Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર
હોઈ શુલડાવી,
[l C[ :ણિકILE DIETETICIDના/ LB II
Liscial દો
LI GI@GIGING વાલા
લાવION: સંત ૨૦૭૧ - Rફ સુદ-
જિનશાસનના શણગાર, પૂજ્ય સંરમી, ગીતા વિદ્વાન ગુરુભગવંતોના ચરણોમાં કોટિશ: વંદનાવલી..જિનાજ્ઞા સમારાધક શ્રેષ્ઠિવશી/પંડિતવર્યશ્રી આદિને પ્રણામ... ગતાંકમાં આપણે પત્રિકા-બેનર વગેરે પ્રીન્ટીગ સંબંધી વિચારણા કરી, જેમાં આગળ વધુ વિચારીએ. એક જમાનો હતો કે જેમાં પત્રિકાની કિંમત હતી તે આધારે પ્રસંગની વ્યકિતની મુલવણી થતી હતી, આજે પત્રિકાની કોઇને કશી મહત્તા નથી, જે તે કાળે દિવાળીએ ગ્રીટીંગ્સ કાર્ડસ વગેરેનો પુષ્કળ ધસારો રહેતો, આજે એક જ ફ્લેટમાં ઉપર-નીચે રહેતા બે ભાઇ મોટા ભાગનો વ્યવહાર ફોન દ્વારા જ પતાવી દેતા હોય છે. અમારો કહેવાનો મુખ્ય આશય એટલો જ છે કે દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ ભાવ બદલાતાં, તમે ઇચ્છો પણ દરેકના સમીકરણો ગણિતો બદલાતાં હોય છે. પહેલા એક કાળે તલેખન એ પાપ ગણાતું. તેમાં પ્રાયશ્ચિત આવતું જે પછીના કાળે આદેય બન્યું એમાં પણ સમય પસાર થતાં તાડપત્ર લેખન, પછી હાથવણાટના કાગળ પર લેખન અને પછી તો સર્વશ્રેષ્ઠ, સરળ અને વધુ સારો ઉપાય પ્રીન્ટીગનો આવ્યો. અને જૈન સંઘના ગીતાર્થોએ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવને અનુસાર એનો લાભાલાભ જોઇને સહર્ષ અપનાવ્યો. એટલે હવે આપણી મૂળ પત્રિકા પ્રીન્ટીગની બાબતે કેટલાક વ્યવહારિક ઉપાય વિચારીએ. - પત્રિકા બાબત સંઘ શાહી ઠરાવ કરી શકાય કે શ્રીસંઘના કોઇપણ પ્રસંગે અમુક કિંમતથી વધુ ની મોંઘી પત્રિકા છપાવવી નહિં મુંબઇમાં એક ડોલર પ્રતિષ્ઠિત સંઘમાં આ પ્રકારનો ઠરાવ થયેલો છે. 0 દરેક સંઘમાં, સંઘ લેવલે એક એસ. એમ. એસ, વોટ્સ અપ વગેરે ગ્રુપ હોવું જોઇએ. શ્રીસંધના દરેક કાર્યક્રમના મેસેજ તે દ્વારા દરેક સભ્યોને મળતા રહે. શ્રી સંઘની એક વેબસાઇટ હોય તો તેના પર પણ માહિતિ તેમજ થયેલ પ્રસંગની વિડીયો અપલોડ કરી શકાય. - દક્ષિણ ભારતના ઘણા બધા ચર્ચામાં બહાર ઇલેકટ્રોનીક બોર્ડ લાગેલા હોય છે જેની પર સતત ચર્ચમાં થનારા કાર્યક્રમોની વિગત તી રહે છે જે તે વિસ્તારના લોકોને તેની જણ થઇ જાય છે, અમદાવાદમાં ઈન્કમટેક્ષ ચાર રસ્તે પણ આવા બોર્ડ છે જેન સંઘોમાં આ પદ્ધતિ લાવી શકાય, જે પણ સમાચાર મુકવાના હોય તે સંધ તરફથી મુકાતા રહે, જેથી તેની અધિકૃતતા પણ જળવાય એક જ સમાચાર અલગ અલગ સંઘોમાં ઇમેઇલ વગેરે દ્વારા મોકલી શકાય. - કેટલાકને એવી ટેવ હોય છે કે ધાર્મિક પ્રસંગો સંબંધી પત્રિકા કે જમણવાર વગેરે મુદ્દાને આગળ કરી તેને વાગોળવા કે વખોડવા, આ મનોવૃતિ ભાવિમાં જિનશાસનની પ્રાપ્તિને દુર્લભ બનાવી શકે છે, અહીજે વિચારણા છે તે કોઇપણ પ્રકારના પૂર્વગ્રહ વિના, એકમાત્ર શાસન રાગથી શાસનની વ્યવસ્થાને વધુ સુચારુ બનાવવા માટે જ છે, નહી કે તેને વગોવવા કે વખોડવા.. - વાત્સવમાં, આ વાત શ્રાવકોને પોતાના સામાજીક પ્રસંગોમાં પણ બહુ લાગુ પડે છે, કેટલાક સમાજમાં જન્મ-મરણ-લોન વગેરે પ્રસંગોના સમાચાર સોયલ મિડીયા દ્વારા જ અપાય છે. ખરેખર તો શ્રીમંત શ્રાવકોએ ખોટી શેહ-શરમ છોડી સાદી પત્રિકા દ્વારા કે સોશ્યલ મીડીયાના વપરાશ દ્વારા એક દાખલો બેસાડવો જોઇએ. છે અને છેલ્લી વાત, જેઓને કોઇપણ ભોગે પત્રિકાઓ છાપવી જ હોય, તેઓએ પત્રિકાની મેટર સાથે સંધ-સમાજ ઉપયોગી કોઇ સુવાક્ય-ક્વોટેશન્સ વગેરે પણ મુકવા, જેથી સારા વિચારો સમાજમાં ફેલાતા રહે. અને કિંમતી પત્રિકાની નકલો ખૂબજ મર્યાદિત છપાવવી અને કાર્યક્રમ એક જ પાનામાં છપાવીને વધારે જગ્યાએ મોકલી શકાય. ૦ આ વાત બેનર, પેમ્ફલેટ વગેરે સંબંધી પણ યથાયોગ્ય જણાવી.
