Book Title: Dharmaratnakarandaka
Author(s): Vardhmansuri, Munichandravijay
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Centre
View full book text
________________
વસંતઋતુવર્ણન (પૃ. ૬૬) સરોવરવર્ણન (પૃ. ૮૨) પ્રવજ્યાવર્ણન ગદ્યમાં (પૃ. ૯૨-૯૩) નરકવર્ણન ગદ્યમાં (પૃ. ૧૧૪) દારિદ્રયનિંદા (પૃ. ૧૦૨,૩૭૨) ચારગતિનું વર્ણન (પૃ. ૨૭૯-૮૦) સ્ત્રીમોહવર્ણન (પૃ. ૧૮૦). આદેશ ૨પા (પૃ. ૮) અશરણભાવના (પૃ. ૨૧૩)
કથાઓ ધ. ૨. ક. માં મૂળ બ્લોકની વ્યાખ્યા કર્યા પછી વિષયને વધુ સ્પષ્ટ કરવા પ્રસંગે પ્રસંગે કથાઓ મુકી છે. દસહજાર બ્લોકપ્રમાણ ગ્રંથનો સિંહભાગ-૭૦૦૦ શ્લોકપ્રમાણ-કથામાં રોકાયો છે.
મોટાભાગની કથાઓ સરળ પદ્યમાં છે. કવચિત અલંકારિક ઉપમા અને શ્લેષ પ્રયોગ પણ છે. મોટાભાગના પદ્ય અનુછુપ છંદમાં છે. કવચિત ભિન્ન ભિન્ન છંદો પણ છે.
કેટલીક કથાઓ ગદ્યમાં છે. જેમકે 'દુર્ગાનારીકથા (પૃ. ૧૩ર-૩), શ્રેણિકદઢતા પ્રસંગ (પૃ. ૧૫૩-૫૪), કુલવાલકકથા (પૃ. ૩૩૪-૫), ચોરકથા (પૃ. ૩૮૯-૩૦) અમૃતમુખાસ્થવિરાકથા (પૃ. ૩૭૮, ૮૬) જેવી કેટલીક કથાઓ ગદ્યમાં છે. અને કેટલીક પદ્ય કથાઓમાં પણ વચ્ચે વચ્ચે ગદ્ય આવે છે. (પૃ. ૨૮-૩૯, ર૭૯-૮૦).
ગદ્ય વર્ણન પણ પ્રાસાદિક શૈલિનું છે. સિદ્ધર્ષિ ગણિના ઉપમિતિના ગદ્યની યાદ અપાવે તેવું ક્યાંક સમાસપ્રચૂર લાંબા અલંકારિક વર્ણન પણ છે. (પૃ. ૪૦૨)
કેટલીક કથાઓ પ્રસિદ્ધ હોવાથી સંક્ષેપમાં જ પૂર્ણ કરી છે. શાલિભદ્રકથા (પૃ. ર૬૭ શ્લોક ૧૪), અભયકુમાર (પૃ. ૧૫૫ શ્લોક ૨૮), મહાવીર પ્રભુ જીવનપ્રસંગ (પૃ. ૨૩૩-૪ શ્લોક ૧૮).
ફલસારકથા (શ્લોક ૪૦ પ્રમાણ), નરકેશરીકથા (શ્લોક ૪૧૯) અને ચિત્રસંભૂતિકથા (૪૪૯ શ્લોક) જેવી કેટલીક દીર્ઘ કથાઓ પણ છે.
ચાલીસથી વધુ કથાઓમાં ૨૦થી વધુ પ્રાચીન અને પ્રસિદ્ધ ઐતિહાસિક છે. દુષ્ણસહસૂરિ વકતવ્યતામાં (પૃ. ૧૩૯-૪૦) ઈતિહાસ પ્રેમીઓને રસ પડે તેવી વિગતો છે.
૧. દુર્ણતાનારીકથામાં પંચાશક ટીકાની શબ્દશ: છાયા છે. (પૃ. ૧૩૩ ટિ. ૧) અમૃતમુખાસ્થવિરાની કથામાં ‘મણોરમાકહા' ટિપ્પણ ગત પ્રાકૃત કથાનું સંસ્કૃત રૂપાંતર-શબ્દશ: સંસ્કૃત છાયા જોવા મળે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
