Atmanand Prakash Pustak 093 Ank 03 04

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૨૦
આત્મા અન્યા પરમાત્મા
[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાર
પ્રવચનકાર : આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજી અનુવાદક : ડૉ. કુમારપાળ દેસાઇ
( ગતાંકથી ચાલુ-હર્તા ૩ ૪ )
પ્રશ્ન એ થાય કે જો આત્મા અને પરમાત્માના ગુણ સમાન હોય, અને અને સમાન કૅટિના હાય તા પછી પરમાત્માની આરાધના કરવાની શી જરૂર ? પરમાત્માને આરાધ્ય અને આત્માને આરાધક શા માટે માનવા જોઇએ ?
આના ઉત્તર એ છેકે જડ અને આત્માની
જેમ ખ નેમાં મૂળભૂત મૌલિક ભેદ હતા તે પરમાત્મા આત્મા માટે આરાધ્ય ન હેાત પરં તુ આત્મા અને પરમાત્મામાં જડ-ચેતન જેવા ગુણાના મૂળભૂત ભેદ હાતા નથી. આથી જ પરમાત્મા બનવાની કે પરમાત્માની આરાધના કરવાની જરૂર રહે છે,
મૂળભૂત રીતે આત્મા અને પરમાત્મા પેાતાના ગુણાની દૃષ્ટિએ એક જ હાવા છતાં વર્તીમાન અવસ્થામાં કર્માંજન્ય ઉપાધિને કારણે, આત્માનું પરમાત્માથી અતર પડી ગયુ` છે. આવા અસ્વાભાવિક અ‘તરને દૂર કરવા માટે પરમાત્માની આરાધના જરૂરી છે.
આત્મા ૪ જન્ય બધનાને દૂર કરીને શુદ્ધ થાય ત્યારે પરમાત્મા બની શકે છે. તેનામાં પરમાત્મા બનવાની યોગ્યતા રહેલી છે. પરમા માના ગુણુ પણ આત્મામાં સત્તાના રૂપમાં વિદ્યમાન છે. આથી જ એણે પરમાત્મા બનવા માટે એવે આદશ' નજર સામે રાખવાની જરૂર છે. માટીમાં ઘડા બનવાની યાગ્યના ન દ્વેત તે કોઇ પણ કુભાર ઘડા બનાવવા માટે માટીમાં
મહેનત કરેત નહીં. માટીમાં ઘટા અનવાની ચેાગ્યતા
છે. એ ઘડાનું ઉપાદાન કારણ પણ માટી હોવાથી જ કુંભાર માટીમાંથી ઘડા બનાવે છે.
આ ઘડા બનાવવા માટે સૂતરના દ્વારા નથી
શ્વેતા, કારણ કે તેમનામાં ઘડો બનવાની યાગ્યતા નથી. આ રીતે આત્મામાં પરમાત્મા બનવાની ચૈાગ્યતા રહેલી છે એટલે જ આત્મા પરમાત્મા બનવા માટે તેને આદશ તરીકે અપનાવીને તેની આરાધના તથા અન્ય સાધના કરે છે. જડમાં પરમાત્મા બનવાની યાગ્યતા નથી, તેથી જડને પરમાત્મા બનાવવા માટે કોઇ પ્રયત્ન કરતુ નથી. ચેતન આત્મા જ પરમાત્મા બની શકે છે એટલે
વર્તમાનમાં અપૃષ્ણ' અને અશુદ્ધ આત્મા પરમાત્માના આદર્શને સામે રાખીને એ સ્વય પરમાત્મા બનવા માટે સાધના આરાધના કરવાની આવશ્યકતા બતાવે છે. જેવી રીતે પરમાત્મા ઉપાધિ-રહિત છે તેવી જ રીતે જીવાત્મા પ ઉપાધિરહિત થઈને પરમાત્મા બની શકે છે.
ફ્રોઈ વ્યક્તિ કાઇ શેઠને ત્યાં મુનીમ કે નાકર જીવન વ્યવહારમાં એવે અનુભવ થાય છે કે હતા. પરંતુ પોતાના ખત, પુરુષાથ' અને બુદ્ધિબળથી એ પણ એક દિવસ શેઠ બની ગયા અને શેઠના ખાખરીયા બની ગયા.
દરિદ્ર વ્યક્ત પણ પ્રબળ પૂછ્યાય થવાથી રાજા આ જ રીતે કયારેક ર૪ના રૂપમાં ફરનારા અનેો જોવા મળે છે. કયારેક પ્રજાના રૂપમાં રાજાની આજ્ઞામાં રહેનારા વ્યક્તિ કોઇ પ્રબળ બની શકે છે. આત્મા કયારેય પરમાત્મા મન. પુણ્ય અને પુરુષા'ના નિમિત્તથી સ્વયં રાષ્ટ્ર શકતા નથી, તે બધી બ્રાન્ત માન્યતાઓનુ નિરાકરણ થઇ જાય છે. સાચા હૃદયથી પરમા માની ઉપાસના કરના, અની આજ્ઞાની આરાધના કરનારને પરમાત્મપદ સ્વયમેવ પ્રાપ્ત થાય છે.
પરમાત્માની ભક્તિ કરનાર રવમેવ પરમાત્મા અની જાય છે.