Kadambari Part 02

Author(s): Hitvardhanvijay
Publisher: Kusum Amrut Trust

Page 244

1
आकाशमार्ग ऊड्यो । सर्व लोक आश्चर्य पाम्यूं ये, कांई सत्य छे । आकाशवाणीनिं विश्वासिं मृतकनिं ते सेविं छिं । चरणतलां ओलांसतां ते मृतकनिं तेज वाधतुं जाई । मदनलेखाइ सर्व वृत्तांत कांदबरीनां माबापनि कहयुं । तेणे जाण्युं जीवशि तो आनंद थाशि । इम करतां शरद ऋतू आव्यो । राजानी शुद्धिं जोवा माबापि माणस मोकल्यां छिं । दिन घणा थयाशि, नाव्यो । ते वृत्तांत जो पाछावल्या | राजा देखाडो तो अमे समाचार त्यहां कहूं । मेघनाद कहि छिं-आश्चर्य वात छि । वलतुं मृतक देखाडयुं । राजा वणसतो नथी ए दीठु, शाप माटे, सत्य थाशि, जीवशि । मेघनादे जूटुं बोलाए नहीं, ते माटे, त्वरितनामिं एक दास छि विश्वासी, तेनं समाचार कहवा तारापीड पासिं मोकल्यो । बणावी कहिं एहनूं कहयूं मानशि । एह विचारी मोकल्यो । ते उजेणी गयो । माता देवीमंदिर हती त्यां समाचार घणूं आतुर थई पूछि छि- वैशंपायन चंद्रापीड म्यल्या ? कुशल छिं ? । सर्व कहो । एटलिं त्वरितं नीचूं जोई कह्युं मिं चंद्रापीड अच्छोदसर दीठो । मा कहि छि- तमे आकारि भुंडा दीसो छो । एहवुं कही मा रुदन करि छिं । मूर्च्छित थई । पछि बापे हाहाकार सांभली राजा देवीमंदिर गयो । विलासवतीनूं समाधान करि छिं । सावधान थाओ । ए ईश्वरनिं हाथि छिं । पणि पूरो समाचार त्वरितनिं पूछीइं । त्वरितनिं पूछें शो समाचार, धरथं तूं कहि तिं कारण सांभल्युं । कह्युं हवि आगलि म कहेश । वैशंपायन मूओ तो ते मूओ हशिं । एटलि वात राखी मित्रनी प्रीति मूओ । धन्य माहरा पुत्र, करी राजा रोओं छि। अमे मरातूं नथी । वलतो फेरी त्वरित बोल्यो- माहरी पूरी बात सांभलो । आकाशवाणी जीववानी होई छि । घोडो ते ऋषि थयो तेणे पणि कह्युं देह वणसतो नथी । ए सांभली विस्मय पाम्यो । एटलें प्रधान बोल्यों शुकनाश - ए द्दष्टान्त शापना घणा छि पुराणि । शापमुक्त थए जीविं सही । मनुष्यमां देव प्रकट थया छि । तमारइ चंद्रमा उपनो माहरे पुंडरीक उपनो, एह २ जीवशिं आपणे विहवा ए २ नोकरशुं । शोक म करो, पुण्य करो। ईश्वर सर्व रूडूं करशै। एटले राणी कहि छिं, शीघ्र चालो । ज्यहां पुत्र छि त्यहां जईए । एटले वैशंपायननी मा मनोरमा शोक करइ छड़, तेहनिं कारण कही चालवानी बात करो । ते चाल्या, अच्छोदसर पोहता । एटलिं कुअरना लोक साहमां, दुखी नीचूं जोतां, आवड़ छड़ं । ते देखी राजा कहइ छड़-कुंअर हजी वंठो नथी, तेटलूं रूडुं जाणयो, जे मेघनाद कहि छिंदिन दिन तेज वाधि छिं । आश्चर्य मोटू दीसि छड़ं । महाश्वेतानिं आश्रमिं पोहतां एटले महाश्वेता दुख करी