bhagavaMto tathA aneka dezo - nagaronA zrI saMgho vagere bRhada AryAvartamAM vItarAga dharmanI ArAdhanA vaDe Atmahita sAdhI rahelA che. saMkSiptamAM kahI zakAya ke, ApaNuM hAlanuM dazya jagata AkhAye bharatakSetranA, dakSiNArdha bharatanA madhya khaMDanA 25 Arya dezo paikI koI eka deza (saMbhavita surASTra)no ja koI eka Arya pradeza ja che ane zrI sagara cakravartI dvArA AkarSita thayelA lavaNa samudranAM pANInA dhasArAnA kAraNe banelA nAnA-moTA pradezo yA to hIpomAM vaheMcAI jaIne dvIpasamUha banelo che. ApaNA A dvIpasamUha svarUpI AryapradezamAM zrI gautama svAmInA tathA zrI sudharma svAmInA samayamAM, zrI pArzvanAtha prabhunA samayamAM thayelA zrI kezI gaNadharanA ziSya zrI svayaMprabhasUrie zrI jaina saMskRtino pracAra karIne zrImALa (bhInamALa) baMdaranA vanzika (vahANavaTA dvArA vepAra karanAra) gRhastha kuTuMbone pratibodha ApIne zrImALI kuLanA zrAvaka kuLanI sthApanAnI zarUAta karI. teozrInA ziSya zrI ratnaprabhasUri Adie tyArabAda oziyA baMdaramAM zrI ozavALa tathA padamAvatamAM zrI poravADa kuberanI sthApanA karIne, pratibodha karIne zrAvaka banAvyA. A rIte teozrI tathA teozrInI paraMparAmAM thayelA AcArya bhagavaMto tathA sAdhu munirAjoe A bhUmi upara vicarIne aneka grAma-nagaromAM vaselA gRhasthone zrAvaka banAvIne gAmegAma zrI zrAvakasaMghonI sthApanA karI. hAlamAM, bhAratabharamAM tathA jagatanA bIjA dezomAM vasI rahelA tamAma jaino uparokta pratibodhita thayelA zrImALa, ozavALa, poravADa Adi A jaina kuLonA parivAranA ja vaMzajo che. asala mULa magadha, kAzI, kozala Adi dezonA zrAvakasaMghono parivAra ahIM upalabdha nathI, paraMtu koI koI vyakti kadAcita A bhUmi para AvI hoya paNa AvI hoya to paNa te bahu ochA pramANamAM ja. bAkInA badhA zrI saMghonA parivAro to hAlamAM bRhad AryAvartamAM ja zrI jaina dharmanI ArAdhanA karIne Atmahita sAdhI rahyA che. tevI ja rIte, zrI mahAvIra svAmI prabhunA parivAranA aneka kuLa, gaNa, gaccha AdinA parivAranA sAdhu-muni mahArAjAo tathA zrI AcArya bhagavaMto paNa vipula saMkhyAmAM e bRhada AryAvartamAM ja vicarIne AtmasAdhanA karI rahelA che. ApaNA A dvIpasamUha AryapradezamAM to eka mAtra zrI vajasenasUrIzvarajI (zrI vajasvAmInA paTTadhara) A bhUmi upara padhArIne sopAraka paTTaNanA zrI Izvara zreSThI tathA temanA ja putro zrI nAgaeNdra, caMdra, nivRtti ane vidyAdhara Adine pratibodhine ziSya banAvelA che ane temanAthI ja A bhUmi upara zrI mahAvIra prabhunI ziSyaparaMparA vicaravA lAgI. A rIte, zrI pArzvanAtha prabhunI paraMparAnA zrI svayaMprabhasvAmI sUrinI eka paraMparA tathA zrI mahAvIra svAmI prabhunA parivAranA zrI vajasenasUrinI paraMparA ema be paraMparA A bhUmi para vistAra pAmelI zrI pArzvanAtha prabhunI A paraMparAmAM thayela zrI upakeza gaccha tathA zrI koTa gacchanA munirAjo tathA zrI mahAvIra svAmI prabhunI teramI pATe thayelA zrI vajasvAmInA paTTadhara zrI vajasenasUrinI paraMparA (eTale ke koTika gaNa, vaIrI zAkhA)nA cAra kuLa (zrI nAgaeNdra kuLa, zrI caMdra kuLa, zrI nivRtti kuLa ane zrI vidyAdhara kuLa) mAM vaheMcAyelA sAdhu-munirAjAonI paraMparAnA sAdhu, munirAjo hAlamAM vicarI rahelA che. jyAre te sivAyanA bIjA kuLa, gaNa, gaccha AdinA parivAranA AcArya bhagavaMto sahita - 129 - Where is Ashtapad?
