Atmanand Prakash Pustak 087 Ank 08

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 19

હિત-મિત તથ્યવાણી
પૂ. પં. શ્રી ભદ્રકવિજયજી મહારાજ સાહેબ
વાણી એ વિચારને પ્રગટ કરવાનુ... સાધન છે,
વાગ્—લબ્ધિ' દ્વારા આત્મા શ્રાપ, આશીવાઁદ આપવાની શકિત ધરાવે છે,
મિતવાણી સમ્યક્ ચિંતનમાં હેતું મને છે. માટે ચિંતન ઠીક થઇ શકે તે ખાતર વાણી પરિ મિત ખેલવી જોઈએ. હિતકારી પણ જાણી મિત ભાષામાં સત્ય સાપેક્ષપણે ખેલવી જોઈએ.
મનમાં ઉઠે તે પણ વાણી છે. તે ગૂઢ વાણી છે. તેને પરાવાક કહેવાય છે. તે વડે પણ ગુણુ ગ્રહણ અને હિ'ત ચિ'તન થવુ' જોઈ એ.
અનિ'દા અને ગુણગ્રહણુ તે હિતવાણીનું લક્ષણ છે.
a
હિતવચન આપરેશનની જેમ ઉભય માન્ય હાવુ' જોઈ એ અર્થાત શ્રેાતા-વકતા ઉભયને માન્ય હાવુ· જોઇએ,
વાગૂ લબ્ધિ માટે સત્ય, સમ્યક્, ચિંતન માટે મિત, પથ્યવચન ખેલવુ’.
નિંદા પીઠ પાછળ થાય છે, હિત બુદ્ધિથી સનમુખ દેષ પ્રકાશન તે હિંત ચિંતનાત્મક વાણી છે, સદ્ વસ્તુનું મનન તે મૌન છે.
‘મન્યતે યા નથતુ તત્વ '
न केवल बाग निरोधन' मौन मित्यध : ॥
અર્થાત્ કેવળ વાણી–નિરોધ એજ મૌન નથી. મનન પુર્વક કરેલા મૌનથી વાણીની શકિત વધે છે. પાણીની શિતની જેમ વાણીની શક્તિ પણ્ સ માન્ય છે. દેષ દેહના છે. તેથી નશ્વર છે અને ગુણ આત્માના છે. તેથી અમર છે. દેખ દેહની સાથે ભસ્મીભૂત થાય છે. સત્ય, પ્રેમ, નિભૠયતા વગેરે સદ્ગુણ આત્માના ધં છે. તેના મનન પુનુ ભાષણ સમળ અસર કરે છે,
કોઇના પણ દેષ ગાવાથી જીવન પવિત્ર નથી થતું, પણ દુષિત થાય છે. તે વાણીના બગાડ છે, દુરૂપયેાગ છે,
પાણીની જયણાની જેમ વાણીની જયણા ભાષા સમિતિના પાલન વડે કરવી જોઇએ. નિષધ જળની જેમ વિવેક વગરની વાણી પણ વિનાશક નિવડે છે.
વાણી આંતર છે, શબ્દ મહ્ત્વ છે. તે વડે વાણી વ્યકત થાય છે. આંતર વાણીથી આંતરભાવ ઉઠે છે. તેની વિશ્વ પર મેાટી અસર થાય છે,
郑