Book Title: Jambuswami Chariya Author(s): Dharm Publisher: Z_Arya_Kalyan_Gautam_Smruti_Granth_012034.pdf View full book textPage 3
________________ [૪૮૨]e acchacha chahah se જ બુસ્વામીની પત્નીએ જે એક એક પ્રશ્ન પૂછે છે, તેની પાછળ આમ તા એક આખી વાર્તા રહેલી છે. કાવ્યમાં (લંબાણુ થવાને લીધે) કવિએ તે આપી નથી. તે માટે ૨૬, ૨૭, ૩૭ વગેરે કડી જોવી, અલકાર : આસાતરૂવર, મેાહનરિંદ, સંજત્તિઈ વગેરે ‘રૂપક’ના ઉપયોગ કાવ્યમાં કરેલે છે. અંત્યાનુપ્રાસ કાઈ કાઈ ઠેકાણે દેખાય છે, પણ તે પ્રત્યે કયાંક ભેદરકારી પણુ દેખાય છે. સાંપ્રદાયિક તત્ત્વ : એક વસ્તુ બીજી પણ ધ્યાન ખેંચે છે, કે આ કવિ પ્રચારક વિશેષ ડેાવાથી, જજીસ્વામી પાછળ પ્રભવ, પત્નીએ અને તેમનાં માબાપ સંયમવ્રત લે છે, એવું બતાવવામાં ગારિયે પ્રવાહ લાગે છે. બૌદ્ધિક તત્ત્વ તા નથી લાગતુ, પણુ ખુદ વૈરાગ જ સસ્તા થઈ રહેતે લાગતાં બૈરાગ અને વૈરાગીનું મૂલ્ય ઓછુ થઈ જાય છે. સ્વભાવિક રીતે જ આ કાવ્યમાં સાંપ્રદાયિક તત્ત્વ જે આવે છે તે સહ્ય છે. થાડાં અવતરણ લઈએ. (૧) મણપરિણામહ વિસમગતિ જીવતું પુણ્ હૈાઈ (૭) (૨) ભવનિન્નાસણ લેઇ સિઉ અમ્તિ સંજમલારે। (૧૨) (૩) માહરિ'દાઉ” ઝુઝ સ“જમ કિત્તિઈ” ઝુઝસ’'આ (૩૬) (૪) બિહું ઉપવાસહં પારણઈ એ આંબિલ પારેઇ (૧૪) (૫) સયતઊએ ઇહુ ગેલેાક યિજણ સવેગ કરે (૩૭) (૭) સોલહુ વિજ્જાએવિ દુરિય પણાસઉ સયલસંઘ (૪૧) બલિદાન આપવું’ અને ‘પિતૃઋણુ’ના જૈનેતર મતનું ખંડન બાપ મવિ ભઈસુ હુઉ, પુત્ર જન્મ હણીજઈ’માં સચોટ દાખલા આપી કરેલુ છે. (જો કે આ વાકય પાછળ, આમ તા જૈનેાના ધર્મપુરાણમાં એમ છે કે, જંબુસ્વામી પ્રભવને આ વિષે એક આખી વાર્તા કહે છે.) સાથે સાથે પુનર્જન્મ (અને મેાક્ષ)ની માન્યતા ચાલુ જ છે, તે તે આ કાવ્યની વાર્તા ઉપરથી દેખાઈ આવે છે. ધાર્મિક કાવ્ય હોવાથી ચમત્કારતા પણ તેમાં ઉપયાગ કરાયો છે. વગેરે પ્રતિપક્ષને મહાત કરવા માટે એ સમયે જાણીતી હશે. જેમ કે, જન્મ પહેલાં સ્વપ્નું આવેલુ હાય છે, સામાજિક વાતાવરણૢ : જંબુસ્વામી એક સાથે આઠ કન્યા પરણે છે, તેથી સમાજમાં એ સમયે બહુપત્ની કરવાના રિવાજ ચાલુ હશે. દીક્ષા લેતાં પહેલાં માતાની આજ્ઞા (રજા)ની પણુ આવશ્યકતા સમાજે સ્વીકારેલી હશે. તે સમાજમાં ચાર પણ હશે અને રાતને વખતે ઘરમાં પેસી, કેાઈ નગે નહિ, માટે યુક્તિ (ચમત્કારિક વિદ્યા અજમાવવા જેવી) કરતા હશે. રાજ્યવ્યવવસ્થા એટલી સારી નહિ હોય, જેથી આવા ભયંકર નામીચા ચાર પકડાયા વગરના રહ્યો હશે! લેાક અને રાજ પણ ધર્મપ્રેમી હશે. દીક્ષા લેનારા પણુ જો ગુનેગાર હાય તેા એણે માફી માગવી પડતી હશે. ધર્મી માટે ચારને માફી પણ મળી શકતી હશે. Jain Education International ઉદા. ત. ધારણવિદ્યા, સ્તંભનવિદ્યા ઋષભદત્ત શેઠને જ પુસ્વામીના આ રાસમાં જ બુસ્વામીના પૂર્વજન્મના વન અને પ્રભવના પ્રસંગ પાસે ખુદ જંબુસ્વામી વિષે કાંઈ ખાસ ાણી શકાતું નથી, કવિએ તેમના વિષે બહુ કાંઈ આપ્યું નથી એમ નથી, છતાં જરા વિસ્તર JOL શ્રી આર્ય કલ્યાણ ગૌતમ સ્મૃતિ ગ્રંથ For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
