Jain Darshan Tulnatmak Drushtie

Author(s): Fatehchand Z Shah
Publisher: Z_Jain_Darshan_Mimansa_ane_Anya_Lekho_005246_HR.pdf

Page 17

[ ૧૦૮ ]
જૈન દર્શન મીમાંસા
નાસ્તિક દર્શન પણ જિનેધરરૂપ પુરુષનુ ઉદર છે તેમ કહ્યું છે. મૂળથી નનુષ્યના વિચારા નાસ્તિક હોય છે. પેટ ખાલી હાવાથી શૂન્યતાનું સ્થાન છે. શૂન્યમાંથી તમામ વિચારા ઉત્પન્ન થઈ પછી આસ્તિકતા પ્રગટે છે. એકડા પણ શૂન્યમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે.
*
જૈન દર્શનને મસ્તકની ઉપમા એટલા માટે આપવામાં આવી છે કે તમામ દર્શને સ્યાદ્વાદના દૃષ્ટિબિન્દુથી જુદી જુદી રીતે તે સમાવી શકે છે, જે માટે ઉત્તમ હાઈ મસ્તકપણાને યોગ્ય છે. ખુદ મહાવીર પરમાત્માએ તેમના મુખ્ય શિષ્ય ગૌતમસ્વામી જેએ બ્રાહ્મણ હતા, તેમને વેદની ઋચાઓ દ્વારા જ અર્થનું સમર્થન કરી સ્યાદ્રાદમય દલીલેાથી તેમના સશયાનું નિરાકરણ કર્યું હતું –એથી જૈન દર્શનના અધિષ્ટાતાની વિશાળતા સંપૂર્ણપણે પ્રતીત થતી જોવાઈ છે. આ રીતે જૈનદર્શનને તુલનાત્મક દૃષ્ટિએ તપાસવામાં આવ્યું છે. અનેક દર્શનાથી ધક્કા ના ખાતા છતાં પણ આજ સુધી અખંડ ધારાએ ચાલ્યું આવ્યું છે. દરેક વખતે જૈન દનના સમર્થ વિદ્વાનો વિચરતા હોવાથી તેનું ગૌરવ ન્યૂનાધિક પ્રકારે જળવાતું આવ્યું છે. શ્રી મહાવીર પ્રભુના નિર્વાણ પછી અનેક સમ અને પારંગત વિદ્વાના થયા છે. જંબૂસ્વામી, પ્રભવસ્વામી, યોાભદ્ર, સ ંસ્મૃતિવિજય, ભદ્રબાહુ અને સ્થૂલીભદ્ર તેમ જ જૈન શાસ્ત્રને પુસ્તકારૂઢ કરનાર દેવર્ધિગણી ક્ષમાત્રમણ અને તે પછીના કાળમાં માનતુ ંગાચાર્ય, હરિભદ્રસૂરિ, શાન્તિસૂરિ, હેમચદ્રાચાય, ધર્મ ધારિ, હીરવિજયસૂરિ, યશોવિજય ઉપાધ્યાય, વિનયવિજય ઉપાધ્યાય અને છેક હમણાના કાળમાં થઈ ગયેલા વિજયાનંદસૂરિ જેવા અનેક ઉજ્જવળ કીર્તિવંતપુરુષવય્યના પ્રભાવથી સર્વગ્રાહી (Universal ) જૈન દનનુ નિર્માંળ ઝરણું સતત વહેતું રહ્યું છે. જૈન દનમાં તત્ત્વજ્ઞાન અને ક્રિયાકાંડની પુષ્કળ સમૃદ્ધિ છે, પરંતુ તેને વ્યવસ્થિત સ્વરૂપમાં મુકનારની ખામી સંપૂર્ણ રીતે ષ્ટિગોચર થાય છે. જેમ જેમ જુદા જુદા પ્રકારના ઉંચા ધાન્યા અને શાકેા રસાઈ કરનારની અવ્યવથાને અંગે રસાસ્વાદ આપી શકતા નથી, તેમ ઉચ્ચ