________________
માયા અને તત્ત્વ ' *
હૈ
શ્રી ભવાનભાઈ પ્રાગજીભાઈ સઘવી જીવ ! તારૂ મન માયાવડે આકર્ષાઇ ગયુ' છે, પણ એ માયામય જગતની આશા કયાં લગી ? માયા એજ માતારૂપે ભેદભાવને જન્મ આપે છે, અને પત્ની રૂપે એજ માયા તને આકર્ષી રહી છે. આખા સંસાર એ માયાની જ ઉત્પત્તિ છે, એવી એ મેાહક અને ઠગારી એ છે છતાં ભાઇ ! તું ક્રતદાસ બનીને એને આધિન કેમ ખની રહ્યો છે ? પુલ તરફ ભમરે ખેંચાય છે, પણ આ મનરૂપી ભ્રમર તે જેની હયાતી જ નથી એવા આકાશપુષ્પામાં ગુંથાઈ જાય છે, એને તે દિવસે પણ અંધકાર લાગે છે.
આત્માના પ્રકાશ અનત છે, છતાં પણ જ્યારે આત્મા અને અનાત્માના, અર્થાત્ જડ અને ચેતનના, સત્ય અને અસત્યના ખરે વિવેક થાય અને બધાય વચ્ચે રહેલા ભેદ પરખાય ત્યારે જ મેહ, અજ્ઞાન, અને મિથ્યાત્વના દુગુ ણાની ઉપાધિમાંથી છુટીને નિત્રૈગુણ્યના પથ પકડાય છે. અને પગલે પગલે મૂંજવતી એ માયાની ભ્રમણામાંથી છુટા થવાય છે, માટે અંધુ ! તુ સત્યના ઉપાસક બન્યા પછી જ એ માયામય જગતને સપૂર્ણુ પિછાણી શકશે.
જન્મ અને મૃત્યુ વચ્ચેનુ' દેખતુ જીવન એ તે ભાઇ સમુદ્રના મેાજા'નાં ફીણ જેવુ છે, કે જે તત્ત્વ હીન છે, એટલે તદ્દન જૂઠુંજ છે. મીણુમત્તીમાં જે પ્રકાશ દેખાય છે, એ જ્યોતિ એ કાંઇ મીણુ નથી, એ પ્રમાણે તુ જેને પેાતાની માની રહ્યો છે તે જગતની માયા તે એ પ્રમાણે જૂઠી જ છે.
*
ܚ
C
.
હૈ માયાવી જગતપંથના પ્રવાસી! તું તત્ત્વના પરમ ઉદ્યોતકારી માગ છેડી એ માયાવી, જાળાજા પ્રરા અને ભયંકર ગિરિકં≠
રાઓ અને નિર્જન ભેંકાર અવીચેમાં શુ ભટકી રહ્યો છે? જેણે સ્વાર્થને જીત્યા છે એજ સુખી છે, અને જેણે તૃષ્ણા ત્યાગી છે એજ મહાસુખી છે, અને જેણે આંતરિક સ્વસ્થતા પ્રાપ્ત કરી છે, તેનું જીવન સતેાષી છે, અને જેણે તત્ત્વ પ્રાપ્ત કર્યું" છે, તેણે જ એ માયામય જગતને જીત્યું છે, કે જેનું જીવન ધન્ય મન્યુ' છે.
'મ
ખંધુ ! સત્ય જેટલું ઉદાર અને મધૂર છે. એથી ઉલટાં એ માયાવી જગતના પાર્થિવસુખા વિષમય છે, સત્ય એક જ એવું પરમ ઉપકારી ચિંતામણી રત્ન છે કે, મનુષ્યને દરેક અનિઠેમાંથી બચાવી લે છે, એ રીતે તત્ત્વ સિવાય જગતમાં ખીજુ કાઇ તારણહાર નથી.
તત્ત્વ તમેને ન સમજાય તે પણ તેમાં વિશ્વાસ રાખજો, એની મૃદુતા તમને કટુ લાગે અને એથી કરીને પ્રથમ તમે દૂર નાસે, છતાં પણ એમાં શ્રદ્ધા મૂકો.
તત્ત્વ કે જે આત્માના નિજાન ંદની મસ્તીના મહામૂલ્ય લાભને આપનાર છે, તેને કોઇ ફેરવી શકતુ નથી, અને એનું કાઇ પણ પરીવર્તન પણ કરી શકતું નથી; છતાં વખતે તમે કોઈ દોષથી પથ ચૂકે અને ભ્રમમાંથી કેાઈ વિપદ્મ જન્મે અને તેથી પરીણામે તમે હતાશ અને એજાર ખને, તેપણ સત્ય પ્રત્યેની તમારી શ્રધ્ધાને ડગવા દેશે નહી. ‘ અહમ્' એ એક પ્રકારના કાળજ્વર છે, અને ૮ સ્વાર્થ ' એ ક્ષણુજીવી મૃગજળ છે, જ્યારે અધ્યાત્મ તત્ત્વ એક જ ક્લ્યાણકારી, ઉન્નત અને સનાતન છે. એ વિનાં ખીજી કોઈ અમરતા નથી, કારણ કે એ એક જ અનંત છે. જ્યારે માયારચિત બધાય સુખ-વૈભવ નાશવંત' છે, માટે સદાય સત્યના અનુગ્રહાથી રહેવુ એજ કલ્યાણકારી છે, કે જેમાં જીવન સાફલ્યના અમીરસ સભર છે.