લી. સકળશ્રીરણસેવક શ્રી IIબુલાલ રામલજી હોડાવાળા " હાર્દ સર્વ સહુનામ "
' અહો ! શ્રુતજ્ઞાનમ્ - ૩૦ ૧
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
dad 95RIO Fiad a 2000
જ
| ગુજ
'પુસ્તકનું નામ કઈ (સંપાદક ભાષા પ્રકાશક આત્મક્તિા
આ.ભુવનભાનુસૂરિજી ગુજ
દિવ્યદર્શન ટ્રસ્ટ અર રિka
આ.ભુવનભાનુસૂરિજી ગુજ
દિવ્યદર્શન ટ્રસ્ટ યશોમતિનો પ્રેરક પ્રસંગ
આ.ભુવનભાનુસૂરિજી દિવ્યદર્શન ટ્રસ્ટ જૈન ધ૪ન ચિત્રાવલ પ્રકાશ
આ.રાજેન્દ્રસૂરિજી ગુજ દિવ્યદર્શન ટ્રસ્ટ જૈન વાન સ્ત્રાવલી પ્રકાશ વિવે આ. જયસુંદરસૂરિજી હિ
દિવ્યદર્શન ટ્રસ્ટ બઝિશના સવારે-કલ્યાણ ના ઝણારે ભાગ-o| આ.અભયશેખરસૂરિજી | દિવ્યદર્શન ટ્રસ્ટ સાયો શૂરવીર-૧ (ઇન્દ્રીય રાજય શતક) | અ.જયઘોષસૂરિજી
| દિવ્યદર્શન ટ્રસ્ટ ધર્મ દ્રવ્ય વ્યવસ્થ
આ.જયઘોષસૂરિજી ગુજ | દિવ્યદર્શન ટ્રસ્ટ | જીવન ધર્મ
આ.ભદ્રગુપ્તસૂરિજી
મહાવીર જૈન આ. કેન્દ્ર હિમાલયf pદમા-અષ્ટાદની શોધમાં | આ.જગશ્ચંદ્રસૂરિજી | સૂરેન્દ્રસૂરિ જૈન તત્વજ્ઞાન શાળા કેટલોગ ઓફ ડાભલીફ મેન્યું. સ્કીe ડાઁ.શાંતીભૂષણ મીક્ષા અં. સૂરેન્દ્રસૂરિ જૈન તત્વજ્ઞાન શાળા ધર્મ રક્ત પ્રકરણ (મૂળ)
| .રત્નસૂલાશ્રીજી સં. -ગુજ, લબ્ધિ વિકસંસ્કૃતિ કેન્દ્ર અચલ ગચ્છિય કોલા પ્રશક્તિ સંગ્રહ પૂ.સર્વોદયસાગર હિં | વિરાગ-રોજસ-28જુ ગંગર ૧૪ |ચિકા પ્રશ્નોત્તર
પૂપૂણ્યપાલસૂરિજી | હિ-ગુજ| પાર્થ અભ્યદય પ્રકાશન # ચિંતન - ૧,૨ સપરેખાશ્રીજી
રાજુભાઇ શાહ દિES JિCETલ્લTET/કિકા CIECHTEG[ gm[
હિUCTIOT:T] ક્રમ | ગ્રંથનું નામ
ટીકાકાર
કત /સંપાદક નવપદપ્રકરણમ્ - લg
પૂ.દેવગુપ્તસૂરિજી પૂ. આનંદસાગરસૂરિજી નવપદપ્રકરણમ્ - હદ
પૂ. યશોદૈવ ઉપા. પૂ. આનંદસાગરસૂરિજી શ્રાદ્ધપ્રતિકમણ સૂત્રમ (ચાર ટીકા)
પૂ. રત્નશેખરસૂરિજી પૂ. આનંદસાગરસૂરિજી પૂ.પારનસૂરિજી પૂ. મુનિહર્ષદ્વિજયજી પૂ. શ્રીચંદ્રસૂરિજી પૂ. મુનિહવિજયજી
પૂ.તિલકાચાર્ય પૂ. મુનિહલવૈજયજી માધિમંડલ પ્રકરણમ (ટીકા અવસૂરિ સાથે) પૂ. ધર્મઘોષસૂચ્છિ પૂ. માનવિજયજી
ટી. ઇમન્દિરગણિ ટી. ઉમંગસૂરિજી સમ્યકત્વસપ્તતિ સટીક
પૂ. સોમહિલસૂરિજી પૂ. મુનિ લલિતવિજ્યજી વિહેંકમંજરી સટીક
પૂ. બાલચંદ્રચાર્ય પં. હરગોવિંદદાસ શ્રાદ્ધદિનકૃત્યમ (ટીકા અવસૂરિ સાથે) પૂ. દેવેન્દ્રસૂરિજી પૂ. આનંદસાગરસૂચ્છિ દાનાદિકુલકમ સટીક
પૂ. દેવવિજયજી ૫. હિરાલાલ હંસરાજ ધર્મોપદેશકર્ણિક
અજ્ઞાત
છે. હિરાલાલ હંસરાજ ઉર્દેશચિતામણી સટીક
પૂ. જયશેખરસૂરિજી છે. હિરાલાલ હંસરાજ ઉપદેશમાલા -પુષ્પ માળા સટીક
પૂ. હેમચંદ્રસૂરિજી પૂ. આનંદસાગરસૂરિજી ઉપદેશપ્રાસાદ સટીક
પૂ. લક્ષ્મીસૂરિજી. પૂ. વલ્લભવિજયજી
અહો ! શ્રુતજ્ઞાનમ - ૩૦ ૨
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
REEવતીeોનેde
છે
જ
,
જી
:
આ ગ્રંથોનું કાર્ય ચાલુ છે. ટુંક સમયમાં પ્રકાશિત થશે.
