________________
સુતીર્થરાજ, ઢંક, કપદી, લૌહિત્ય, તાળધ્વજ, કદંબગિરિ, બાહુબલિ, મરૂદેવ, સહસ્ત્રાખ્ય, ભગીરથ, અષ્ટોત્તરશતકૂટ, નગેશ, શતપત્રક, સિદ્ધિરાટું, સહસ્ત્રપત્ર, પુણ્યરાશિ, સુરપ્રિય અને કામદાયી એવા નામનાં એકવીશ મખ્ય શિખરો આ ગિરિરાજનાં કહેવાય છે. તે પ્રત્યેકનો જો મહિમા કહેવા બેસીએ તો અનેક વર્ષો ચાલ્યાં જાય, તેથી તેઓમાં જેઓ પ્રગટરૂપ છે તેઓનો કાંઇ કાંઇ મહિમા કહું છું.
તે સર્વમાં મુખ્યશિખર શત્રુંજય અને સિદ્ધિક્ષેત્ર છે. તેની ઉપર ચડનારા પ્રાણીઓ યત્નશિવાય લોકાગ્ર ઉપર જ ચડે છે. હે ઇંદ્ર ! હું ધારું છું કે મેરૂ વિગેરેથી પણ આ ગિરિ ગુણો વડે મોટો છે. કારણ કે તેની ઉપર ચઢેલા પુરુષો જાણે હસ્તગત હોય તેમ સિદ્ધિને મેળવે છે. મેરૂ, સમેતશિખર, વૈભારગિરિ, રૂચકાદ્રિ, અને અષ્ટાપદ વિગેરે સર્વે તીર્થો આ શત્રુંજય ગિરિમાં સમાય છે. ત્રણ ભુવનમાં જેટલા ઇંદ્રાદિક દેવતા અને દેવીઓ છે તે સર્વે સદ્ગતિની ઇચ્છાથી આ તીર્થરાજની સદા સેવા કરે છે. જે તીર્થના સ્મરણથી પોતાના સ્થાનમાં રહેલા પ્રાણીઓ પણ યાત્રાના ફળને મેળવે છે, તેવા સર્વ તીર્થમય આ તીર્થરાજને નમસ્કાર થાઓ.
શુદ્ધબુદ્ધિવાળો પ્રાણી બીજા તીર્થમાં કોડ પૂર્વ પર્યત શુભધ્યાન કરવાથી જે સત્કર્મ બાંધે છે, તેટલું સત્કર્મ અહીં એક મુહૂર્તમાત્ર શુભધ્યાન કરવાથી બંધાય છે. જેણે શત્રુંજયગિરિનું સ્મરણ કર્યું તેણે સર્વ તીર્થો, સર્વ ધાર્મિક પર્વો અને અનેક પ્રકારનાં તપ તથા દાનધર્મ નિત્ય આરાધ્યાં છે એમ જાણી લેવું. હે ઇંદ્ર ! ત્રણ જગતમાં આના જેવું બીજું પરમ તીર્થ નથી કે જેનું એકવાર ફક્ત નામ સાંભળ્યું હોય તો પણ પાપનો ક્ષય થાય છે. સ્પર્શ કરવાથી પણ મુક્તિને આપનારા આ પચાશ યોજન વિસ્તારવાળા ક્ષેત્રમાં સ્મરણમાત્ર વડે ઇત્યાદિક દોષોને હરનારું આ મુખ્ય શિખર છે. જેણે મનુષ્યજન્મ પામ્યા છતાં અને સદ્ગુરૂ પાસેથી સમ્યકત્વને સંપાદન કર્યા છતાં પણ જો આ તીર્થને પૂજયું નહીં તો તેનું તે સર્વ વૃથા છે. જયાંસુધી આ શત્રુંજય તીર્થ પૂછ્યું નથી ત્યાં સુધી જ તેને ગર્ભવાસ છે તથા તેનાથી ધર્મ દૂર રહે છે. પ્રભુના ચરણતળમાં વૃષભના લાંછનરૂપે ધર્મ રહેલો છે તે આહીં (શત્રુંજય) આવેલા પુરુષને દેખીને તેને ઘણા ભાવથી ભજે છે. તે મૂઢ પ્રાણી ! “ધર્મ ધર્મ” એવું મને સ્મરણ કરતો તું શા માટે ભમ્યા કરે છે? એકવાર ફક્ત શત્રુંજય પર્વતનું તું અવલોકન કર. જેણે શત્રુંજયની યાત્રા કરી નથી અને ત્યાં રહેલા શ્રી ઋષભદેવને પૂજ્યા નથી તે પોતાનો જન્મ ફોગટ હારી ગયો છે. બીજાં તીર્થોમાં સેંકડો યાત્રા કરવાથી પ્રાણીને જે પુણ્ય થાય છે તેટલું પુણ્ય આ ગિરિરાજની એક વેળા યાત્રા કરવાથી થાય છે.
આ ગિરિરાજ, પ્રાણીના કાદવરૂપ કર્મોને ધોઇ નાંખી તેને વિમલ કરે છે તેથી વિમલાદ્રિ કહેવાય છે. અને તે પ્રાણીઓના અધસમૂહનો નાશ કરીને કલ્યાણ કરનાર થાય છે. “હે પુંડરીકાક્ષિ (કમલના જેવાં લોચનવાળી) આ પુંડરીક ગિરિને જો-” એવી પ્રેરણા કરવાથી અને એમ સાંભળવાથી પુરૂષ અને સ્ત્રી બન્નેનાં પાપનો ક્ષય થઇ જાય છે. જે સારી વાસનાવાળો પુરૂષ હંમેશા પુંડરીક ગિરિનું ધ્યાન કરે છે તે આ સંસારના તાપને છેદીને પરમપદ પ્રત્યે જાય છે એક પુંડરીકથી સવ જગત તાપરહિત થાય છે તો બે પુંડરીક વડે અંત સુખ થાય તેમાં શું કહેવું? જે એક ચિત્તથી એકવાર પુંડરીકને સેવે તેને એક પુંડરીક પણ હંમેશાં સુખની વૃદ્ધિ કરે છે. સરોવર અને સમુદ્ર પ્રમુખ એક દિશાને પણ આલ્હાદુ કરી શકતા નથી પણ પુંડરીક ગિરિની તો એક કર્ણિકા પણ સર્વ જગતના હર્ષને માટે થાય છે.
પુંડરીકરૂપ ગુરૂએ જડતામાંથી મુક્ત કરેલા પ્રાણીઓ પ્રમાણના સ્થાન પર આવી કુમાર્ગનું ખંડન કરે છે. વળી જેઓ આ પુંડરીકનો આશ્રય કરી રહ્યો છે તે ભ્રમણ (અહીં અલંકાર થાય છે કે, જે પુંડરીક એટલે કમલનો આશ્રય કરે તે ભ્રમર કહેવાય છે. પણ અહીં એક આશ્ચર્ય થાય છે કે, આ પુંડરીકનો આશ્રય કરનારા ભ્રમર એટલે સંસારમાં ભમનારા થતા નથી અને જેઓ આશ્રય કરતા નથી તે ભ્રમરાના જેવા મલીન-કાળા કિલષ્ટ કર્મોવાળા થાય છે) ઉત્પત્તિ, વિગમ (નાશ) અને ધ્રુવ એ ત્રિપદીને પ્રાપ્ત કરી જેઓ આ પુંડરીક ગિરિનો આશ્રય લે છે તેઓ જલમાં ઉત્પન્ન થયેલા ભ્રમરસહિત પુંડરીક (કમલ)ને
Page 14 of 24
