________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir
રચનાથી સુભગ તેમજ પિતાના નામથી અંકિત ભિન્ન જિનેશ્વરના ગુણાતીર્તન દ્વારા એમના એવાં સાત સે સ્તરે જે જિનપ્રભસૂરિએ પ્રત્યેને પોતાને ઉત્કટ ભાવ દર્શાવ્યો છે એ પોતે રચ્યાં હતા તે એમણે સંમતિલકસૂરિને માટે એમણે કાવ્યને વાહન બનાવી સાથે નેટ કર્યા હતાં.
સાથે કાવ્ય રસ પણ પીરસ્યું છે. આમ રસના - સેમધર્મ ગણિએ વિ. સં. ૧૫૦૩માં રચેલી વૈવિધ્ય ઉપરાંત એમનાં સ્તોત્રોમાં ભાષાઓનું ઉપદેશસપ્તતિકા (પૃ. ૫૮-૫૯)માં કહ્યું છે કે પણ વિવિધ્ય છે. ઉપલબ્ધ સ્તોત્રો જોતાં એમાંનાં સુલતાનને બાધ પમાડનાર જિનપ્રભસૂરિએ ઘણાંખરાં સ્તોત્ર સંસ્કૃતમાં છે ત્યારે થોડાંક ૭૦૦ સ્તોત્રો રચ્યાં હતાં.
પાઈ (પ્રાકૃત )માં છે, વિશેષમાં એક સ્તોત્ર શાન્તિચન્દ્રગણિએ વિ. સં. ૧૬ ૬ ૦માં છ ભાષામાં છે તો એક આઠ ભાષામાં છે. રચેલી પ્રમેયરત્નમંજૂષાની પ્રશસ્તિના પાંચમા આથી આપણને પ્રાકૃતના અપભ્રંશ સુધીના પદ્યમાં કહ્યું છે કે પાવતીના વચનથી (“તપ” પ્રકારો જેવા જાણવા મળે છે, અલંકારની ગઇન) અમ્યુદય જાણી જિનપ્રસૂરિએ પોતે ગમે તેમાં પણ ચમકાદિ શબ્દાલંકારની રચેલાં સાત સે રૂંવે ભેટ કયો.
રમઝટ પણ નજરે પડે છે. ભિન્ન ભિન્ન બંધને આ ત્રણ ઉલ્લેખ ઉપરથી જાણી શકાય છે કે પણ એઓ ભૂલ્યા નથી. કદની પણ વિવિધતા જિનપ્રભસૂરિએ સાત સે સ્તોત્ર રચ્યાં હતાં. છે. કેટલાક દે તો વિરલ છે. સચીએ-જનપ્રભસૂરિકત સમસ્ત તે
મહત્વ અને ઉપયોગિતા-જિનપ્રભસૂક્િત પૈકી ૫૯ સ્તોત્રોનાં નામે અને એનાં પ્રતીક સંસ્કૃત સ્તોત્ર એ ભાષા ઉપરનું પ્રભુત્વ તેમજ એ પ્રત્યેક સ્તોત્રની પદ્ય સંખ્યા તથા મેળવવા માટેનું એક મહત્વનું સાધન છે. એ એને લગતાં પ્રકાશનેનાં નામની સૂચી જૈન શિખ્યાદિને સંસ્કૃતને બાધ કરાવવા માટે સ્તોત્ર સદેહુ (ભા. ૧)ની સંસ્કૃત પ્રસ્તાવના અને એમણે સંપાદિત કરેલા જ્ઞાનની કસોટી (પૃ. ૬૫-૬૮)માં છે. મેં પણ એક સૂચી કરવા
ક કરવામાં પણ ઉપયેગી થઈ પડે તેમ છે. DCGCM (Vol. XVI pt. 4, pp. 11-13)માં આપી છે. એ દ્વારા મેં ૫૪ સ્તોત્રોનાં નામ, પ્રકાશન-જિનપ્રભસૂરિનાં સ્તોત્રો એકત્રિત દરેકનું પ્રતીક તથા દરેકની પદ્ય સંખ્યા રજૂ કરવાનો પ્રયાસ મેં આજથી પાંત્રીસેક વર્ષ કર્યા છે. એ પૂર્વે ઈ. સ. ૧૯૨૭માં પ્રકાશિત ઉપર કર્યો હતો. પ્રવર્તક કાતિવિજયજી ચતુત્રિ શનિ જિનાનન્દ સ્તુતિની ભૂમિકા (પૃ. વગેરેના ભંડારોમાંથી હાથપથીએ મેળવી ૪૧-૪૨)માં ૫૬ સ્તોત્રોનાં નામે, એનાં પધ મેં મુદ્રણાલય પુસ્તિકા તૈયાર કરવા માંડી હતી પ્રારંભ, પદ્ય સંખ્યા અને વિશેષતા સહિત મેં પરંતુ એના પ્રકાશન માટે એક સંસ્થા જે નાંધ્યાં છે. વિશેષમાં અહીં મેં જિનપ્રભસૂરિના તૈયાર થઈ હતી તેને એ કાર્ય કરવા આગળ કૃતિકલાપ, એમના જીવનની ચમત્કારી ધટ- જતાં લાચારી દર્શાવતાં આ કામ ચાલુ રાખનાઓ વગેરે બાબતે પણ રજૂ કરી છે. વાસ્તુ મેં લગભગ માંડી વાળ્યું હતું. જેવી
વૈવિધ્ય–સ્તોત્ર એટલે ભક્તિ-રસને ફુવારો. તેવી પણ અત્યાર સુધીમાં તૈયાર કરાયેલી જિનપ્રભસૂરિએ જાતજાતનાં સ્તોત્ર રચી ભિન્ન ૧ ઋષભદેવ સ્તવ તેમજ શ્રી અગરચંદ નાહટાના
૧ ત્યાર બાદ પ્રસ્તુત જિનપ્રભસૂરિએ અપ- કથન મુજબ શાંતિનાથ સ્તવન પણ ફારસીમાં છે. ભ્રંશમાં રચેલી કૃતિઓને મેં ઉલ્લેખ કર્યો છે. એ વળી એક દ્રાવિડ ભાષામાં હોવાનું કહેવાય છે. પૈકી કાઈ કાઈ કૃતિ “આગમ’ગ૭ના દેવભદ્રસૂરિના સમયસુન્દરગણિના પ્રશિષ્ય રાજસમે અષભશિષ્ય અને વિક્રમની તેરમી સદીમાં વિદ્યમાને જિન- જિન સ્તવન ફારસીમાં રચ્યાનું કહેવાય છે પણ પ્રભસૂરિની કૃતિ હોય તે ને નહિ.
એ મારા જાવામાં આવ્યું નથી.
For Private And Personal Use Only