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth aneka muni mahArAjAno ghaNI ja moTI saMkhyAmAM tathA 25 Arya dezonA deza-pradeza ane nagarogAmo vagerenA zrI zrAvakasaMghonA parivAro ghaNI ja moTI saMkhyAmAM bRhada AryAvartamAM ja zrI vItarAga dharmanI ArAdhanA dvArA Atmahita sAdhI rahyA che. - A rIte ja, zrI aSTApadajI mahAtIrtha, zrI sametazikharajI mahAtIrtha, zrI apApApurI mahAtIrtha, zrI caMpApurIjI mahAtIrtha tathA anya kalyANaka bhUmirUpI mahAtIrtho paNa bRhad AryAvartamAM ja vidyamAna che, jemAM (zrI aSTApadajI tIrtha tathA vinItA (ayodhyA nagarI) Azare cAra lAkha mAIla dUra che. mAtra zrI giranAra tIrtha ApaNA AryapradezathI najadIkamAM che. ApaNo A dvIpasamuha svarUpa Aryapradezano lagabhaga badho ja vistAra zrI siddhAcaLa tIrthabhUmi vistAromAMthI samudranAM khArAM pANInA dhasArAthI chUTI paDelI bhUmi, tenA vistArano eka vibhAga hoya tema jaNAya che. zrI RSabhadeva prabhunAM samayanA zrI zatruMjaya tIrthanI 50 yojana vistAranI tIrthabhUmimAMthI cothA ArAne aMte 12 yojanA tIrthabhUmi zeSa rahI. jyAre bAkInA chuTA paDelA 38 yojana vistAranI bhUmi upara ja ApaNo A Aryapradeza mAnava vasAhato rUpe vikAsa pAmyo hoya tema jaNAya che. A bhUmi para zrI neminAtha prabhunA zAsanakALanA samayathI ja mAnava vasavATa zarU hoya tema jaNAya che. A mAnava vasavATamAM sahuprathama draviDa ane yAdava prajAno vasavATa thayo hoya tema jaNAya che. Araba ane yahUdI prajA yAdavonI vaMzajo che. jyAre gurjara tAmila vagere draviDa prajAnA vaMzajo che. bIjI aneka prajAoe tyAra bAda, anukrame A bhUmi para AvIne vasavATa karyo che. zrI neminAtha prabhu ane zrI pArzvanAtha prabhunA AMtarAnA kALamAM A pArvatika ucca bhUmie mAnava vasavATathI samRddha banIne saMskRtino vikAsa sAdhelo che. bIjI AgaMtuka, prajA jovA ke kuzasthaLathI Avela sUryavaMzI prajA bhArata, cIna, jApAna, ane IrAnamAM patharAyelI che. pAMDavakAlIna manAtI maya saMskRti prazAMtanA TApuothI cheka amerikA sudhI patharAyelI che. jyAre bhAratamAM vasatA yAdavo (rA gRharipu" rA'kheMgAra vagere)nA pUrvajoe AphrikAmAMthI nIkaLIne tArAtaMboLa nagaranA rastethI AphrikA, IjiptamAM vasavATa karyA bAda bhAratamAM praveza karyo che. A ItihAsa ghaNo lAMbo che. jenuM saMkSipta svarUpa atre prastuta karavAmAM AvyuM che. Where is Ashtapad? - 130 a
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / AdinAtha bhagavAn kA samaya / / jitendra zAha khyAtoDaSTApada-parvato gajapadaH sammeta-zailA bhidhH| zrImAn raivatakaH prasiddha mahimA zatruJjayo mnnddpH| vaibhAraH kanakADacaloDabuMdagiriH, zrI citrkuuttaadyH| tatra zrI RSabhAdayo jinavarAH kurvantu vo Ggalam // 33 // kalikAla hemacandrasUri-sakalArhata stotra. arthAt- prasiddha aSTApada parvata, gajapada tIrtha, sammetazikhara nAma kA parvata, zrImAn giranAra, prasiddha mahimAvAn zrI zatrujayagiri, mAMDavagaDha, vaibhAragiri, suvarNagiri, Abugiri evaM zrI citrakUTa-citor3a Adi tIrtha haiN| vahA~ birAjamAna zrI RSabhadeva Adi zrI jinezvara prabhu maMgala kreN| prastuta stuti meM kalikAla sarvajJa