________________
दंडक विचार. ( ३९ )
ભાવાર્થ. મનુષ્યના એક દંડકમાં બાર ઉપગ હોય છે, નારકીના એક દંડકમાં, તિર્યંચના એક દંડકમાં અને દેવતાના તેર દંડકમાં મન:પર્યવ જ્ઞાન, કેવલ જ્ઞાન, અને કેવલ દશન એ ત્રણ ઉપચાગ શિવાય બાકીનો નવ ઉપગ હોય છે. વિકસેંદ્રિયના બે દંડક વિષે એટલે બેઈદ્રિય અને તે ઇંદ્રિય–એ બે દડકને વિષે મતિજ્ઞાન ભૂતાન, મતિઅજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન અને અચક્ષુ દર્શન–એ પાંચ ઉપયોગ હોય છે. રિદ્રિયના દંડકને વિષે છ ઉપગ હોય છે એટલે ઉપરના પાચ ઉપગમાં છઠું ચક્ષુદર્શન મેળવતા છે ઉપયોગ થાય છે. અને સ્થાવરના પાંચ ઇંદકને વિષે મતિઅજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન અને અચક્ષુદાન–એ ત્રણ ઉપયોગ હોય છે. ર૨
अवचूर्णि मनुष्येषु छादश उपयोगाः । મનુષ્યના એક દંડકને વિષે બાર ઉપગ હોય છે. . अष्टौ साकाराश्चत्वारो निराकाराः। તેમાં આઠ સાકાર ઉપયોગ છે અને ચાર નિરાકાર ઉપગ છે.
एते एव मनःपर्यायकेवलज्ञानकेवलदर्शन रहिता नव निरयतिर्यग् देवेषु । . એ બાર ઉપયોગમાંથી મન:પર્યાય, કેવલ જ્ઞાન અને કેવલ દર્શન–એ મણ ઊપગ શિવાયના બાકીના નવ ઉપગ નારીના એક દંડકમાં, તિર્યંચના એક દંડકમાં અને દેવતાના તેર દંડકમાં હોય છે.
विकलहिके मतिश्रुतिमत्यज्ञानश्रुताझाना