પૂ. આ. કીર્તિયશસૂરિજી મ. સા. (પૂ. આ.રામચંદ્રસૂરિજી સમુદાય) (૧) યોગ શતક
- સંશોધિત-તુલનાત્મક દ્રષ્ટિકોણ સાથે (૨) પંચ વરસ્તુક
- સંશોધિત-તુલનાત્મક દ્રષ્ટિકોણ સાથે (૩) ગદ્રષ્ટિ સમુચ્ચય
- સંશોધિત-તુલનાત્મક દ્રષ્ટિકોણ સાથે (૪) ક્ષતિ લક્ષણ સમુચ્ચય
• સંશોધિત-તુલનાત્મક્ક દ્રષ્ટિકોણ સાથે જિન કલા સંબંધી, સમિતિ ગુમિ સંબંધી તેમજ બોટિક (દિગમ્બર) ગ્રંથનું સંશોધન પણ ચાલુ છે.
સાધ્વીજી ધૈર્યરસાશ્રીજી મ. સા. (પૂ. આ.રાજેન્દ્રસૂરિજી સમુદાય) અાપુત્ર રાસ
- નૂતન રાસની રચના પૂ.યોગતિલકસૂરિજી મ. સા. દ્વારા સંપાદિત ક્રશ સાહિત્ય માળા અંતર્ગત વીરશાસન દ્વારા પ્રકાશિત ગ્રંથો ભાગ કાવ્ય નામ
કcil
Jકાળ ચતુર્વિશતિજિનેન્દ્રચરિતન
પૂ.અમરચંદ્રસૂરિજી ૧૯૫ પદ્માનન્દમહાજ્ઞવ્યમ
પૂ.અમરરાંદ્રસૂરિજી ૧૫ ચન્દ્રપ્રભારતમ
પૂ.દેવેન્દ્રસૂરિજી ૧૨૬૪ શ્રેયાંશનાળચરિતમ
પૂ.માનતુંગસૂરિજી ૧33ર વાસુપુજયચરિતમ્
પૂ.વર્ધમાનસૂરિજી ૧૧૯ વિમલનાથચરિતમ
પૂ.જ્ઞાનરાગરસૂરિજી ૧૫૧૭ શાતનાથચરિતમ
પૂ.મુનિજભદ્રસૂરિજી ૧૪૧૦ શક્તિનાથયક્તિમ
પૂ.વત્સરાજમણિ ૧૬૧૨ શનિનાથચરિતમ્
પૂ.મેઘવિજયજી ૧૮૧૨ શાતિનાશક્તિમ
પૂ.માણક્યચંદ્રસૂરિજી ૧ર૪૬ શક્તિનાથચરિતમ્
પૂ.અજિતપ્રભસૂરિજી ૧૩૦% મલ્લિનાથચરિતમ્
પૂ.વિનયચંદ્રસૂરિજી ૧ર૮૬ મુનિસુવતરવામિરારિતમ્
પૂ.વિનયચંદ્રસૂરિજી
૧૩૧૮ નેમિનાથચરિતમ્
પૂ.કીર્તિરાજોપાધ્યાય ૧૩૨૮ પાર્શ્વનાથચરિતમ્
પૂ.ભાદેવસૂરિજી ૧૪૧૨ પાર્શ્વનાથચરિતમ્
પૂ.પદ્મસુંદરમ
૧૯૧૫ પાનાચરિતમ્
પૂ.હેમવિજયજાણિ ૧૬૩ર અમમરવામિચરિતમ્
પૂ.મુનિરત્નસૂરિજી ૧૨૪૨ ભરતબાહુબલિમહાકાવ્યમ
પૂ.પુણકુશલગણિt ૧૬મી પુરીચરિત્રમ
પૂ.કમલાપ્રભસૂરિજી ૧૩૭૨ આભીયચરિત્ર
પૂ.યશોવિજયજી ઉપા. ૧૮૧ર જયાનંદકેવલિચરિત્રમ
પૂ.મુનિસુંદરસૂરિજી ૧૪૧૪ પ્રવીચચરિત્રમ
પૂ.વત્સરાજમણિ ૧૪૩૪ પૃથવીચન્દ્રચરિત્રમ્
પૂ.લલિધસાગરસૂરિજી ૧૫૫૮ નલાયનમ
પૂ.માણિજ્યસૂરિજી ૧૪૧ર સમાદિત્યસંક્ષેપ
પૂ.પ્રદ્યુમ્નસૂરિજી ૧૩ર૪ યશોધરચરિત્રમ
પૂ.મણિજ્યસૂરિજી ૪૧૨
મ
મ
ક
ક
છ
છ
૭
૭
6 ૦
5 ૦
4 ૦
. N
A 5
- 4
અહો ! શ્રુતજ્ઞાનમ્ - ૩૦ ૩
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
1 ભાષાંતર-વિવેચન કરવા યોગ્ય ગ્રંથ