hemacandrAcAryajI ne Aryadeza ke suprasiddha tIrthoM kI stuti kI hai| isa stuti meM sarva prathama aSTApada tIrtha ko namana kiyA hai| aSTApada tIrtha kI prAcInatA evaM mahimA ko darzAtA hai| eka aSTApada tIrtha jainadharma kA pavitra tIrtha evaM prAcIna tIrtha hone ke nAte hamezA vaMdanIya evaM stutya rahA hai| na kevala saMskRta yA prAkRta meM hI kintu gujarAtI stutiyoM meM bhI aSTApada kI stuti avazya hotI rahI hai| yahA~ maiM eka gujarAtI dohA prastuta karatA huuN| "Abu aSTApada giranAra, sametazikhara zatruMjaya sAra, e pAMceya tIratha uttamaThAma, siddha gayA tene karuM praNAma." arthAt- Abu, aSTApada, giranAra, sammetazikhara evaM zatrujaya ye pA~coM tIrtha uttama haiN| ina tIrthoM se siddhagati prApta sabhI ko maiM praNAma karatA huuN| isa gujarAtI dohe meM aSTApada tIrtha ko pA~ca mukhya tIrthoM meM rakhakara tIrtha kI mahimA bar3hAI hai| isa tIrtha ke sAtha vartamAna covIsI ke prathama tIrthaMkara RSabhadeva ke jIvana kI aneka ghaTanAe~ juDI huI haiN| hama RSabhadeva paramAtmA ke jIvanakAla ke viSaya meM carcA kareM usake pUrva kucha aitihAsika tathyoM kI carcA kreNge| upalabdha sAhitya meM hameM aSTApada kA sarva prathama ullekha AcArAMga niyukti meM prApta hotA hai| usameM kahA gayA hai ki aThThAvaya ujiMte, gayaggapae a dhammacakke a| pAsarahAvattanagaM, camaruppAyaM ca vaMdAmi / / Period of Adinath Vol. XVI Ch. 124-A, Pg. 7144-7151 36 131 - Period of Adinath
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth arthAt- aSTApada, ujjayaMta giranAra, gajAgrapada, dharmacakra, pArzvarathAvartanaga evaM caccaruprAya tIrtha ko namaskAra karatA huuN| hamArA durbhAgya yaha hai ki isameM se ujjayaMta-giranAra ko choDakara bAkI sabhI tIrtha lupta ho gae haiN| isa gAthA meM aSTApada tIrtha kA ullekha prApta hotA hai| tatpazcAt Avazyaka niyukti meM kucha vistAra se varNana prApta hotA hai| yathA aha bhagavaM bhavamahaNo, pUvvANamaNUNagaM sayasahassaM / aNupuvvIM viharIUNaM, pato aThThAvayaM selaM / / 433 / / aThThAvayaMmi sele, caudasa bhatteNa so mhrisiinnN| dasahi sahassehiM samaM, nivvANamaNuttaraM patto // 434 / / nivvANaM ciigAgiI, jiNassa iravAga sesayANaM c| sakahA thUbhara jiNahare, jAyaga teNAhi ammitti // 435 / / arthAt- saMsAra ke duHkhoM kA anta karanevAle bhagavAn RSabhadeva saMpUrNa eka lAkha varSoM taka pRthvI para vihAra karake anukrama aSTApada parvata ke Upara phuNce| vahA~ chaHupavAsa ke pazcAta dasa hajAra munigaNoM ke sAtha nirvANa ko prApta hue| jahA~ bhagavAna ne nirvANa prApta kiyA thA vahA~ devoM ne stUpa banAe aura bharata cakravartI ne covIsa tIrthaMkaroM ke varNa evaM parimANa ke samAna saparikara mUrtiyA~ sthApita kI aura jinamaMdira bnaayaa| prAyaH isI taraha kA hI varNana hameM sabhI granthoM meM prApta hotA hai| hameM sabase vistRta varNana kalikAla sarvajJa AcArya zrI hemacandra viracita triSaSTizalAkA puruSa caritra ke prathama parva ke chaThe sarga meM prApta hotA hai| mahAvIra svAmI bhagavAn ke pUrvabhavoM kA varNana karate hue marici kI kathA ke antargata