________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૬, અંક: ૪
ઓકટોબર - ૨૦૦૬
કીર્તિ અને પ્રસિદ્ધિ, જુદી શાન અને શોભા :
આ નશો પણ માણસને ભાન ભુલાવે છે - મહેન્દ્ર પુનાતર,
જૈન ધર્મમાં કહ્યું છે કે મોહ, માયા અને આસક્તિ આ ત્રણ પ્રલોભનો માણસને દુ:ખમય બનાવે છે. આ દુનિયામાં માણસને બે વસ્તુઓનો અતિ મોહ છે, એક ધન અને બીજું કીર્તિ. આ બન્ને વસ્તુ મેળવવા માણસ દોડી દોડી અને ભારે મથામણ કરે છે. પરિશ્રમ વગર જેમને આ બધું જલદીથી મળી જાય છે, તેમના અહંકારનો પારો ઊંચો ચડી જાય છે, અને છેવટે તેમના દુ:ખનું – પતનનું આ કારણ બને છે. અને પરિશ્રમ કર્યા પછી પણ આ બધું મળતું નથી. તેમના જીવનમાં હતાશા અને નિરાશા આવી જાય છે. વધુ પડતું ધન અને વધુ પડતી કીર્તિ અને પ્રસિદ્ધિ કોઈને સુખચેનથી રહેવા દેતી નથી.
ધન આવ્યા પછી માણસને કીર્તિનો મોહ જાગે છે. આ એક નશો છે. જેની આદત જલદી છૂટતી નથી. માન ન મળે, ઉચિત સ્વાગત ન થાય કે ઉચા આસને બેસવા ન મળે તો દિલમાં ઘા લાગે છે. સામાજિક સ્તરે કોઈ આગળ નીકળી ગયું. આપણા કરતાં વધુ માન મેળવી ગયું તે સહન થતું નથી.
લોકો હંમેશા કહેતા હોય છે. “ભાઈ આપણને ખુરશીનો-હોદ્દાનો મોહ નથી. આપણે તો કામ કરવું છે, સેવા કરવી છે.' પરંતુ હકીકતમાં તેમને હોદ્દો આપો નહી, ખુરશી પર બેસાડો નહીં, ત્યાં સુધી તેઓ કામ કરતાં નથી. કેટલાંક માણસોને હોદ્દા અને માનપાન વગેરે કામ કરવાનું ફાવતું નથી, અને કેટલાંકને તો આ બધું મળે તો પણ કામ કરતાં નથી અને કોઈને કરવા દેતા નથી. કેટલાક માણસો સેવાની વાત કરીને સિફતથી હોદ્દો છીનવી લે છે. કેટલાંક સહજ આગ્રહ થાય તો સ્ટેજ પર ચડી બેસે છે. કેટલાંક માઈક પર ચીટકી રહે છે. કેટલાંક માઈક ઝૂંટવી લે છે અને બોલતા આવડે કે ન આવડે ભરડે રાખે છે. નાનો એવો હોદ્દો, નાનું એવું બિરૂદ કે નાનો એવો એવોર્ડ મળે તો માણસ ગામ ગજાવી મૂકે છે. સમાજ - રત્ન, યુવક - રત્ન, સમાજ-શ્રેષ્ઠિ, ધર્મ - ઉદ્ધારક, સમાજ - ઉદ્ધારક આવા
કહેવાતાં માન-ચાંદ માટે કેટલાક લોકો તલપાપડ હોય છે. કેટલીક સંસ્થાઓ આવા સન્માન સમારંભો યોજતી હોય છે અને આવા ઈલકાબો અને એવોર્ડોની લહાણી કરતી હોય છે. તેનું કોઈ ચોક્કસ ધોરણ હોતું નથી. આમાં એવોર્ડ લેનાર અને દેનાર બંનેની ગરિમા જળવાતી નથી. આ સસ્તી પ્રસિદ્ધિ છે.
સાધુ અને સંતો પણ કીર્તિ અને પ્રસિદ્ધના મોહમાંથી મુક્ત નથી. સૌ કોઈને પોતાનો પ્રભાવ ઊભો કરવો છે, વર્ચસ્વ જમાવવું છે. ધન, કીર્તિ અને કામનામાં એક મર્યાદા હોય છે. કોઈ વસ્તુ અતિ સારી નથી.
ધન આવે ત્યારે માણસ વધુ નમ્ર અને વિવેકી બને તો ઘન શોભે છે. વૃક્ષને જ્યારે ફળ આવે ત્યારે ઝુકી જાય છે. જે લોકો સત્કૃત્યો અને નિષ્ઠાપૂર્વક સેવા બજાવે છે તેની સુગંધ ચોમેર પ્રસરે છે. તેમને ઢોલ - નગારા વગાડવા પડતા નથી. કીર્તિ એની મેળે તેના કદમ ચૂમે છે. અધુરા ઘડાઓ વધારે છલકાતા હોય છે. સાચા અને સારા માણસને છીપના મોતીની જેમ શોધવા પડે છે.
ભગવાન મહાવીરના વચનો છે કે “મોહ માયાનો ત્યાગ કરો, અપરિગ્રહ ધારણ કરો અને પ્રભુ ભક્તિમાં લીન થાઓ, જીવનના બધા ઉત્પાતો મોહ અને માયાના કારણે છે. તેનાથી દુઃખ સિવાય બીજું કશું નથી. આપણને અણમોલ જીવન મળ્યું છે તેનો સદુઉપયોગ કરવાનો છે. આપણે માટે તો આપણે જીવીએ છીએ થોડું. બીજાના માટે જીવતા શીખીએ. ધનનો બીજાના આંસુ લૂછવા માટે ઉપયોગ કરીએ. મોહ, માયા, કીર્તિ, પ્રસિદ્ધિ અને અહંકારનો ભાર ઉતારીને હળવાફૂલ જેવા થઈ જઈએ. સેવા કરીએ પણ મેવાની અપેક્ષા ન રાખીએ.
રાગ છોડીને ત્યાગની ભાવનાને જીવનમાં ઉતારીને માન, ચાંદ, કીર્તિ, પાણીના પરપોટા જેવી છે તેને નષ્ટ થતાં વાર નહી લાગે. સરળતા અને સહજતામાં જીવનનો આનંદ છે.
(મુંબઈ સમાચારના જિનદર્શન વિભાગમાંથી સાભાર)
For Private And Personal Use Only