પૂજ્ય ગુરુભગવંતો અને શ્રુતપ્રેમી વિદ્વાન શ્રાવકો દ્વારા પ્રાચીન હસ્તપ્રતો ઉપરથી રાંશોધનો અને સંપાદનો કરીને ઘણાં બધા ગ્રંથો પ્રાકૃતમાં અને સંસ્કૃતમાં મૂળ અથવા તો સટીક પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યા છે. આવા પ્રતાક્કાર કે પુરતકાકાર પ્રીન્ટેડ ગ્રંથો સરળતાથી ઉપલબ્ધ થવાના કારણે પહેલા કરતા અભ્યાસમાં સારો એવો વધારો થયો છે. આવા સંસ્કૃત/પ્રાકૃતમાં રચાયેલા ગ્રંથો પૈફી ઘણાં બધા ગ્રંથોનું ગુજરાતી હિન્દીમાં ભાષાંતર અથવા તો વિવેચન પણ પ્રકાશિત થયા છે.
જેને સંસ્કૃત પ્રાકૃતનો અભ્યાસ ન હોય તેઓ શ્રુતના ખજાનાથી વંચિત જ રહે.. અલબત્ત દરેક ગ્રંથોના ભાષાંતર કરવાના હોતા નથી એમાં વિવેક અને ગીતા દષ્ટિની અચુક આવશ્યક્તા છે જ. તેમ છતાં ઘણા બધા ગ્રંથો એવા પણ છે કું શ્રાવકોને તેના ભાષાંતરની વાંચનથી વૈરાગ્યભાવની વૃદ્ધિ થાય, પ્રભુશાસન પ્રત્યે અહોભાવ થાય, નવું નવું ચુત ભણવાની જિજ્ઞાસા સંતોષાય.. અાવા તો જે ઉપદેશાત્મક હોય એવા ગ્રંથોનાં ભાષાંતર કવિવેચન થાય તે યોગ્ય ગણી શકાય.
આ. શ્રી કૈલાશવસાગરસૂરિજી જ્ઞાનભંડાર, કોબના સહયોગથી અમોએ આવા સંસ્કૃતપ્રાકૃતના કેટલાક પ્રકરણદિ ગ્રંથો કે જેનો પ્રાયઃ ભાષાંતર કે વિવેચન થયા નથી તેવાની એક યાદી અમોએ તૈયાર કરી છે. આ કાર્ય કરતા પહેલા ફરીની ચાદીનું ચેકીંગ કરવું જરૂરી છે.
પૂજ્ય ગુરુભગવંતોને નમ્ર વિનંતી સહ પ્રાર્થના કે આપ આ કાર્ય માટે અધિકૃત છો. આપની ગુવજ્ઞાણી જે યોગ્ય જણાય તેવા ગ્રંશોના સરસ સંપાદન કરી ભાષાંતર કરીને, જરૂર પડે તો વિવેચન, ટીપ્પણીઓ કરીને પ્રકાશન કરો.
રૂહીં પ્રકાશિત કરેલ યાદી નમુનારૂપે મુકી છે કોઇ સૂચન હોય તો અમને અવશ્ય જાણાવશો.. જેથી આવા ગ્રંથો પર ભાષાંતરાદિ કાર્ય કરવાની ઇચ્છા હોય તેઓ અમને જાણ કરશો જેશી ડુપ્લીકેશન ન થાય.
આ ગ્રંથોના સંશોધન-સંપાદન માટે હતપ્રત વગેરેની જરૂર હોય તો જરૂર અમોને પત્ર દ્વારા જાણ કરશો, જેથી અમે સર્વ પ્રકારે સહાયક બનવા પ્રયત્ન કરીશું.
આ દ્વારા શ્રાવકવર્ગ પર તો ઉપકાર સુશે જ, ઉપરાંત ઘણા બધા પૂજ્યોને અભ્યાસમાં સહાયક બની શકશે. તેમજ પૂર્વાચાર્યોએ કરેલ શુતોપાસના પ્રત્યે બહુમાન પ્રગટ થશે. ભાષાંતર વિવેચન કરવા યોગ્ય ગ્રંથોની યાદી પેજ નંબર-૫ ઉપર છે.