RSabhadeva evaM aSTApada kA varNana prApta hotA hai| ___marici ne bhagavAn RSabhadeva prarUpita saMyama mArga kI kaThoratA ko sahana karane meM asamartha hone ke kAraNa kucha chUTa lene kA vicAra kiyaa| unhoMne tridaNDI veza dhAraNa kiyA, sira muNDana karavAyA, suvarNa kI janoI rakhane lge| cAkhaDI pahananA zurU kiyA, ca~danAdi kA lepa bhI karate the evaM kaSAya vastra dhAraNa karate the| kintu jaba bhI koI unheM pUchate the taba ve apanI AcAra pAlana kI asamarthatA ko hI batAte the| evaM sabhI ko upadezAdi ke dvArA pratibodhita karake bhagavAn RSabhadeva ke pAsa hI saMyama hetu bhejate the| eka bAra paramAtmA RSabhadeva aSTApada para padhAre the| yahA~ AcArya hemacandrasUri ne aSTApada kA varNana kiyA hai vaha vizeSa dhyAnAkarSaka hai| yathA vaha parvata atyanta zveta hone ke kAraNa zarada Rtu ke bAdaloM kA eka kalpita puJja jaisA, atyanta ThaNDI ke kAraNa jama gayA ho aisA kSIra samudra ke velAkUTa jaisA, U~ce zrRMgavAlA RSabha-baila jaisA zveta dhavala aSTApada parvata thaa| usa samaya bharata cakravartI ayodhyA meM rAjya kara rahe the| vaha aSTApada para jAkara vaMdana kara ke dezanA sunate haiN| punaH RSabhadeva aSTApada Ate haiM aura bharata cakrI punaH ayodhyA se RSabhadeva bhagavAn ke pAsa pahu~cate haiM aura atyanta bhakti evaM bhAvavibhora hokara prazna pUchate haiM ki isa parSadA meM koI bhAvi tIrthaMkara haiM jinako vaMdana karake apanA jIvana caritArtha karanA cAhatA huuN| taba RSabhadeva bhagavAn ne pharamAyA kI ApakA hI putra marici isI bharatakSetra meM potanapura nAma ke nagara meM tripuSTa-tripRSTa nAma ke prathama vAsudeva hoNge| anukrama se mahAvideha meM dhanaMjaya evaM dhArINI nAma kI daMpatI ke putra priyamitra nAmaka cakravartI hoNge| evaM bahuta samaya paribhramaNa karane ke prazcAt isI bharatakSetra meM mahAvIra nAmaka caubIsaveM tIrthaMkara hoNge| __isa caritra ke anta meM darzAyA hai ki paramAtmA RSabhadeva aSTApada para aae| sAtha meM daza hajAra muni the unake sAtha bhagavAna ne chaha upavAsa kA tapa kiyA aura anta meM pAdopagamana anazana svIkAra kiyaa| Period of Adinath -61322
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth isa avasarpiNI ke tRtIya ArA ke ninyAnveM pakSa zeSa bace the arthAt karIba savAcAra varSa bAkI the taba mAgha mAsa kI kRSNatrayodazI ke pUrvAhna meM abhici nakSatra meM candra kA yoga thA taba paryaMkAsana meM sthita paramAtmA RSabhadeva ne bAdara kAyayoga meM raha kara hI bAdara manayoga evaM bAdara bacana yoga ko samApta kara diyaa| tatpazcAt aSTApada giri ke upara nUtana zikharoM ke samAna nae citA sthAna meM devoM ne ratnoM ke tIna stUpa bnaae| tatpazcAt bharata mahArAjA ne prabhu ke saMskAra ke samIpa bhUmi meM tIna gAU~ U~cA evaM mokSa mArga kI vedikA sadRza siMhaniSadyA nAmaka prAsAda ratnamaya pASANa se bnaayaa| yaha prAsAda vArdhakIratna nAmaka sthapati ke dvArA banAyA gyaa| bAda meM kalikAla sarvajJa hemacandrasUrijI ne siMhaniSadyA prAsAda kA manohara varNana kiyA hai jo sthApatyazAstra kA uttama udAharaNa svarUpa hai| tatpazcAt