________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સપ્ટેમ્બર-ઓકટોબર : ૯૯]
૧૦૧
કર્મ યે ગ
લેખક : નત્તમદાસ અમુલખરાય કપાસી
(એડવેકેટ-મુંબઈ)
પ્રવૃત્તિશીલ માનવી પણ ઝંખે છે શાંતિ આહાર, આશ્રય અને અંગ-ઢાંકણની પ્રાપ્તિ શાંતિ સુખદ છે, પરમ શાંતિ પરમ સુખદ છે. તે થાય કે ન થાય એની જેને ચિંતા નથી તે મુનિ પ્રાપ્ત થાય છે નિર્વાણની પ્રાપ્તિ સાથે...... માટે છે. તે સદા જામ-ધ્યાનમાં લીન છે. ધ્યાન ઉત્તમ આત્માઓ નિર્વાણુને ધ્યેય તરીકે સ્વીકારે એ જ એની પ્રવૃત્તિ છે. કાયાના સુખ દુઃખની છે. નિર્વાણ પૂર્ણ નિવૃત્તિમય છે.
એને ચિંતા નથી. આત્મ-પ્રગતિ તરફ જ એનું | નિવૃત્તિ પણ પ્રવૃત્તિ વિના પ્રાપ્ત થતી નથી. લક્ષ્ય છે. એ આત્મા પરમ કમલેગી છે. એની પરંતુ ઐહિક અભ્યદય માટેની પ્રવૃત્તિ અલગ
પ્રવૃત્તિ પણ નિવૃત્તિ રૂપ જ છે. એ પ્રવૃત્તિ પ્રકારની છે. એના ત્યાગ વિના નિવૃત્તિના ધ્યેય
અન્ય માનવીની પ્રવૃત્તિ કરતા સદ તર ભિન્ન છે.
આહારના અભાવમાં એ અકળાય નહિ. આશ્રયના માટેની પ્રવૃત્તિ અફળ રહે છે.
અભાવમાં એ દીન ન બને. અંગ-ઢાંકણને ઐહિક પ્રવૃત્તિ ઇચ્છનીય ન હોય તે પણ અભાવ એને ખટકે નહિં. દેહની આવશ્યકતા માનવી માટે તે આવશ્યક છે. એના અભાવમાં માટે એ યાચના ભલે કરે પરંતુ તે રહે નિરીહ. ન મળે આહાર, ન મળે આશ્રય અને ન મળે ઐહિક અભિલાષાથી એ પર રહે. અંગનું ઢાંકણુ.
સ્વાધ્યાય અને ધ્યાનમાં સતત્ સમય પસાર દુ:ખ એ છે કે આવશ્યક ભૌતિક પ્રવૃત્તિમાં કરનાર અણુગાર પ્રવૃત્તિથી રહિત નથી. એ માનવી ગળાડૂબ બને છે ત્યારે નિવૃત્તિનું ધ્યેય પ્રમાદી નથી. જીવનના અંત સુધી અપ્રમાદી એની નજર સામેથી ખસી જાય છે. એ ધ્યેય રહેવાની એની અભિલાષા છે. એ છે ઉત્તમ લક્ષ્યમાં રાખીને જ્યારે આવશ્યક પ્રવૃત્તિ થાય કમ યોગી, રખે કઈ એને આળસુ કહે.. છે ત્યારે તે પ્રવૃત્તિ કમ ગ રૂપ બને છે.
અનુગાર માટે જે ભૂષણ રૂપ છે તે આગારી કમલેગ માનવીને પ્રવૃત્તિમાં અલિપ્ત રાખે માટે કયારેક દૂષણ રૂપ પણ બને. છે. તે કામ કરે છે પરંતુ તેને કર્મ પ્રત્યે પ્રીતિ નથી કમનું ફળ એને આધિન નથી. ફળ ન
યાચના એ આગારી માટે દૂષણ છે. ગૃહમળે તે એનો અફસોસ ન હોય. ફળની પ્રાપ્તિ
વાસીને તેની આવશ્યકતા માટે પ્રવૃત્તિ કરવી એના પૂર્વ કૃત કમ ઉપર અવલંબે છે. પૂર્વ
ઘટે. પરંતુ જે પ્રાપ્ત થાય તેથી તે તૃપ્ત રહે. કૃત કમનું એણે જ આચરણ કરેલ છે. માટે તેમાં લિસ ન બને. અન્યને એ દોષ ન આપી શકે. કમ–ોગી ઐહિક પ્રવૃત્તિ વેળા પણ કમ યોગી અન્યને દેવ આપે પણ નહિ.
આત્માનું અંતર આત્મ-સમીપ હય, અંતર
For Private And Personal Use Only
