________________
વ્યાખ્યાન ૧૩૫]. પ્રમાદાચરણના બીજા ભેદ
૨૨૩ એક વખતે પેલો સાર્થવાહ સિદ્ધપુર નગરમાં આવ્યો. રાણી પોતાનું નગર જાણી પુરુષનો વેષ પહેરી સાર્થપતિની સાથે સભામાં ગઈ. ત્યાં પોતાના પુત્રને જોઈને રાણી હર્ષ પામી. રાજાએ તે પુરુષવેષી સ્ત્રીને જોઈને સાર્થપતિને “તે કોણ છે?” એમ પૂછ્યું. એટલે સાર્થવાહે તેનું બધું વૃત્તાંત કહી સંભળાવ્યું. કુમારે હર્ષ સાથે પોતાના સમાજનોની સમક્ષ તેના ચરણમાં પ્રણામ કર્યા અને પોતાની માતાને સુખવિલાસમય કરી દીધી. પછી રાજાએ નગરમાં જુગાર વગેરે દુર્વ્યસન બંધ કરવાનો પડહ વગડાવ્યો, અને પોતે પણ અનર્થદંડથી વિરામ પામી સ્વર્ગે ગયો.
“સર્પક્રીડા જેવી ઘુતક્રીડાને કયો પુરુષ કરે છે, જેને લીધે પુરંદરરાજા પગલે પગલે વિપત્તિને પામ્યો હતો!” જુગાર રમવાથી હાસ્ય, વાચાળતા (વાચાળપણું) અને કઠોર ભાષણ વગેરે દુર્ગુણો અવશ્ય પ્રાપ્ત થાય છે, અને તેથી વૈરની વૃદ્ધિ પણ થાય છે. પૂર્વે કુમારપાળના પ્રસંગમાં ઘુતક્રીડા કરતાં તેનો બનેવી “માર મુંડાને” એમ હાસ્યમાં બોલવાથી મોટા અનર્થને પામ્યાનું વર્ણન આ ગ્રંથમાં જ કરેલું છે. તેથી જુગાર વગેરે વ્યસનો ઘણા દુઃખને આપનારા છે અને પ્રમાદાચરણ છે, એમ જાણી તેને ત્યજી દેવા.
વળી કૌતુકથી નૃત્ય જોવું નહીં. ઉપલક્ષણથી ગીત, વેશ્યા વગેરેનો નાચ, ભાંડભવાઈ અને ઇંદ્રજાળ વગેરે પણ જોવા નહીં, કેમકે તે પાપને ઉત્પન્ન કરનારા છે તેમ જ કામગ્રંથ જે કોકશાસ્ત્ર વગેરે તેની અંદર કહેલા આસન, મંત્ર, ઔષઘ અને કામોદ્દીપન પ્રયોગ તે શીખવા નહીં. ઇત્યાદિ પ્રમાદાચરણને ઘર્મજ્ઞ પુરુષે છોડી દેવા. એ બીજા શ્લોકનો અર્થ પૂર્ણ થયો.
अनर्थदंडोऽपविचिंतनादिक-श्चतुर्विधोऽत्र ग्रथितः सदागमे ।
ततः प्रमादो गुणहानिहेतुको, विशेषमुच्यश्चरमे गुणव्रते ॥१॥ ભાવાર્થ-“ઉત્તમ એવા જિનાગમમાં અપધ્યાન વગેરે ચાર પ્રકારનો અનર્થદંડ કહેલો છે, તેમાં પ્રમાદ ગુણની હાનિ કરવામાં હેતુરૂપ છે તેથી છેલ્લા ગુણવ્રતને વિષે તેનો વિશેષે ત્યાગ કરવો.”
| નવમ જાંબ સમાપ્ત ||
Sઇતિ દ્વિતીય ખંડ:
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
