Book Title: Jain Gurjar Sahitya Ratno Part 02
Author(s): Naginbhai Manchubhai Jain Sahityoddharak Fund
Publisher: Naginbhai Manchubhai Jain Sahityoddharak Fund
View full book text
________________
પ્રસંગ આલેખન કે પાત્ર નિરૂપણમાં અનેક સ્થળે વ્યકત થતી ઉચ્ચકેટીની કવિપ્રતિભા, ઉપમા-ઉલ્ટેક્ષાદિક અલંકારની સમૃદ્ધિ વગેરે ગુણપણે સ્વીકારવાગ્ય લક્ષણોનું યથાવકાશ અવતરણ આપીને સંપાદકે સારું નિરૂપણ કર્યું છે. આ કૃતિ શ્રી યશોવિજયજીના પોતાના હસ્તાક્ષરમાં લખેલી ઉપલબ્ધ થઈ છે. તેથી પ્રેમાનંદના સમયમાં ગુજરાતી ભાષાનું કેવું સ્વરૂપ હશે એ જાણવાનું પ્રમાણભૂત સાધન આપણને મળી રહે છે. આ કૃતિમાં પ્રમાણભૂત રીતે સચવાયેલું ભાષા-સ્વરૂપ ધ્યાનમાં લેતાં આજે ઉપલબ્ધ થતી પ્રેમાનંદનીકૃતિઓની ભાષામાં કેટલી વિકૃતિઓ પેસી ગઈ છે એ સ્પષ્ટ રીતે વ્યક્ત થાય છે. શ્રી યશોવિજયજી વિદ્યાભ્યાસ માટે કાશી ગયા હતા. તે પછી આગ્રામાં રહ્યા હતા. ગુજરાત ઉપરાંત રાજસ્થાનમાં પણ જૈન સાધુઓ વિહાર કરે છે તે કારણે આ રાસામાં પણ ક્યાંક કયાંક હિંદી અને મારવાડી ભાષાની અસર નજરે આવે છે. પ્રસ્તાવના પછી સંપાદકે રાસની વાચના આપી છે. કર્તાના હસ્તાક્ષરમાં જ મળેલી પ્રતિ ઉપરથી વાચના તૈયાર કરી છે. તેથી પાઠાન્તરને સંકુલ પ્રશ્ન સભાગે અહીં ઊભો થતો નથી. જો કે કેટલેક રથળે કેવળ માનવસુલભ અનવધાનતાને કારણે નજીવા લેખનદોષ પ્રતિમાં નજરે આવે છે તેનું સંપાદક તકપુરાસર સંકરણ કરી લીધું છે. જેમ કે પાંચમાં અધિકારની ૨૫મી કડીના ઉત્તરાર્ધમાં “કામ ધાણ લીલા ઉદ્દામ, સકલ કલા કેરે વિશ્રામ”માં “ઉદ્દામ” ને બદલે મૂળ પ્રતમાં “ઉદાસ” છે તે દેખીતી રીતે જ સંભવિત નથી. એ જ અધિકારની ૨૩મી કડીમાં “ન છું વિષયરસમીન” એમ મૂળ કૃતિના પાઠને સુધારીને “ન છું વિષયરસલીન સ્વીકાર્યું છેઆ પણ યોગ્ય લાગે છે.
રાસની વાચના પછી સંપાદકે “સુજસેવેલી ભાસ” અને તેને ગદ્ય અનુવાદ અવતાર્યો છે. આ કૃતિમાં સંગ્રહાયેલી વિગતો શ્રી યશોવિજયજીના જીવન વિષે મહત્વની માહિતી આપે છે તેથી અભ્યાસીઓને આ ખંડ
