Book Title: Prachin Gujaratna Sanskritk Itihasni Sadhan Samagri
Author(s): Jinvijay
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Centre
View full book text
________________
૧૫મા સૈકામાં લખાયેલું સાહિત્ય
राजशेखरसूरिकृत प्रबंधकोष
સંવત ૧૪૦૫માં દિલ્લીમાં રહીને રાજશેખરસૂરિએ પ્રબંધકોષ - જેનું બીજું નામ ચતુર્વિશતિપ્રબંધ પણ છે - ગ્રંથ રચ્યો. એ ગ્રંથ પ્રબંધચિત્તામણિના પૂર્તિરૂપે રચાયેલો ગણી શકાય. જો કે એનું ઐતિહાસિક મહત્ત્વ તેના જેટલું નથી. એમાં કુલ ૨૪ પ્રબંધો છે. તેમાંથી કેટલાક મારા જૈન સાંપ્રદાયિક, કેટલાક પૌરાણિક અને કેટલાક ઐતિહાસિક છે. ઐતિહાસિક પ્રબંધોમાં હેમચંદ્રસૂરિ, હર્ષ કવિ, હરિહર કવિ, અમરચંદ્રસૂરિ, આભડ અને વસ્તુપાલના પ્રબંધો ગૂજરાતની સંસ્કૃતિ સાથે સંબંધ ધરાવનારા ગણાય. તે ઉપરાંત, બપ્પભટ્ટસૂરિ, હરિભદ્રસૂરિ, મલવાદીસૂરિ, પાદલિપ્તસૂરિ, જીવદેવસૂરિ વગેરે જૈન આચાર્યોના જે પ્રબંધો છે તે પણ કેટલેક અંશે આપણા વિષયની સાથે - સંબંધ ધરાવનારા ગણી શકાય. જોકે પ્રભાવક ચરિત્ર વગેરેમાં આમાંના કેટલાક પ્રબંધો આવેલા હોવાથી આ ગ્રંથમાં તે વિષે નવીનતા જેવું વિશેષ કશું મળતું નથી.
कुमारपालनां चरित्रो
રાજશેખરસૂરિના પ્રબંધકોષ પછી રચાયેલા ગ્રંથોમાં કુમારપાલનાં ૩-૪ ચરિત્રો મુખ્ય ગણાવી શકાય. સં૧૮૨૨માં સોમતિલકસૂરિએ અને એ સમયની આસપાસ જયસિંહસૂરિએ જુદાં જુદાં કુમારપાલ ચરિત્રોની, સંસ્કૃતમાં શ્લોકબદ્ધ રચના કરી. સં૧૪૩૭માં
