________________
* ફિકરની ફાકી કરૈ
જૂના વખતની આ વાત છે. ઈરાનમાં ઘેર દારિદ્રયે પોતાના ક્રૂર પએ ફેલાવ્યા હતેા. દેશની ભૂખી જનતા ધનિકાની સામે ભૂખી નજરે નિહાળી રહી હતી. કેટલાક બેકાર ઢાકાએ તે નાની નાની ટાળીએ જમાવીને ગામડાએમાં ધાડા . પણ પાડવા માંડી હતી. મિલકત જમાવીને બેઠેલા ધિનકાની ઊંઘ એમણે ઉડાડી મૂકી હતી.
ઈરાનના એક શાહ સાદાગર ધાડપાડુઓની આંખમાં ચડી ગયેા. એક-બે વખત તેા એ ધાડપાડુએએ એના કાફલા ઉપર ધાડ પાડવા પ્રયત્ન કરેલેા. પરંતુ સજાગ અને શકત ચાકીદારાને લીધે એ
વખતે એ ખચી ગયેા હતેા. “ હાર્યો જુગારી બમણું
રમે” એ ન્યાયે હતાશ થયેલા ધાડપાડુએએ અવાર નવાર ધાડ પાડવા પ્રયત્ના જારી રાખ્યા. આથી શાહ સાદાગરની ઊંઘ પણ હરામ થઈ ગઈ.
એક દિવસ એને વિચાર આવ્યા : “માળુ આ તે કાંઇ જીવન છે! સુખે રહેવા ન મળે, સુખે ખાવા ન મળે, સુખે ઊંઘવા ન મળે. આવું જીવન જીવવાના પણ અર્થશે ?
આવે વિચાર આવતાં જ એનું મન ઉદાસ થઇ ગયું. વેપાર ધંધામાંથી એના રસ ઊડી ગયા.
ખૂબ ખૂબ મનામંથનને અંતે એણે મન સાથે નક્કી કરી નાખ્યું કે: ‘ આવા જીવન કરતાં તે ફકીરી સારી. ફૅકીર બન્યા પછી કાઈ જાતની ફિકર તે નહિ. એ ય નિરાંતે ઊંઘ તે આવે !’
એક દિવસ એ શાહ સાદાગરે પેાતાની તમામ મિલ્કતના ત્યાગ કરી ફકીરી ધારણ કરી લીધી.
જીવનભરના ખાજ માથા પરથી ઊતર્યાં હાય એમ તે હળવા ફૂલ બની ગયા. કોઈ સજ્જનને ત્યાંથી ભિક્ષા લઇને તેણે નિરાંતે ખાધું. ઊંઘવા માટે એણે તે લખાવ્યું. ઘણા દિવસની ઊંઘ કાઢતા હૈાય તેમ કલાકૈા સુધી તે ધારનેા રહ્યો.
ભૂખ લાગે ત્યારે ઊઠે અને કોઈ સજ્જનને ત્યાંથી ભીખ માંગીને પેટનું ભાડું ચૂકવી દે. આમ એનું જીવનગાડું ગબડવા લાગ્યું.
એક વખત સુપ્રસિદ્ધ સંત આઝાર કેવાનનેા એને ભેટા થઇ ગયા. પ્રાથમિક વાતચીત કર્યાં પછી આઝાર કૈવાને પૂછ્યું: ‘કેમ, આનંદમાં તે છે ને!”
ઉનકા નામ
ફકીર
*
આનદ્મની તેા બસ વાત ન કરેા. જ્યારથી આ ફકીરી અપનાવી છે ત્યારથી તેા ખસ લીલા લહેર છે. પૂજીવનમાં તેા નિરાંતે ઊંઘ પણ નહેાતી લેવાતી. ફકીરી લીધા પછી તેા બે વખત ભિક્ષા લીધા પછી ખસ આનંદથી ઊંઘું છું. સાચું કહું, સુખે ઊંઘવા માટે મેં ફકીરી અંગીકાર કરી છે.’
સંત આઝાર હૈવાને તેા ખરેખરા અર્થાંમાં ત્યાગને દીપાવ્યા હતા. જ્યારે આ સાદાગરે તા સુખચેનથી જિંદ્દગી વિતાવવા માટે જ ફકીરી સીધી હતી.
આ ફકીરની વાત સાંભળીને એને ખૂબ દુઃખ થયું. એમ વિચાયું; ‘અત્યારે જો હું એને આ બાબતમાં શિખામણના એ શબ્દો કહ્યા વિના મૂગેમૂંગા ચાલ્યેા
જાઉં તે! મારી ફકીરી લજવાય. માર્ગ ભૂલેલાને સાચા રાહ બતાવવા એ ફકીરીના ધર્મ છે.
સંત આઝાર કૈવાને ખૂબ વિચાર કરીને કહ્યું : “ ભાઈ ! તમે ભીંત ભૂલ્યા છે. ‘ફ્રિકરની ફાકી કરે ઉનકા નામ ફકીર’એ વાત સત્ય હશે. પણ સાચા ફકીરે તેા પેાતાની ફ્રિકર છેાડીને આખા જગતની ફિકર કરવાની છે. ‘ ખીજાની ફિકર રાખે એનું નામ ફકીર. તમે જ્યારે શાહુ સાદાગર હતા ત્યારે તમને એ ભય હતેા કે મને ચારલ'ટારા લૂટી જશે. ખીજા આપણને લૂટી ન જાય એ માટે આ ફકીરીના અંચળા એઢી લીધેા છે. સમાજને ભેળવીને ખાવું અને તાગડધિન્ના કરવા એ પણ લૂ'ટારાનું જ એક લણુ છે. પહેલાં તમને ખીજા લૂંટતા હતા, આજે તમે સમાજને લૂંટવા બેઠા છે. સુખની નિદ્રા લેવા માટે *કીરી હેાઈ શકે નહિ. સાચા ફકીરે તેા રાત - દિવસ જાગીને એ નવું જોઇએ કે સમાજમાં કાણુ કાણુ દુ:ખી છે ! એમનાં દુઃખ દૂર કરવા માટે ફકીરે પેાતાની જાત ઘસી નાખવી એઈએ. સતત જાગૃતિ એ જ સંન્યસ્તનું સાચું લક્ષણ છે, સમજ્યા.’
નવા બનેલા ફ્ેકીરે તેા સંત આસાર દેવાનના ચરણુમાં મસ્તક ઢાળી દીધું. આજે એને સમજાયું કે ફકીરને માથે સમાજ પ્રત્યેની કેટકેટઢી જવાખદારીએ પડેલી છે. આખા સમાજ સન્યાસીએને પાળવા પેાષવા બંધાયેલેા છે. સાથે સાથે સન્યાસીએએ પણ સમાજને અધિક ને અધિક સુંદર બનાવીને સમાજ પ્રત્યેનું ઋણ ફેડવાનું છે. *
