________________
:
-
દેવું. કારણ કે આપણે ધારી ઉઠાવવા નાલાયક ઠર્યા
બંગલા દેશની વાતને હાલ તરત બાજુમાં રાખીએ. છેલ્લે, આજ સુધી ફરજિયાત ઉત્પાદન છીએ. એઇડ ઇન્ડિયા કલબ ન વાપરેલી ૧૮.૩ આપણા ભારતવર્ષમાં કેટલી ભયાનક અરાજ કા પરવાનાની જોગવાઇ હતી. એટલે કે જે કોઈ પેટન્ટ 'બિલિયન ડૉલરની ઉધારી તરફ આપણું ધ્યાન ખેંચે છે. વાદ કે પ્રવર્તે છે તેનો અંદાજ આવશે એ હક ધરાવનાર ઇચ્છુક ઉત્પાદકને તેને હક વેચવાની ના આ મનમોહન સિંહ ડંફાસ મારે છે કે નૂતન નીતિને
હકીકત ઉપરથી કે આપણે ત્યાં ૬૦,૦૦૦ નુસખાઓનું પડ અને પોતે દેશમાં તે પેદાશને ઉત્પન પણ ન કરે ને લી. આપણે ત્યાં ૦.૪ બિલિયન ડૉલરથી સુધીમાં
" (કોમલેશન્સન) દવાબજારમાં ચલણ છે. તેમાંના ઘણા ફરજિયાત પરવાનાની યોજના હતી: આ પરવાનો વધીને ૦.૮ બિલિયન ડૉલર જેટલું વાર્ષિક વિદેશી
ખરા બિનજરૂરી અથવા બિનઉપયોગી સંમિશ્રણનાં ભાગ્યે જ હકીકતમાં કોઈ કાઢનું પણ પરદેશી સંકલ મૂડીરોકાણ થશે. આ મનમોહનને શું ઉપનામ આપવું? પધો છે જે અનેક કંપનીઓ ઉપરાછાપરી આવી જોગવાઇ છે તે જાણતા હોવાથી બહુ જ નીચા એને ખર કહેવો કે ખચ્ચર?
પોતપોતાનાં બ્રાંડનેમ જોડીને વહેતાં મૂકે છે. મનુષ્યનું વળીને પોતાને ધંધો ચલાવતા હતા. બંને ત્યાં સુધી ચાલે. આપણે આ પ્રાસ્તાવિક પછી જેલ શરીર બધી જ જાતનાં સંમિશ્રણ અવયવોની અંદર ને પરવાનાનું કારણ જ ઊભું નહોતા થવા દેતા. હવે પછી પ્રસ્તાવનાની શેષ બાબતે તરફ વળીએ:
અંદર કરવા સમર્થ છે, (બંગલા દેશમાં પાંચદસથી વધુ તેઓ જેલની છત્રછાયા હેઠળ મનમાની કરવા છુટ્ટા (૪) ખાદ્ય પદાર્થો, દવાદારૂ અને રસાયણો (ખાસ સંમિશ્રણને ચલણ સરકારે બંધ કરી નાખ્યું છે, જે હાથી છે. કરીને જંતુનાશક દવાઓ) પરના હાલના પટન્ટ સમિતિની મુખ્ય સુચના હતી). ડબ્લ્યુએચઓ (વિA () વસ ઉઘોગ પર માઠી અસર : હકોનું નિર્ધારિત પરિવર્તન:
- સાઅ સંસ્થા)ની શિફારસ મુજબ ફકત ૨૫૦ વિકાસશીલ દેશ જે છે તેમાં પશ્ચિમ સામે, ઉપલાં ક્ષેત્રોમાં આજ લગી ફકન પ્રોસેસ પેટન્ટો
અતિઆવશ્યક દવાઓ છે જે દુનિયાના ઘણા ખરા અસરકારક રીતે હરીફાઈ કરી શકે છે, જેમ કે હતી (એટલે કે પદ્ધતિની પેટન્ટ) પણ પ્રોડકટ પેટન્ટો
રોગને માત કરવા બસ થઇ રહે છે (સર્ડ એક્ઝર્વર, વસઉદ્યોગ અને તેવાં બીજાં ઓછી મૂડી અને વધારે નહોતી (એટલે પેદાશ વસ્તુની પેટન્ટ નહોતી). હવે
મુંબઇ, ૧૦/૧૬ જાન્યુઆરી ૧૯૯૩). શ્રમશનિનાં ક્ષેત્રે, ત્યાં પશ્ચિમના દેશોની ચાલ છે કે પછી ડસ્કેલની મહેરાબનીએ તે ચાલુ થઇ.
