Gujarati Farsi Arbi Shabdakosh Part 02

Author(s): Amirmiya H Faruqi
Publisher: Hiralal Tribhovandas Parekh

Page 4

પ્રસ્તાવના.
ગુજરાતી નવી વાંચનમાળામાં અરખી, ફારસી જે શબ્દો છે, તેમાંથી અગત્યના શબ્દો એકઠા કરી તેના અર્થ, વ્યુત્પત્તિ વગેરે જાય એવા એક ટુંકા કાશ તૈયાર કરવા સદ્ગત રાવ બહાદુર કમળાશંકરભાઇએ મને સૂચના કરી; ને તે પ્રમાણે મેં વાંચનમાળા માંથી એવા અગત્યના શો તારવી કાઢી તે કાશ એએને બતાવ્યા. તે પસંદ પડવાથી ગુજરાત શાળાપત્રમાં સાવકાશ છાપવાની તેઓએ કૃપા કરી.
વળી ગુજરાત વર્નાકયુલર સાસાઇટી તરફથી ગુજરાતી ભાષાના સંપૂર્ણ કાશ રચાવાનું કામ ચાલુ હતું. તે માટે મહેરબાન રાવ બહાદુર ધ્રુવ સાહેબે મને ફરમાવ્યું કે ગુજરાતી ભાષાનાં જેટલાં અને તેટલાં વધારે પુસ્તકા વાંચી તેમાંથી જેટલા અરબી ફારસી શબ્દો મળી આવે તે બધા એકઠા કરી અર્થ, વ્યુત્પત્તિ ને ઉદાહરણા સાથે એક મોટા કાશ તૈયાર કરી આપેા. ' મેં તે પ્રમાણે કામ કરવા માંડયું. પણ ગુજરાતી બધાં પુસ્તકા તેા વાંચી શકાય નહિ, તેથી જે જે પુસ્તકા માટે તેઓએ ભલામણ કરી તે તે પુસ્તક તથા બીજા કેટલાંક વાંચી તેમાંથી શબ્દો વીણી કાઢી અર્થ, વ્યુત્પત્તિ તે ઉદાહરણ આપી આ કાશ મે તૈયાર કર્યો.
અરબી ફારસીના કેટલાક અક્ષરા ગુજરાતીમાં નથી; જે જણાવવા માટે નુકતા મુકવાની પહિત કેટલાક યેાજી છે; પણ મને અનુભવથી જણાયું છે, કે નુક્તા મૂકવાથી તે અક્ષરના શુદ્ધ ઉચ્ચાર થતા નથી. શુદ્ધ ઉચ્ચાર તે જ્યારે એ ભાષા સબંધી જ્ઞાન હાય ત્યારે જ થઈ શકે છે. તેથી મેં એ નુક્તાની પદ્ધતિ સ્વીકારી નથી. પશુ ગુજરાતીના જે અક્ષર સાથે અરબી ફારસીને એ અક્ષર પાસેના સબંધ રાખે છે તે જ ગુજરાતી અક્ષર ત્યાં મૂકયા છે, ને કૈાંસમાં તેની ખરી જોડણી તે ભાષામાં જેવી છે તેવી લખી છે. તેથી શુદ્ધ ઉચ્ચાર જાણી શકાશે.
તેમ જ કેટલાક લેખÀા એવા અરખી ફારસી અક્ષરા માટે અલ્પ પ્રાણની સાથે હુ મેળવી મહા પ્રાણ ખતાવી તેના ઉપયોગ કરે છે. એથી જે ઉચ્ચાર થાય છે તે પશુ ખરે નહિ પણ બીજો જ થાય છે; માટે એ પતિને પણ હું અનુસર્યાં નથી.
અમદાવાદ. તા. ૧-૪-૧૯૨૬
ભાષાના વિષય જ એવા છે, કે એમાં મતભેદ હોય. એક કાંઇ વ્યુત્પત્તિ આપે તા બીજો ખીજ આપે. આ કાશમાં પણ એવું થયું હશે. મેં આપેલી વ્યુત્પત્તિ ને અ ખીજાએ આપેલી વ્યુત્પત્તિ ને અર્થથી જુદાં દેખાશે. તે એવા પ્રસંગા જો મને જણાવવામાં આવશે તેા ઉપકાર સહિત ખીજી આવૃત્તિમાં યાગ્ય સુધારા કરીશ.
વાંચકને મારી અંતમાં, નમ્ર વિનંતિ છે કે ગુજરાતી ભાષાની સેવા એક મુસલમાનને હાથે થાય, તેમાં ભૂલ હોવાનાં સંભવા હાય જ, તેા તે પ્રમાણે આમાં પણ ભૂલ જણુાય તે! દરગુજર કરી મને ખબર આપી આભારી કરશે.
હજુ કેટલાક અગત્યના શબ્દોનાં ઉદાહરણા આપવાનાં બાકી છે, તેમ જ કેટલાક શબ્દો જે ગુજરાતીમાં વપરાય છે તે આમાં રહી ગયા હશે. એ માટે મારા પ્રયાસ ચાલુ છે, તે ખીજી આવ્રુત્તના પ્રસંગ પ્રાપ્ત થશે તે એ વધારે તેમાં કરી શકીશ.
ખમાશાના ચકલા,
}
અમીરમિયાં હકૂમિયાં ફારૂકી.