અમોએ સ્વદ્રવ્યની બનાવેલ શ્રી આશાપૂરણ પાશ્વનાથ જૈન જ્ઞાનભંડારમાં પૂજ્ય ગુરુભગવંતોને સ્વાધ્યાય-અભ્યાસના ઉપયોગી ૨૦૦૦ પ્રિન્ટેડ પ્રતો તથા ૧૨૦૦૦ પુસ્તકોનો સંગ્રહ છે. જે પૂજ્યોને અભ્યાસ માટે ક્ષેત્રના બંધન વગર બધાજ સમુદાયના-ગચ્છના શ્રમણશ્રમણી ભગવંતોને અભ્યાસ માટે ઉપલબ્ધ છે. જે તેઓએ એમનો અભ્યાસ પૂર્ણ થયે પરત મોકલવા વિનંતી છે. નૂતન પ્રકાશન વિભાગમાં પ્રકાશિત પુસ્તકો પણ ફક્ત અભ્યાસ વાંચન માટે અમારી પાસેની મળી શકશે. કાયમી વસાવવા માટે જે તે પ્રકાશકનો સીધો સંપર્ક કરવો. બધાજ પ્રકાશકોના માસિરથાનની સરનામાં અમારી પાસેથી મળી શકશે. શ્રુતજ્ઞાનના કાર્ય માટે સંપર્ક ફક્તપત્ર, ઇમેઇલ કે વોટ્સ-એપ થી કરવા વિનંતી...
અહો ! શ્રુતજ્ઞાનમ - ૩૦ ૪
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
'સંસ્કૃત/પ્રાકૃતના ભાષાંતર-વિવેચન કરવા યોગ્ય ગ્રંથો
સ્વરૂપ
ભાષા |પ્રકાશિત
ગ્રંથાનું નામ
i - ટીકાકાર અધ્યાત્મબિંદુદ્વાચિંશિકા-રવોપજ્ઞા હર્ષવર્ધન અનેકાંતનચક્ર
અtla જેનશ્રમણ અનેકાંતમંજરી.
અજ્ઞાત જૈનશ્રમણ આમિકવરવિચારક્ષાર પ્રકરણ-ટીકા હરિભદ્રસૂરિ આરાધના પ્રકરણ
અભયદેવસૂરિ ઇયપથિકીપાસિંગફા-ટીકા
અજ્ઞાત જૈનશ્રમણ ઉત્પાદાદિસિદ્ધિ
ચંદ્રસેનસૂરિ ઉપદેશરમાળા
કલભૂષણ ઉપદેશરસાયનસાર-ટીકા
જિનપાલ એકવિંશતિરથાનપ્રકરણ-oોધદપીકારીકા ચતુરવિજય કર્યપ્રકૃતિ-કર્મપ્રપંચીકા
અજ્ઞાત જૈનમણ કર્યપ્રકૃતિ-ટીકા
સુમતિકીર્તિ કર્મતવ પ્રાચીન કર્મjથ-ટીકા
ગોવિંદાચાર્ય દ્રવ્યખંડનન્યાય
સિદ્ધસેનદિવાકરસૂ|િ દ્રવ્યાનુયોગcર્કણ-વોપજ્ઞ-ટીકા ભોજસાગર ધમપદેશacકરવપજ્ઞ-ટીકા
મેરુ તુંગસૂરિ નાકર્ણિકા-ટીકા.
ગંભીરવિજય ન્યાથરતનાવલી
દયરન ન્યાશરતનાલી-ટીકા
દથરત્ન પ્રમાણસુંદર પ્રકરણ
પદ્મસુંદરસૂરિ આત્મશિક્ષા
સકલચંદ્ર આરાધનાપ્રકરણ
અભયદેવસૂરિ ઉપદેશપબ્દપ્રકરણ-લgટીકા
વર્ધમાનસૂરિ ફુલકભવ પ્રકરણ
કર્મશખર પુnયુલિકાનૂટીકા
ચંદ્રસૂરિ પ્રમેયરત્નકોષ
ચંદ્રપ્રભસૂરિ પ્રવચનવિચારચાર
નયકુંજર વિવેકમંજરી-ટીકા
બાલચંદ્રસૂરિ શપEીપ્રકરણ
ધર્મઘોષસૂરિ શીલોપદેશમાળા-શીવતરંગીણી-ટીકા વિધતિલકસૂરિ સંબંધપરીક્ષા-રોપ-રકા
દાર્મિકીર્તિસૂરિ સ્વાલાદભાષા-ટીકા
શુભવિજય સ્યાદ્વાદમુક્તાવલી
યશસ્વત્સાગર હિતશિક્ષાક્લક
રતનસિંહસૂરિ હિતચરણ
સકલચંદ્રમણિ
૫
૩૧
33
૩૫ |
અહો ! શ્રુતજ્ઞાનમ્ - ૩૦ ૫
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
ITSIનાનીસુરક્ષા થી શારટો જુની ઇEાયા
(ગતાંકથી ચાલુ) જે શાસ્ત્ર કે સિદ્ધાંતરૂપે હોય તે અફર-નિયત હોય, અનેકાંતવાદ, અપરિગ્રહવાદ વગેરે જૈનશાસનના સિધ્ધાંતો છે અને તે મૂળભૂત બંધારણમાં ભiધ છોડ હોય નહીં. પરંતુ જે તે કાળની પરિસ્થિતિ-સંયોગને આધીન જે જે વસ્તુ માન્યતા, વ્યવહાર પ્રચલનમાં આવે તેને પરંપરા કહેવાય, સુતલેખન-હાલેખન આ હા પરંપરા કહેવાય. પરંપરા ક્યારેક નિયત-શાશ્વત ન હોય. શાશ્વત હોય તો