________________
જેનો
તા. ૧૫-૧૨-૧૯૮૯ આપણાં પરમ કર્તવ્ય સાધર્મિક-ક્વાન્સહ્ય લેખક: સાહિત્ય વારિધિ શતાવધાની પંડિત શ્રી ધીરજલાલ ટોકરશી શાહ (પ્રેષક: મહાન શિ”)
વર્તમાન સમયમાં જે કંઇ પુન્યનું કાર્ય કરવા જેવું ને ફરજરૂપ હોય તો તે “સાધમિક-વાત્સલ્ય” એલે કે
સ્વામી ભાઇઓની ઉત્થાન માટેની પ્રવૃત્તિ, તેને માટે પાંચ વર્ષ જે પૂજ્ય શ્રમણ-શ્રમણી ભગવત તથા આગેવાનો દવાન આપે તે ભગવાન મહાવીરના શાસનનો સૂર્યોદય થતાં વાર નહિ લાગે. આ સાધર્મિક-(ાત્સલ્ય અંગે આપણા સ્વ. સિદ્ધ હસ્તક લેખક–પંડિત શ્રી ધીરજલાલ ટોકરશી શાહની સચોટ સમજુતી આપતી ચા લેખમાળા દરેકને ઉપયોગી હોઈ અત્રે આપી રહેલ છીએ. આ સાધર્મિકતા અને પૂજ્ય ગુરુદેવ વ્યાખ્યાન માદીમાં વિશેષ મહત્વ આપે, દરેક સંઘમાં ને તીર્થોમાં સાક્ષર્મિકને કામે રાખે, તેમજ વ્યવસાય ઉદ્યોગ કે રાજકીય ક્ષેત્રમાં સાધર્મિક ભા ઇને માટે પ્રયત્ન કરે.....(લેખાંક-૨)
–તંત્રી: મહેન્દ્ર ગુલ ચંદ, સાધમિક-વાત્સલ્ય રાખનાં રૂપાંતરે અને પર્યાયો કે સુહદોને પણ નિકટના સંબંધી કહી શકાય./નાતી --જાતીલા
પ્રકતિથી ઉપન્ન થયેલી તે પ્રાકત અને તેમાંથી સરકાર એ સામાન્ય સંબંધી છે અને કામ પડયે કોઈકવાર :લામ ભરપામેલી તે સંત, એ ધરણે વિદ્વાનો પ્રાકૃતને પહેલી માને છે ના કહેવા માત્રના સંબંધી છે. આ ચાર પ્રકારના રબ ધીઓ. આ પ્રાકૃત ભાષામાં તtefમ-પ૪૪તથાસાકિબ-ઇન્દ્ર માંથી સાધમિકનો સમાવેશ કયા પ્રકારમાં કરવો તે એક એવા બે શબ્દો છે, તેનું સંસ્કૃત રૂપાંતર રાષf -rreતત્પ! વિચારણીય પ્રશ્ન છે. તે અંગે શાસ્ત્રકાર ભગવંતે કહે છે કે છે. ગુજરાતીમાં પ્રાકૃત અને સંસ્કૃત એ બંને ભાષાના સંસ્કાર सर्वैः सर्वे मिथः सर्व सभ्बन्धा लब्धिपूणि:। છે, એટલે તેમાં “સાહમિ-વચ્છલ” અને “સાધમિક-વાત્સલ્ય”
साधर्मि कादिसम्बन्ध-लब्धारस्तु मिल: क्ववत् ॥ એ બંને શબ્દો પ્રચલિત થયેલા છે.
આ સંસારમાં જન્મ-મરણ પામતાં જીએ પરફેર સર્વેની સાહસ્મિ-વચ્છલનાં સ્થાને કેટલાક • સ્વામીવછલ” બેલે .
સાથે માતાપિતાદિ સર્વ સંબંધ પૂર્વકાળમાં અનેક પ્રાપ્ત છે, પણ તે બરાબર નથી. “સાહસ્મિ' ને ઉચ્ચાર “સ્વામી
આ ર્યા છે, પણ સાધમિકપણું વગેરે સાથે ધાર્મિક સ ધ પામકરતાં તેને મળ ભાવ સદંતર માપી જાય છે, એટલે એ શબ્દ નારા તે અમક જીવે જ હોય છે પ્રયોગને અપભ્રંશ માની સુધારી લેવો જોઈએ.
ડું વિવેચન આ વસ્તુને સ્પષ્ટ કરશે. જ્યાં એક અતિમાંથી અલબત્ત પ્રાકતમાં રાજકુળ માટે ૩૮ શબ્દમાં વચ્ચે બીજી ગતિમાં સંસરણ કરવાની ક્રિયા નિરંતર ચા ! છે. તે જ લેપાઈ શબ્દ બને છે (ગુજરાતીમાં રાવળ શબ્દ વપ
સંસાર કહેવાય છે, તેમાં જન્મ-મરણનું ચક્ર અ ને જોરથી રાય છે.) એ રીતે કામિક સ્ટ” માં જે ‘ઇ' લાપાઈ ચાલ્યા કરે છે. નિગોદ જેવી નિકૃષ્ટ અવસ્થામાં તે એ કે શ્વાસ
જઇક' શ દ બનવાનું ક૯પી શકીએ, છતાં પણું ત્યાં છવાસ જેટલા સમયમાં ૧૭ થી ૧૮ વાર પણ જમ-મરણ સામ” ને બદલે ગુજરાતીમાં સ્વામી” શબ્દ તે ન જ મૂકી] કરવા પડે છે. શકાય.
“આ જીવે અત્યાર સુધીમાં કેટલાં જન્મમરણ કરી હશે ?” શ . ભક્તિ સાધમિક-સેવા એ બંને સાધમિક્ર-| એ આપણા માટે તે માત્ર કલપનાના જ વિષય છે, પરંતુ વાત્સલ્યના પેય યશબ્દો છે અને તે સાહિત્ય તથા વાતચીતમાં તે અંગે જગતના સર્વ ભાવે સાક્ષાત્ જેનાર સર્વજ્ઞ (ગવતેએ છૂટથી વપરાય છે. સાધર્મિકનો સંબંધ વિશિષ્ટ કોટિનો છે,
____ न सा जाई न सा जोगी, न त ठाण न त આ જગતમાં સંબંધી ચાર પ્રકારના હોય છે : (૧) અતિ । न जाया न मुआ जन्य, सव्वे जीवा अणता॥ નિકટના, (૨) નકટના, (૩) સામાન્ય અને (૪) કહેવા માત્રના. “આ લાકમાં અર્થાત્ સમસ્ત વિશ્વમાં એવી કેઈઝતિ નથી માતા, પિતા, "તની પત્ર, પુત્રી વગેરે અતિ નિકટના સંબંધી એવી કઈ યાનિ નથી, એવું કોઈ સ્થાન નથી અને બવ' કોઇ છે. કાકા, મામ, દાઈ, માસી વગેરે નિકટના સંબંધી છે, મિત્રો | કુલ નથી કે જ્યાં સર્વ જીવા અનંતી વાર જમ્યા અને મર્યા
આવડત મેળવીને હક્ક ભગવાને આગ્રહ ભલે સેવે પરંતુ પહેલા કરજ બજાવવા તત્પર રહે,
