Praman Varttikam

Author(s): Rahul Sankrutyayan
Publisher: Kitab Mahal

Page 635

(३) जैमिनिमत-निरासः समीहितार्थसत्तामन्तरेण वाक्यानां वत्ति अजानतां)१ अदष्टव्यभिचारवचसामपि पंसां वाचि किमियं यथार्था नेति वेति भवितव्यमेव शंकया। तेन न यक्तं अनेन कस्यचित् किञ्चिदपि निश्चेतुम् । अस्य।
__ तस्मान्न तन्निवृत्त्यापि वस्त्वभा]वः प्रसिध्यति । यदुक्तं, सर्वविषयत्वादागमस्य, सति वस्तुनि' अविसंवादेनास्य प्रवर्तनात्, 535a तन्निवृत्तिलक्षणानुपलब्धिरभावं साधयिष्यतीति। तच्चास्य सर्वविषयत्वमस्ति । वस्त्वन्तरेणावृत्तौ स्यात् । ततः प्रतिपत्तुकामस्याभिमता सिद्धिरित्युक्तम् ।।
तेनासनिश्चयफलाऽनुपलब्धिर्न सिध्यति ॥ ॥३४२॥ तस्मान्न प्रमाणत्रयनिवृत्तावपि विप्रकृष्टेष्वर्थेष्वनिश्चयः । वेदप्रमाण्यं कस्यचित् कर्तृवादः स्नाने धर्मेच्छा जातिवादावलेपः । सन्तापा
चनेऽयं सर्वज्ञो नान्यो वा वितथाभिधायीत्येवं विभागक्रियायामसामर्थ्यात् । तत्कुतस्तथाभूतपुरुषप्रणीतं वचनमागमत्वेन निश्चित्य प्रवर्तेत।
न च सर्वस्य सर्वाणि वचनानि यथार्थ प्रवर्त्तमानानि पर.........3 नां च समीहितोभीष्टो योर्थस्तस्य सत्तामन्तरेणापि वृत्तिम्पश्यतः प्रतिपत्तुः पुरुषस्य भवितव्यमेव वाचि शंकया। किमियं यथार्था वाङ् नेति वेति । केषां वाचि । अदृष्टव्यभिचारवचसामपि। शक्यविचारे वस्तुन्यदृष्टव्यभिचारं वचो येषान्तेषामपि वाचि। अपिशब्दाद् दृष्टव्यभिचारवचसामपि वाचि सुतरां शंकया ..............4 येन शंका तेन कारणेन न युक्तमनेनाज्ञेन प्रतिपत्त्रा कस्यचित् पुरुषस्य वचनेन किञ्चिद् वस्तु निश्चेतुं। यतश्चानिश्चयस्तस्मादस्य प्रतिपत्तेस्तनिवृत्त्याप्यागमनिवृत्त्यापि प्रतिषेध्याभिमतस्य भावस्याभावो न प्रसिध्यति।
यदुक्तमित्यादिना व्याचष्टे। यदुक्तं प्राक् (1) सर्वविषयत्वादागमस्य सति वस्तुन्यवि[सम्वादेना. . . . . . . ] करणात्। तन्निवृत्तिलक्षणेत्यागमनिवृत्तिलक्षणानुपलब्धिः स्वभावादिविप्रकर्षिणोप्यर्थस्या भावं साधयिष्यतीति। तदित्यभावनिश्चायकत्वमस्येत्यागमस्य नैवास्यागमस्य। सर्वविषयत्वमस्ति। पुरुषासम्बद्धानामर्थानामविषयीकरणात् । अभ्युपगम्याप्युच्यते। आगमस्य सर्वविषयत्वे [पि यदि . . . . . . . . . यद्य]
1 Restored.
७८