________________
૩૧૪
፡፡
વળી ઈશ્વરે જગત બનાવ્યુ તેની દલીલમાં કેટલાક બધુંઆવુ એમ કહેવુ થાય છે કે જે કાઇ વતુને કાઇ બનાવનાર હાય છે ત્યારેજ તે વસ્તુ બને છે એ પ્રત્યક્ષ છે માટે સૃષ્ટિને બનાવનાર પણ કાઇ હાવા જોઇએ છીએ. આથી ઘર જગત કર્તા સિદ્ધ થાય અે—આમ માનનાર બધુએ જ્યારે દરેક કાર્યનુ કારણુ શેાધવા એશશે ત્યારે તેમને અમુક વસ્તુએ અટકયા સિવાય છુટા થવાના નથી અને કાર્ય કારણના નિયમ અમુક આદિ તત્વને લાગુ પાડી શકશે નહિ. જેથી પાતે પેાતાના મતના વિરાધી થાય છે. દાખલા તરીકે એક ચેપડી લા અને તેનું કાર્ય કારણ આપણે ખાળીએ તે ચૈાપડીના કાળા લુગડામાંથી બન્યા હવે તે લુગડું શેમાંથી અન્ય તે કે રૂમાંથી ૩ શેમાંથી પેદા થયું તે કહેવુ પડશે કે આડમાંથી ઝાડ શેમાંથી પેદા થયુ તેા કહેશે બીજમાંથી બીજ માંથી પૈદા થયું તે કહેવુ પડશે કે છેડમાંધી આમ અમુદે કાર્યું કારણુની આદિ ખાળનારને અટકવું પડશે અને આદિત્વને પણ પામી શકાશે નહિ. જર્મનીમાં કીલનિયરસીટીમાં તત્વજ્ઞાનના પ્રોફે સર્ ડૉ. પેડલ્યુશન માનસિક શાસ્રના મુળ તત્વો તેના ગ્રંથમાં કાર્યું કારણના નિયમ વિષે એ ધડકથી જણાવે છે કે જેમ ક્રિસા અને કાળ અપરિમિત છે ” તેમજ કાર્ય કારણના નિયમની નળ અનાદિ અનત છે અને તે જણાવાને તે નીચેની સાખીતિ આપે છે. (૧ જો તે અનાદિ ના હોય તે આપણે વસ્તુઓની પ્રથમ સ્થિતિ ધારવી પડી આ સ્થિતિમાં ઉન્નતિ થાય માટે તેમાં ફેરફાર થવા જોઇએ અને વળી આ ફેરફાર આગળના ફેરફારની અસરરૂપ થશે ( આ રીતે અનવસ્થાઢાષના પ્રસંગ આવશે. ) (૨) કાય કારણની સાંકળ અત્ત વિનાની છે. કારણકે ચાગ્ય કારણના કાર્યરૂપ થયા સિવાય કાંઈ પણ ફેરફાર કોઇ પણ વખતે થઇ શકે નહિ, માટે જો કાર્ય કારણના નિયમની જાળ અર્બાદ અનત છે તે પછી મા જગતને પણ મ્. નાદનુ છે એમ માનવું પડશે. વળી આપણે બીજી રીતે જોઈશું તે! પશુ આપણને સ્પષ્ટ માલમ પડશે કે, બ્રહ્મ જ્યારે નિક્રિય છે અરૂપી છે તે પછી આા રૂપી જગત તે ક્રમ બનાવી શકું ! અરૂપી, રૂપી ને બનાવે એ કેવળ અસંભવિત છે, વળી આ સબંધમાં કદાચ કોઇ એમ દલીલ કરેકે મનુષ્યને આપણે ઘર બનાવતાં યાતા હજારો ચીને તેમનામાં આત્મા નથી ? જો તેમનામાં
બનાવતાં એએ આત્મા છે તે તે
છીએ, ધુ રૂપી છે કે