તે સિધ્ધાંત બની જાય, જેમાં પરિસ્થિતિ સંયોગાધીન કાળક્રમે ફેરફાર સંભવે તેનું જ નામ પરંપરા, સિદ્ધાંત અને પરંપરાનો ઉપરોક્ત ભેદ સમજી રાખવા જેવો છે, અને માટે જ (૧) તાડપત્ર લેખન (૨) કાગળ પર હસ્તલેખન અને (૩) છાપકામ (૪) ડીજીટલાઇઝેશન. ચારેય પરંપરામાં જ આવે. અને માટે જ “શ્રુત લેખન એ જ શાસ્ત્રીય છે છપાવું તે અશાસ્ત્રીય છે.” એવું કંઇ છે નહીં અને જો એવું કોઇ કહેતું હોય તો તે શ્રીસંઘના ગેરમાર્ગે દોરનાર છે બાકી દ્રવ્ય વિરાધના તો ચારેય વિકલ્પોમાં છે જ. એટલે સાર એ છે કે શ્રમણ વર્ગ, શ્રમણ ધર્મની મર્યાદામાં રહી ઉચીત માર્ગદર્શન આપે તથા અત્યંત આરંભ સમારંભમાં જ રહેલા શ્રાવકો શ્રીસંઘના ભવિષ્યના હિતને ધ્યાનમાં લઇને જે પરંપરા પદ્ધતિ વધુ ઉચિત લાભદાયક જણાય તે અપનાવે છે.. પ્રશ્ન : પરંતુ, શ્રુતલેખન તે આપણી પ્રાચીન પરંપરા છે, અને છાપકામ(પ્રીન્ટીંગ) તે અવચિીન પરંપરા છે. તો પછી પ્રાચીન પરંપરાને જ વળગી રહેવું જોઇએ ને ? ઉત્તર: પ્રાચીન હોય તે વધુ સારુ જ હોય અને અવચીન હોય તે બધુ નરસુ જ હોય એવો કોઇ એકાંત જિનશાસનમાં છે નહીં અને સમગ્ર વિશ્વમાં પણ નથી, અત્યારનું જે આધુનિક છે, અવાચીન છે તે જ કાલે પ્રાચીન થવાનું છે, તો શું એ પ્રાચીન થયા પછી જ સારુ ગણાશે.
પ્રાચીન કાળે સતી થવાની પરંપરા હતી, દીકરીને દુધ પીતી કરવાની પરંપરા હતી, અકબર પ્રતિબોધક આ. શ્રી હીરવિજયસૂરિશ્વરજી મ.ને કાળે બત્રીસ વર્ષથી નીચેના બહેનોની દીક્ષા પાર પ્રતિબંધ હતો, આજે જેને ચારસો વર્ષ થઇ ગયા તો શું પ્રાચીન હોવા માત્ર થી જ જે તે વસ્તુ અપનાવી લેવાય છે કે પછી વર્તમાન પરિપ્રેક્ષ્ય માં તેના પર વિચાર વિમર્શ કરાય છે? ઢગલા બંધ પ્રાચીન બાબતો એવી છે કે જે આજે અમલમાં નથી અને દીર્ધદષ્ટિપૂર્વક વીચારીયે તો તે યોગ્યપણ છે જ. એટલે પ્રાચીન હોય એ જ સારુ, એવું ભુત મગજમાંથી કાઢી નાંખવું જોઇએ. કોઇ ગીતાર્થ જ્ઞાની ગુરુભગવંતના સાનિધ્યમાં બેસીને જાણવા જેવું છે કે કેટલાય પ્રાચીન અને શારઝમાન્ય આચારો આજે વ્યવહારમાં નથી, છતાં કોઇ હરફ સુધ્ધાં ઉચારતું નથી. તો પછી, શ્રુતલેખન બાબત જ પ્રાચીનતાનો આટલો મોહ શા માટે ? નગ્ન વાસ્તવિક્તા તો એ છે કે પ્રાચીનતાની વાતો કરનારા લગભગ બધા જ આધુનિક ટેકનોલોજીનો (લ્હીલચેર, ટેલીફોન, મોબાઇલ, વાહનો, ફૂલશ સંડાસ વગેરેનો) જરૂર મુજબ ઉપયોગ કરે છે. તેના ફાયદાઓ મેળવે છે. વેપાર ધંધાઓ કરે છે, એ તેમ છતાં પ્રાચીનતાની બાંગ ફૂકે છે. વાસ્તવમાં તો પ્રાચીન હોય કે અવfચીન સંયમી વિદ્વાન ગીતાર્થ ગુરુભગવંતોને તત્કાલીન પરિસ્થિતિને આધિન શાસ્ત્રની વફાદારી પૂર્વક સકળ શ્રીસંઘની વર્તમાન અને ભવિષ્યની પેઢીના હિતમાં જે ઉચિત જણાય તે સર્વ શ્રીસંઘને માન્ય બની શક્કે છે. અને બન્યું છે અને તે યોગ્ય જ છે. આ વાત માત્ર શ્રુતછાપકામ માટે નહીં બીજા પણ અનેક મુદ્દે લાગુ પડતી જણાશે.
