________________
(૧૪)
દાનવીર જગડુશા
બાળ લેખક : નીલ પી. શાહ, અમદાવાદ દુનિયામાં દુકાળ પડે એટલે જગતના જીવો જગડુશાને યાદ કરે છે. દરિયાખેડૂઓ પણ જગડુશાને યાદ કરે. જગડુશાના પિતા કચ્છના ભદ્રેશ્વર ગામમાં વસેલા. જગડુશાની માતા લક્ષ્મીબાઈના હૈયે દયા ધબકી રહી હતી. તે જ વારસો દીકરા જગડુમાં આવેલો. જગડુશાને દેશ-વિદેશમાં વેપાર ચાલતો હતો. દરિયામાં જગડુશાનાં જહાજો હંસની જેમ તરતાં હતાં. એક વખત સૌરાષ્ટ્રના દક્ષિણ કિનારે કોયલા પહાડીની નજીક એમનું જહાજ થંભી ગયું.
લોકોમુખે વાત મળી કે “મધ્યાહ્ન સમયે દેવીની દૃષ્ટિ જે જહાજ ઉપર પડે તે ભસ્મીભૂત થઈ જાય છે”. જગડુશાએ ત્રણ ઉપવાસ કરી દેવીને પ્રસન્ન કરી અને આ સંહાર બંધ કરવાની દેવીને પ્રાર્થના કરી. દેવીએ મંદિરના ૧૦૮ પગથિયે ૧-૧ પાડો બિલ ચડાવવાની વાત કરી. જગડુશાહે ૧૦૬ પાડા લઈ દરેક પગથિયે ઊભા રાખ્યા અને પહેલે પગથિયે પોતે, બીજે પગથિયે દીકરાને ઊભો રાખ્યો. પહેલાં પોતાનો અને દીકરાનો બલિ આપવા તૈયાર થયા. ત્યાં જ દેવી હાજર થઈ. જગડુશાના દયાભાવથી પ્રસન્ન થઈ સંહાર નહીં કરવાનું વચન આપ્યું. આજે પણ ત્યાં દેવીનાં દર્શન પછી જગડુશા અને એમના પુત્રની આરતી ઉતારાય છે.
વિ.સં. ૧૩૧૧માં જગડુશા એક વખત આ.શ્રી પરમદેવસૂરિ મ.નું વ્યાખ્યાન સાંભળવા ગયા. દાન વિષે વ્યાખ્યાન આપ્યા પછી ગુરુદેવે જગડુશાને એકાંતમાં બોલાવી કહ્યું, “જગડુ, તમારી સંપત્તિનો સર્વ્યય કરવાનો ખરો પ્રસંગ તમારી સામે આવી રહ્યો છે. હવે ત્રણ વર્ષ ઉપરાઉપરી દુષ્કાળ આવશે. તેથી બને તેટલું ધાન્ય ભરી રાખશો. એ ધાન્યથી દુષ્કાળમાં સહુને જીવાડશો. દયાનો આવો મહા મોકો મળવો મુશ્કેલ છે.
ગુરુદેવની વાણીથી જગડુશા દુ:ખમિશ્રિત હર્ષ પામ્યા. દુષ્કાળમાં બિચારા જીવોની શી દશા થશે ? તેનું દુઃખ અને મને ગુરુદેવે પહેલાંથી એંધાણ આપી દીધો તેથી દુષ્કાળમાં સેવાની તક મળશે એમ જાણી જગડુશા કામે લાગી ગયા.
તે સમયે જગડુશાની દુકાનો સમગ્ર હિન્દુસ્તાનની ચારે દિશામાં ઠેર ઠેર વહેંચાયેલી હતી અને દરિયાપારના દેશોમાં પણ તેમની દુકાનો હતી. જગડુશાએ બધે જ અનાજ ભરી દેવાના ઓર્ડર મોકલાવી દીધા. દરેક જગ્યાએથી અનાજની ખરીદી ચાલુ થઈ ગઈ. ધાન્યનાં ગોદામો અને કોઠારો ભરાવા લાગ્યાં.
ધાન્યના દરેક કોઠાર અને ગોદામ પર જગડુશાએ એક તામ્રપત્ર લખાવ્યું. તેમાં ફક્ત આટલા જ શબ્દો લખ્યા હતા “આ કણ ગરીબો માટે છે.'' જેના હૈયે દયા છે, તેના હૈયાંમાં દેવ વસે છે.
ગુરૂદેવે આપેલા એંધાણ મુજબ સળંગ ત્રણ વર્ષ હિન્દુસ્તાનમાં દુષ્કાળની આફત ઊતરી આવી. આ દુષ્કાળમાં જગડુશાએ ગુજરાત, સિંધ, મેવાડ, માલવા, કાશી, દિલ્હી વગેરે રાજ્યોમાં રાજાને અનાજ આપ્યું. ૧૧૫ જેટલી દાનશાળાઓ ખોલી, તેમાં દરરોજ પાંચ લાખ માણસોને ભોજન અપાતું. આ દુષ્કાળમાં ચાર ક્રોડ નવ્વાણું લાખ અને ૫૦ હજાર મણ અનાજ ગરીબોને વિના મૂલ્યે વહેંચ્યું અને ૪૫ કરોડ રૂપિયા નગદ ખર્ચ્યા. રાજા-મહારાજાઓએ તેમને જગતના પાલનહારનું બિરૂદ આપ્યું. આજે પણ મહાન દાનેશ્વરીને જગડુશાની ઉપમા અપાય છે.
બાળકો : ૧. પૂર્વકાળમાં પોતાના પ્રાણના ભોગે પણ અહિંસા ધર્મ જીવંત રાખ્યો છે. આપણે પણ અહિંસા ધર્મમાં
મજબૂત બનીએ.
૨. જગડુશા જેવી ઉદારતાનો ભાવ આપણાં અંતરમાં પ્રગટે તેવી ભાવના ભાવશો. થોડામાંથી થોડું પણ બીજાને આપી ઉદાર બનશો.
