________________
થયું અને એક વખત બજારમાં વેચાનાર વૈશ્યાની ખરીદીમાંથી બચી વસુમતી કૌમાર્યપણે મોક્ષ સિદ્ધ કરી શખી અને છત્રીસ હજાર સાધ્વીઓના મહાવીર જૈનસંઘની એક અને અજોડ પ્રવર્તિની બની શકી. પ્રભુ પુત્ર ઈસુ એક વેશ્યાને ઘેર પધરામણી કરી, તેને સન્માર્ગે વાળે છે, તે નમૂના કરતાં આખાયે નારી સમાજને અને કોશાવૈશ્યાને ગૌરવ અપાવનાર આ પ્રસંગો કેટલા ભવ્ય લાગે છે ! હા, સામુદાયિક મૂલ્ય રક્ષા માટે બીજાં પાત્રો હાથપગ તરીકે તૈયાર ન હોય ત્યાં જાતે જૈનાચાર્ય હોવા છતાં હથિયાર સહિતના પ્રત્યાક્રમક યુદ્ધની આગેવાની લેતાં જૈનધર્મ અચકાયા નથી. હેમચંદ્રાચાર્ય પોતે સાધ્વી સરસ્વતીના શિયળ નિમિત્તે પ્રબળ રાજવીઓને પણ પરાજિત કરનાર તરીકે જાણીતા છે. સામાજિક મૂલ્ય રક્ષા માટે વેશ્યાને ત્યાં પોતાના શિષ્યને મોકલનાર સંભૂતિ વિજય જેવા જૈનધર્મગુરુ અને જાતે યુદ્ધ ઝઝૂમવા જનાર અને પછી સ્વેચ્છાએ ભલે પ્રાયશ્ચિત લેનાર પણ તેને આખા સમાજે તેવી ફરજ ન પાડી હોય તેવો ઉદાર સમાજ પણ જૈનધર્મના ઇતિહાસમાં જોઈ આવા ધર્મને-આજના જગતમાં નીતિને સર્વધર્મલક્ષી બનાવવામાં, સર્વ ધર્મને સક્રિય અધ્યાત્મ ધર્મ તરીકે વાળવામાં, સક્રિય અધ્યાત્મને વિશ્વ વાત્સલ્યમાં પરિણમાવવામાં સહાય કરનાર, તેમજ છેલ્લે સર્વાગીકષાય મુક્તિમાં પરિણમનાર ગાંધીજીના સામુદાયિક અહિંસાના પ્રયોગોનું અનુસંધાન સ્વીકારે તો પછી વિશ્વધર્મ તરીકે તેવા જૈનધર્મને મુખ્યપણે સ્વીકારવામાં શી હરકત છે ? ગાંધીજીએ જેમને પોતાના સર્વોચ્ચ માર્ગદર્શનરૂપે સ્વીકાર્યા છે અને જેમનો એક પણ શબ્દ મુમુક્ષતા વિનાનો નથી, એવી
૪૬ • સર્વધર્મ ઉપાસના