jo varNana hotA hai vaha bhI atyanta mahattvapUrNa hai| jisameM kahA gayA hai ki bharata mahArAjA ke kevalajJAna prApta hone ke pazcAt vaha bhI saMyama grahaNa karake saMsAra ke bhAvi jIvoM ko pratibodha karate hue, bhUmi ko pAvana karate hue aSTApada parvata para padhAre aura caturvidha AhAra kA pratyAkhyAna kara ke anazana svIkAra kiyaa| prAyaH isI prakAra kA varNana hameM sabhI granthoM meM prApta hotA hai| jJAnaprakAza dIpArNava, aSTApada girikalpa, bRhad kalpabhASya vRtti, aSTApada stavana, vasudeva hiMDI, Adi grantho meM aSTApada ke ullekha prApta hote haiN| eka aura ullekha prApta hotA hai, vaha hai aSTApadagiri kalpa kA isa jambUdvIpa ke dakSiNArddha bharata meM bhArata varSa meM nava yojana cauDI aura bAraha yojana lambI ayodhyA nAmaka nagarI hai| yaha nagarI RSabhadeva, ajitanAtha, abhinaMdana svAmI, sumatinAtha, anaMtanAtha Adi jinezvaroM kI janmabhUmi hai| usake uttaradizA meM bAraha yojana para aSTApada nAma kA parvata hai| usake anya nAma kailAza, ramyagiri, dhavalagiri, Adi haiN| vaha ATha yojana U~cA hai| svaccha sphaTikamaya hai| evaM ayodhyA ke bAhara uDDayakuTa para khar3e rahane para AkAza svaccha hone para aSTApada ke dhavala zikharoM ke darzana hote haiN| isake pazcAt ajitanAtha bhagavAn ke samaya meM sagara cakravartI ke putra, munisuvrata svAmI, gautamasvAmI, rAvaNa kA aSTApada ke sAtha sambandha milatA hai| isa prakAra sarvaprathama RSabhadeva bhagavAn kA aSTApada ke sAtha sambandha thaa| vaha jaba-jaba ayodhyA kI ora Ate the taba-taba aSTApada parvata para rukate the aura rAjA evaM prajA ko dharmopadeza dete the| kintu vartamAna ayodhyA ke uttara bhAga meM aisA koI parvata nahIM jise hama aSTApada mAna sakeM / vartamAna bhUgola ke anusAra kailAza parvata tibbata meM AyA huA hai aura vaha mAnasarovara kI uttara meM 25 mAila kI dUrI para hai| isa parvata kA zikhara hamezA himAcchAdita rahatA hai aura usa para caDhanA ati kaThina hai| usake pAsa aSTApada parvata hone kI saMbhAvanA hai| uttarAdhyayana niyukti meM kahA gayA hai kicarama sarIro sAhU Auhai nagavaraM, na anno tti| (a. 10 gAthA 290) arthAt- jo sAdhu carama zarIrI hote haiM vahI isa nagavara aSTApada parvata para car3ha sakate haiN| ina saba se hama yaha anumAna lagA sakate haiM ki aSTApada parvata para car3hanA atidurgama thaa| aura kucha samaya bAda lupta ho gyaa| -35 133 - Period of Adinath
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth. * aSTApada lupta hone ke kAraNa : munizrI kalyANa vijayajI ne aSTApada lupta hone ke kAraNoM kI carcA nibandhanizcaya nAmaka grantha meM kI hai| unake anusAra atyanta ThaNDI evaM himAcchAdita parvatamAlA ke kAraNa vahA~ jAnA durgama ho gayA aura bAda meM lupta ho gayA hogaa| dUsarA kAraNa bharata ne ratnamandira banAyA aura usakI surakSA ke lie yaMtra mAnava kI racanA kI thI arthAt Ama janatA ke lie vaha tIrtha durgama bana gayA kevala devatAoM ke lie hI yaha tIrtha sugama thaa| tIsare mahattvapUrNa kAraNa kI carcA karate hue kahA hai ki sagara cakravartI ke