________________
90AINIA
જ આપણે વિકાસ કોને કહીએ છીએ? વાસનાઓને ઉશ્કેરે, સુખસગવડ માટે દેહ અને મન તરફડ્યા કરે અને તે મેળવવા માટે નીતિનિયમોને કોરાણે મૂકી ગમે તે રસ્તે નાણાં મેળવાય; ટૂંકમાં, ભોગવાદને જ પ્રાધાન્ય આપે એને આપણે વિકાસ કહીએ છીએ ? ત્યાગ, તપસ્યા, સંયમ અને બીજાના સુખે સુખી અને બીજાના દુ:ખે દુ:ખી થવાની આપણી સંસ્કૃતિને આપણે ભૂલવા માંડયા છીએ ? તો ખરેખર આપણે ઝપાટાબંધ ગુલામી તરફ આગળ વધી રહ્યા છીએ. જે જાગીશું નહીં તો આપનું સ્નેહ ભોગવાદના ખપ્પરમાં સ્વાહા થઈ જશે. જનતાએ હવે બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓને ઓળખી લેવી પડશે. દેશના અર્થતંત્રની પુનર્રચના કરવી પડશે અને એમાંથી બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓની વેપારી નીતિઓને વિદાય આપવી પડશે. દેશવાસીઓની મૂળભૂત આવશ્યકતાઓને સંતોષ એવો 'વિકાસ આપણને ખપે છે. માણસ પ્રામાણિકતાથી પોતાનું ભરણપોષણ કરી! શકે અને ઈજજનભેર જીવી શકે તો એને માટે પૂરતું છે. તેથી જે વિકાસ આપણે ઈચ્છીએ છીએ તે સાવલંબનથી જ શક્ય બનશે. કોઇની ટિકણલાકડીથી આપણે કેટલા દૂર જઈ શકીશું ? આપણી આયાતમાં વૃદ્ધિ લઇ કે નિકાસમાં વૃદ્ધિ થઈ એનાથી વિકાસનું માપ નથી કાઢવાનું. પરંતુ માણસના ભૌતિક વિકાસની સાથે સાથે તેનો આંતરિક વિકાસ કેટલો થયો એના પરથી વિકાસનું સાચું માપ નીકળે. કે જે વસ્તુઓ દેશમાં જ બનતી હોય અને મળતી હોય એની આયાત તાત્કાલિક બંધ કરીએ. દેશમાં જ એ વસ્તુ બની શકતી હોય તો એના . ઉત્પાદનને સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા આપવી જોઇએ. રાષ્ટ્રને માટે લાભદાયી , હોય તો જ એનું ઉત્પાદન થાય. જે વસ્તુના ઉત્પાદન વગર ચાલી શકતું હોય તો એનું ઉત્પાદન કદીએ ન થાય. સ્થાનિક સાધનો, શ્રમ, કલાકૌશલ્યનો ઉપયોગ કરીને જ પાયાની જરૂરિયાતોનું ઉત્પાદન થાય. ભારત જેવા દેશમાં તો માનવશ્રમનો વધુમાં વધુ ઉપયોગ કરીને ઉત્પાદન કરી શકાય " એવી યોજના થવી જોઇએ. સમાજને નુકસાન કરે એવી કેન્દ્રિત મૂડીથી થતાં ઉત્પાદનને નો કોઇ જ સ્થાન ન હોવું જોઇએ. ગમે તેટલી આકર્ષક હોય પણ વિશાળકાય યોજનાઓને તો તિલાંજલિ જ આપવી જોઇએ. કે આપણી પાસે એવી આપણી પોતાની જ ટેકનોલૉજી હોય છે આપણી ઉત્પાદનક્ષમતાને વધારે, નાનાં યંત્ર વડે ઉત્પાદન કરનારની ને સાથ : બને, એને બિનજરૂરી શ્રમથી ઉગારે અને એની સર્જનશક્તિનો વિકાસ
છે આને માટે આપણે શોષણમુક્ત અર્થરચના કરવી પડશે. લોકો અભાવમુક્ત જીવન જીવી શકે માટે જીવનજરૂરી પાયાની ચીજોનું જ ઉત્પાદન થશે. અર્થવ્યવસ્થાની સફળતાનો માપદંડ ભોગવાદી જીવનસ્તરને બદલે સમાજમાં ભૂખ્યું-નાણું ન હોત, કોઈ ઘરવિહોણું ન હોય, બધાને સંતોષજનક રોજગાર મળતો હોય-એ એની સફળતાનો માપદંડ હશે. ઉત્પાદન ઉત્પાદન માટે નહીં, પણ માનવજીવનને સાર્થક બનાવે, સુખમય, અને સર્જનાત્મક બનાવે એવું હોય.
નવી આર્થિક નીતિ એવી ઘડવી જોઇએ કે જેમાં માણસને પૂર્ણ રોજગાર મળતો હશે. ઉત્પાદક અને ઉપભોકતા વચ્ચે જીવંત, શોષણમુક્ત સંબંધ હશે. પ્રકૃતિ સાથે સખ્યભાવ અને સર્વની આવશ્યકતાઓની પૂર્તિ થતી હશે. ટૂંકમાં કહીએ તો વર્તમાન પરિસ્થિતિમાં દેશના વિકાસ માટેનો ! મૂળ મંત્ર છે, સ્વદેશી. પોતાના દેશમાં બનેલી ભલે ખરબચડી વસ્તુ જ છે, વાપરીશ, પરદેશી કંપનીઓએ બનાવેલી ભભકાદાર કદી પણ નહીં જ! વાપરું' - એવો સંકલ્ય જનજનમાં લેવાશે ત્યારે જ આપણો દેશ બધી રીતે
સાવલંબી - આત્મનિર્ભર, એકતાથી બુદ્ધ અને સુદૃઢ બનશે. સિકલન : પwા ભાવસાર
“ભૂમિપુત્ર'ના સૌજન્યથી
