Dadashri Kalayansagarsuri Nirvan ras Mul tatha Samiksha

Author(s): Lavanyachandra Gani, Kalaprabhsagar
Publisher: Z_Arya_Kalyan_Gautam_Smruti_Granth_012034.pdf

Page 2

[ada daalasada satata add a data a da chhah <h< Ft<b><b>
* [૪૭] સૂરિ જ્ઞાન ભંડારના સંગ્રહની પ્રત પરથી કરેલે શ્રી નાહટાના અનુમાન મુજબ આ રાસની બીજી પ્રત કલકત્તાના એક સંગ્રહમાં પણ છે, દુ:ખની એ વાત છે કે, શ્રી કલ્યાણસાગરસૂરિ નિર્વાણુ આ કૃતિ અગે માહિતી મળી છે.
રાસ'ની ન તા મૂળ પ્રતા મળી છે
પણુ
ન
આ રાસની અન્ય પ્રતા મળે તા શુદ્ધ પાઠ તૈયાર કરી શકાય. આમ છતાં, આ રાસ પરથી કરેલી કેટલીક વિગતાની સંક્ષિપ્ત તારવણી આ પ્રમાણે છે :
પ્રારભમાં, કવિશ્રીએ ભૂજ (કચ્છ)ના શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ મ૯ રૂપે યાદ કરે શ્રી ધર્મ મૂર્તિ સૂરિના પટ્ટધર કલ્યાણુસાગરસૂરિનુ શુભ નિર્વાણુરાસ રસું છૅ.'' તેમ જણાવેલ છે. લેાલાડાના શ્રીમાલી નાનિગ કાઠારીનાં પત્ની નામિલદેની કુક્ષિથી સ. ૧૬૩૩ ૧. સુ. ૬ ના કાડનકુમારના જન્મ થયેલા. પહેલી ઢાળમાં કાડનકુમારની દીક્ષા પછીની વિગતા આ પ્રમાણે છે: શ્રી ધમૂર્તિસૂરિ પાસે કોડનકુમારે ૧૬૪૨ માં દીક્ષા લીધી, બાલમુનિ શ્રી કલ્યાણુસાગરજી વિદ્યાવત, વિવેકી અને બુદ્ધિશાળી હતા. બાળ છતાં સંવેગી બૈરાગી હતા. તેમનેા દેહ સુકેામળ તેમ જ સુવર્ણ જેવા તેજસ્વી હતા.
સ', ૧૬૪૯ માં તેમને આચાર્ય પદ અપાયેલ મહેતા ગાવિ ંદજીએ આડંબરપૂર્વક મહેાત્સવ કરેલા. શ્રી કલ્યાણુસાગરસૂરિ વીસ વર્ષની યુવાન વયમાં જ ‘યુગપ્રધાન,' ‘ભટ્ટારક' જેવા માનવ ંતા બિરુદથી પ્રશ'સાતા હતા. તેમણે વસુધા પર વિચરી અનેક જિનમ દિાની પ્રતિષ્ઠા કરાવી, અનેક રાજાઓને પ્રતિખાજ્યા. તેમના ઉપદેશથી શત્રુજયાદિ તીર્થાના સંધા નીકળ્યા હતા.
તેઓએ શિષ્યાને યાધ્યાય, વેણુારીસ (વાચનાચાર્ય) ત્યાદિ પદો આપી ગ્રહની શાભા વધારી હતી. તેઓએ અનેકને લઘુ અને વડી દીક્ષાએ આપી હતી. અનેકને વ્રતધારી શ્રાવા બનાવ્યા હતા, તથા અનેકાને આલેાચના આપી ભવસમુદ્રથી તાર્યા હતા. તેમનાં દર્શનથી શ્વેતાંબરા તેમ જ દિગંબરા પણ સ ંતોષ પામતા હતા. ખંભાતમાં મુનિ શ્રી અમરસાગરજીને સૂરિપદથી અલકૃત કરેલા. અમરસાગર સૂરિના પદમહે।ત્સવમાં અાહરાના દોશી લહુજીએ ધણુ ધન ખરચેલું. ત્યાંથી તે દીવબંદરે ચેમાસૂ રહ્યા. ચામાસા બાદ ભૂજ સધના તથા રાજાના આગ્રહથી અને આદરથી ધણા સાધુએ સાથે તેઓ કચ્છ પધાર્યા. રાજ અને સંધે ભાવપૂર્વક ભવ્ય સામૈયુ કરેલું અને નગરમાં પધરાવ્યા. આગ્રહપૂર્વક ખીજા વર્ષે પણ તેડાવ્યા અને ધણા સંધે! દનાર્થે આવ્યા, તેમ જ ઉદારતાપૂર્વક મહાત્સવે! આદિમાં ઘણું ધન ખચ્યું. કવિ કહે છે કે, ‘પર્યુષણ પર્વ પણ ખૂબ જ આરાધનાપૂર્વક પસાર થયા. પણુ, આસા સુદ તેરસના જે હકીકત બની તે શાક તજીને સાંભળે. જેમના યશને ચદ્ર કિરણા રૂપે જગમાં ગાતે હતા, એવા શ્રી કલ્યાણસાગરસૂરિએ સંધને પોતાની પાસે તેડાવ્યા. પ્રથમ પેાતાના પટ્ટધર સમેત મુનિઓને શીખ આપી : વત્સ ! દરેક મુનિએ પર સરખો દૃષ્ટિ રાખજો. વચનથી પણ કાઈને દુભવશો નહિ. તેથી ગુચ્છ ખૂબ જ સારી રીતે ચાલશે. તુચ્છ વચના સભળાવે તે પણ મનમાં ઉપશમ ધરજો દરેક કામ વિચારીને કરજો. શુભ કાર્યોમાં નિર્ભય અને ટકવાળા હાજો. હે મુનિએ ! તમે ગુરુએની આજ્ઞામાં રહેજો. પંચાચાર સારી રીતે પાળજો. હું સંધ ! તમે સૌ અભેધ રીતે જિન ધર્માંને માનજો. હમણાં જેમ આજ્ઞા માને છે, તેમ સાધુએને માનશે, તેા શાસનશેાભા વધશે.’
સૂરિજીની ઉપાક્ત શીખ બધા સાંભળી રહ્યા હતા. બધાનાં મનમાં થયું કે, આજે ગુરુદેવ ક્રમ બધાને સાથે સમજાવે છે? શ્રી સ ંઘે પ્રશ્ન પૂછતાં ગુરુએ કર્યું : ‘આજે અગસ્ફૂરણના જ્ઞાનથી તેમ જ
શ્રી આર્ય કલ્યાણ ગૌતમ સ્મૃતિગ્રંથ