गफामां पिठी लाज धरीनिं कादंबरी मूर्च्छित पडी छई । राजा त्यहां आव्यो प्रधान समेत त्यहां राणी प्रधाननी स्त्री साथि छि । राणी गुण सुमरी रुदन करइ छं । राजा वारिं छि। एह देवरूप छिं । एहनो शोक न धरो । आपणनिं एह देखी आशा छि । स्वरूप माटे एक बहूनि सावधान करो । एहनि धर्मिं आपणो पुत्र जीवशिं । बहु सासूए गले बलगाडी समाधान प्रतिबोध करइ छई- माहरो पुत्र तिं राख्यो छ । कादंबरीनिं संज्ञा थई, पगे लागी, एटलिं सौभाग्याशीस दीधी । राजा कादंबरीनिं कही छड़ं-तमे लाज म करशो, सेवा करो छो, तेथी विशेष करो, अमे दर्शन मात्र करता रहशुं । इम कही राजा अलगा वनमां उतरा । निश्चल रहवाानिं वनफल भक्ष करिं रहिं । प्रधान समेत पुत्र दर्शन करता रहि । एकधा राजा शौद्रकनिं शुक कहि छि- जे मज सांभलतां जाबालि पोताना पुत्र हारितनिं कही, कामातुर ये थयो प्रधानपुत्र ते आ शुक छ । कामचेष्टाथी स्वर्गथी पुंडरीक अवतरीनिं अच्छोदसर महाश्वेतानिं विरहि मूओ । पछि ते चंद्र शापथी अवतरी वैशंपायन शुकनाशनो कुंअर थयो । सुंदरी पासिं परांणी गयो, पूर्वशाप बल्यो, ते ए शुक थयो । ए कथा
बाल कहितां शुक कहे छिं हूं सावधान थयो । पुंडरीकनी पूर्व विद्या जिह्वाग्र मुनिं थई, सर्व ज्ञान स्मरण थयुं, चेष्टा सर्व थई । चंद्रापीड ऊपरे स्नेह अने महाश्वेता उपरि कामवासना थई । एह बात सांभली पछी मनमां आव्यूं, ये ते शुं करतां हशिं । एह शोचीने राजा शोद्रकनिं शुकिं कहूं, त्यहां पांख वोहणो शोच करूं छू । मन त्यहां जावा थयुं । पछि ऋषिनिं मैं पूछें- हुं वैशंपायन शुकनाश पुत्र थई मूओ, मज कारण एह मूओ राजपुत्र, तेहनूं मृतक पड्यूं छिं, जीव तेह चंद्रापीडनो क्यहां छिं, शो अवतार छिं, हूं तिर्यक थको ते अवतार होई त्यहां वसूं ? । एह सांभलि ऋषि दृश्या- पापी पांख वूंणो हवडां तूं छि पांख आविं पूछि । एटलिं बापनि हारित पूछि छिं-ब्राह्मणनिं एवडो कांम शो, देवलोकथी अवतरी अल्पायु कां थयो ? । जाबालि कहि छिं- केवल नारीना वीर्यथी उपनो तो, ते कामी विहलो मरि, ए वैद्य कहि छिं । एटलिं वली शुकिं पूछें-आगलि जन्म आयुवृद्धि थाए ते उपाय शो छिं । एटलिई ऋषि नित्यनिं (नियमिं) चाल्या मुनिं आश्रम मेहली गया । हुं एकलो चिंता करुं हुं । ब्राह्मण अवतारि कामिं पडीनिं नचि योनि पाम्यो, हविं हुं मरूं तो भलूं । एटलिं श्वेतकेतु माहरो पिता ते पासिं कपिंजल समाचार जोवा गयो तो ते जाबालिनिं आश्रम आव्यो । एटलिं हारीतिं मुनिं कह्युं तारो पूर्वमित्र कपिंजल आव्यो, श्वेतकेतुई मोकल्यो छिं । एटलिं कपिंजल मिं दीठो । माहरइ नेत्र जल आव्युं ।
(परिशिष्टम्
कादम्बरी |
8