અહો ! શ્રુતજ્ઞાનમ્ - ૩૦ 9
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
શુISTનાની સુરક્ષા )શાReો અને પરંપરા
પ્રશ્ન: હજી એક છેલ્લી વાત, પ્રાચીન અવચિન ને બદલે સકળ સંઘના હિતમાં જે હોય તેને સ્વીકારવાની વાત બરાબર છે પરંતુ શ્રુતલેખન-હસ્તલેખન અહિંસક છે અને છાપકામતો અતિ હિંસક છે, તો શુતલેખન જ ન કરાવવું જોઇએ? ઉત્તર : તલેખન હાથ બનાવટના કાગળો ઉપર જ કરાય છે. આજે ઘણુ કરીને આ કાગળ બનાવટનો ઉધોગ જૈન ગ્રંથો લખાવવા અર્થે જ ટકી રહ્યો છે અથવા તો પ્રોત્સાહન આપી આપી ને ટકાવાઇ રહ્યો છે. જ્યાં કાગળ બનાતા હોય તેની સંપૂર્ણ પદ્ધતિ જોશો તો તે અલ્પહિંસક છે તેવું કહી શક્શો નહીં. ડીજીટાઇઝેશન અને પ્રીન્ટીંગમાં ઇલેક્ટ્રીસીટીનો વપરાશ વગેરે છે, પરંતુ એક વાત સ્પષ્ટ જાણવા જેવી છે કે આ પ્રીન્ટીગ માત્ર ભારતમાં નહીં પણ સમગ્ર વિશ્વમાં છે. વિશ્વની હ૦૦ કરોડની વસ્તી જે પ્રીન્ટીગનો ઉપયોગ કરે છે, અને આ વિશ્વ વ્યવસ્થાનો ઉપયોગ માત્ર સવા દોઢ કરોડની વસ્તી ધરાવતો જૈન સંઘ પોતાને માટે કરી લે છે. એમાં પણ ધાર્મિક ઉપયોગ તો એથી ય ઓછો કરે છે, જે તે કાળે ન સંઘે એ જ વિકલા અપનાવ્યો છે. એટલે વર્તમાનમાં શ્રુતજ્ઞાનનું પ્રીન્ટીંગ કરાવવાથી સમગ્ર વિશ્વની પ્રીન્ટીંગની હિંસાનો દોષ શાસ્ત્ર છપાવનારને લાગી જાય એવું કોઈ કહેતું હોય તો તેણે કોઇ ગીતાર્થ જ્ઞાની ગુરુભગવંતના ચરણોમાં બેસીને એનું શાસ્ત્રીય સમાધાન મેળવી લેવું જોઇએ. વાસ્તવિક રીતે જોવા જઇએ તો ભવિષ્યની પેઢી માટે ઋતરક્ષાની જ્યારે વિચારણા કરવાની હોય તેમાં અઘહિંસા કે વધુ હિંસાનો પ્રશ્ન ગણ છે. મુળભુત ઉદ્દેશ તો ભવિષ્યની પેઢીને શુદ્ધ વારસો શુદ્ધ સ્વરૂપે જ મળી રહે એ હોવો જોઇએ. વર્તમાન ગ્રુતલેખનની પદ્ધિતમાં અનેક અનિષ્ટો ઉભા થાય છે અને થઇ રહ્યા છે. તેની વિચારણા અન્યત્ર સ્વતંત્ર લેખમાં કરી જ છે. જેથી અહીં વિસ્તાર કરતા નથી, ટુંકમાં પ્રાચીન ગ્રુતવારસાના શુદ્ધ સ્વરૂપના સંરક્ષણ માટે હરાલેખન કરતા પ્રીન્ટીંગ છાપકામ એજ વધુ યોગ્ય ઉપાય છે. અને તે શીધે વિના સંકોચે અપનાવવો જોઇએ. ડીઝીટલ રવરૂપમાં સ્કેનીંગ દ્વારા સુતનું સંરક્ષણ કરવાથી બીનજરૂરી પ્રીન્ટીંગ અને તે માટે વપરાતા કાગળનો પણ બચાવ થાય છે. તેથી શ્રાવકોને ઉપયોગી હોય તેવા પુસ્તકો લેખ વગેરે તો પ્રીન્ટીંગના બદલે સોફટ નકલ રૂપે ઇમેઇલ થી પીડીએફ ફોરમેટમાં મોકલવાથી કાગળનો પણ બચાવ થાય છે. અને તેના લીધે કાગળ બનાવવા માટે વપરાતા હજારો વૃક્ષોનું પણ જતન થાય છે. એ વૃક્ષો બચાવવાથી પયાવરણ બચે છે અને વનસ્પતીકાયની વિરાધનાનો પણ બચાવ થાય છે.
આગમપ્રભાકર પૂ. શ્રી પુણ્યવિજયજી મ. સા. દ્વારા તૈયાર થયેલ શ્રી નીશીથ સૂત્ર - ચૂર્ણની પ્રેસ કોપીના આધારે પૂ.કલાપૂર્ણસૂરિજી સમુદાયના શ્રી દિવ્યરત્નવિજયજી મ. સા.ના ઘણા વર્ષોના સંશોધનના પરિપાકરૂપે તૈયાર થઇ રહેલ સાત ભાગ પૈકી પ્રથમ ભાગની શ્રતોપાસના રૂપે ગ્રંથ વધામણાનો ભવ્ય કાર્યક્રમ પાટણ મુકામે તા. ૧૨-૧૦-૨૦૧૪ના રોજ યોજાયો. પ્રકાશિત થયેલ પ્રથમ ભાગ સુવિહિત ગીતાર્થ ગુરુભગવંતોને ટૂંક સમયમાં બહુમાનપૂર્વક અર્પણ કરવામાં આવશે.