આજે દવા બજારમાં પરદેશી મૂડીવાળા સંકુલને પોતાના દેશો માટે આર્થિક સંરક્ષણો રચીને ગરીબોને નોકરશાહો અને પ્રધાને એટલા નિર્લજ્જ બની
વર્ચસ છે. આવા સંકુલોએ ૧૫૪૮ કરોડ રૂપિયાનો સામનો કરે. આ નાબૂદ કરવાને દેખીતે આશય તે ગયા છે. છાપાંમાં કે દૂરદર્શન અને આકાશવાણી પરથી વાર્ષિક વેચાણના પ૭ ટકા પોતાને હસ્તગત કયો છે: ગાટ સંસ્થાને છે, પણ જેલસાહેબ એટલા નીચ જબરજસ્ત સતત પ્રચાર થઈ રહ્યો છે કે જેલની આપણે ત્યાંની કુલ આબાદીને માત્ર પાંચ ટકા ભાગ વૃત્તિના છે કે જયાં પૂર્વના, દક્ષિણના, અવિકસિત સચનાઓ અતિઉત્તમ છે. આજનો જ દાખલો લઈએ. જોઇતી દવા ગાંઠના પૈસા ખર્ચીન ખરીદી શકે છે, બીજા દેશોની કુદરતી સરસાઇ છે ત્યાં તેમને હંફાવી દેવા. અડધું પાનું ભરીને કોઈ વેચાઇ ગયેલ ખબરપત્રી લખે છે
વીસ ટકા લોકો આમથી તેમ ભટકીન, લાગવગ આવી એક પશ્ચિમની યોજના જે ગરીબ દેશના કે “ને પેટન્ટ ફોલી, ધિસ" (“આ નરી મૂખોઈ લગાવીને સખાવતી સંસ્થા અથવા સરકારી હરીકોના માલ પર ભારે સીમાશુષ્ક નાખે છે તે છે નથી", ઇકોનોમિક ટાઇમ્સ, ૫/૭/૯૩).
દવાખાનાંઓમાંથી મદદ લઈને પોતાના ઉપચાર મલ્ટિફાઇબર એગ્રીમેન્ટ (અર્થાતુ અનેક રેસા - આપણે વિગતવાર અભ્યાસ માટે કેવળ દાવાદારૂનું અધીપડો કરી લે છે. છેવટે રહેલા ૭૫ ટકા લોકો ના સમજની). આ મટિફાઇબર એગ્રીમેન્ટ કેટલું અન્યાયી તેત્ર લઇશુંઆપણું ઔષધોનું સમગ્ર વાર્ષિક બજાર
સંપૂર્ણપણે દવાબજારના સ્પર્શથી વંચિત છે (સનું છે તે યુએનડીપીના ગયા વર્ષના રિપોર્ટમાં સટ કરવામાં
પર્ણપણે ૧૫૮૮ કરોડ રૂપિયાનું હાલ છે. જેમને બીહૂદી અને
એન્ઝર્વર, મુંબઇ, ૧૦/૧૬ જાન્યુઆરી, ૧૯૯૩). આવ્યું છે. તે પ્રમાણે આ એમએફએને લીધે ગરીબ
. બેશરમ દલીલો કરવી છે તેવા પ્રધાન અને સચિવ
(૫) બાકીની ૧૯૭૦ના પેટન્ટ એફટમાં દેશોને વાર્ષિક ૨૪ બિલિષન ડૉલરને ફટકો પડે છે.
