________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રતિક્રમણ
row
લે. શાસ્ત્રી રમેશ લાલજી ગાલા-લાયજામોટા મન, વચન અને કાયાથી કરેલા પાપ તરફ ધર્મ કરવાનો વારંવાર ઉપદેશ આપે છે. કારણ આક્રમણ કરવું એને પ્રતિક્રમણ કહેવામાં આવે કે ધર્મથી જ જીવ ઉચ્ચ ગતિને પામી શકે છે. છે. આ પ્રતિકમણની ક્રિયાને મહાગ પણ નારક, તિર્યંચ, મનુષ્ય અને દેવ-આ ચારમાં કહે છે. કારણ કે આ ગમાં બાહ્ય અને મનુષ્ય ગતિ મેળવવી દુર્લભ છે. આ માનવભવ અત્યંતર તપ સમાયેલા છે. આ બે તપમાં મેળવ્યા છતાં જીવ કર્મજથી મલિન થયેલ અત્યંતર તપ સૌથી શ્રેષ્ઠ તપ છે. તેમાં પણ હોય છે. એ કમને દૂર કરવા અર્થાત આત્માને પ્રાયશ્ચિત તપને સર્વ પિમાં અગ્રેસર તપ પવિત્ર કરવા ધર્મક્રિયા વિના કેઈ ઉત્તમ કહેવામાં આવે છે પ્રતિક્રમણમાં કરેલા પાપનું સાધન નથી, તેમાં પણ પ્રતિકમણ એ સૌથી પ્રાયશ્ચિત થાય છે. આ કારણે જ મહાન પુરુષ ઉત્તમ ક્રિયા છે. પ્રતિકમણને મહાગ કહે છે આત્માને જે શાસ્ત્રકારો કહે છે કે ધર્મ સામગ્રી મનુષ્ય. પવિત્ર કરવામાં અગ્ર ભાગ ભજવે છે તે વિનય, ભવમાં જ મળે છે, કારણ કે કાયોત્સર્ગ અને સ્વાધ્યાય પ્રતિક્રમણમાં જ તેવતા વિજાવતા, નારા ફુવા : | આવે છે. આવી પ્રતિક્રમણની સાધના શ્રાવક- જ્ઞાનદીના ઉત્તરો ઘમંયાણા fહ નr: II શ્રાવિકાએ ઊભયકાળ કરવી જોઈએ. કારણ કે
અર્થ -દેવતાઓ વિષયમાં આસક્ત હોય પ્રતિકમણથી જ પાપ પલાયમાન થાય છે. માટે જ શાસ્ત્રકારે કહે છે કે દરરોજ બે ઘડી સમય
છે, નારકના જીવે દુઃખથી પીડાતા હોય છે,
તિય કાઢી અવશ્ય પ્રતિક્રમણ કરવું જોઈએ. કારણ ?
જ્ઞાન વગરના હોય છે, જ્યારે ધર્મ
રોગ્ય મનુષ્ય જ હોય છે. માટે જ હૃદયમાંના કે આ ક્રિયા કરવાથી દેવવંદન, સ્વાધ્યાય,
| મલિન ભાવને દૂર કરવા અને શુભ ભાવેને કાર્યોત્સર્ગ અને ધ્યાન વગેરેને પણ લાભ મળે છે.
જગાવવા ક્યારે પણ સામાયિક ન ચૂકવુ જોઈએ. પ્રતિકમણમાં પહેલું “સામાયિક આવશ્યક સ! શુભ ભાવને પ્રગટાવવા મંદિર, કરવાનું હોય છે, કારણ કે આ કરવાથી સમ- ઉપાશ્રયને આશ્રય કરે, ધાર્મિક સાહિત્યનું ભાવ અને અનંતજીને એમાં અભયદાનને વાંચન, અને દેવદર્શનાદિ ક્રિયાઓ કરવી. લાભ મળે છે. પૂર્વ આચાર્યો એ ઊપદેશી મહાન પુરુ કહે છે કે પ્રતિકમણ કરતી ગયા છે કે જીવ ચાર ગતિ અને ચોરાશી લાખ વખતે “કરેમિ ભંતે ” બે લતાં સમભાવને
નિમાં ભટકે છે. તેમાં એ કયારે પણ સુખ ઊછળતો કરવા પ્રયત્ન રાખવાને અને “લેગસ્ટ મેળવી શકતા નથી. સુખ મેળવવા એ અનંત તથા નમુલ્થ” બોલતાં જીવ સાક્ષાત્ ભગઉપાય કરે છે છતાં એના બધા પ્રયત્ને પાણીમાં વાનની પાસે જ છે એ પ્રમાણે ખૂબ જ ભક્તિ રહેલા પરપોટાની જેમ નાશ પામે છે. અનંત ભાવથી પ્રતિક્રમણ કરવું. સમભાવમય જીવન
નિમાં ભટકતા જીવે ધમને જીવનમાં ઉતાર્યો એ જીવનની મહામુલ્ય કમાણ છે. આપણે જ નથી, તે જીવનમાં સુખ મળે જ કયાં? કઈ પણ ક્રિયા શુદ્ધિપૂર્વક કરીએ તે એનું ધર્મ કરણ વગર સુખ મળી શકતું નથી. માટે ફળ આપણને મળ્યા વિના રહેતું નથી. જ અનુભવીએ સર્વનું કલ્યાણ કરવા માટે માટે જ કઈ પણ ક્રિયાની શરૂઆત કરો તે
અમાનદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