અહો ! શ્રુતજ્ઞાનમ - ૩૦ @
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'ફીર મિલેંગે' - એ કહેતા પૂર્વે (1) ફક્ત ચાતુર્માસ ના ચાર મહિનામાં પાંચ અંકો છેલ્લા છ વર્ષથી પૂજ્ય વિદ્વાન ગુરુભગવંતો તથા પંડિતવ સંસ્થાઓ વગેરેને મોકવામાં આવે છે. છઠ્ઠા વર્ષનો છેલ્લો - 30 મો અંક છે આના આગળના અંક મેળવવા હોય તો અમારી વેબસાઇટ પરથી મળી શકશે. (2) આ અંકોમાં અમે જે વિચારો રજૂ ક્રીએ છીએ, તે સંબંધી આપનો અભિપ્રાય અવય જણાવશો. જેથી અમારી ક્યાંક સમજફેર થતી હોય તો સુધારી શકાય. (3) જિનશાસનમાં શ્રુતજ્ઞાનના પ્રચાર~સાર, રક્ષણ-સંવર્ધન-અભ્યાસ, પઠન-પાઠન વગેરે કોઇપણ કાર્ય સંબંધે આપના અમૂલ્ય સૂચનો અમને અવશ્ય જણાવશો. જે આપના જ નામથી સર્વના હિતમાં પ્રકાશિત કરવાનો પૂર્ણ પ્રયત્ન કરવામાં આવશે. (4) શેષ કાળ દરમ્યાન આપને અભ્યાસાર્થે કોઇ પણ ગ્રંથોની આવશ્યક્તા હોય, સંશોધન-સંપાદન માટે હસ્તપ્રત વગેરેની આવશ્યક્તા હોય, તો અમોને જણાવશો, અમે યોગ્ય પ્રયત્ન અવશ્ય કરીશું. (5) જે કોઇને ગ્રંથોના સંશોધન-ન્સપાદન કે ભાષાંતરણ કાર્યો કરવા હોય, અથવા તો પ્રાચીન ગ્રંથો રીપ્રીન્ટ કરાવવા હોય તો તે સંબંધી ગ્રંથોના નામ આગળના અંકોમાં દર્શાવાયેલ છે. વેબસાઇટ ઉપરથી તે જોઇ શકાશે, પણ એક નમ્ર સૂચન છે કે આપ આવું કોઇપણ પ્રકારનું કાર્ય કરો તો તેની જાણ અમને અવશ્ય કરશો, જેથી એક જ પ્રકારનું ફાઈબે-ત્રણ સ્થાનેથી ન થાય..સમય-શક્તિનો વચાવ થાય. અહો શ્રુતજ્ઞાનમ ઇપરિપત્રમ: દ્વિતીય અંક નૂતન સ્વરૂપમાં ટૂંક સમયમાં પ્રકાશિત થશે. જેમાં સંસ્કૃત-માÉતની નૂતન રચના તેમજ પૂર્વાચાર્યો રચિત અપ્રકાશિત કૃતિઓની હસ્તપ્રત ઉપરથી લિયતરણ કરવામાં આવશે. આ પ્રકાશિત સંસ્કૃત-પ્રાકૃત કૃતિ તેમજ રાસના ભાવાનુવાદ પણ પ્રકાશિત પ્રગટ કરવામાં આવશે. વર્ષ દરમ્યાન સંસ્કૃત-પ્રાકૃતના ગ્રંથો ઉપરથી પ્રકાશિત શાસ્ત્ર ગ્રંથોના સંપાદક, મામિ સ્થાનની માહિતી સાથેનો પરિચય પણ આપવામાં આવશે. આપના દ્વારા જે પણ શાસ્ત્રીય ગ્રંથોનું વર્ષ દરમ્યાન નૂતન પ્રકાશન થયું હોય તેનો પાંચ-સાત લીટીમાં હિન્દીમાં વિગત લખીને અથવા ઇમેઇલ દ્વારા મોકલાવશોજી. બધાજ સમુદાયના ગુરુભગવંતોને આ પરિપત્રમાં તેઓની રચના પ્રકાશિત કરવા માટે અંતકરણ પૂર્વક આમંત્રણ છે. સમુદાય કે ગરછના ભેદ વિના અમારી પાસે આવેલ બધા જ શ્રમણશ્રમણી ભગવંતોના શ્રુતજ્ઞાનના કાર્યને પ્રકાશિત કરવામાં આવશે. અહો ચુતમ ઇ-પરિપત્રની મર્યાદિત નક્લો જ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં કાર્ય કરી રહેલા બધા જ ગુરુભગવંતો તેમજ ઉત્તમક્ષાના સક્રિય જ્ઞાનભંડારોને મોકલવામાં આવશે. યુનિવર્સિટી, વિધાપીઠ અને સંસ્કૃત કોલેજ તેમજ વિદ્વાનોને ઇમેઇલ દ્વારા મોકલવામાં આવશે. જેથી જૈન સાહિત્યનો અને સિદ્ધાંતનો બહુમુલ્ય પ્રદાનનો સુયોગ્ય પ્રચાર-પ્રસાર થાય Printed Matter BookPosted 1147) U/C, 5A P & T Gulde hence not be taxed Rs. 1 Ticket અહી બ્રહSIBL); શ્રી આશા પૂરણ પાનાથ જૈન ફાન ભંડાર ભા.વિભળાઈન સા કરાંજી બેઠાવાન ગવના હિરાઉન સોસાયટી, સાહારીઆમદાવાદ-૩૮૦૦૫. મોઃ હજહાજ ) 2213543 E-mail: ahoshrut.bs@gmail.com Website : www.shoshrut.org અહો ! શ્રુતજ્ઞાનમ - 30 8