Book Title: Jain_Satyaprakash 1943 09
Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[૩૮૨ ]
શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[ વર્ષે ૮ જણાવવાનું કારણ એ છે કે–અનપવનીય આયુષ્યવાળા જીવાને અંતિમ સમયે ઉપક્રમ હયાત હાય, પણ તેની અસર આયુષ્યની ઉપર લગાર પણ થતી જ નથી. એટલે તેમના આયુષ્યને ક્ષય ઉપક્રમથી થતા જ નથી. પણ અનુક્રમે ભાગવીને તે આયુષ્ય પૂરું કરે છે—એમ શ્રી તત્ત્વાર્થવૃત્તિમાં જણાવ્યું છે. આયુષ્યની બિના સ્પષ્ટ રીતે સમજવાને માટે આયુષ્યના અપવ`નીયાદિ ભેદ્દેનું સ્વરૂપ જરૂર જાણવું જ જોઈએ, ૫૦
૫૧ પ્રશ્ન-નિરૂપક્રમ આયુષ્યનું રવરૂપ શું?
ઉત્તર—જેને ક્ષય અનુક્રમે આયુષ્યના દલિયા ભાગવીને જ થાય, એટલે જેને ઉપક્રમ ન લાગે તે નિરૂપક્રમ આયુષ્ય કહેવાય. ૫૧
પર પ્રશ્ન—ઉપક્રમને સંબંધ થયા પહેલાં આયુષ્યને ભાગવવાને ક્રમ કેવા પ્રકારને હાય છે ?
ઉત્તર-—ઉપક્રમના સંબંધ થયા પહેલાં ભવેત્પત્તિના પહેલા સમયે આયુષ્યના દલિયા વધારે ભાગવે, ખીજે સમયે એછા ભાગવે, ત્રીજે સમયે તેથી પણ ઓછા ભાગવે. આ રીતે આગળ આગળના સમયે પહેલાંના સમયમાં જે દલિયા ભોગવે, તેથી એછા આછા આયુષ્યના દલિયા ભાગવાતા હતા. જ્યારે ઉપક્રમના એછા પ્રમાણમાં સબંધ થાય ત્યારે પહેલાંના ક્રમ પલટાઇ જાય છે—એટલે પૂર્વી પૂર્વાંના સમયમાં જે આયુષ્યના દલિયા ભાગવે તેના કરતાં આગળ આગળના સમયમાં વધારે વધારે આયુષ્યના દલિયા ભાગવે છે. ક્રાઇ વખત ઉપક્રમની અસર પ્રબલ થાય તે આગળ આગળના સમયમાં અસંખ્ય ગુણ-અસ`ખ્ય ગુણુ વધારે દલિયા ભાગવીને અંતર્મુ`'માં પણ સર્વે આયુષ્યના પુદ્દગલા ભાગવીને ક્ષય કરે છે. આ રીતે સાત ઉપક્રમેામાંના કાઇ પણ ઉપક્રમ લાગે, ત્યારે આયુષ્યના દલિયા વધારે ભાગવાય, તેથી અકાલ મરણ થાય છે. પર
૫૩ પ્રશ્ન—કયા કયા જીવનું નિરૂપક્રમ અનપવત્તનીય આયુષ્ય હોય ?
ઉત્તર—તમામ દેવ, નારક, યુગલિક મનુષ્ય, તિર્યંચાનું નિરૂપક્રમ અનપવનીય આયુષ્ય હાય છે.' યુલિકાની બાબતમાં શ્રી સૂત્રકૃતાંગ, કર્મપ્રકૃતિ વગેરેમાં એમ પણુ કહ્યું છે કે યુગલિયાનું પણ ત્રણ પહ્યાપમનું આયુષ્ય અપવત્તનાકરણે કરીને ઘટતાં ઘટતાં અંતર્મુત્ત પ્રમાણુ બાકી રહે. આવી ઘટના કાઈક જ યુગલિયાના આયુષ્યની આબતમાં સંભવે છે, ૫૩
પ્રશ્ન ૫૪-સેાપક્રમ અનપવનીય, અને નિરૂપક્રમ અનપવત્ત નીય આયુષ્યને ધારણ કરનારા કયા કયા જીવા હાય ?
ઉત્તર-૧-તે જ ચાલુ મનુષ્યભવમાં મેક્ષે જનારા જીવા, ૨ તીર્થ કર, ૩ ચક્રવર્તી, ૪ બલદેવ, ૫ વાસુદેવ-આ તમામ જીવેામાં કેટલાએક જીવાનું સેાપક્રમ અનપવનીય આયુષ્ય હાય છે, તે કેટલાએક જીવેાનું આયુષ્ય ત્રણે પ્રકારે હાય છે. એટલે આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં જે જીવે જણાવ્યા નથી તેવા જીવા એટલે તદ્દભવમુકિતગામી જીવા–તીર્થંકર, ચક્રી, ખલદેવ, વાસુદેવ સિવાયના સામાન્ય મનુષ્ય તિર્યંચાદિમાંના કેટલાએક જીવાનું આયુષ્ય સેાપક્રમ અપવનીય હાય છે, તે કેટલાએક જીવનું આયુષ્ય સાપક્રમ અનપવર્તનીય હાય છે, તથા કેટલાએક જીવનું આયુષ્ય નિરૂપક્રમ અનપવનીય પણ હોય છે. ૫૪
( ચાલુ )
For Private And Personal Use Only