. વારંવાર કહે છે કે બજારમાં ફરતી બધી દવાઓના માત્ર
સૂચવાયેલી ઉલટી ખોપડીની સુધારણાઓ: (એટલે ૩૪૪ અબજ રૂપિયા પ્રતિવર્ષ. જુઓ ૧૦થી ૧૫ ટકા પેટન્ટ નીચે ડસ્કેલ લાવશે (ટાઇમ્સ -
પહેલી “સુધારણા” તે ઉપર વર્ણવેલાં દવાદારૂ, યુ.એન.ડીપી રિપોર્ટ, ૧૯૯૨, ૫. ૧). ઑફ ઇન્ડિયા, મુંબઈ, ૧૭/૬/૯૩). આ હળાહળ
ખાદ્ય પદાર્થો અને કૃષિ-રસાયણોનાં ક્ષેત્રોમાં “પ્રોસેસ" જૂઠાણું છે. વેઅણની દષ્ટિએ પેટન્ટોના ચલણ નીચે
ડન્કલની દરખાસ્ત મુજબ આ અન્યાયી સમજની પેટન્ટની જગ્યાએ “પદાશ" પેટન્ટને નવો શિરસ્તે બીજાં દસ વર્ષ સુધી કાયમ રહેશે. જયાં જયાં ગરીબોના બજારનો ૪૦ ટકાથી ઉ૫ર હિસ્સો આજે જ છે અને તે
એક જ પ્રોસેસ અથવા પદ્ધતિથી અનેક પેદાશ થાય પક્ષમાં કંઈ પણ છે ત્યાં ત્યાં તે એકદમ એકબે વર્ષમાં આવતાં પાંચ વર્ષમાં ૮૦ ટકાને થઇ જવાનો છે
અથવા સહેજ અલગ અલગ પ્રોસેસથી એક જ વસ્તુ બદલી નાખવાનું કહેવામાં આવ્યું છે અને જ્યાં પશ્ચિમનું (જુઓ સને એન્ઝર્વર, મુંબઈ ન્યુ ડ્રગ પોલિસી
અનેક રીતે પેદા થઇ શકે. હવે વસ્તુ પેદાશ ઉપર જે થોડુંક પણ નુકસાન છે ત્યાં તેમને અનેક વર્ષોને સમય જાન્યુઆરી ૧૦/૧૬, ૧૯૯૩). પેટન્ટ થયેલી દવાન
પેટન્ટ હક લાગુ થવાથી બજારની અંદર હરીફાઇ એકદમ આપવામાં આવ્યો છે. ભાવ સરેરાશ ૧૦થી ૧૫ ગણા વધી જશે તેવી બધાની
ઓછી થઇ જશે અને ભાવો ઇજારાશાહીની રસમે કૂદકે (૭) ટ્રિગ્સની માયાજાળ : ધારણા છે. દા. ત. નોરફોક્સાસીન જેની કિંમત
અને ભૂસકે ઉપર ચઢી જશે જે ડકેલને સ્પષ્ટ હેતુ છે. ટ્રેડ રિલેટેડ ઈન્વેસ્ટમેન્ટ મેઝર્સ (ટ્રિસ) હેઠળ મુંબઈમાં ૧૦ ટીકડીઓના પત્તાના ૮૦ રૂપિયા છે અને જે રૂ. ૬૨૫માં અમેરિકામાં વેચાય છે, તે આપણે ત્યાં
બીજ, પેટન્ટો હવે સાત વર્ષને બદલે પૂરાં ૨૦ ડન્કલની દરખાસ્ત પ્રમાણે બેન્કિંગ વીમો, દલણવલણ હવે પછી કિંચિત અમેરિકાથી ઓછા ભાવમાં વેચાશે
. વર્ષની રહેશે. પરદેશીઓને ફકત બજાર ખોલી નથી અને તેવા વિપુલ મૂડીરોકાણ માગી લેતા સેવા-ઉઘોગોમાં કારણ કે આપણાં બજારોમાં એટલી બધી મોંધી દવાની ;
- આખું ડકેલે તેમાં એમની લાંબાગાળાની ઇજારાશાહી પરદેશી મૂડીની ઘૂસપેઠ અતિ વાજબી છે એટલે કે હવે ખપત ખૂબ બધી ન થઇ શકે. એટલે પરદેશીઓ *
'રહે તે પણ ડન્કલે પજયું છે.