putroM ne aSTApada ke cAroM tarapha khAI khodI thI jisake kAraNa vahA~ pahoMcanA durgama ho gayA thaa| isa prakAra bhagavAn RSabhadeva ke nirvANa ke pazcAt kucha hI samaya bAda isa tIrtha kI yAtrA karanA durgama ho gayA thaa| ataH RSabhadeva ke samaya kI carcA karanA Avazyaka hai / * RSabhadeva bhagavAn kA saMkSipta paricaya : zAstroM meM prApta jIvana caritra ke AdhAra para prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva bhagavAn kA saMkSipta paricaya isa prakAra hai| pitA kA nAma nAbhirAjA, mAtA kA nAma marudevI mAtA thA / paramAtmA kA lAMchana RSabha thaa| janma ayodhyA nagarI meM huA thaa| deza kozala thA / paramAtmA ke yakSa kA nAma gomukha evaM yakSI kA nAma cakkezvarI hai / zarIra kI U~cAI 500 dhanuSya kI mAnI jAtI hai / bhava saMkhyA 13 haiM / paramAtmA kA janmadina phAlguna vadI 8 mI hai| unakI kumArAvasthA 20 lAkha pUrva kI evaM rAjyAvasthA 63 lAkha pUrva kI thI unakI vo patnIyA~ sumaMgalA evaM sunaMdA thIM paramAtmA kA chadmastha kAla 1000 varSa kA, kula dIkSA paryAya 1 lAkha pUrva kA thA kevalajJAna ayodhyA nagarI meM huA thA aura nirvANa bhUmi aSTApada parvata thI / pitA lAMchana deza - yakSa zarIra kI U~cAI janmadina - kumArAvasthA patnI - chadmasthakAla kula dIkSA paryAya AyuSya - - - nAbhirAjA RSabha kozala gomukha 500 dhanuSya phAlguna kRSNa 8 mI 20 lAkha pUrva sumaMgalA evaM sunaMdA 1000 varSa 1 lAkha pUrva 84 lAkha pUrva mAtA janma yakSI - - marudevI ayodhyA cakkezvarI rAjyAvasthA 63 lAkha pUrva -- kevalajJAna ayodhyA nirvANabhUmi - aSTApada parvata RSabhadeva bhagavAn kA samaya tRtIya ArA kA antabhAga mAnA jAtA hai| jaina dharma ke anusAra vaza koDAkor3I sAgaropama kI eka avasarpiNI tathA utane hI sAgaropama kI eka utsarpiNI hotI hai| inameM pratyeka ke chaha chaha bheda haiM jisameM vastuoM kI zakti krama se ghaTatI jAtI hai use avasarpiNI kAla aura jisameM bar3hatI jAtI haiM use utsarpiNI kAla kahate haiN| inakA avasarpiNI aura utsarpiNI nAma sArthaka hai| (1) suSmA- suSmA, (2) suSmA, (3) suSmA - duSmA, (4) duSmA - suSmA, (5) duSmA aura (6) duSmA - duSmA Period of Adinath 8 134 a
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth ye avasarpiNI ke chaha bheda haiN| isake ulTe arthAt (1) duSmA-duSmA, (2) duSmA, (3) duSmA-suSmA, (4) suSmA-duSmA (5) suSmA aura suSmA-suSmA ye chaha utsarpiNI ke bheda haiN| prArambha ke tIna kAloM kA pramANa krama se cAra koDAkoDI sAgara, tIna koDAkoDI sAgara hai| cauthe kA kAla pramANa bayAlIsa hajAra varSa nyUna eka koDAkoDI sAgaropama hai| pA~caveM aura chaThe kA kAla 21-21 haz2Ara varSa pramANa hai| jisa prakAra daza koDAkor3I sAgara kA avasarpiNI kAla hai usI prakAra daza koDA koDI sAgaropama utsarpiNI kAla hai| utsarpiNI evaM avasarpiNI donoM milAkara kAlacakra kahalAtA hai| ina donoM kAla ke samaya bharataairAvata kSetra meM padArthoM kI sthiti hAni evaM vRddhi ke lie hotI hai| ina do kSetra ke sivAya anya kSetroM meM padArthoM kI sthiti hAnivRddhi se rahita hai| sAgaropama kA kAlamAna samajhane ke lie hameM yojana evaM palya