________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દેવ અરિહંત
લેખક : મણીલાલ મો. ધામી
દરેક જ્ઞાતિમાં પિતાના ઇષ્ટદેવ હોય છે તેમ જૈન જ્ઞાતી પણ પિતાના ઈષ્ટદેવને માને છે. તે સામાન્ય અપેક્ષાએ પંચ પરમેષ્ઠી દેવ છે. વિષેશ રૂપે કહીએ તે તે અરિહંત દેવ છે. જૈન સમાજમાં નમકાર મંત્રને બહુજ મહીમાં છે. તેમાં અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય ઉપાધ્યાય અને સર્વ સાધુને નમસ્કાર કરેલ છે. તે બધા મંગળમાં ઉત્તમ મંગળ છે ને સર્વે પાપનો નાશ કરવાવાળો મહા મંત્ર છે તેમાંથી પહેલા બે અરિહંત અને સિદ્ધ દેવ છે બકીના આચાર્ય ઉપાધ્યાયને સાધુ ગુરૂએ છે દરેકનું સ્વરૂપ શું છે તે જાણવું જરૂરી છે અરિહંત એટલે જેણે ચાર ઘાતિયા કર્મોને નાશ કર્યો છે જેવા કે – જ્ઞાનાવણ, દશનાવરણી, મેહનીય અને આંતરાય કમ આચાર કર્મને નાશ કરવાથી અરિહંત પદ પ્રાપ્ત કરે છે જે સર્વજ્ઞ કહેવાય છે ને કલેકને તે પદાર્થોની સર્વ પર્યાયને યુગવત જાણે છે અરિત ભગવાન છેતાલીશ ગુણ સહિત અને અઢાર દેષ રહિત હોય છે. ૪૬ ગુણુ જેવા કે –
૩૪ અતીશય, આઠ પ્રતિહાર્યને અનંત ચતુષટય હવે ચોત્રીસ અતીશય કયાં કયાં છે તે ૧૦ જન્મના ૧૦ કેવળજ્ઞાનનાં અને ૧૪ ઈદ્ર દ્વારા થયેલ.
અરિહંત ભગવાન જન્મે છે ત્યારે નીચે પ્રમાણે દશ અતીશય હોય છે (૧) અત્યંત સુંદર શરીર (૨) અતી સુગંધમય શરીર (૩) પરસેવા રહિત શરીર ૪) મેલમુત્ર રહીત શરીર (૫) હીતમીત વચન બોલે (૬) અતુલ બળ હોય (૭) લેડી દુધ જેવું હોય (૮) શરીરમાં એક હજાર ને આઠ ગુણ હોય (૯) સમ ચતુર રવ સંસ્થાન (એટલે દરેક અવયવ શરીરના સરખાને દેહીમ્યવાન હોય) (૧૦) અને વજ વૃષભ નાચર, સહનન એટલે હાડકા વગેરે બહુ મજબુત હોય છે. આવી રીતે અરિહંત ભગવાનને જન્મને મહીમા હોય છે
પછી જ્યારે કેવળજ્ઞાન થાય છે ત્યારે પણ દશ જાતના અતિશય હોય છે જેવાકે (1) જ્યાં અરિહંત ભગવાન હેય તેની આસપાસ એક જન સુધીમાં સુકાળ જ હોય દુકાળ હોય જ નહિ. (૨) આકાશમાં ગમન કરે છે (a) અર્હતનું મુખ ચારે બાજુ દેખાય છે (૪) અદયાને અભાવ હોય છે (૫) ઉપસર્ગ રહીત હોય છે (૬) આહાર કવેલા આહાર નથી હોતું પરંતુ અંતરંગ શુદ્ધ પરિણામથી જ ભુખ લાગતી નથી
*- (૧૩)-*
For Private And Personal Use Only