• જોતજોતામાં વિમા ક્ષેત્ર પરદેશીઓ માટે ખુલ્લું મુકાઇ સમજણપૂર્વક તેવું પોતે જ બેઠવશે (ઈકોનોમિક
ત્રીજુંહવે પછી પુરાવાનો ખર્ચો અને જવાબદારી જશે. ટાઈમ્સ, ૫/૭/૯૩). આવી સુફ્રિાણી દલીલો અનેક
કે અસીલની નહીં (એટલે કે જે ન્યાયાલયમાં અરજી છે. હવે ચર્ચા સમેટી લઈએ. ડન્કલની દરખાસ્તે કનારે ભરીને છાપાંઓમાં સરકારના મળતિયાઓએ
છે કે મારા પેટન્ટ અધિકારોનો ભંગ થયો છે તે પરદેશી આપણા રાષ્ટ્રના હિતમાં નથી કોઇ પણ વિકાસશીલ વહેતી મૂકી છે. અતિ આવશ્યક ઔષધો સિવાયના
જ મલ્ટિનેશનલને નહીં). પણ બચાવપક્ષને (એટલે કે ગરીબ દેશના હિતમાં નથી. આજની સરકારે તેને બાકીના થોડા ઓછા આવશ્યક દવાદારૂઓના ભાવ વધ્યું
નાનાં દેશી કારખાનાંના સંચાલકો, જે પેટન્ટને સ્વીકાર કરી લીધું છે અને ડિસેમ્બર ૧૯૯૩ સુધીમાં તે તો શું વાંધો છે? વગેરે એ જ ઇકોનોમિક ટાઇમ્સના
અધિકારો તેડીને બીજી પ્રવૃત્તિ કરવાનો વિચાર કરતાં પ્રસ્તાવ પર સહીસિક્કા થઇ જવાના છે. વિનાશકાળે કારણમાંથી આપણને જાણવા મળે છે. એટલે કે મરતાં હોય તમન) રહેશે.
વિપરીત બુદ્ધિ એ નિયમ મુજબ નરસિંહ રાવ, મનમોહન માણસને કહેવાનું કે તેને જઈની દવા ઓછી આવશ્ય
ચોથું. જે ડકેલની દરખાસ્તો આપણે માન્ય ન સિંહ, પ્રણવ મુખરજી અને દિનેશ સિંહ આપણા દેશને હતી એટલે મળી નહીં. હાથી સમિતિ આપણી સંસદ
કરીએ તે આપણે તેટલો જ અસરકારક પર્યાય, વિનાશના માર્ગે દોરી રહ્યા છે. આપણામાંના જેને સાચી નિયુક્ત કરી હતી. તેને અહેવાલ ૧૯૭૪માં બારે
જ વસર્જિત (સૂઈ જેનેરિસ) કાયદા દ્વારા રજૂ કરવાને દેશદાઝ હશે તેણે વિચાર કરવાને છે કે હવે શું કરવું? હું પડશે. તેને અમલ અહીં નહીં પણ દૂર બંગલા દેશમાં
રહેશે. હવે આ કાયદો અસરકારક છે કે નહીં અને પોતે તો મુંઝાઇ ગયો છું. મને તે આ સરકારને હટાવવા થશે. ડાં, ફલા ચૌધરીએ પોતે હાથીની ભલામણ
ઉકેલની દરખાસ્ત જેટલો જ અસરકારક છે કે નહીં, સિવાય બીજો વિકલ્પ દેખાતો નથી.
આ તે કોણ નક્કી કરશે? એનાં એ જ ધોળાં પૈસાદાર સીકારી છે તેવું જાહેર કર્યું છે અને બંગલા દેશના ૮૦૦ કરૉડના વાર્ષિક દવા બજારમાં કામ કરતા આઠ
રાજુ જે આપણને દેવું ધરે છે અને દબાવે છે તે એ મલ્ટિનેશનલ સંકુલોને બરાબર મુઠ્ઠીમાં રાખીને સીધાદોર
જ ગાટ સંસ્થા જેને નિર્દેશક ડર્નેલ હતો? અને કરી નાખ્યા છે. ત્યાંના ગોણો વા કેન્દ્રો આપણા
સજિત પર્યાય એટલે સૈદ્ધાંતિકરૂપે આપણે દેશની સરખામણીમાં સુંદર કામગીરી બજાવી રહ્યાં છે. ૧૯૭૦ને એક બાજુએ મૂકીને ડન્કલે દોરેલી
પુસ્તક ૧૦ અંક ૧૯૬ ગુરવાર ૨૯ જુલાઈ ૧૯૯૩ સીમારેખાઓ માન્ય કરી એમ જ ને?
સવાડીની