kA mApa jAnanA Avazyaka hai| jo isa prakAra haiATha avasaMjJA = eka saMjJA-saMjJA ATha saMjJA-saMjJA = eka truTIreNu ATha truTIreNu eka trasareNu ATha trasareNu eka rathareNu ATha rathareNu = eka uttama bhogabhUmija manuSya ke bAla kA agrbhaag| ATha bAlAgra madhyama bhogabhUmija manuSya kA bAlAgra ATha madhyama bhogabhUmija bAlAgra = jadhanya bhogabhUmija bAlAgra ATha ja. bho. bAlAgra = karmabhUmi bhogabhUmija bAlAgra ATha bAlAgra = 1 lIkha ATha lIkha = 1 juA~ ATha juA~ = 1 java 8 java = 1 utsedhAMgula (zarIramApa ke lie) utsedhAMgula ko pA~ca sau kA guNA karane para eka pramANAMgula hotA hai / yaha pramANAMgula avasarpiNI ke prathama cakravartI kA aMgula hai| apane apane samaya meM manuSya kA jo aMgula hotA hai vaha svaaNgul| 6 aMgula = 1 pAda do pAda = 1 vitasti do vitasti = 1 hAtha do hAtha = eka kiSku do kiSku = 1 daNDa dhanuSya nADI 8 hajAra daNDoM kA eka yojana kahA gayA hai| * aba palya se lekara sAgara kA pramANa : eka aisA garta banAyA jAe jo eka yojana barAbara lambA-caur3A tathA gaharA ho jisakI paridhi isase kucha adhika gunI ho tathA jisake cAroM tarapha dIvAreM banAI jaaeN| isameM eka se lekara sAta dina ke bAlaka -36 135 Period of Adinath
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Ashtapad Maha Tirth ke bAla (jisa ke dUsare TukaDe na ho sakeM vaise bAloM se) bharA jaae| aise garta ko vyavahAra palya kahA jAtA hai| sau-sau varSa ke bAda eka-eka bAla kA Tukar3A usa garta se nikAlA jAe aura jitane samaya meM vaha khAlI ho jAe utane samaya ko vyavahAra palyopama kAla kahate haiN| eka aura addhA palyopama hai| pUrvokta palya ko bAloM se bharA jaae| unameM se eka-eka samaya ke bAda eka-eka TukaDe ko nikAlane para jitane samaya meM vaha khAlI ho jAe utane samaya ko addhA palyopama kAla kahate haiN| Ayu kA pramANa batalAne ke lie isakA upayoga hotA hai| dasa koDA-koDI addhA palyo kA addhA sAgara hotA hai| isake dvArA saMsArI jIvoM kI Ayu, karma tathA saMsAra kI sthiti jAnI jAtI palyopama evaM sAgaropama ke parimANa kA savistAra varNana vyAkhyAprajJapti evaM anuyogadvAra sUtra tathA tiloyapaNNatti meM prApta hotA hai tadanusAra palyopama tIna prakAra ke haiM (1) uddhAra palyopama, (2) addhA palyopama, (3) kSetra palyopama / usI prakAra sAgaropama ke bhI tIna prakAra haiM yathA (1) uddhAra sAgaropama, (2) addhA sAgaropama evaM (3) kSetra sAgaropama / vaidika paramparA ke anusAra kAla ko cAra yugoM meM vibhAjita kiyA gayA hai| kaliyuga, dvApara, tretA evaM styug| kaliyuga 4.32000 varSa kA mAnA gayA hai| 2 kaliyuga = 1 dvApara 864000 3 kaliyuga = 1 tretA 12,96,000 4 kaliyuga = 1 satyuga 17,28,000 cAra yugoM kA 1 caturyugI 71 caturyugI kA eka manvantara 14 manvantara evaM sAdhyAMza ke 15 satyuga kA eka kalpa kalpa barAbara 432 x 107 = 4.3 x 10 varSa 4320000000 brahmANDa kI Ayu 1-4 x 1010 varSa / isa prakAra prAcIna kAla meM jo palya aura sAgara ke pramANa haiM usake sahI rUpa ko samajhakara hI hama zrI AdinAtha bhagavAn kA samaya nizcita kara pAyeMge / Period of Adinath - -36 1364