Book Title: Sanskrit Prakrit Hindi Evam English Shabdakosh Part 01
Author(s): Udaychandra Jain
Publisher: New Bharatiya Book Corporation
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
संस्कृत-प्राकृत-हिन्दी एवं अंग्रेजी शब्द कोश
567
चतुधुरीण, चउधुरीण, पुं० एक जाति, चौधरी;acaste चतुधौरियक, चउधोरियग, वि०वि० चार घोड़ों वाला
या चार बैलों वाला; having four horses
or oxen चतुर्नवति, चउण्णवइ,स्त्री० चौरानवें;ninety-four चतुष्पद, चतुष्पद, चउप्पअ,चउप्पाअं, वि० त्रिचार .
पैरोंवाला चौपाया; four legged चतुष्पदी, चउप्पदी, स्त्री० चार चरणों वाली कविता,
चौपाई; a poem having four parts,
stanzas. चतुर्भद्र, चउभदं, (1) न० धर्म, अर्थ, काम और
मोक्ष जीवन के ये चार लक्ष्य; the four objects of life: Dharma, Artha, Kama and Moksa. (2) वि० त्रि.
चारगुना भद्र; extremely auspicious चतुर्भाग, चउब्भागो, पुं० चौथाई; quarter चतुर्भुज, चउब्भुजो, पुं० विष्णु; Visnu having
four arms = चतुर्बाहुः। चतुर्मुख, चउम्मुह, पुं० चतुरानन ब्रह्मा; having four
faces, looking on all sides or
issuing the four Vedas = चतुर्मुर्तिः । चतुमूमिक, चउम्मूगिग, वि० त्रि० चौखना, मकान; ___having four floors [a house] चतुर्महापथ, चउम्महावहं, न० चौमासा; period of
four months चतुर्मास्य, चउम्मासनः चातुर्मास्येष्टि; a
Cāturmāsya sacrificie चतुर्मेध, चउमेह, वि० त्रि० अश्वमेघ, सर्वमेध, पुरुषमेध
और पितृमेध का ज्ञाता अथवा कर्ता; conversant with the four Medhas: Aśvamedha, Sarvamedha,
Purusamedha and Pitrmedha. चतुर्युग, चउजुग, [चतुर्णा युगानां समाहारः also
-युगी] न० चार युगः कृत, त्रेता, द्वापर, कलि; the four ages: Kęta, Tretā, Dvāpara
and Kali. चतुर्युगीन, चउज्जुगीण, वि० त्रि० चारों युगों का, उनसे ___ संबद्ध; related to four ages चतुर्युक्त, चउजुत्त, वि० त्रि० चार घोड़ों वाला रथ; a
chariot drawn by four horses
चतुर्वर्ग, चउव्वग्गो, पुं० धर्म, अर्थ, काम और मोक्ष;
group of the four: Dharma, Artha,
Kāma and Mokşa. चतुर्वर्ण, चउवण्णं (नपुं०) चार वर्ण- group of
the four-Brahmana, (shariya,
Vaishaya and shudra) Four colure. चतुर्वर्णमय, चउव्वण्णमअ, वि० त्रि० चार वर्णों का;
consisting of the four castes चतुर्वर्णिक, चउवण्णिग, वि० त्रि० चार अक्षरों का
छंद; a metre having four syllables चतुर्वर्षिका, चउवस्सिगा, स्त्री० चार वर्ष की गाय;a
___ four years old cow. चतुर्वर्षशतापुस्, चउवस्ससाउस, वि० त्रि० चार सौ
बरस की आयु वाला; reaching an age of
400 years चतुर्विश, चउवीस, वि० त्रि० चौबीसवां; twenty
fourth = चतुर्विशतिम = चतुर्विशतितमः। चतुर्विशति, चउवीसा, स्त्री० चौबीस; twenty-four चतुर्विद्य चउव्विह, वि० त्रि० चारों वेदों अथवा विद्याओं,
known of four vidyas. का ज्ञाता; conversant with the four Vedas or
vidyas = चतुर्वेदिन्। चतुर्विद्याध्यायिन्, चउविज्जज्झायि, वि० त्रि० चार
विद्याएं पढ़ा हुआ, तु० आन्वीक्षिकीत्रयी, वार्ता दण्डनीतिश्चशाश्वती एता विद्याश्चतस्रस्तु लोक संस्थिति हेतवः। तर्क विद्या, वेद, आजीविका, के लिए वार्ताशास्त्र व राजनीति; logicvedas, vocational sciences and military
science. चतुर्विद्य, चउविज्ज, वि०वि० चौगुना, चार प्रकार
का; fourfold, of four kinds. चतुर्वेद, चउव्वेअ, [चतुरो वेदानधीते] (1) वि०वि०
चारों वेद पढ़ने वाला; one who studies the four Vedas. (2) पुं० ब्रह्मा; Brahmā; containing the four
Vedas. चतुर्वैशारद्य-विशारद, चउवेसारज्जविसारअ, वि० त्रि०
चतुर्विध ज्ञान का धनी; wise through
fourfold knowledge चतुव्यूह, चउवूह, वि०वि० चार व्यूहों वाला; having
For Private and Personal Use Only